Definicja rachunkowości
System wartościowego odzwierciedlania zdarzeń gospodarczych. System, którego zadaniem jest opracowanie rzetelnych i wiarygodnych informacji ekonomicznych umożliwiających ocenę jednostki gospodarczej oraz stwarzający podstawy efektywnego zarządzania nią.
Podział na elementy
Księgowość
Rachunek kosztów
Sprawozdawczość
Cechy rachunkowości finansowej
Wykorzystanie miernika pieniężnego, ( umożliwia to doprowadzenie wszystkich operacji i procesów do wspólnego mianownika),
Dokonywanie ewidencji księgowej wyłącznie na podstawie dokumentów źródłowych,
Stosowania zasad podwójnego zapisu na kontach,
Weryfikacji zapisów w drodze inwentaryzacji,
Zapewnienie ciągłości ewidencji bilansowej
Funkcje rachunkowości
Informacyjna(podstawowa) –dostarczanie informacji:
–odbiorcom zewnętrznym (urzędy skarbowe, statystyczne, władze centralne i lokalne, ...
–odbiorcom wewnętrznym (na potrzeby zarządzania jednostką (wykorzystanie majątku, stopień zadłużenia, koszty, przychody, ...
Sprawozdawcza – sporządzanie zestawień i sprawozdań dla odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych,
Dowodowa – zgromadzone dane jako ewentualny dowód w procesach, Optymalizacyjna – podstawa wyborów decyzyjnych,
Kontrolna – ochrona majątku przed nadużyciami, ochrony wierzycieli, oceny sytuacji firmy,
Analityczna – obejmującej badanie i interpretację informacji z rachunkowości w różnych przekrojach.
Zasady rachunkowości
Zasada ostrożności (wyceny) – wycena według cen rzeczywistych nie wyższych od rynkowych
Zasada współmierności - oznacza merytoryczną zgodność kosztów z przychodami
Zasada memoriałowa – koszty i przychody niezależnie od daty zapłaty oraz wykazania przychodów i kosztów w przyszłości,
Zasada istotności – wydzielenie danych mających istotne znaczenie dla określenia sytuacji majątkowej i finansowej firmy oraz jej wyniku.
Zasada kontynuacji działalności – założenie, że działalność będzie kontynuowana,
Zasada ciągłości - przyjęte zasady księgowania, wyceny, ustalania wyniku i sporządzania sprawozdań były jednakowe w poszczególnych latach,
Zasada wyższości treści nad formą, zdarzenia gospodarcze ujmuje się w księgach zgodnie z ich treścią ekonomiczną,
Zasada zakazu kompensat - nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów i zrównanych z nimi
Zasada periodyzacji –prowadzenie ewidencji z podziałem na okresy sprawozdawcze , w regularnych odstępach czasu.
Zasada kompletności-zdarzenia gospodarcze przedstawia się kompleksowo zgodnie z ich treścią ekonomiczną,
Zasada rzetelności-zapewnienie rzetelnego obrazu zgodnego ze stanem faktycznym.
Zakres ustawy
Określa zakres podmiotowy i przedmiotowy
Prezentuje zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych
Poświęcony jest inwentaryzacji
Określa zasady wyceny aktywów i pasywów
Wskazuje sprawozdania finansowe, do których sporządzania jest zobowiązana jednostka.
Odzwierciedla rodzaje sprawozdań finansowych sporządzanych przez jednostki powiązane.
Przedstawia przepisy dotyczące badania i ogłaszania sprawozdań finansowych.
Dotyczy ochrony danych.
Określa odpowiedzialność karną.
Zawiera przepisy szczegółowe i końcowe.
Dotyczy zmian w obowiązujących przepisach
Zasada polityki rachunkowości
określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, zakładowego planu kont
wykazu ksiąg rachunkowych
opisu systemu przetwarzania danych
opisu organizacyjnych rozwiązań służących ochronie danych i zbiorów.
Sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym zakładowego planu kont
Inwentaryzacja
drogą spisu z natury obejmuje się również znajdujące się w jednostce składniki aktywów, będące własnością innych jednostek, powierzone jej do sprzedaży, przechowania, przetwarzania lub używania, powiadamiając te jednostki o wynikach spisu. Obowiązek ten nie dotyczy jednostek świadczących usługi pocztowe, transportowe, spedycyjne i składowania
Operacja gospodarcza, a zdarzenie gospodarcze
Zdarzenia gospodarcze są to wszystkie zaszłości, jakie występują w danym przedsiębiorstwie np.: podpisanie umowy o wieloletniej współpracy z kontrahentem, wystawienie polecenia przelewu ŚP, ustalenie norm zużycia materiałów. Operacja gospodarcza to taki rodzaj zdarzenia gospodarczego, które jest udokumentowane, daje się wyrazić wartościowo i wywiera wpływ na stan zasobów majątkowych i/lub źródła ich finansowania, w tym na wynik finansowy jednostki
Podział operacji gospodarczych
Operacje proste i złożone,
Operacje bilansowe i wynikowe
Wynikowe - Mają bezpośredni wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa, czyli przedstawiają jak przebiega w danym okresie działalność i jaki jest jej rezultat.
