Temat: Otoczenie podatkowe i postawy przedsiębiorców wobec niego.

Wykonali:
Gruba Kamil
Krasowski Remigiusz
Nowakowski Michał
Rum Marcin

1. Istota podatku

Rozwój systemów podatkowych doprowadził do wytworzenia wielu konstrukcji ściśle podatkowych, ale również konstrukcji o charakterze podatkowym . Dominujące jednak znaczenie w całym systemie podatkowym mają podatki ze względu na ich podstawową funkcję fiskalną oraz powszechność obowiązywania. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej pod pojęciem ‘podatek’ należy rozumieć publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

1. Analiza otoczenia podatkowego

Analiza podatku i innych obciążeń obowiązkowych oraz systemu podatkowego (otoczenia podatkowego) stanowi podstawę dla określenia na czym polegają problemy przedsiębiorcy związane z wszelkim opodatkowaniem, jakie pojawiają się zagrożenia oraz jakie są możliwości minimalizacji ciężaru podatkowego i ryzyka podatkowego, które stanowią cele zarządzania podatkami.

1. 4 płaszczyzny otoczenia podatkowego

1. normatywna

2. organizacyjna

3. ekonomiczna

4. psychologiczna

Ad a)

W płaszczyźnie normatywnej otoczenie podatkowe jest rozumiane jako system prawa podatkowego. Z punktu widzenia działalności przedsiębiorstwa podstawowe znaczenie ma autonomia, odrębność (czasami wręcz oderwanie) prawa podatkowego od rzeczywistości gospodarczej. Autonomia ta wyraża się stosowaniem pojęć właściwych tylko dla podatków, pojęć które odbiegają, często znacząco, od „niepodatkowych” definicji tych samych przedmiotów lub zdarzeń.

Ad b)

Wynikająca z naturalnych ograniczeń częsta niemożność precyzyjnego określenia obowiązku podatkowego skutkuje koniecznością rozstrzygania sporów przez odpowiednie instytucje. Instytucje te tworzą płaszczyznę organizacyjną otoczenia podatkowego. Waga tej płaszczyzny wynika z faktu, że sposób funkcjonowania tych instytucji stwarza określone warunki i efekty dla działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

Ad c)

Płaszczyzna ekonomiczna otoczenia podatkowego dotyczy skali pobrania z majątku podatnika. Wielkość ciężaru podatkowego wyznaczona jest przez wydatki podatkowe, które obejmują nie tylko płatności poszczególnych podatków i para podatków, ale również wydatki związane z ponoszeniem kosztów ewidencji i rozliczeń oraz ograniczania ryzyka podatkowego. W warunkach znacznych obciążeń podatkowych strategia podatkowa przyjmuje kształt bardziej agresywny, natomiast przy niższych obciążeniach — formę raczej zachowawczą.

Ad d) Otoczenie psychologiczne

Płaszczyzna psychologiczna otoczenia podatkowego oznacza konieczność uwzględnienia specyficznego oddziaływania podatków na podatników.
Psychologiczne oddziaływanie dotyczy głównie małych przedsiębiorców, którzy nie są w stanie dokonać ekonomicznej oceny ulg i udogodnień. Strategia podatkowa powinna zatem opierać się wyłącznie na rachunku ekonomicznym, pomimo występowania charakterystycznej presji psychologicznej.

1. Problem otoczenia podatkowego

Podejmując próbę zbadania otoczenia podatkowego, należy przede wszystkim uwzględnić fakt, że zakres jego oddziaływania na przedsiębiorstwo jest specyficzne i zależy od indywidualnej sytuacji podmiotu. Zróżnicowanie obciążeń podatkowych i określenie obowiązku świadczenia stają się dla przedsiębiorcy problematyczne głównie dlatego, że nie da się ich ustalić w sposób uniwersalny.

1. Skutki ekonomiczne podatków

Zarówno w przypadku podatków, jak i innych danin o charakterze przymusowego świadczenia, skutki ekonomiczne realizacji tych świadczeń są identyczne. Oznacza to, że takie świadczenia wpływają na zmniejszenie majątku przedsiębiorcy, a ich nieuiszczenie wiąże się z przymusową egzekucją.

