Oczekiwane kompetencje osób sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3.

(w świetle ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3)

Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 potocznie nazywana jest „ustawą żłobkową”. Określa ona zasady organizowania i funkcjonowania opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, warunki świadczonych ustaw, kwalifikacje osób sprawujących opiekę oraz reguluje zasady finansowania i działalności nadzorczej w zakresie przestrzegania warunków i jakości sprawowanej opieki nad najmłodszymi.

Zgodnie z zapisem w ustawie w rozdziale 1 art. 2, w ramach opieki nad dziećmi do lat 3 realizowane są funkcje: opiekuńcza, wychowawcza oraz edukacyjna. Opieka ta może być sprawowana:

• w żłobku (-od ukończenia 20 tygodnia życia);

• w klubie dziecięcym (-od ukończenia 1 roku życia);

• przez dziennego opiekuna (- od ukończenia 20 tygodnia życia);

• przez nianię (-od ukończenia 20 tygodnia życia),

do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia lub w przypadku, gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4 rok życia. W przypadku gdy dziecko, które ukończyło 3 rok życia, umieszczone jest w żłobku lub klubie dziecięcym albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, rodzice dziecka (w innych sytuacjach odpowiednio: opiekunowie prawni oraz inne osoby, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem) zobowiązani są do złożenia podmiotowi prowadzącemu opiekę oświadczenia o przeszkodach w objęciu dziecka wychowaniem przedszkolnym.

Żłobki i kluby dziecięce

Mianem żłobka i klubu dziecięcego możemy określić każdą jednostkę organizacyjną, której celem jest pomoc rodzicom w godzeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi (opieką nad dziećmi), która wspiera rodziców w opiece i wychowaniu dzieci, ale przede wszystkim zapewnia dziecku możliwość uczenia się poprzez zabawę oraz opiekę w czasie, gdy rodzice nie mogą jej sprawować osobiście np. w czasie gdy są w pracy.

Zarówno żłobek jak i klub dziecięcy zapewnia dzieciom opiekę w warunkach jak najbardziej zbliżonych do warunków domowych, dlatego też dziecko może czuć się bezpiecznie i komfortowo, a odpowiednio przygotowana kadra pomoże mu się szybciej rozwijać - zdobywać nowe umiejętności społeczne, takie jak praca w grupie, nawiązywanie relacji z innymi dziećmi, ale także nauczy się samodzielnej zabawy. W każdej z tych instytucji uwzględnianie są indywidualne potrzeby dziecka (rozdz. 2, art. 10).

Kto może tworzyć i prowadzić żłobki i kluby dziecięce?

Obydwie jednostki mogą być prowadzone przez gminy, przy czym gmina ma obowiązek prowadzić je w formie gminnych jednostek budżetowych, osoby fizyczne jak i osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Podmioty prowadzące żłobki lub kluby dziecięce mogą dla celów organizacyjnych połączyć je w zespół i określić zasady działania zespołu (zgodnie z art. 8 i art. 9, poz. 1).

Zasady funkcjonowania żłobków i klubów dziecięcych.

Żłobek i klub dziecięcy działają w oparciu o statut. Jest on ustalany przez podmiot, który utworzył żłobek lub klub, a określa w szczególności:

• nazwę i miejsce prowadzenia żłobka/klubu;

• cele i zadania oraz sposób ich realizacji, z uwzględnieniem przewidzianych ustawą czynników;

• warunki przyjmowania dzieci;

• zasady ustalania opłat za pobyt i wyżywienie w przypadku nieobecności dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym (art. 11).

Wewnętrzną organizację żłobka lub klubu dziecięcego określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora żłobka lub osobę kierującą pracą klubu dziecięcego. Określa się w nim m.in. godziny pracy żłobka lub klubu, biorąc pod uwagę opinie rodziców. Dyrektor i osoba kierująca nie tylko nadają, ale też odpowiadają za realizację regulaminu (art. 12, poz. 1).

Żłobki i kluby dziecięce są płatne. Art. 12, poz. 2- 4 mówi o zapewnianych wymiarach opieki nad dzieckiem, a mianowicie:

- do 10 godzin dziennie jeżeli chodzi o żłobki (na wniosek rodzica, za dodatkową opłatą, czas sprawowanej opieki może być wydłużony- jednak musi istnieć szczególne uzasadnienie sytuacji);

-oraz do 5 godzin dziennie względem każdego dziecka w klubach dziecięcych.

Kompetencje osób sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3.

Ustawa określa szczegółowe wymagania dotyczące personelu oraz kadry kierowniczej instytucji, a także dopuszcza udział wolontariuszy w zapewnieniu opieki nad dziećmi.

