Człowiek-wytwór dóbr i usług, konsumenta, rozwija powiązania wymienne i transportowe, opracowuje przyswaja i wdraża technologię, eksploatuje i przekształca środowisko ,organizują prawo i życie społeczne, tworzy organizację lokalne, przedsiębiorstwa instytucje ,religie idee. Występuje w różnych rolach grupach.

Obszary największych koncentracji ludności- wschodnio azjatycki :wschodnie Chiny, Japonię ,Koreę Południowa-1,4 mld os, południowoazjatycka - Indie Pakistan , Bangladesz-1,1 mld os Europejski- Wielkiej Brytanii , państwa Beneluksu Płn. Wsch. Francji i Niemczech, Czechy i w półnjcz Włoch; 260 mln, północno amerykańskich obejmujący półn-wsch obszary Stanów Zjednoczonych, Połud-Wsch Kanady 150 mln
Mniej zaludnione obszary Świata-INDONEZJA-tereny Jawy, Bali , Madury(ok 650 os/km)W Afryce rejon nad morki Nigerii oraz dolina delta Nilu w Egipcie .W AFRYCE POŁU –rejon ujścia La Platy i wyb w rejonie San Paulo i Rio De Janeiro .pozostałe obszary gęsto zaludnione maja charakter rolniczy i cechuje je duży nadmiar siły roboczej.
Obszary słabo zaludnione i bez ludne , których warunki naturalne nie pozwalają na zagospodarowanie rolnicze są to między innymi: Obszary tundrowe i leśne ( Syberia , Kanada , Alaska)Obszary wielkich lasów równikowych (w dorzeczu Amazonki , Konga)Słabo zaludnione masywy górskie i wyżynne ( W tym Tybet)Wielkie obszary pustynne ( Sahara , Gobi , Kalahari , Zachodnie Chiny )Obszary Zlodowacone (Antarktyda, Arktyka , Grenlandia)

Struktura przestrzeni ekonomicznej stanowi podstawę .Wyróżnia postawę , układów społeczno-ekonomicznych -osadniczego/rolniczego/przemysłowego /transportowego /usługowego.
Trzy czynniki lokalizacyjne- Naturalne- walory i zasoby przyrodnicze; Przestrzenne – powierzchnia położenie wobec innych miast ( długość , szerokość)Ekonomiczne , polityczne , społeczne, kulturowe
Działy geografii-fiz ,ekonom, regional, hist, kartogr ,matematycz, stosowana

Funkcje jednostek przestrzennych miasta-zmniejsza się funkcja dzielnicy centr, wyludnienie dzielnic śródmiejskich, wzrost renty gruntowej, aktywny dzienny tryb życia, nieaktnocny, zmiana przeznaczenia, zmiana zabudowy fizjonomii i zamożności
Strefa podmiejska-zmiana standardu życia, naw do zmian w warsz strefie życia
Strefa przedmiejska-dzielnice przemysłowe, komunikacyjne, religijne, uniwersyteckie, wypoczynkowe
Miasta na szlakach handlowych- jedwabny szlak handlowy(Bagdad),karawanowe(Fez),bursztynowe,

Lewantyński (kijow)i, kolejowe, wodne, w miejscu postoju kierowców, porty lotnicze, f. handlowe i komunikacyjne
Funkcje endogenne -potrzeby mieszkańców egzo-miasta
Fazy rozwoju demograficznego-1-wysoki współczynnik urodzeń i zgonów, niski przyrost naturalny, wysoki współczynnik urodzeń spowodowany brakiem kontroli urodzeń, dużo zgonów spowodowane brakiem opieki i higieny, koczowniczy tryb życia, plemiona utrzymujące się z myślistwa i łowiectwa; 2. Dużo urodzeń, rozpowszechnienie medycyny i opieki zmniejsza zgony, koniec fazy to początek eksplozji demograficznej; 3. spadek współczynnika urodzeń i zgonów, spadek urodzeń dzięki antykoncepcji jest szybszy, zmniejsza się przyrost naturalny; 4. Współczynnik urodzeń stabilizuje się na niskim poziomie podobnie jak zgonów, równowaga demograficzna; 5. Współczynnik urodzeń niższy od zgonów, ujemny przyrost naturalny, regres demograficzny.
Urbanizacja-przemiany ekonomiczne, społeczne, kulturowe, przestrzenne prowadzone do powstania nowych miast, rozwoju istniejących i wzrostu ludzi w miastach w stos do ogółu.
Rodzaje urbanizacji-demograficzna(ludzie ze wsi do miast)ekonomiczna(wzrost ludności zatrudnienia w zawodach nierolniczych) społeczna(przejecie miejskiego stylu życia przez ludzi na wsi) przestrzenna(rozrastanie się miast i tworzenie nowych ukl sieci miast
Największy procent urbanizacji-Ameryka Północna, Europa, Ameryka Południowa, Oceania, byłe ZSRR, Afryka, Azja.
