Apelacja 116)

Biegli, tłumacze, specjaliści. 37)

Czynności procesowe i zdarzenia procesowe 31)

czynności procesowych Dokumentacja (42)

Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym 65)

czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu Zawieszenie 111)

dewolutywność 5)

Dokument, taśma filmowa lub magnetofonowa, fotografia, okazanie dowodu z dokumentu. 81)

dowodów Pojęcie i rodzaje 32)

Dowody z wyjaśnień oskarżonego. 38)

Dowód rzeczowy. 115)

Dozór policji i przełożonego wojskowego. 109)

eksperyment procesowy 71)

fotografia 81)

Gwarancje procesowe 59)

in dubio pro reo 87)

Interwenient 28)

Kasacja 8)

KONWALIDACJA I KONWERSJA CZYNNOŚCI PROCESOWYCH. 50)

List gończy 14)

List żelazny 15)

Modyfikacja zarzutów. 63)

Obrona 29)

Odszkodowanie za niesłuszne skazanie / zatrzymanie 54)

odwołania Przyczyny 40)

Oględziny, otwarcie zwłok, eksperyment procesowy 71)

okazanie dowodu z dokumentu. 81)

onus probandi – zasada ciężaru dowodu 33)

Orzeczenia 52)

orzeczeń Sądu Odwoławczego. Rodzaje 7)

ORZECZEŃ. NIEWAŻNOŚĆ 53)

oskarżonego Prawa i obowiązki 67)

Oskarżony – pozycja i pojęcie. 26)

Oskarżyciel posiłkowy. 22)

otwarcie zwłok 71)

Podejrzany, a osoba podejrzana. 27)

Podsłuch 11)

Pokrzywdzony 25)

POLECENIA. 105)

Poręczenie (majątkowe) 13)

Poręczenie osoby godnej zaufania. 108)

Poręczenie społeczne. 107)

postępowania przygotowawczego Podjęcie 73)

postępowania przygotowawczego Umorzenie 60)

postępowania przygotowawczego Wszczęcie 74)

postępowania przygotowawczego Wznowienie 58)

postępowania warunkowo umorzonego Podjęcie 75)

postępowania Wznowienie zakończonego prawomocnym wyrokiem. 9)

Postępowanie (dochodzenie) w niezbędnym zakresie 66)

Postępowanie nakazowe 100)

Postępowanie prywatno – skargowe 103)

Postępowanie zażaleniowe 102)

Poszlaka 35)

Powód cywilny i proces adhezyjny 82)

PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO: FUNKCJE 104)

Prawomocność (orzeczeń) 41)

proces adhezyjny 82)

Proces wpadkowy 64)

procesu karnego Pojęcie i istota 56)

procesu prywatnoskargowego Przesłanki 99)

PROCESU. UCZESTNICY 106)

Przedmiot procesu 61.1)

Przerwa w rozprawie. 69)

Przesłanki procesowe 61)

Przesłuchanie 113)

Przeszukanie 46)

Przymus adwokacko – radcowski 10)

Sądowe czynności sprawdzające 49)

sądów Właściwość 30)

Schronisko dla nieletnich. 112)

sędziego Wyłączenie 16)

specjaliści 37)

Stan rzeczy osądzonej 84)

Stan zawisłości sprawy 101)

Strona postępowania karnego. 24)

suspensywność 5)

Środek dowodowy Źródła dowodowe. 68)

środka odwoławczego. Cofnięcie 1)

środka odwoławczego. Granice 3)

środka odwoławczego. Kierunek 2)

środków odwoławczych Charakter (dewolutywność i suspensywność). 5)

środków odwoławczych. Kontrola formalna 55)

środków zapobiegawczych. Podstawy zastosowania 17)

Świadek – pojęcie i zeznania 38)

Świadek incognito (anonimowy). 20)

Świadek koronny. 21)

taśma filmowa lub magnetofonowa, 81)

Terminy 45)

tłumacze 37)

trybów szczególnych. Konstrukcja i podział 48)

tymczasowego aresztowania. Podstawy 18)

umorzenie postępowania. Warunkowe 83)

Uprawdopodobnienie 34)

USTAWY KARNEJ PROCESOWEJ OBOWIĄZYWANIE W MIEJSCU I CZASIE. 57)

votum sepatatum zdanie odrębne 23)

wątpliwości na korzyść oskarżonego (in dubio pro reo) Wyrażanie 87)

Wniosek dowodowy 36)

Wyroki i wyrokowanie 43)

Wywiad środowiskowy 114)

Wywiad środowiskowy 70)

Zabezpieczenie majątkowe 12)

Zakaz opuszczania kraju. 110)

Zakaz reformationis in peius (zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego). 4)

Zakazy dotyczące świadków: 44)

Zakazy dowodowe. Zakazy dotyczące świadków: 44)

Zarządzenia 51)

Zasada bezpośredniości postępowania 85)

Zasada ciężaru dowodu (onus probandi) 33)

Zasada domniemania niewinności 62)

Zasada jawności (publiczności procesu) 93)

Zasada koncentracji materiału procesowego. 96)

Zasada kontradyktoryjności = sporności 90)

Zasada kontroli decyzji procesowych. 97)

Zasada legalizmu 76)

Zasada obiektywizmu 89)

Zasada prawa do obrony. 92)

Zasada prawdy materialnej (prawdy obiektywnej, zasada prawdy) 88)

Zasada równouprawnienia stron 91)

Zasada skargowości 78)

Zasada swobodnej oceny dowodów 77)

Zasada ścigania / postępowania z urzędu 79)

Zasada uczciwego / rzetelnego / sprawiedliwego procesu. 95)

Zasada udziału czynnika społecznego w postępowaniu karnym. 98)

Zasada ustności , pisemności 94)

zasady bezpośredniości postępowania Wyjątki / odstępstwa od 86)

zasady ścigania / postępowania z urzędu Wyjątki od 80)

Zatrzymanie 19)

Zatrzymanie rzeczy 47)

Zażalenie 6)

Zdanie odrębne (votum separatum). 23)

zdarzenia procesowe i czynności procesowe 31)

Źródła dowodowe. Środek dowodowy 68)

1) Cofnięcie środka odwoławczego.