Bilansowe - Powodują zmiany wyłącznie w składnikach bilansu rozróżniamy ich 4 typy:
I.Operacje aktywne
II.Operacje pasywne
III.Operacje aktywno-pasywne zwiększające
IV.Operacje aktywno-pasywne zmniejszające
Zasada podwójnego zapisu
Księgowanie operacji gospodarczych nie może powodować naruszenia równowagi bilansowej. W związku z tym stosuje się zasadę podwójnego zapisu, zgodnie z którą każda operacja musi być ujęta:
na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis),
na jednym koncie po stronie winien, a na drugim po stronie ma, czyli po przeciwnych stronach (dwustronny zapis),
w identycznej wysokości na obu kontach (jednakowy zapis).
Konta analityczne, konta syntetyczne
Konta analityczne – podporządkowane zbiory pod konta syntetyczne, pozwalające rozdzielić gromadzone na nich dane.
Konta syntetyczne - służą do księgowania operacji gospodarczych w sposób zapewniający zbilansowanie danych,
Zamykanie i otwieranie kont
Otwieranie konta
Może nastąpić po:
wpisaniu stanu początkowego lub bilansu otwarcia lub
zaksięgowaniu pierwszej operacji dotyczącej tego konta
Zamykanie konta
Polega na:
Wyznaczeniu obrotów konta, czyli łącznych sum zapisów dokonywanych po każdej operacji ze strony konta w określonym czasie:
Obrotów debetowych ( po stronie Wn),
Obrotów kredytowych ( po stronie Ma),
Wyliczeniu salda końcowego czyli różnicy miedzy obrotami stron danego konta:
saldo debetowe: obrót Wn> obrotu Ma,
saldo kredytowe: obrót Ma > obrotu Wn
Rodzaje kont
Konta aktywne
Konta pasywne
Konta wynikowe
Konta przychodów i kosztów
Konta syntetyczne i analityczne
Konta korygujące
Elementy kont
Każde konto posiada:
Nazwę i numer cyfrowy
Dwie strony konta:
lewa strona konta określana jest jako strona Winien (Wn) lub Debet(Db),
prawa strona konta nazywana jest jako strona Ma ( Ma) lub Credit(Ct)
Jak się dzieli konto poziomo i pionowo
podzielność pozioma: syntetyczna i analityczna
podzielność pionowa: jest stosowana w odniesieniu do kont księgowych, na których ksieguje się operacje gospodarcze o odmiennej treści ekonomicznej lub dotyczące różnych procesów gospodarczych. W rezultacie takiego procesu powstają konta korygujące, pełniące role kont pomocniczych w stosunku do konta podstawowego.
Konta korygujące
nie występują samodzielnie,
ujmują kwoty zmniejszające lub zwiększające wartość określonych składników np.; ŚT, materiałów, towarów, produktów.
Konta pozabilansowe
Są szczególnym rodzajem kont, ponieważ ewidencjonuje się za ich pomocą zdarzenia, które nie są operacjami gospodarczymi. Oznacza to, że zdarzenia te nie maja wpływu na strukturę bilansu danej jednostki gospodarczej ( nie mają wpływu na stan aktywów ani pasywów) .
Umorzenie a amortyzacja
Umorzenie środków trwałych jest to okresowe korygowanie wartości początkowej tych środków o wartość zużycia. Amortyzacja stanowi wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych na skutek ich użytkowania wliczane do kosztów działalności. Kwota umorzenia jest więc równa kwocie amortyzacji.
Co wchodzi w skład dokumentacji księgowej ?
Zgodnie z ustawa o rachunkowości do ksiąg rachunkowych danego okresu sprawozdawczego należy wprowadzić w postaci zapisu księgowego, każdą operacje gospodarczą zgodnie z jej treścią ekonomiczna, która nastąpiła w danym okresie sprawozdawczym.
Podstawa zapisów księgowych są dowody księgowe, stwierdzają dokonanie operacji gospodarczej, spełniają rolę uzasadnienia zapisów księgowych i pełnią funkcje kontrolna i informacyjną.
