Dział X Nieruchomość gruntowa
Nieruchomość to część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane: zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi
Z definicji podanej w art.46 wynika, że:
Nieruchomość jest częścią powierzchni ziemskiej stanowiącą przedmiot odrębnej własności
Właściciel gruntu jest właścicielem jego części składowych, w szczególności budynku (chyba, że są jakieś przepisy szczególne)
Nieruchomość gruntowa
Nieruchomość gruntowa tj. grunt, czyli część powierzchni ziemskiej stanowiąca wyodrębnioną całość, oznaczona granicami i będąca odrębnym przedmiotem własności.
Nieruchomość gruntowa zabudowana lub niezabudowana może być: nieruchomością rolną, nieruchomością leśną lub przeznaczoną na cele nierolne i nieleśne i zawsze stanowi grunt, wraz z częściami składowymi: budynkami i innymi urządzeniami, trwale z gruntem związanymi, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.
Nieruchomość rolna
„Nieruchomościami rolnymi są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej”
Nieruchomość rolną stanowią grunty orne, sady, łąki i pastwiska, grunty pod zabudowaniami (budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi) oraz grunty pod wodami użytkowanymi na cele produkcji rolnej np. stawy rybne, a także wkłady do rolniczej spółdzielni produkcyjnej i ogródki działkowe. Nie jest natomiast tą nieruchomością działka deputatowa lub przyzagrodowa albo też pojedyncza działka w ogrodzie działkowym. Do nieruchomości rolnych nie zalicza się nieużytków, lasów i gruntów leśnych. Mogą one natomiast wchodzić w skład gospodarstwa rolnego.
Użytki rolne dzieli się na:
1) grunty orne, oznaczone symbolem - R,
2) sady, oznaczone symbolem złożonym z litery „S” oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, na którym założony został sad, np. S-R, S-Ł, S-Ps,
3) łąki trwałe, oznaczone symbolem - Ł,
4) pastwiska trwałe oznaczone symbolem - Ps,
5) grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem złożonym z litery „B” oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, na którym wzniesione zostały budynki, np. B-R,
6) grunty pod stawami, oznaczone symbolem - Wsr,
7) rowy, oznaczone symbolem - W.
Nieruchomość leśna
Nieruchomości leśne nie są precyzyjnie zdefiniowane w kodeksie cywilnym. W celu ich zidentyfikowania stosuje się łącznie przepisy ustawy o lasach oraz rozporządzenie w spr. Ewidencji gruntów i budynków.
Nieruchomościami leśnymi - lasami, w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach mogą być dwa rodzaje gruntów, o różnym przeznaczeniu:
1) zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha (istnieje norma obszarowa), pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:
a) przeznaczony do produkcji leśnej lub
b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo,
c) wpisany do rejestru zabytków;
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego kraju, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenie turystyczne.
Definicja lasu obejmuje następujące elementy: grunt i jego części składowe, normę obszarową i przeznaczenie lasu. W ewidencji gruntów i budynków do gruntów leśnych zalicza się:
1) lasy, oznaczone symbolem - Ls,
2) grunty zadrzewione i zakrzewione, oznaczone symbolem - Lz, lub w przypadku zadrzewień śródpolnych, zaistniałych na gruntach objętych klasyfikacją gleboznawczą - symbolem złoŜonym z liter „Lz” oraz symbolu odpowiedniego uŜytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenie klasy gleboznawczej gruntu, np. Lz-R, Lz-Ł, Lz-Ps.
Części składowe nieruchomości
1) budynki, budowle i inne urządzenia trwale z gruntem związane (istnieją wyjątki np. użytkowanie wieczyste),
2) drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania art..48 k.c. (drzewa i inne rośliny są odrębnymi rzeczami i ruchomymi tylko wtedy, gdy przepisy szczególne przewidują, że stanowią one samoistny przedmiot własności – art. 279 k.c.),
3) wody stojące, czyli powierzchniowe wody stojące, wody w rowach i studniach, wody w naturalnych lub sztucznych jeziorach i innych zbiornikach bezprzepływowych, wody z opadów atmosferycznych, wody pozostałe po wylewie wody płynącej,
4) złoża kopalin nie stanowiących własności Skarbu Państwa w świetle przepisów Prawa geologicznego i górniczego (art. 7), czyli kopaliny pospolite,
5) za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością (wg art. 50 k.c.), czyli służebność gruntową, udział właściciela lokalu we współwłasności nieruchomości wspólnej, w wypadku ustanowienia odrębnej własności lokali oraz przysługująca wieczystemu użytkowaniu własność budynku i urządzeń na użytkowanym gruncie będącym własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Przynależności nieruchomości
Istotna różnica pomiędzy przynależnością, a częścią składową polega na tym, że przynależności są samoistnymi rzeczami i nie muszą dzielić losu prawnego rzeczy głównej.
Wprawdzie kodeks cywilny w art. 52 stanowi, że „czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności”, norma ta ma jednak charakter względnie obowiązujący, tzn. że strony mogą na drodze czynności prawnej postanowić inaczej.