- przyjęty środek odwoławczy może być przez skarżącego cofnięty;
- cofnięcie nie jest limitowane czasem, może nastąpić od chwili jego przyjęcia do momentu wydania ostatecznego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy (art. 431 par. 1);
- cofający nie musi tłumaczyć swojego kroku;
- cofnięcie może nastąpić: a) na piśmie, b) ustnie do protokołu na rozprawie apelacyjnej albo posiedzeniu;
- ograniczenia cofnięcia środka odwoławczego dot. jedynie środka wniesionego na korzyść oskarżonego;
- środka wniesionego przez podmiot inny niż sam oskarżony (obrońca oskarżyciel publiczny) nie można cofnąć bez zgody oskarżonego (art. 431
par. 3). Zgoda ta powinna być wykazana niebudzącym wątpliwości oświadczeniem oskarżonego.
- zgodnie z art. 431 par. 2 oskarżony może samodzielnie wycofać taki środek, ale z wyłączeniem sytuacji, gdy pochodzi on od oskarżyciela publicznego lub gdy obroną jest obowiązkowa z przyczyn wskazanych w art. 79 par. 1 i 2);
- cofnięty środek sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania, chyba, że zachodzi jedna z przyczyn stanowiących: a) powód nieważności (art. 101); b) tzw. bezwzględne powody odwoławcze (art. 439) ; c) rażąca niesprawiedliwość orzeczenia w ujęciu art. 440 (art. 432), które to okoliczności sąd bada z urzędu;
- decyzja o pozostawieniu środka odwoławczego bez rozpoznania z uwagi na cofnięcie należy wyłącznie do sądu odwoławczego, choćby cofnięcie nastąpiło jeszcze przed przekazaniem temu sądowi przyjętego środka przez prezesa sądu I instancji.
- zaskarżone orzeczenie staje się prawomocne z chwilą wydania przez sąd odwoławczy decyzji o pozostawieniu środka odwoławczego bez rozpoznania.

2) Kierunek środka odwoławczego.
- kierunek środka odwoławczego to stosunek tego środka do interesów procesowych oskarżonego.
- środek odwoławczy może być wniesiony: a) na korzyść oskarżonego; b) na niekorzyść oskarżonego;
- kierunek środka powinien wynikać z faktu:
a) wniesienia go lub przez określony podmiot, mogący zaskarżyć orzeczenia tylko na korzyść lub na niekorzyść oskarżonego;
b) przy podmiocie mającym możliwość zaskarżenia w obu kierunkach (oskarżyciel posiłkowy) – kierunek winien być w nim wskazany;
- każda osoba uprawniona do złożenia środka odwoławczego musi wykazać, że zaskarżone orzeczenie lub ustalenie narusza jej prawa lub szkodzi jej interesom. Jest to tzw. gravamen, które jest określone w art. 425 par. 3.
- na korzyść oskarżonego środek wnieść może:
a) on sam (art. 425 par. 1 i 3; b) jego obrońca (art. 86 w zw. z art. 425); c) przedstawiciel ustawowy i opiekun w sytuacjach wskazanych w art. 77, 78; d) oskarżyciel publiczny (art. 425 par. 4);
- oskarżyciel prywatny, posiłkowy i powód cywilny wnoszą środek na niekorzyść oskarżonego, tak jak i z założenia oskarżyciel publiczny realizujący funkcję ścigania;
- w obecnym k.p.k. pojawia się środek obojętny dla oskarżonego, a więc bez kierunku, jest nim środek odwoławczy wnoszony przez nową qasi – stronę – osobę zobowiązaną do zwrotu korzyści Skarbowi Państwa.
- kierunek środka odwoławczego ogranicza możliwość orzekania przez sąd (organ) odwoławczy na niekorzyść oskarżonego. Sąd może orzec w tym kierunku jedynie, gdy wniesiono środek odwoławczy na niekorzyść (art. 434 par. 1). Jest to tzw. zakaz reformationis in peius – zakaz pogarszania sytuacji prawnej oskarżonego, jeżeli nie złożono środka odwoławczego domagającego się takiej zmiany. Ma to chronić oskarżonego przed narażeniem się na orzeczenie niekorzystne w razie zaskarżenia orzeczenia wyłącznie na korzyść. Sytuacja oskarżonego nie może ulec pogorszeniu w jakimkolwiek zakresie, w tym także w sferze ustaleń faktycznych powodujących lub mogących powodować negatywne skutki w sytuacji prawnej oskarżonego;
- jeżeli środek pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika dodatkowym warunkiem orzekania na niekorzyść jest też stwierdzenie uchybienia podniesionego w środku odwoławczym lub podlegającego uwzględnieniu z urzędu (art. 434 par. zd. II);
- wyjątek stanowi art. 434 par. 2 środek wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować także orzeczenie na korzyść oskarżonego.