W artykule 13 dowiadujemy się, że pracą żłobka kieruje dyrektor, jednak aby zostać dyrektorem należy posiadać:

• wykształcenie wyższe i co najmniej 3 lata doświadczenia w pracy z dziećmi, albo;

• co najmniej wykształcenie średnie oraz 5 lat doświadczenia w pracy z dziećmi.

Zaś na czele klubu dziecięcego stoi osoba kierująca jego pracą (art. 14).

Dyrektorem żłobka i osobą kierującą pracą klubu dziecięcego może być wyłącznie osoba, która: daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi; nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej; wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd; nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne (art. 18).

W zależności od ilości dzieci uczęszczających do żłobka lub klubu dziecięcego dostosowana jest liczba personelu zatrudnionego. Jeden opiekun może sprawować opiekę maksymalnie nad ośmiorgiem dzieci. Dzieci tych nie może być z kolei więcej niż pięcioro, w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne, dziecko wymagające szczególnej opieki, a w przypadku żłobka – także dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia (art. 15, poz. 1-2).

Artykuł 15, poz. 3 przypomina, że bardzo ważną sprawą, o której należy pamiętać to konieczność zatrudnienia pielęgniarki lub położnej w żłobku, do którego uczęszcza więcej niż dwadzieścioro dzieci.

Osoba posiadająca kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego może zostać opiekunem w żłobku lub klubie dziecięcym. Ponadto opiekunem może być osoba, która posiada co najmniej wykształcenie średnie oraz:

• co najmniej dwuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi do lat 3 (jeżeli nie pracowała z dziećmi do lat 3 przez okres co najmniej 6 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun, zobowiązana jest w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku opiekuna odbyć 80-godzinne szkolenie w celu uaktualnienia i uzupełnienia wiedzy oraz umiejętności) lub

• przed zatrudnieniem jako opiekun w żłobku lub w klubie odbyła 280-godzinne szkolenie, z czego co najmniej 80 godzin w formie zajęć praktycznych, polegających na sprawowaniu opieki nad dzieckiem pod kierunkiem opiekuna (art. 16, poz. 1-3).

Pomiędzy opiekunami a rodzicami dzieci uczęszczających do żłobków i klubów dziecięcych nawiązywana jest współpraca. Prowadzone są konsultacje i porady w zakresie pracy z dziećmi. Dozwolony jest także udział rodziców wraz z dziećmi w zajęciach prowadzonych w klubie dziecięcym.

Zgodnie z artykułem 17 ustawy, przy zapewnianiu opieki nad dziećmi w żłobku lub klubie dziecięcym można także korzystać z pomocy wolontariuszy, którzy przed rozpoczęciem pracy zobowiązani są do odbycia 40- godzinnego szkolenia. Wyjątek stanowią Ci wolontariusze, którzy posiadają kwalifikacje obowiązujące opiekunów żłobków i klubów dziecięcych.

Dzienny opiekun

„Ustawa żłobkowa” wprowadza instytucję dziennego opiekuna. Z rozdziału 4, artykułu 36 możemy dowiedzieć się, że jest to osoba fizyczna zatrudniana przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Podobnie jak w przypadku żłobka i klubu dziecięcego także instytucja dziennego opiekuna ma pomóc rodzicom w godzeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi (sprawowaniem opieki nad dziećmi). W czasie, gdy rodzice nie mogą sprawować opieki nad dzieckiem z powodu np. pracy zawodowej, mogą je powierzyć opiece dziennego opiekuna.

Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20. tygodnia życia (art. 36, poz. 2). Opieka sprawowana jest w warunkach domowych, a czas sprawowania opieki przez dziennego opiekuna efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców. Maksymalna liczba dzieci, jaką może mieć pod opieką, to pięcioro, jednakże gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, dzieci pod opieką nie może być więcej niż troje (art. 38, poz. 1) dzienny opiekun, podobnie jak opiekunowie w żłobkach i klubach dziecięcych, przy sprawowaniu opieki może korzystać z pomocy wolontariuszy reguluje to artykuł 38, pozycja nr 2).

Dzienny opiekun zapewnia dziecku właściwą opiekę pielęgnacyjną i edukacyjną uwzględniając przy tym wiek, indywidualne potrzeby oraz rozwój psychomotoryczny dziecka. Dziecko pozostawione pod opieką posiadającego odpowiednie kwalifikacje dziennego opiekuna, uczy się i rozwija. Dziecko to jest również bezpieczne - dzienny opiekun jest przeszkolony z zakresu pierwszej pomocy i musi posiadać warunki lokalowe zapewniające dziecku bezpieczną opiekę (warunki te sprawdzane są one podczas wywiadu środowiskowego przeprowadzanego przez kierownika ośrodka pomocy społecznej w celu weryfikacji spełnienia warunków wymaganych od osoby chcącej zostać dziennym opiekunem).