1. Podatki obciążające przedsiębiorcę

Wyróżniamy 3 grupy podatków obciążających przedsiębiorstwa:

1. Podatki obciążające przychody

2. Podatki obciążające dochody

3. Podatki obciążające koszty działalności

Ad a) Podatki obciążające przychody

1. Podatek od towarów i usług VAT:

VAT, a inaczej podatek od towarów i usług, jest daniną, która dotyczy zarówno sprzedawców, jak i konsumentów, ponieważ jego wartość jest doliczana do każdej transakcji. Mechanizm rozliczenia VAT-u powoduje, iż w rzeczywistości wysokość podatku jest przerzucona na konsumenta. VAT jest wprowadzany po kolei na każdym etapie produkcji przez podmioty wnoszące wartość dodaną, jednak nie obciąża on całego obrotu, a jedynie wyznaczoną wartość.

1. Podatek akcyzowy

Jest to rodzaj selektywnego podatku pośredniego, nakładanego na niektóre, ściśle określone ustawowo, produkty konsumpcyjne. Akcyza, jak każdy podatek pośredni, ma wpływ na cenę wyrobu, a co za tym idzie faktycznym podatnikiem tego podatku jest ostateczny nabywca (konsument) danego dobra. Można wyróżnić dwa powody nałożenia podatku akcyzowego:

- fiskalny, którego celem jest zwiększenie dochodów budżetowych,

- pozafiskalny, którego celem jest chęć zmniejszenia spożycia określonych produktów

Ad b) Podatki obciążające dochody

1) Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatek ten zdefiniować można jako rodzaj daniny publicznej obciążającej dochody osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych zrównanych dla celów podatkowych z osobami prawnymi, w którym obowiązek podatkowy wynika z ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Podatnikami tego podatku są wszelkie osoby prawne, niezależnie od faktu w jaki sposób osobowość tę nabyły oraz spółki kapitałowe w organizacji.

2) Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

Podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim, zwyczajnym, obligatoryjnym, o charakterze dochodowym i osobistym. Podatek dochodowy oparty jest na zasadzie powszechności, która może być ujmowana w sensie podmiotowym i przedmiotowym. W ujęciu podmiotowym zasada ta oznacza, iż podatek powinien objąć wszystkie osoby uzyskujące dochód na obszarze obowiązywania podatku.

Ad c) Podatki obciążające koszty działalności

1) Podatek od nieruchomości

Podatek od nieruchomości należy do podatków lokalnych i zasila budżety gmin, na terenie których są położone podlegające opodatkowaniu nieruchomości lub obiekty budowlane. Dokładne uregulowania prawne w zakresie tego podatku zawiera ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2002r. Nr 9, poz. 84 z późn.zmianami), która w październiku 2002r. została obszernie znowelizowana (Dz.U.Nr 200, poz. 1683).

2) Podatek od środków transportowych

Jest to podatek samorządowy uregulowany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

- samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony,

- ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony,

- Podatki obciążające koszty działalności

3) Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek ten jest traktowany jako swoista forma podatku przychodowego (obrotowego) od transakcji przenoszenia własności rzeczy i praw majątkowych, a w tym niezawodowej sprzedaży towarów i usług. Można go również uznać za jedną z form podatku majątkowego (sensu largo) od nabycia lub zbycia praw majątkowych i od przyrostu wartości majątku.

1. Podmiot podatkowy czynny i bierny - relacje zachodzące między nimi.

Podmiot podatku

Podmiotem podatku jest jednostka życia społecznego, z którą prawo wiąże obowiązek podatkowy. Pojęcie podmiot podatku rzadko występuje w przepisach prawa. Podmiot podatku to kategoria teoretyczna, stanowiąca jeden z elementów konstrukcyjnych podatków. Zakres podmiotowy danego podatku określa się przez wskazanie różnych kategorii podatników. Technicznie w przepisach prawa podmiotowość danego podatku wyznaczają z reguły dwa człony regulacji. W pierwszym normodawca wskazuje pozytywnie jedną albo kilka kategorii podatników podlegających opodatkowaniu, a w drugim – wyznacza zakres wyłączeń podmiotowych. Zakres podmiotowości prawnopodatkowej jest szerszy niż podmiotowość w innych gałęziach prawa. Podmiotami podatkowymi mogą być zarówno podmioty mające na gruncie prawa cywilnego zdolność prawną, jak i takie, które nie mają podmiotowości cywilnoprawnej.