3) Granice środka odwoławczego.
- przeprowadzając kontrolę zaskarżonego orzeczenia sąd musi mieć na uwadze granice środka odwoławczego – zakres, w jakim zaskarżono dane orzeczenie lub zarządzenie;
- podział granic na:
a) granice przedmiotowe (rzeczowe):
-- określane są przez skarżącego, który wykazuje jakie rozstrzygnięcia zawarte w orzeczeniu (zarządzeniu) lub ustalenia zawarte w uzasadnieniu poddaje kontroli organu odwoławczego, gdyż naruszają one jego prawa lub szkodzą jego interesom;
-- oskarżony może np.: zaskarżyć np. jedynie uzasadnienie wyroku uniewinniającego, gdyż ustalono tam, że brak jest dostatecznych dowodów jego sprawstwa, podczas gdy uważał że jest niewinny.
b) granice podmiotowe (osobowe):
-- występują w procesach wieloosobowych (także postępowanie, gdzie występuje jeden oskarżony, ale obok niego jest także osoba odpowiedzialna posiłkowo lub zobowiązana do zwrotu korzyści Skarbowi Państwa);
-- ma ujecie w postępowaniu, gdzie orzeczenie zawiera rozstrzygnięcia dot. więcej niż jednej osoby;
-- granice zaskarżenia wyznaczone są zatem przez osobę, której środek ten dotyczy;
-- złożenie środka przez kilku współoskarżonych oznacza, że sąd odwoławczy rozpatruje jedynie te rozstrzygnięcia zaskarżonego orzeczenia, które dot. skarżących;
-- jeżeli środek składa oskarżyciel może on zaskarżyć wyrok w całości, obejmując wszystkich oskarżonych, bądź jedynie wskazać w odniesieniu do których z nich orzeczenie to skarży;
- przy określaniu zakresu orzekania sądu odwoławczego istotne znaczenie mają zarzuty odwoławcze – twierdzenia wnoszącego środek odwoławczy o istnieniu określonego uchybienia w zaskarżonym rozstrzygnięciu lub w jego uzasadnieniu. Zarzuty te mogą być w dalszym toku postępowania uzupełnione; ale muszą mieścić się w granicach zaskarżenia.
- w zasadzie sąd odwoławczy jest obowiązany rozważyć wszystkie zarzuty wskazane w środku odwoławczym, chyba że ustawa stanowi inaczej – art. 433 par. 2;
- art. 436 sąd może ograniczyć rozpoznanie środka tylko do poszczególnych uchybień podniesionych przez strony lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli zapoznanie w tym zakresie wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub przeprowadzone dla dalszego toku postępowania.

4) Zakaz reformationis in peius (zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego).
- jedna z gwarancji praw oskarżonego w procesie karnym, gdy został wniesiony środek odwoławczy jedynie na korzyść oskarżonego;
- zakaz ten zabezpiecza prawo oskarżonego do wnoszenia środków odwoławczych a także ma znaczenie z punktu widzenia realizacji zasady prawdy obiektywnej;
- zakaz ten nie działa gdy orzeczenie sądu I instancji zostało zaskarżone jedynie na niekorzyść oskarżonego lub gdy orzeczenie zaskarżyli jednocześnie oskarżony oraz na niekorzyść oskarżonego oskarżyciel;
- zakaz ten jest związany z kierunkiem środka odwoławczego. Organ odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, tylko wtedy gdy złożony został środek odwoławczy na niekorzyść, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej – art. 434 par. 1 zd. I. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu – art. 434 par. 1 zd. II;
- przy rozpoznawaniu przez sąd odwoławczy środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego ustawa wprowadza następujące reguły – reguły
ne peius:
-- sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji lub co do którego w I instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie – art. 454 par. 1;
-- sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności – art. 454 par. 3;
-- sąd odwoławczy może orzec surowszą karę pozbawienia wolności jedynie, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych na podstawie zaskarżonego wyroku – art. 454 par. 2
- zakaz ten obowiązuje nie tylko w postępowaniu odwoławczym ale ma także zastosowanie w postępowaniu przed sądem ponownie rozpoznającym sprawę po uchyleniu zaskarżonego orzeczenia – art. 443.

5) Charakter środków odwoławczych (dewolutywność
i suspensywność).
a) dewolutywność:
- przeniesienie sprawy do wyższego instancyjnie lub innego organu;
- podział na:
-- bezwzględna – samo wniesienie środka powoduje, że sprawa musi być przekazana do rozpoznania wyższemu (innemu) organowi;
-- względna – gdy środek rozpoznaje organ wyższy (inny) jedynie jeżeli żądania skarżącego nie będą uwzględnione przez organ, którego czynności środek dotyczy;
b) suspensywność:
- wstrzymanie wykonalności zaskarżonego rozstrzygnięcia;
- podział na:
-- bezwzględna – wstrzymanie wykonalności przez samo wniesienie środka odwoławczego;
-- względna – gdy wstrzymanie wykonalności zaskarżonej decyzji procesowej uzależnione jest od organu procesowego.

6) Zażalenie

- środek odwoławczy;
- zażalenie służy na:
-- wszelkie postanowienia zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej – wyłącza zaskarżalność – art. 459 par. 1
-- wszelkie postanowienia „co do środka zabezpieczającego” art. 459 par. 2;
-- inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie np.: o ukaraniu za nieudzielenie wyjaśnień w ramach tzw. sygnalizacji
-- zarządzenia odpowiadające podobnym wymogom – zamykające drogę do wydania wyroku, dot. środka zabezpiczającego
-- wszelkie postanowienia i zarządzenia, ale wyłącznie w postanowieniu przygotowawczym i tylko w odniesieniu do osób nie będących stronami, gdy naruszają one ich prawa lub interesy – art. 302 par. 1.
-- czynności lub zaniechania czynności w wypadkach przewidzianych w ustawie
- zażalenie służy:
-- stronom (oskarżyciel publiczny, posiłkowy, prywatny, powód cywilny, oskarżony (podejrzany), pokrzywdzony, obrońca oskarżonego)) art. 425 par. 1;
-- osobie, której postanowienie, zarządzenie lub czynność bezpośrednio dotyczy, chyba, że ustawa stanowi inaczej – art. 459 par. 3.

-- wyjątkowo - osobom nie będącym stronami
- zażalenie wnosi się do organu, który wydał zaskarżoną decyzję w terminie zawitym 7 dni od ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa przewiduje doręczenie od daty jego doręczenia;
- nie wstrzymuje zaskarżonego postanowienia, ale sąd może wstrzymać;

- może być objęte przymusem adwokacko – radcowskim, obecnie dot. to zażaleń na: -- odmowę przyjęcia kasacji -- odmowę przyjęcia wniosku o wznowienie –
- względnie suspensywne – złożenie zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego orzeczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej

- względnie dewolutywne, nie musi przenieść sprawy do wyższej instancji;
- Sąd na którego postanowienie złożono zażalenie może je uwzględnić jeżeli orzeka w tym samym składzie. W innych przypadkach Prezes Sądu przekazuje zażalenie niezwłocznie wraz z aktami sprawy lub niezbędnymi odpisami sądowi uprawnionemu do rozpoznania zażalenia;
- rozpatrywane jest przez sąd na posiedzeniu.