Rola księgowości w zarządzaniu firma
Informacja ta, zgodnie ze sztuką zarządzania, ma umożliwiać:
rzetelną ocenę aktualnego stanu finansowego firmy,
rzetelną ocenę możliwości
rozwoju firmy w ciągu najbliższego okresu (np. roku)
rozwoju firmy w dłuższym horyzoncie (np. 5 lat)
strategicznego rozwoju firmy (np. 10 -20 lat),
ustalenie celów strategicznych,
zaprojektowanie drogi dojścia do strategicznego celu poprzez punkty wyznaczone przez planowanie krótko i średniookresowe,
ocenę ryzyka związanego z drogą dojścia do celu strategicznego,
analizę ryzyka i rozłożenie go na ryzyka elementarne,
ustalenie przyczyn każdego z tych ryzyk częściowych,
opracowanie sposobów wyeliminowania części elementarnych ryzyk oraz sposobów zabezpieczenia się przed ryzykami elementarnymi, których nie da się wyeliminować.
Elementy bilansu
| Aktywa | Pasywa |
|---|---|
| A . Aktywa trwałe I Wartości niematerialne i prawne 1 Koszty zakończonych prac rozwojowych 2 Wartość firmy 3 Inne wartości niematerialne i prawne 4 Zaliczki na wartości niematerialne i prawne II Rzeczowe aktywa trwałe 1 Środki trwałe a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej c) urządzenia techniczne i maszyny d) środki transportu e) inne środki trwałe 2 Środki trwałe w budowie 3 Zaliczki na środki trwałe w budowie III Należności długoterminowe 1 Od jednostek powiązanych 2 Od pozostałych jednostek IV Inwestycje długoterminowe 1 Nieruchomości 2 Wartości niematerialne i prawne 3 Długoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych - udziały lub akcje - inne papiery wartościowe - udzielone pożyczki - inne długoterminowe aktywa finansowe b) w pozostałych jednostkach - udziały lub akcje - inne papiery wartościowe - udzielone pożyczki - inne długoterminowe aktywa finansowe 4 Inne inwestycje długoterminowe V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 1 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2 Inne rozliczenia międzyokresowe B Aktywa obrotowe I Zapasy 1 Materiały 2 Półprodukty i produkty w toku 3 Produkty gotowe 4 Towary 5 Zaliczki na dostawy II Należności krótkoterminowe 1 Należności od jednostek powiązanych a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty - do 12 miesięcy - powyżej 12 miesięcy b) inne 2 Należności od pozostałych jednostek a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty -do 12 miesięcy - powyżej 12 miesięcy b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń c) inne d) dochodzone na drodze sądowej III Inwestycje krótkoterminowe 1 Krótkoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych - udziały lub akcje - inne papiery wartościowe - udzielone pożyczki - inne krótkoterminowe aktywa finansowe b) w pozostałych jednostkach - udziały lub akcje - inne papiery wartościowe - udzielone pożyczki - inne krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne - środki pieniężne w kasie i na rachunkach - inne środki pieniężne - inne aktywa pieniężne 2 Inne inwestycje krótkoterminowe IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
A Kapitał (fundusz) własny I Kapitał (fundusz) podstawowy II Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna III Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV Kapitał (fundusz) zapasowy V Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII Zysk (strata) netto IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) B Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I Rezerwy na zobowiązania 1 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne - długoterminowa - krótkoterminowa II Zobowiązania długoterminowe 1 wobec jednostek powiązanych 2 wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych c) inne zobowiązania finansowe d) inne III Zobowiązania krótkoterminowe 1 wobec jednostek powiązanych a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności - do 12 miesięcy - powyżej 12 miesięcy b) inne 2 wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych c) inne zobowiązania finansowe d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności - do 12 miesięcy powyżej 12 miesięcy e) zaliczki otrzymane na dostawy f) zobowiązania wekslowe g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń h) z tytułu wynagrodzeń i) inne 3 Fundusze specjalne IV Rozliczenia międzyokresowe 1 Ujemna wartość firmy 2 Inne rozliczenia międzyokresowe - długoterminowe - krótkoterminowe |
Elementy rachunku zysków i strat
* A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:
o od jednostek powiązanych
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów
2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
* B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:
o jednostkom powiązanym
1. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
2. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
* C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży ( A - B )
* D. Koszty sprzedaży
* E. Koszty ogólnego zarządu
* F. Zysk (strata) ze sprzedaży ( C ? D - E )
* G. Pozostałe przychody operacyjne
1. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
2. Dotacje
3. Inne przychody operacyjne
* H. Pozostałe koszty operacyjne
1. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
2. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
3. Inne koszty operacyjne
* I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej ( F + G - H )
* J. Przychody finansowe
1. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
o od jednostek powiązanych
2. Odsetki, w tym:
o od jednostek powiązanych
3. Zysk ze zbycia inwestycji
4. Aktualizacja wartości inwestycji
5. Inne
* K. Koszty finansowe
1. Odsetki, w tym:
o dla jednostek powiązanych
2. Strata ze zbycia inwestycji
3. Aktualizacja wartości inwestycji
4. Inne
* L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej ( I + J - K )
* M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych ( M.I. - M.II. )
1. Zyski nadzwyczajne
2. Straty nadzwyczajne
* N. Zysk (strata) brutto ( L ? M )
* O. Podatek dochodowy
* P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
* R. Zysk (strata) netto ( N - O ? P )
Różnica pomiędzy wydatkiem a kosztem
Pojęcie wydatku jest szersze od pojęcia kosztu, nie wszystkie bowiem wydatki jednostki są równoznaczne dla niej z kosztami. Z drugiej strony każdy koszt musi za sobą pociągać wcześniej, czy później wydatek środków pieniężnych. Stąd mamy podział wydatków na:
Wydatki nie stanowiące kosztów
Wydatki stanowiące koszty
Rachunek przepływu kapitałów
Rachunek przepływu kapitałów jest pewną odmianą Cash flow. Pokazuje zmiany, jakie zachodzą w kolejnych okresach bilansowych wyłącznie w oparciu o bilans. W bilansie początkowym suma aktywów ogółem wskazuje majątek, jakim przedsiębiorstwo dysponuje (a dokładniej tylko majątek wykazany w aktywach), a suma pasywów określa źródła jego finansowania.