1. Podział podmiotów prawa podatkowego

Podmiot czynny podatku

Podmiotem czynnym jest podmiot uprawniony do otrzymania świadczenia podatkowego. Podmiot czynny podatku wskazuje kto na podstawie ustawy podatkowej zobowiązany jest do zapłacenia podatku. Podmiotem czynnym są podmioty prawa publicznego, takie jak:

- Państwo,
- Jednostki samorządu terytorialnego,
- Unia Europejska,

1. Podział podmiotów prawa podatkowego

Organami czynnych podmiotów podatku, stosownie do swojej właściwości, są:

I instancji
Naczelnicy organów skarbowych i celnych:

- Ustalenie zobowiązań podatkowych (należności niepodatkowe)

- Przyjmowanie deklaracji podatkowych

- Rejestracja podatników, kontrola podatkowa

II instancji
Dyrektorzy izb skarbowych i celnych:

- Rozstrzyganie spraw należących do urzędów I instancji

- Nadzór nad urzędami I instancji

1. Samorządowe organy podatkowe:

I instancji

Wójtowie, burmistrzowie, prezydenci, starostowie

- Ustalenie oraz określenie zobowiązań podatkowych, ulg oraz zwolnień dotyczących podatku rolnego, leśnego, od nieruchomości, od środków transportowych, od posiadania psów

II instancji

Samorządowe kolegia odwoławcze

- Rozstrzyganie spraw należących do urzędów I instancji

- Nadzór nad urzędami I instancji

1. Podmiot bierny podatku

Podmiot, na który został nałożony obowiązek świadczenia podatkowego. W odróżnieniu od podmiotu czynnego, nie jest uprawniony do otrzymania świadczenie podatkowego. Są to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które mogą mieć formę podatnika, płatnika, inkasenta.
Podmiot bierny może być podmiotem:
- Formalnym - ten kto formalnie wg przepisów prawa podatkowego jest zobowiązany do zapłacenia podatku, na niego wydawana jest decyzja podatkowa.
- Rzeczywistym - ten kto rzeczywiście ponosi ciężar podatkowy.

1. Podatnik

Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Podatnik jest dłużnikiem w zobowiązaniowym stosunku prawnym. Organ podatkowy, jako wierzyciel - może więc skierować do niego roszczenie podatkowe.

Podstawowym znaczeniem dla bycia podatnikiem jest znalezienie się tego podmiotu w sytuacji faktycznej lub prawnej zawierającej ustawowe znamiona podatkowoprawnego stanu faktycznego. Oznacza to, że z punktu widzenia treści stosunku zobowiązaniowego nie jest istotne, czy podmiot rzeczywiście ponosi ciężar podatkowy, czy przerzuca go (niejednokrotnie zgodnie z wolą ustawodawcy) na inny podmiot.

1. Płatnik

Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. W sytuacji niewypełnienia tych obowiązków staje się on dłużnikiem zamiast podatnika.

1. Inkasent

Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Inkasent jest swoistym pośrednikiem między podatnikiem jako dłużnikiem i organem podatkowym jako wierzycielem. Występuje on wyłącznie na etapie realizacji zobowiązania podatkowego. Inkasent nie może być dłużnikiem podatkowym zamiast podatnika, ponieważ jego rola ogranicza się jedynie do wykonywania istniejącego już zobowiązania wynikającego ze stosunku prawnego, w którym dłużnikiem jest podatnik.

1. Podmiot czynny dla podmiotu biernego ustala:

Warunki i tryb płatności podatku

• przedmiot opodatkowania

• podstawa opodatkowania

Zwolnienia i ulgi

• podmiotowe

• przedmiotowe

Stawki podatkowe

• proporcjonalna

• regresywna

• degresywna

• progresywna

1. Powstanie zobowiązania podatkowego

Zobowiązaniem podatkowym jest - wynikające z obowiązku podatkowego - zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Powstaje ono, w myśl art. 21 § 1 Ordynacji, z dniem zajścia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, oraz z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

W przypadku zobowiązań podatkowych powstających w wyniku wydania i doręczenia decyzji przez organ podatkowy podatnik, jeżeli przepisy podatkowe tak stanowią, zobowiązany jest do złożenia deklaracji. Wysokość zobowiązania w tym przypadku ustala organ podatkowy. Przy wydawaniu decyzji organ kieruje się danymi zawartymi w deklaracji. Jeżeli jednak organ stwierdzi, że dane zawarte w deklaracji są niezgodne ze stanem faktycznym, to wymierzy podatek w innej wysokości. Jeżeli przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalania wysokości zobowiązania podatkowego, również i w tym przypadku organ podatkowy, ustalając wysokość zobowiązania, nie będzie kierował się danymi zawartymi w deklaracji.