7) Rodzaje orzeczeń Sądu Odwoławczego.
Sąd po dokonaniu kontroli, jeżeli wymogi są spełnione dokonuje kontroli zaskarżonego orzeczenia i wydaje orzeczenie (wyrok, postanowienie);
- w orzeczeniu kończącym postępowanie odwoławcze sąd musi zdecydować o:

a) utrzymanie w mocy: - gdy nie popełnił sąd I instancji uchybienia; - wyrok uprawomocnia się z chwilą orzeczenia sądu II instancji; - uzasadnienie na wniosek stron lub zdanie odrębne;
b) uchyleniu i umorzenie postępowania / przekazanie do ponownego rozpoznania – pociąga za sobą konieczność wydania rozstrzygnięcia następczego w postaci umorzenia postępowania lub przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W razie uchylenia wyroku i przekazania do ponownego rozpoznania sąd I instancji orzeka jedynie w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie, z tym że uchylenie wyroku tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze lub innym środku nie stoi na przeszkodzie uniewinnieniu oskarżonego lub umorzenia postępowania – art. 422 par. 1.
c) zmianie zaskarżonego rozstrzygnięcia – art. 437 par. 1 – polega na orzekaniu odmiennie co do istoty i jest możliwe jedynie, gdy pozwalają na to zebrane dowody. Zmieniając wyrok sądu I instancji sąd skazuje lub uniewinnia. Sąd te może też dokonać: np.: poprawić błędną kwalifikację prawną czynu czy zasądzić powództwo cywilne. Niekiedy zmiana zaskarżonego wyroku nastąpi tylko w zakresie kary.
(b + c – następuje w drodze stwierdzenia uchybień podniesionych przez skarżącego lub uwzględnianych ex oficio);
- forma rozstrzygnięcia organu odwoławczego uzależniona jest od rodzaju środka, który rozpoznano. Jeżeli był to zażalenie rozstrzyga się je postanowieniem, a jeżeli była to apelacja to wyrokiem gdy decyduje co do meritum, wydaje postanowienie gdy apelacja odniosła się do uzasadnienia wyroku.

8) Kasacja
- kasację mogą wnieść: a) Strony; b) Prokurator Generalny; c) Rzecznik Praw Obywatelskich – art. 521;
- strona - kasacja służy jedynie do prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie;
- Prokurator Generalny, RPO. Mogą wnosić kasację od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie art. 521.
- strona może wnieść kasacje zawsze jeżeli skarżyła wyrok I instancji;
- strony są ograniczone w występowaniu z kasacją, gdyż kasację:
-- na korzyść oskarżonego można wnieść tylko w razie skazania za przestępstwo na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania – art.523 par. 2;
-- na niekorzyść oskarżonego można jedynie wnieść w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 par. 1 albo z powodu niepoczytalności sprawcy;
- podstawa kasacji:
-- uchybienia będące bezwzględnymi powodami do uchylenia orzeczenia w trybie środka odwoławczego;
-- inne rażące naruszenia prawa jeżeli mogło ono mieć wpływ na treść orzeczenia przy czym kasacji nie można wnieść z powodu niewspółmierności kary;
- termin do wniesienia kasacji przez strony wynosi 30 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem;
- niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 m-cy od uprawomocnienia się orzeczenia art. 524 par. 3;
- kasację rozpoznaje Sąd Najwyższy;
- strony wnoszą do SN za pośrednictwem sądu odwoławczego;
- w kasacji należy podać na czym polega zarzucane uchybienie art. 526 par. 1;
- jeżeli kasacja nie spełnia wymogów formalnych prezes sądu odwoławczego zwraca kasację stronie do uzupełnienia braków w terminie 7 dni – art. 120 par. 1;
- prezes sądu odwołuje zarządzeniem odmawia przyjęcie kasacji, gdy uzupełniono braki formalne lecz uchybiono terminowi;
- SN rozpoznaje kasacje na rozprawie lub posiedzeniu; - może oddalić kasację w razie jej oczywistej niezasadności;
- kasację rozpoznaje się w granicach zaskarżenia i poniesionych zarzutów;
- po rozpoznaniu sprawy SN kasacje oddala albo zaskarżone orzeczenie uchyla w całości lub w części – art. 537 par. 1.

9) Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem.
- nadzwyczajny środek zaskarżenia obok kasacji;
- ma na celu uchylenie orzeczenia z uwagi na okoliczności jakie zaistniały poza postępowaniem, a mogły mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia;
- nie jest ograniczone żadnym terminem;
- wznowienie może nastąpić na wniosek strony – art. 542 par. 1;
- wznowienie z urzędu dopuszczalne jest z przyczyn wskazanych w art. 439 par.1;
Podstawy do wznowienia procesu:
a) na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego jedynie gdy w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa (tzw. propter falsa, propter crimina, ex delicto), a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia;
b) na korzyść oskarżonego – jeżeli:
1) po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi (podstawa propter nova, de novi), wskazujące na to, że:
-- skazany nie popełnił czynu albo jego czyn nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze;
-- skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary lub też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary;
-- sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne, błędnie przyjmując popełniane przez oskarżonego zarzucanego mu czynu;
2) w wyniku orzeczenia TK stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia;
3) potrzeba wznowienia (na korzyść) wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego, działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Polskę;
4) ujawnia się bezwzględne podstawy odwoławcze z art. 439 par. 1 pkt. 9-11;
c) na niekorzyść oskarżonego – art. 540a, może ono nastąpić na wniosek jeżeli:
1) skazany do którego zastosowano art. 60 par. 3 lub 4 kk nie potwierdził w postępowaniu karnym ujawnionych przez siebie informacji;
-- wniosek o wznowienie: podlega kontroli formalnej prezesa sądu, który odmawia przyjęcia wniosku, gdy pochodzi on od osoby nieuprawnionej lub jest niedopuszczalny, a także gdy braki wniosku usunięto już po terminie ich usunięcia; może być cofnięty na tych samych zasadach co cofanie środka odwoławczego; może zostać oddalony lub może orzec o wznowieniu -- orzekając o wznowieniu sąd może od razu na posiedzeniu wyrokiem uniewinnić oskarżonego, jeżeli nowe fakty lub dowody wskazują na to, że zaskarżone orzeczenie jest oczywiście niesłuszne lub postępowanie umorzyć.