Przepisy ustawy z artykułu 39 określają wymagania formalne, które musi spełnić kandydat na dziennego opiekuna. Może nim zostać osoba, która:

• nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,

• wypełnia obowiązek alimentacyjny,

• nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,

• ma warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę nad dzieckiem,

• daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi.

Dzienny opiekun musi także odbyć szkolenie trwające 160 godzin lub szkolenie uzupełniające trwające 40 godzin, zawierające głównie elementy udzielania dziecku pierwszej pomocy (osoby, które pracowały co najmniej 12 miesięcy z dzieckiem do 3 lat bezpośrednio przed podjęciem pracy nie mają obowiązku uczestnictwa w szkoleniu).

Dzienny opiekun podlega obowiązkowi ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy sprawowaniu opieki. Do opłacania składek zobowiązany jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta (art. 41, poz. 1-2).

Maksymalną wysokość wynagrodzenia dziennego opiekuna oraz zasady jego ustalania określa, w drodze uchwały, rada gminy (art. 43).

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta prowadzi wykaz dziennych opiekunów, z którymi zawarł umowę. Wykaz jest jawny i podlega publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej gminy prowadzącej wykaz. W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy z dziennym opiekunem następuje wykreślenie dziennego opiekuna z wykazu regulują to artykuły 46 i 47 tejże ustawy.

Niania

Niania jest jedną z form opieki nad dzieckiem wprowadzoną przez ustawę o opiece nad dziećmi wieku do lat 3. Sprawuje opiekę indywidualną, co oznacza że opiekuje się tylko jednym dzieckiem lub rodzeństwem, w pełni uwzględniając potrzeby każdego z nich. Dzięki temu dzieci są nie tylko bezpieczne, ale również rozwijają się psychofizycznie w warunkach domowych. Według rozdziału 6, artykułu 50, pozycji 2- niania może sprawować opiekę nad dziećmi w różnym wieku (od 20 tygodnia życia do 3 roku życia, wyjątkowo do 4 roku życia) i przez okres czasu dostosowany do potrzeb dziecka i rodzica, co jest określone w umowie zawieranej między nianią a rodzicami.

Umowa uaktywniająca jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Tak więc nie ma znaczenia, czy chodzi o rodziców pozostających w związku małżeńskim czy rodzica samotnie wychowującego dziecko (art. 50, poz. 3, 6).

Warunkiem zaś jest przede wszystkim to, że rodzice muszą pracować. Umowa powinna zawierać w szczególności: czas pracy, wysokość wynagrodzenia, czas trwania umowy oraz sposób jej zmiany i rozwiązania (art. 50, poz. 4).

Osoba, z którą zawarto umowę będzie musiała zostać zgłoszona do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokładnie określone jest to w artykule 51.

Jeśli chodzi o kwalifikacje jakie powinna posiadać niania- w całości decydują o tym rodzice dziecka.

Zgodnie z rozdziałem 1, artykułem 4- warunkiem sprawowania opieki nad dziećmi do lat 3, na podstawie ustawy (a więc także dzienni opiekunowie i nianie), podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym zgodnie z ustawą z dnia 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Podsumowanie omawianego materiału w formie tabeli