Etapy rozwoju urbanizacji-Urbanizacja wstępna(koncentracja ludności w miastach wraz z postępem rozwojem przemysłu usług i infrastruktury ) Suburbanizacja (napływ ludzi z wsi do miast)Dezurbanizacja(wyludnienie centrow i zal obrzeży miast)Reurbanizacja (ponowny rozwój miast)
Aglomeracja-zespól miast z których jedno odgrywa dominującą role. Warszawa
Metropolia-połączone silnie zurbanizowane obszary zespołu miejskiego. Lublin
Konurbacja-aglomeracja policentryczna. skupisko dużych miast z których żadne nie odgrywa dominującej roli
Kryteria podziału jedn osadniczych-funkcjonalne(ch. pracy, rodzaj działalności, pierwotne wtórne tercjalne)Kryterium złożoności(elementarne, proste, złożone) kryterium funkcjonalno- strukturalne(proste pierwotne wtórne tercjalne)dychotonczny podział na miasto wies-krytilosciwe jakościowe demogr funkcjonalne socjologiczno kult prawno administr
Funkcje polit i adminstr miasta-lokalne, regionalne, stołeczne, globalne ,och międzynarodowe, miedzynartowubezpieczeniwe
Elementy miasta-ludnosc,teren,infrastruktura,jedngosp,spol,administr
Rodzaje regionów-ekonom,plastycz,funkcjonaln,administr,urbanizacyjne,demograf,spol,klimatyczn,fizycznogeogr,krajobr,rolnicze,turytyczn
REGION GEOGR- obszar z ch fizycznym gospspol kult i hist zjawiskami które sa zgodne lub uzupelniajce się wzajemnie.
Region- obszar wyodrębniony na zasadzie jednej lub większej liczby swoistych cech pozwalających na odróżnienie go od obszarów
.Regiongeogr-ekonom-teryt kompleks produkcyjno-uslugwyrozniajacy się od otaczajacyhobszarow swoistymi formami zagospodaowania(Fajerek)Terytorialnie wykształcony komleks produkcyjny czyli zespolzaklprzem itp. Rozmieszczonych na określonym obszarze w zajemnie ze sobą powiązanych(Berezowski)Obszar bedacyczescia kraju lub większego teryt i majacy wspólne cechy gosp oraz kuturalno-spol a także spelnajacyokresl role w gosp kraju i rozniacy się od otaczajacyhobszarow(Kupiec)Przestrzennyuklgosp w ramach caloscigosponarodowej.Hisorycznieuksztaltwowanacalosc określonej przestrzeni geograf i działalności gospmajacaupodstaw określone dziedziny tej dzialnosci i specyficzna strukturę gospodarcza
Region ekonomiczny można okreslic jako układ-powolany do realizacji wyzn celów i swiadomieuzupelniajacy wynikłe stad funkcje i zadania. Ustrukturalizowany i hierarchiczny ze względu na wewnątrz i miedzy regionalny podzialpracy,funkcji i kompetencji decyzyjnych w tym tez ze wzgl na wewnatrzny podsystem regulacyjny sterujący całym uklregionalnym:względnie wyodrębniony z otoczenia i otwarty w stos do otaczającego go środowiska wspol ekonom i przyrodnprow z tym otoczeniem wymiary ludzi dobrsrodkowpienieznych i info.Dysponujacy zasobami czynnikow egzogenicznych niezbędnych dla prowadzenia okresl form dzialnosci i wzajemnie powiązanych.Transformujacy czynniki w dobra i usługi aby isiagnac czynniki zgodne z założeniami.Zdolny do samodzielnego okresl i wyboru oraz modyfikacji celów a także do zwiększania stopnia swojej sprawności i zorganizowania
Region w ujęciu systemowym obejmuje-wzglenie wyodrębniony z otoczenia fragm. Przestrzenno ekonom trale zamieszkany zagospodarow i kontrolowany przez okreslonazbiorowsc ludzka gdzie sfera polityki regionalnej jest specyficznym obszraemdzialan i aktywności wielokierunkowej
Elementy regionu-ludnosc,zasobynat i majakowe,jednostkigosp,
Cechy regionu ekonomicznego-ma podobne jednostki elementarne,możnawyroznic powiazania wew i zew z czego wewsilniejsze,ma pewna specjalizacje,jest to ukształtowany zespol sil wytwórczych,ch się pewnym stopniem domkniecia,istnieje ośrodek miejski stanowiący element integrujący
Typologiaregionow ekonomicznych Regionalizacja-Stanu depresji ekonomicznej-reg płytkiej lub glrb depresji w zaleznosci od natężenia stagnacji czy regresu gosp.Perspektyw rozwojowych-reg zacofane rozwojowe problemowe lub zrujnowane.Poziomuuprzemysłowienia,specyficznych cech-waznych przy formułowaniu programów rozwoju regwyodrebnia się tzw regiony spec.Charakteruzasnat-reg surowcowe tur leśne.Zasobow pracy-reg nadwyżkowe lub deficytowe
B WINIARSKI KLAS REG NA-Rozwiniete i rozwijające się(rozw się dynamicznie i harmonijni, dysponujące warunkami do przyspieszenia procesu wzrostu,wymag harmonizacji proc wzrostu)Opóźnione w rozwoju(nierozwinięte i wymagające aktywizacji w tym reg nowych możliwości,regoczekujące,obszary przygraniczne)Depresji(regwymagajacerekoncersjistrukturalnej,regeym gen rekonstrukcji