10) Przymus adwokacko - radcowski
- przymus adwokacko – radcowski – pewne czynności dokonane muszą być przez adwokata;
- przymus ten występuje przy:
-- akcie skarżenia wnoszonym samodzielnie przez oskarżyciela posiłkowego – art. 55 par. 2;
-- apelacji od wyroku sądu okręgowego, gdy nie pochodzi ona od prokuratora lub radcy prawnego – art. 446 par. 1.
-- kasacji, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich – art. 526 par. 2;
-- zażaleniu na odmowę przyjęcia kasacji – art. 530 w zw. z art. 526 par. 2;
-- wniosku o wznowienie procesu, gdy nie pochodzi od prokuratora – art. 526 par. 2, a także zażalenia na odmowę przyjęcia takiego wniosku – art. 545 par. 1 w zw. z art. 530 par. 3.
- we wskazanych sytuacjach ustawa wymaga, aby dane pismo było sporządzone i podpisane:
-- przez adwokata – art. 55 par. 2 i 446 par. 2;
-- przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym – art. 526 i 530 par. 2 oraz 545 par. 1;
--przez adwokata lub radcę prawnego – art. 545 par. 2;

11) Podsłuch
- art. 237;

- podsłuch przedprocesowy jest dopuszczalny „w ramach czynności operacyjno – rozpoznawczych, w zakresie nieobjętym przepisami k.p.k.”, a podejmowanych m.in. przez: a) ABW w celach realizacji swych zadań w zakresie rozpoznawania
i ścigania sprawców przestępstw:
-- szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych godzących w bezpieczeństwo lub podstawy ekonomiczne państwa;
-- korupcji osób pełniących funkcje publiczne;
-- produkcji i obrotu technologiami, towarami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa;
-- nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi;
b) Policję w celu zapobieżenia, wykrycia i ustalenia sprawców oraz utrwalenia dowodów przestępstw;

12) Zabezpieczenie majątkowe
- cel: zagwarantowanie wykonania przyszłego orzeczenia przez zabezpieczenie na mieniu oskarżonego;
- w razie popełnienia przestępstwa, za które można orzec grzywnę, przepadek, nawiązkę lub świadczenie pieniężne albo nałożyć obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznana krzywdę może z urzędu nastąpić zabezpieczenie wykonania orzeczenia na mieniu oskarżonego;
- w razie popełnienia przestępstwa przeciwko mieniu lub wyrządzenia przestępstwem szkody w mieniu może z urzędu nastąpić zabezpieczenie roszczeń o naprawienie szkody – art. 291;
- ma znaczenie gwarancji prawidłowego wymiaru sprawiedliwości, zmierza bowiem do zapewnienia wykonalności przyszłym wyrokom skazującym oskarżonego na karę grzywny, przepadku przedmiotów, urealnia też egzekucję zasądzonych roszczeń cywilnych;
- potrzeba potwierdzenia tezy o nieopłacalności przestępstwa, a także danie satysfakcji społeczeństwu;
- zabezpieczenie dokonywane jest w sposób wskazany w k.p.c.;
- postanowienie o zabezpieczeniu wydaje sąd, a w toku postępowania przygotowawczego prokurator – określając zakres i sposób zabezpieczenia;
- na postanowienie powyższe przysługuje zażalenie, które zawsze rozpoznaje sąd;
- zabezpieczenie upada gdy nie zostaną prawomocnie orzeczone grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ani nie zostaną zasądzone roszczenia o naprawienie szkody, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 m-cy od daty uprawomocnienia się orzeczenia;
- tymczasowe zajęcie upada jeżeli w ciągu 7 dni od daty jego dokonania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym – art. 295;

13) Poręczenie (majątkowe)
- poręczenie jest środkiem zapobiegawczym samodzielnym oderwanym od tymczasowego aresztowania w tym sensie, że nie jest traktowane jedynie jako środek zastępczy w stosunku do aresztowania;
- powinno być stosowane do zapewnienia stawiennictwa oskarżonego na każde wezwanie w toku aresztowania oraz lojalnego zachowania się w tym postępowaniu;
- traktuje się je jako umowę między organem procesowym, a oskarżonym lub inną osobą;
- poręczenie unormowane jest w art. 266, 274;
Rodzaje poręczeń:
a) majątkowe; b) społeczne (zbiorowe);
- przedmiotem poręczenia są prawa majątkowe np.: pieniądz;
- wysokość, rodzaj i warunki poręczenia majątkowego należy określić w postanowieniu mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter wyrządzonego czynu – art. 266;
- w razie ucieczki lub ukrycia się oskarżonego wartości majątkowe i zobowiązania stanowiące przedmiot poręczenia ulegają przepadkowi albo ściągnięciu;
- z chwilą ustania poręczenia majątkowego przedmiot poręczenia zwraca się, a sumę poręczenia zwalnia się;
- poręczenie społeczne że oskarżony stawi się na każde wezwanie i nie będzie w sposób bezprawny utrudniał postępowania można przyjąć na ich wniosek od: kierownictwa szkoły, pracodawcy org. społecznej;
- poręczenie indywidualne można przyjąć od osoby godnej zaufania;
- jeżeli mimo poręczenia oskarżony nie stawi się na wezwanie lub w inny bezprawny sposób będzie utrudniał postępowanie organ zawiadomi organ udzielający poręczenia oraz bezpośredniego przełożonego, organizacje społeczne, a także statutowy organ nadrzędny;
- na osobę, która bezpodstawnie uchyla się od dopełnienia poręczyciela można nałożyć karę pieniężną do 3000 zł.