ŻŁOBEK	KLUB DZIECIĘCY	DZIENNY OPIEKUN	NIANIA
Grupy wiekowe:
W żłobku mogą przebywać dzieci od ukończenia 20 tygodnia życia do ukończenia 3 roku życia. Wyjątkowo, w przypadkach uzasadnionych rozwojem dziecka lub brakiem miejsc przedszkolnych, możliwe jest korzystanie ze żłobka przez dziecko starsze, jednak nie dłużej niż do ukończenia 4 roku życia	W klubie dziecięcym mogą przebywać dzieci w wieku od ukończenia 1 roku życia do ukończenia 3 roku życia. Wyjątkowo, w przypadkach uzasadnionych rozwojem dziecka lub brakiem miejsc przedszkolnych, możliwe jest korzystanie ze żłobka przez dziecko starsze, jednak nie dłużej niż do ukończenia 4 roku życia	Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do ukończenia 3 roku życia. Wyjątkowo, w przypadkach uzasadnionych rozwojem dziecka lub brakiem miejsc przedszkolnych, możliwe jest korzystanie ze żłobka przez dziecko starsze, jednak nie dłużej niż do ukończenia 4 roku życia	Niania może sprawować opiekę nad dziećmi w różnym wieku (od 20 tygodnia życia do 3 roku życia, wyjątkowo do 4 roku życia) i przez okres czasu dostosowany do potrzeb dziecka i rodzica, co jest określone w umowie zawieranej między nianią a rodzicami.
Jak długo dzieci mogą przebywać w/z …?
W żłobku dziecko może przebywać do 10 godzin dziennie. Czas ten może zostać wydłużony, jeżeli zachodzi ważna i uzasadniona konieczność (np. rodzice muszą zostać dłużej w pracy albo pójść do lekarza po pracy). W takiej sytuacji rodzice dziecka muszą złożyć wniosek i wnieść dodatkową opłatę.	W klubie dziecięcym dziecko może przebywać do 5 godzin dziennie i nie może być on wydłużony na wniosek rodziców	Czas i miejsce sprawowania opieki przez dziennego opiekuna określa umowa o świadczenie usług, na podstawie której jest on zatrudniany przez gminę.	Określa umowa z rodzicami.
Ile kosztuje…?
Rodzice ponoszą opłaty za pobyt i wyżywienie dziecka w żłobku, których wysokość ustalana jest przez podmiot tworzący żłobek. W przypadku żłobków publicznych (tworzonych przez gminy), wysokość tych opłat ustala rada gminy w drodze uchwały	Rodzice ponoszą opłaty za pobyt i wyżywienie dziecka w klubie dziecięcym, których wysokość ustalana jest przez podmiot tworzący klub dziecięcy. W przypadku klubów dziecięcych publicznych (tworzonych przez gminy), wysokość tych opłat ustala rada gminy w drodze uchwały,	Rodzice dziecka ponoszą opłaty za pobyt oraz wyżywienie u dziennego opiekuna. Istnieje jednak możliwość zwolnienia od ponoszenia części lub nawet całości opłat z tytułu korzystania z usług dziennego opiekuna. Warunki takiego zwolnienia może określić rada gminy w drodze uchwały.	Zawarcie umowy uaktywniającej i zgłoszenie jej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oznacza opłacanie za nianię przez ZUS, składek na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Wysokość składki naliczana jest od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2012 roku wynosi 1500 zł brutto. Oznacza to, że ZUS będzie opłacał składki za nianię od wynagrodzenia do wysokości 1500 zł, zaś od nadwyżki tej kwoty, składki będzie płacił rodzic dziecka.
Kto opiekuje się dziećmi w…?
W żłobku może pracować wykwalifikowany opiekun, pielęgniarka i położna. Dodatkowo, pracownikom żłobka mogą pomagać przeszkoleni specjalnie w tym celu wolontariusze.	W klubie dziecięcym, tak samo jak w żłobku, może pracować wykwalifikowany opiekun, pielęgniarka i położna. Dodatkowo, pracownikom klubu dziecięcego mogą pomagać przeszkoleni specjalnie w tym celu wolontariusze.	Dziennym opiekunem jest osoba zatrudniana przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług, sprawująca opiekę nad dzieckiem w jej domu lub mieszkaniu spełniającym warunki zapewniające bezpieczną opiekę nad dziećmi (gmina może udostępnić lub wyposażyć lokal w celu sprawowania opieki przez dziennego opiekuna).	O tym, jakie kwalifikacje powinna posiadać niania decydują rodzice dziecka. Jedynym warunkiem, który musi spełnić niania jest poddanie się obowiązkowym badaniom sanitarno – epidemiologicznym zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Ilu opiekunów powinno sprawować opiekę w …?
W żłobku jeden opiekun może sprawować opiekę nad maksymalnie 8 dzieci, a w przypadku, gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne, dziecko wymagające szczególnej opieki lub dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia maksymalnie nad 5 dzieci. Ponadto w żłobku, do którego uczęszcza więcej niż dwadzieścioro dzieci, zatrudnia się przynajmniej jedną pielęgniarkę lub położną.	W klubie dziecięcym jeden opiekun może sprawować opiekę nad maksymalnie 8 dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne lub dziecko wymagające szczególnej opieki maksymalnie nad 5 dzieci.	Dzienny opiekun może sprawować opiekę nad maksymalnie 5 dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad 3 dzieci.
Kto ustala warunki przyjmowania dzieci do …?
Warunki przyjmowania dzieci do żłobka szczegółowo określa statut żłobka		Informacje na temat zatrudnionych przez daną gminę dziennych opiekunów można natomiast znaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta prowadzi wykaz dziennych opiekunów, z którymi zawarł umowę. Wykaz jest jawny i dostępny w Biuletynie Informacji Publicznej gminy prowadzącej wykaz.	Niania zatrudniana jest przez rodziców dziecka na podstawie umowy uaktywniającej, zawieranej w formie pisemnej. Umowa ta powinna określać m. in. strony umowy, jej cel i przedmiot, czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki niani, wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty, czas, na jaki umowa została zawarta, a także warunki, sposób zmiany oraz rozwiązania umowy.

Źródło tabelki: http://emaluch.com.pl/maluch/warto-wiedziec/nowelizacja

[dostęp on-line 30.01.2013r].