Region jako instytucja prawno-ustrojowa-Definujereg jako najwyzszajednostkeorgateryt państwa bez wzgl na jego form ustrojowa o dużej powierzchni i licznie ludzi stanowiaca obszar jednolity
Region wg Parlamentu w karcie regional-teryt które stanowi z geogr punktu widzenia wyodrebnionacalosc lub podobne zgrupowanie teryt. Gdzie istnieje ciaglosc i którego ludność posiada wspólne cechy i chcebronic własnej tosmosci i rozwijać ja
Region ujmowany w UE jako inst prawa pub powinien spełniać warunki-być wyposażony w osobowość prawna, struktura wewreg powinna obejmować własne organy władzy,reg powinny być wyposażone w zadania i kompetencje dot org własnych instytucji promowania rozwoju gosp usług pub polityki reg i planownaiareg rolnictwa transportu sportu turystkultury.Preferowane jest rozwiązanie instytucjonalne umozliwiajaceokreslformepartypacji lub konsultacji władz reg w procesie decyzynym w spr których rozstrzygniecie wywolujebezposr skutki na ich teryt. Przyzaniereg kompetencji z zakresu władzy ustawodawczej nie jest warunkiem koniecznym aczkolwiek oczekuje się ze ewentualne uprawnienia ustawod będą równe zakresowi przyznanej właściwości rzeczowej. Regiony posiadać powinny autonomie finansowa obowiązki i zadania powinny być odzwierciedlone w źródłach ich finansowania przy czym preferowany jest udział dochodów z budżetu centralnego
NUTS- podzielila przestrzen reg UE na 5 poziomow:3reg i 2 lokalne. Kraje członkowskie UE określono jako Nuts0.77jedn teryt poziomuN1,206N2,1031N3,1074N4,98433N5
Najczęściej wyk kryteria wg Borysa.T-krytuwzglceche naturalności regionalizacji, krytuwzgl wielkość obszaru, liczbę cech klasyfikacyjnych branych pod uwagę w regionalizacji, położenia obszaru w stos do granicy państwowej
GIS-narzędzie zbierania, przechowywania, analizy, przetwarzania i wizualizacji danych związanych z określona lokalizacja w środowisku geograficznym. Jednocześnie różne systemy mogą realizować ten sam cel w inny sposób
Moduły oprogramowania Gis-procedury wprowadzania i weryfikacji danych wejściowych, zarzadzania i przetwarzania w obrębie bazy danych, przetwarzania i analizy geogr danych, wyjściowe prezentacji graficznej kartograficznej i tekstowej danych, porozumiewania się z użytkownikiem. Danymi wejściowymi mogą być wszystkie informacje zebrane w dowolnej formie: mapy, zdjęcia, obrazy satelit, ankiety.
Geoinformacja- zbiór danych dotycz dowolnych zjawisk na ziemi ,Rozwoij geoinf kreuje zmiany w postrzeganiu kartografii. Stanowi ważny element w procesie kształtowania się spol informacyjnego.
SUROWCE MINERALNE- energetyczne: węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny. metaliczne: są bazą dla przemysłu ciężkiego: rudy miedzi, cynku i ołowiu, rudy żelaza. chemiczne: siarka, sól kamienna, fosforyty, węgiel kamiennym ropa naftowa. skalne: piaski, żwir, glina, granity, wapienie, piaskowce
Czynniki wpływ na rozmieszczenia ludności-w.n.p.m, ukształtowanie terenu, odległość od morza, położenie nad rzekami jeziorami, gleby, dostępność terenu, warunki klimatyczne, budowa geologiczna ziemi, aktywność wulkanów, działalność klimatów, rzek morza.
Czynniki rozwoju regionalnego-
endogeniczne- obejmują wszystkie zasoby własne reg., znajdują się na obszarze danego reg. ,charakter odp. tylko danemu reg., wynikają z potencjału społ. i gosp., wielkości i dostępności zasobów czynników produkcji
egzogeniczne- obejmują zmiany w makro otoczenia ureg które są konsekwencja m.in. procesow globalizacji ,integracji europejskiej, warunków makroekonomicznych
RELLIGIE animizm. babizm. Bahaizm .buddyzm uznawany przez wielu ludzi za filozofię, rzadziej za religię ) ( . chondogyo. chrześcijaństwo. Dźinizmislam (Afryka, Pn Azja, zachodnia, Indonezja religia monoteistyczna. 2 na świecie).jazydyzm. judaizm(najstarsza na świecie Koran to św księga).mandeizm. manicheizm. mazdaizm. mazdakizmmitraizm. nowe ruchy religijne. hinduizm(kult 1 boga pod roznymipostaciami. Indie).kaodaizm. konfucjanizm(Chiny. doktryna monarcho polityczna i światopoglądowa która wzbogacona pierwiastkami relig)santeria.shintō.taoizm.zaratusztrianizm.religiepierwotne.sikhizm