14) List gończy
- szczególny sposób poszukiwania;
- jeżeli oskarżony ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym;
- warunkiem jest uprzednie wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu (chyba, że zapadł już wyrok – art. 280 par. 1 pkt. 3), co w postępowaniu przygotowawczym oznacza wymóg wcześniejszego wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów – art. 249 par. 2;
- kodeks dopuszcza wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego – art. 279 par. 2;
- w liście gończym podaje się m.in. dane o osobie mogące ułatwić jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, z dołączeniem w miarę możliwości fotografii poszukiwanego, informacji o treści postawionego zarzutu oraz o postanowieniu o jej tymczasowym aresztowaniu albo o zapadłym wyroku, a nadto wezwanie każdego kto zna miejsce pobytu poszukiwanego do zawiadomienia o tym najbliższej jednostki policji, prokuratora, bądź sądu – art. 280 par. 1;
- w liście gończym można wyznaczyć nagrodę za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do osoby informującej;
- list gończy rozpowszechnia się zależnie od potrzeby, przez rozesłanie, rozplakatowanie i opublikowanie w szczególności za pomocą prasy, radia, tv;
- nie stanowi środka zapobiegawczego w ścisłym znaczeniu;

15) List żelazny
- jeżeli oskarżony (obywatel Polski lub cudzoziemiec) przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny – art. 281;
- list żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności, aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony:
a) będzie stawiał się w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym także na wezwanie prokuratora;
b) nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju;
c) nie będzie nakłaniał świadków do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowanie karne;
- w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego na wezwanie sądu lub naruszenia innych wyżej wymienionych warunków właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego z powodu naruszenia warunków jego wydania;

16) Wyłączenie sędziego
- dwa rodzaje wyłączeń:
a) z mocy prawa (ex lege, iudex inhabilitis) – art. 40;
-- sprawa dot. sędziego bezpośrednio;
-- jest on małżonkiem strony (tj. któregokolwiek oskarżyciela albo powoda cywilnego), lub pokrzywdzonego (tzn. gdy nie występuje on w roli strony) albo obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego, bądź pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób
-- jest on dla strony lub jej procesowego reprezentanta krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi ich rodzeństwa, lub jeżeli z jedną z tych osób związany węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli;
-- był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły;
-- brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze;
-- brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie;
-- brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone, albo w wydaniu orzeczenia , co do którego wniesiono sprzeciw;
-- prowadził mediację;
b) na wniosek z powodu wątpliwości co do jego bezstronności, czyli podejrzenia sędziego o stronniczość (iudex suspectus) – art. 41
- art. 42 – tryb wyłączenia sędziego:
-- Sędzia, który uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40 wyłącza się sam, składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny sędzia – samowyłączenie;
-- wyłączenie może nastąpić na żądanie sędziego:
a) z urzędu – gdy istnieją powody do wyłączenia ex lege, a sędzia sam się nie wyłączył;
b) na wniosek strony;

17) Podstawy zastosowania środków zapobiegawczych.
- warunki, które o poszczególnych systemach procesowych decydują o dopuszczalności zastosowania środków zapobiegawczych dzielimy na warunki:
a) materialne, gdzie wyróżniamy:
-- podstawę ogólną – wysokie prawdopodobieństwo, ze podejrzany (oskarżony) popełnił zarzucany mu czyn, zabroniony przez prawo karne. Warunek ten musi istnieć w każdym przypadku;
-- podstawę szczególną – nawiązują się w sposób bezpośredni lub pośredni do funkcji tymczasowego aresztowania, do niebezpieczeństw, jakim ustawodawca pragnie zapobiec drogą stosowania środka przymusu, do konkretnych celów, jakie ten sposób chce osiągnąć;
b) formalne.

18) Podstawy tymczasowego aresztowania.
- zgodnie z art. 258 tymczasowe aresztowanie może nastąpić jeżeli:
a) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju miejsca stałego pobytu;
b) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne;
Paragraf 2: Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pobawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

Paragraf 3: Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucano popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.
Paragraf 4: Przepisy 1 – 3 stosuje się odpowiednio do pozostałych środków zapobiegawczych.

19) Zatrzymanie
- forma pozbawienia wolności;
- środek przymusu procesowego;
- rodzaje zatrzymań:
a) porządkowanie (prewencyjne) – wobec osób stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia
b) penitencjarne – podstawa do zatrzymania osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia opuściły areszt śledczy lub zakład karny i w wyznaczonym terminie do niego nie powróciły
c) administracyjne – wobec osób, które zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym lub w zakładzie pracy, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu lub zdrowiu innych osób, zatrzymanie to stosowane „do wytrzeźwienia” nie może przekroczyć 24 godzin
d) chwilowe (legitymowanie) – w celu ustalenia tożsamości osoby (ewentualnie udzielenia pouczenia lub nałożenia na nią mandatu)
- dwie formy zatrzymania:
a) ujęcie – każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa jeżeli:
-- zachodzi obawa ukrycia się tej osoby;
-- nie można ustalić jej tożsamości;
b) zatrzymanie właściwe – policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a jednocześnie zachodzi obawa: - ucieczki lub ukrycia się tej osoby; - zatarcia śladów przestępstwa; - nie można ustalić jej tożsamości – art. 244 par. 1.
- zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać go – art. 244 par.2;
- z zatrzymania sporządza się protokół, odpis dla zatrzymanego- art. 244 par. 3;
- niezwłocznie po zatrzymaniu osoby podejrzanej należy przystąpić do zebrania niezbędnych danych, a także o zatrzymaniu zawiadomić prokuratora;
- zatrzymanemu należy na jego żądanie niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem
- zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu rej. miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania
- zatrzymanie musi zamknąć się w 48 h wg art. 41 konstytucji RP, to jednak w razie przekazania zatrzymanego do dyspozycji sądu zatrz. może trwać dodatkowo 24 h czyli max. 72h.