1. Zasada samoobliczenia

Jest podstawową zasadą obowiązującą w polskim systemie podatkowym. Podatnik sam oblicza podstawę opodatkowania, nalicza podatek i odprowadza go do organu podatkowego. Na podatniku ciąży obowiązek i odpowiedzialność prawidłowego zaliczenia przychodów, kosztów uzyskania przychodu oraz zastosowania odpowiedniego sposobu obliczenia podatku. Podatnik samodzielnie dokonuje oceny własnej sytuacji podatkowoprawnej. Ciąży na nim obowiązek rozstrzygnięcia, czy i w jakim zakresie podlega obowiązkowi podatkowemu, a następnie przekształcenia obowiązku podatkowego w zobowiązanie podatkowe oraz odprowadzenia należnej kwoty podatku na rachunek organu podatkowego.

1. Płaszczyzny budowy strategii podatkowej:

- planowanie podatkowe,

- bieżące decyzje podatkowe,

- łagodzenie skutków wcześniej podjętych decyzji.

1. Strategia podatkowa, a optymalizacja podatkowa

Strategia podatkowa jest jedną z form reakcji przedsiębiorstwa na nałożone podatki. Celem strategii podatkowej jest optymalizacja obciążenia podatkowego.

Optymalizacja podatkowa – oznacza podejmowanie działań zgodnych z regulacjami prawnymi, w ramach których przedsiębiorstwo wykorzystuje dostępne środki do obniżenia obciążenia podatkowego, które powstałoby bez ich zastosowania.

1. Typy reakcji podatników na obłożenie podatkiem:

- zapłacenie podatku,

- ucieczka przed podatkiem,

- stosowanie strategii podatkowej.

1. Realizacja strategii podatkowej

- Formy organizacyjno-prawnej prowadzonej działalności

- Miejsca prowadzonej działalności

- Rodzaju i przedmiotu prowadzonej działalności

- Kształtowania wysokości kosztów i dochodów

- Źródła finansowania

- Kształtowania i podziału dochodów

1. Planowanie podatkowe

- Planowanie podatkowe ma na celu zmniejszenie ogólnego ciężaru podatkowego przedsiębiorstwa z uwzględnieniem współdziałania wszystkich podatków w tym przedsiębiorstwie. Obniżenie jednego konkretnego podatku może dać mniejszy efekt finansowy, niż uwzględnienie podatków przedsiębiorstwa w całokształcie.

Wyróżnić można 2 sposoby (nielegalny i legalny):

1. „tax evasion”

2. „tax planning”

1. Jak wykorzystać planowanie i strategie podatkowe by za pomocą podatków zwiększyć zysk

1. Podatki, które są wliczone w koszty własne produkowanych towarów lub świadczonych usług. Zmniejszenie tych podatków powoduje zwiększenie dochodów ze sprzedaży i odpowiednie zwiększenie podatku od tego dochodu. W rezultacie efekt od tych działań jest tylko częściowy, ponieważ zwiększa się podatek od dochodu.

2. Podatki, które nie są wliczane do kosztów własnych przedsiębiorstwa (na przykład VAT). Dla zmniejszenia ciężaru tych podatków ważna jest minimalizacja różnicy, podlegającej wpłacie do budżetu państwa. Obniżenie samej stawki podatku od sprzedaży nie zawsze spowoduje obniżenie tej różnicy.

3. Podatki od dochodów przedsiębiorstwa. Dla minimalizacji tych podatków ważne jest

zmniejszenie stawki podatkowej oraz podstawy opodatkowania (tj. dochodu opodatkowanego). W tym przypadku dopuszcza się zwiększenie podatków, które są wliczone do kosztów własnych przedsiębiorstwa, ale w efekcie osiąga się pozytywny skutek finansowy.

4. Podatki płacone od zysku (na przykład podatek od dywidendy). Dla tych podatków trzeba dążyć, o ile to możliwe, do zmniejszenia stawki podatkowej oraz podstawy opodatkowania.

Aby osiągnąć najbardziej efektowne rozwiązanie w sytuacji konkretnego podatnika trzeba rozpatrzyć i przeanalizować sytuację jego przedsiębiorstwa w całości, z uwzględnieniem wzajemnego wpływu i współdziałania wszystkich podatków w tym przedsiębiorstwie.

1. Łagodzenia skutków wcześniej podjętych decyzji

W celu łagodzenia skutków wcześniej podjętych decyzji dotyczących podatków można wykorzystać szereg narzędzi umożliwiających zmniejszenie negatywnych konsekwencji nadmiernego opodatkowania.