Bilans różnic
Bilans różnic, to zestawienie wszystkich pozycji bilansowych za bieżący i poprzedni okres oraz ich różnic. Suma różnic po stronie aktywów równa się oczywiście sumie różnic po stronie pasywów.
Bilans ruchu
Bilans ruchu, to bilans różnic zmodernizowany w ten sposób, że wszystkie różnice ujemne zostały przeniesione na drugą stronę bilansu - ujemne różnice aktywów na stronę pasywów, a ujemne różnice pasywów na stronę aktywów. Strona pasywów mówi więc o źródłach finansowania otrzymanych w sposób rzeczywisty przez wzrost pasywów lub względny przez zmniejszenie aktywów . Strona aktywów mówi, na co tak uzyskane kapitały zostały wykorzystane.
Bilans pokrycia finansowego
Jeśli pogrupuje się aktywa i pasywa tak, aby aktywa trwałe odpowiadały po prawej stronie kapitałom własnym, a kolejne aktywa o coraz większej płynności pasywom o coraz krótszych terminach wymagalności, to otrzyma się właśnie bilans pokrycia finansowego.
Układ sprawozdania działalności
wizytówka organizacji
sytuacja w całej gospodarce i branży,
sprzedaż i portfel zamówień,
produkcja
zaopatrzenie,
personel i świadczenia socjalne,
inwestycje,
środowisko naturalne,
finansowanie,
sytuacja majątkowa,
sytuacja finansowa,
sytuacja dochodowa,
badania i rozwój,
szczególne zdarzenia (po dacie bilansu, jak i warunkujące kontynuację działalności)
Metody amortyzacji
Amortyzacja równomierna (linowa)
– równomierne odpisy zużycia
–Współczynnik podwyższający
Amortyzacja nierównomierna:
–Metoda degresywna,
–Metoda progresywna,
–Metoda naturalna.
LIFO & FIFO
FIFO
Metoda wyceny zapasów oparta na założeniu "pierwsze przyszło - pierwsze wyszło" (ang. first in first out). Stosując tą metodę zakłada się, że zapasy są rozchodowane z magazynu od pierwszych dostaw do ostatnich. Wszystkie zapasy magazynowe są więc wycenione na koniec okresu wg wartości określonych w ostatnich dostawach. W warunkach zmiany cen jest to metoda najlepiej odzwierciedlająca aktualny stan zapasów wg cen najbardziej odpowiadających faktycznej wartości rynkowej towarów.
Obok LIFO i metody średniej ważonej jest to najpopularniejsza metoda wyceny zapasów.
LIFO
Metoda wyceny zapasów oparta na założeniu "ostatnie przyszło - pierwsze wyszło" (ang. last in first out). Stosując tą metodę zakłada się, że zapasy są rozchodowane z magazynu począwszy od ostatnich dostaw. Wszystkie zapasy magazynowe są więc wycenione wg wartości określonych w pierwszych dostawach.
Przyjmuje się, że najlepiej stosować tą metodę w warunkach wzrastających cen, gdyż daje najniższy koszt zapasów na koniec okresu. Obok FIFO i metody średniej ważonej jest to najpopularniejsza metoda wyceny zapasów.
Zagadnienia do wyjaśnienia
konta zmienne stale bezposrednie i pośrednie
podział kosztów
rachunek przeplywow pieniężnych
co wplywa na wartosc pieniadza
przychody ktore nie sa wpływami
wplywy ktore nie sa kosztami
koszt ktory nie jest wydatkiem
wydatek ktory nie jest kosztem
zapis powtarzalny ???????????
zasada działania konta??????