20) Świadek incognito (anonimowy).
- dwie postacie:
a) sensu largo: - art. 191 par. 3 – „utajnienie świadka może nastąpić, gdy zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby najbliższej”.
- „mienie w znacznych rozmiarach” – szkoda, której rozmiary są znaczne a nie wartość szkody;
- wydaje się postanowienie o zachowaniu w tajemnicy jego danych, tożsam. itp.
- świadkiem incognito nie powinien być pokrzywdzony, ale już przy ich znacznej liczbie należy uznać to za dopuszczalne;
- nie powinna być nim osoba widziana, rozpoznawana i wskazywana jako świadek zdarzenia przez oskarżonego lub innych świadków;
- postępowanie w przedmiocie utajnienia świadka objęte jest tajemnicą państwową – art. 184 par. 1 zd. II.
- na postanowienie w sprawie utajnienia służy zażalenie oskarżonemu i świadkowi, a gdy wydał je sąd także prokuratorowi (termin 3 dni)
- w razie utajnienia świadka przesłuchuje go jedynie prokurator lub sąd;
- przesłuchanie następuje w miejscu i w sposób uniemożliwiający ujawnienie okoliczności, które pozwalałyby poznać osobę świadka
- sam świadek może do zamknięcia przewodu sądowego w I instancji wystąpić z wnioskiem o uchylenie postanowienia o utajnieniu, może to nastąpić także po uchyleniu wyroku w trybie instancji, gdy ustawa nie wymaga, aby nastąpiło to na pierwszej rozprawie w danej sprawie – art. 184 par. 7;
- uchylenie postanowienia o utajnieniu może nastąpić: a) z urzędu; b) na wniosek prokuratora – art. 184 par. 8;
- uchylić postanowienie o utajnieniu może samodzielnie prokurator w postępowaniu przygotowawczym lub sąd na jego wniosek w sądowym stadium procesu, ma to miejsce gdy: a) ustalono, że w rzeczywistości nie istniały obawy uzasadniające utajnienie; b) nastąpiło ujawnienie osoby świadka w toku procesu, bez względu na przyczyny takiego ujawnienia; c) świadek ten złożył świadomie fałszywe zeznanie;
- w razie śmierci świadka anonimowego w toku procesu jego zeznania powinny być stronom ujawnione, ale tylko wtedy, gdy nie ma już niebezpieczeństwa;
- dowód z zeznań świadka anonimowego nie może być nie tylko wyłączonym (jedynym) ale także dominującym dowodem świadczącym o sprawstwie określonej osoby.

21) Świadek koronny.
- instytucja ta wywodzi się z procesu angielskiego (king, w witness)
- wprowadza go ustawa o świadku koronnym z 25. 06. 97r. – ustawa czasowa, która ma obowiązywać do 1. 09. 2006r.;
- świadkiem koronnym jest osoba podejrzana o chociażby jedno ściśle określone przez ustawę przestępstwo, który zostanie dopuszczony do składnia zeznań w charakterze świadka przeciwko innym współuczestnikom przestępstwa;
- Warunki: 1) do wniesienia aktu oskarżenia udzieli organom ścigania informacji pozwalających ujawnić okoliczności, wykrycie sprawców, ujawnienie, zapobieżenia dalszym przestępstwom; 2) zobowiązanie się do zeznań przed sądem; 3) zwrot korzyści, napraw szkód;
- nie stosuje się przepisów: a) o prawie odmowy zeznań osób najbliższych; b) uchylania się od odpowiedzialności; c) świadka incognito; d) zwolnienia od złożenia zeznań odp. os. bliskich.
- może zażądać wyłączenia jawności;
- nie podlega karze za przestępstwo;
- 14 dni po uprawomocnieniu orzeczenia, prokurator umarza postępowanie w jego sprawie;

- prokurator nie umarza procesu, lecz podejmuje zawieszone postępowanie, jeżeli:
a) świadek koronny zeznał nieprawdę lub zataił prawdę co do istotnych okoliczności sprawy albo odmówił zeznań; b) popełnił nowe przestępstwo, działając w zorganizowanej grupie lub w związku; c) ujawniły się okoliczności, w świetle których osoba ta nie mogła w ogóle być świadkiem koronnym;

((((- instytucja świadka koronnego jest możliwa tylko w sprawach:
- art. 1 a) o przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie przestępczej albo w związku z mającym na celu popełnianie przestępstw:
-- zamachu na życie Prezydenta RP (art. 134 k.k.), zabójstwa zwykłego i kwalifikowanego (art. 148 par. 1-3 k.k., spowodowania zdarzenia z zakresu niebezpieczeństwa powszechnego lub umyślnie bezpośredniego niebezp. Takiego zdarzenia lub innego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia;
-- przeciwko mieniu, powodujących znaczną szkodę przewyższających 200-krotność najniższego wynagrodzenia miesięcznego;
-- skarbowych, powodujących uszczuplenie należności publiczno – prawnej dużej wartości – tj. powyżej 500 – krotności najniższego wynagrodzenia;
-- wytwarzania, przetwarzania i obrotu środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi;
-- podrabiani, przerabiania, zbywania, przekazywania osobom nieuprawnionym znaków akcyzy lub ich posiadania bez odpowiedniego dokumentu;
b) o przestępstwa: łapownictwo bierne i czynne (poza czynem mniejszej wagi), płatna protekcja, łapownictwo czynne za pośrednictwo;)))))