1. „Narzędzia” łagodzenia

- Obniżenie stawki podatku

- „Wakacje podatkowe”

- Ulgi inwestycyjne

- Kredyt podatkowy

- Tzw. Przyspieszona amortyzacja

1. Legalne postawy przedsiębiorstw wobec płacenia podatków

- Przerzucanie podatków

- Unikanie podatku

- Strategia podatkowa

1. Przerzucanie podatku

- Wiąże się z zachowaniami podatników

- Forma minimalizacji obciążeń podatkowych

- Przesunięcie części obciążeń na inny podmiot

- Dwie formy przerzucalności: w przód oraz w tył

- Jest zjawiskiem negatywnym, gdyż dotyka inne podmioty aniżeli te, do których został skierowany

- Szereg barier prawnych, ekonomicznych

1. Przerzucalność w przód

- Ciężar opodatkowania przenosi się na konsumentów w mechanizmie podnoszenia cen

- Może dotyczyć tylko części ciężaru podatkowego

- Polega na podwyższeniu ceny o kwotę podatku

1. Przerzucalność w tył

- Zwane także odrzuceniem podatku

- Polega na obniżaniu przez podatnika cen płaconych dostawcom lub zarobków pracowników

1. Unikanie płacenia podatku

- Jedna z form reakcji podmiotów opodatkowanych na obciążenia podatkowe

- Działanie legalne (w odróżnieniu do uchylania się od płacenia podatków); neutralny charakter

- Sztuczna redukcja zobowiązań podatkowych do jak najniższego poziomu lub odpowiednie rozłożenie ich w czasie

1. Kryteria rozróżnienia unikania opodatkowania od uchylania się od płacenia podatków

- Rozmiary osiągniętych korzyści

- Fikcyjny charakter działalności

- Przyczyny działalności

- Ocena odpowiednich władz

Konieczność odpowiedniej konstrukcji systemu podatkowego, pozwalającego na eliminację uchylania się od płacenia podatków.

1. Metody unikania podatków

- Wykorzystywanie możliwości stworzonych przez ustawodawcę

- Wykorzystywanie luk podatkowych

- Wykorzystywanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

W celu unikania płacenia podatków można stosować odpowiednią strategię podatkową. Pojęcie strategii podatkowej jest szersze niż pojęcie unikania podatków, gdyż jej celem jest zasadniczo optymalizacja wysokości opodatkowania, nie zaś jego minimalizacja.

1. Strategia podatkowa

- Forma reakcji przedsiębiorstwa na nałożone podatki

- Jej celem jest optymalizacja obciążenia podatkowego

Istnieją 3 typy reakcji podatników na obłożenie podatkiem:
- zapłacenie podatku
- ucieczka
- stosowanie strategii podatkowej

1. Charakterystyka i przedmiot strategii podatkowej

- kierunek i zakres działania, który przedsiębiorstwo zamierza przyjąć w długim terminie, aby osiągnąć swoje cele podatkowe

- Przedmiotem są wydatki wynikające z konieczności zapłaty obciążeń podatkowych oraz prowadzenia ewidencji i rozliczeń. Ponadto konieczne jest uwzględnienie wydatków związanych z rozwiązywaniem problemów podatkowych i ograniczeniem ryzyka podatkowego.

1. Elementy strategii podatkowej

Na elementy strategii podatkowej składają się decyzje przedsiębiorstwa w zakresie takim jak:

- Forma organizacyjno-prawna prowadzonej działalności

- Miejsce prowadzonej działalności

- Rodzaj i przedmiot prowadzonej działalności

- Źródła finansowania

- Kształtowanie wysokości kosztów i dochodów

- Kształtowanie i podział dochodów

Bibliografia

1. Zeszyty naukowe małopolskiej wyższej szkoły ekonomicznej w Tarnowie, nr 2(13)/2009 T.2

2. Zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego nr 667. finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia, nr 40/2011

3. Instrumenty zarządzania finansami w przedsiębiorstwie, 
   Redakcja naukowa Mirosław Wypych,  Łódź 2010

4. Strategie Podatkowe Osób Prawnych w Unii Europejskiej, Szymański Waldemar, 2009

5. http://www.podatki.egospodarka.pl

6. http://www.sejm.gov.pl/

7. http://www.stat.gov.pl/

8. http://aktyprawne.poznajpodatki.pl/

9. http://www.findict.pl/slownik/strategia-podatkowa