22) Oskarżyciel posiłkowy.
- podział oskarżycieli posiłkowych na:
a) oskarżyciel subsydiarny – podejmuje swoją działalność gdy oskarżyciel zasadniczy (publiczny) nie realizuje funkcji ścigania, czyli nie wnosi oskarżenia albo odstępuje od niego;
b) oskarżyciel konkurujący (pomocniczy) – dysponuje prawem samoistnej skargi niezależnie od oskarżyciela publicznego;
c) oskarżyciel uboczny – włącza się do postępowania obok oskar. publicznego;
- oskarżycielem posiłkowym jest pokrzywdzony, który w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu występuje z oskarżeniem obok prokuratora albo w określonych prawem sytuacjach także zamiast tego podmiotu;
- pokrzywdzony staje się oskarżycielem posiłkowym (ubocznym) przez samo złożenie oświadczenia, że będzie działał w tym charakterze
- pokrzywdzony może stać się oskarżycielem posiłkowym (ubocznym) na mocy samego prawa – gdy po wytoczeniu oskarżenia prywatnego w sprawie o czyn ścigany skargą prywatną prokurator obejmie ściganie, wstępując do tego postępowania, które tym samym toczy się dalej z urzędu.
- pokrzywdzony może tez samodzielnie wystąpić z aktem oskarżenia, w sprawie o czyn ścigany z urzędu jako oskarżyciel posiłkowy w razie powtórnej odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego lub powtórnego umorzenia tego postępowania przez prokuratora – art. 55 par. 1;
- wnoszony przez pokrzywdzonego akt oskarżenia jest publicznym aktem oskarżenia;
- w sprawie wszczętej na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego może brać udział również prokurator – art. 55 par. 4, nie występuje on jako oskarżyciel publiczny lecz jako rzecznik praworządności (interesu publicznego);
- oskarżyciel posiłkowy jest pełnoprawną stroną procesową, Ma możliwość zaskarżenia wyroku także wyłącznie co do kary – art. 425 par. 3;
- udział oskarżyciela posiłkowego nie jest obowiązkowy, jego niestawiennictwo nie tamuje toku procesu;
- oskarżyciel posiłkowy może korzystać z pomocy pełnomocnika, może zawsze odstąpić od oskarżenia;

23) Zdanie odrębne (votum separatum).
- składając podpis pod orzeczeniem, członek składu orzekającego może zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne, podając w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie – art. 114 par.1;
- może dotyczyć samego uzasadnienia orzeczenia i wówczas zdanie odrębne zaczyna się przy podpisywaniu uzasadnienia;
- uzasadnienie orzeczenia podpisują także wszystkie osoby, które wydały to orzeczenie, nie wyłączając przegłosowanego – art. 115 par. 1, z tym jednak, że w sprawach rozpoznawanych w składzie sędziego i dwóch ławników uzasadnienie podpisuje tylko przewodniczący, chyba że zgłoszono zdanie odrębne;
- zaznaczenie zdania odrębnego następuje przez stosowny zapis w skazanie jakiego rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu lub jakiego fragmentu uzasadnienia ono dotyczy oraz w jakim kierunku zmierza;
- złożenie zdania odrębnego zmusza zawsze do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia z urzędu;

24) Strona postępowania karnego.
- brak jednolitości w definiowaniu strony postępowania karnego;
- stronami procesu karnego są ci jego uczestnicy, którzy działają w procesie w własnym imieniu, mając interes prawny w określonym rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu;
- stronami są: a) w postępowaniu przed sądem: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny, powód cywilny, oskarżony;
b) w dochodzeniu i śledztwie: - podejrzany; - pokrzywdzony – tzw. strony zasadnicze;
- strony szczególne – w postępowaniu karnym skarbowym oskarżyciel publiczny, oskarżony, odpowiedzialny posiłkowo i interwenient;
– osoba, którą można zobowiązać do zwrotu Skarbowi Państwa całości lub części uzyskanej przez nią, w wyniku cudzego przestępstwa, korzyści majątkowej – art. 52 k.k. i 416 k.p.k.;
- podział stron procesowych:
I) a) czynne (ofensywne) – strony występujące z żądaniem o rozstrzygnięcie w przedmiocie odpowiedzialności (a więc oskarżycieli i powoda cywilnego (interwenienta w procesie karnym skarbowym);
b) bierne (defensywne) – osoba, przeciwko której żądanie jest wysuwane (podejrzany, oskarżony, odpowiedzialny posiłkowo w procesie karnym skarbowym);
II) a) podstawowe (karne) –dot. rozstrzyg. w przedm. odpow. karnej (oskarżyciele, oskarżony, odpowiedzialny posiłkowo, podejrzany i pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym);
b) cywilne – powód cywilny dochodzący roszczeń cywilnych w procesie karnym;
III) a) zastępcze – podmiot, który na mocy upoważnienia ustawowego może przejąć uprawnienia pokrzywdzonego, gdy ten ostatni nie był jeszcze stroną procesu, a więc zmarł przed uzyskaniem statusu strony. b) nowe – osoby, które wstępują w prawa pokrzywdzonego, który był już stroną procesową;
- udział w procesie karnym w charakterze strony uzależniony jest od posiadania przez dany podmiot:
a) zdolności procesowej – zdolność do zajęcia stanowiska strony w postępowaniu karnym, a więc stania się stroną.
-- czynnej – osoba fizyczna, w tym małoletnia jak i osoba prawna oraz podmiot nie posiadający osobowości prawnej
-- bierniej – osoba fizyczna, która ukończyła 17 lat, wyjątkowo 15 lat;
b) legitymacji procesowej – uprawnienie bycia określona stroną w konkretnym procesie:
-- biernej – wysunięcie wobec określonej osoby fizycznej zarzutu popełnienia przez nią przestępstwa (podejrzany) lub wystąpieniem z takim oskarżeniem do sądu (oskarżony);
-- czynnej – wynika z posiadania określonych przedmiotów wskazanych przez przepisy procesowe;
- zdolność do podejmowania czynności procesowych – możliwość osobistego działania przez stronę w postępowaniu;
- legitymacja do działania w procesie – kwestia posiadania upoważnienia do występowania jako przedstawiciel lub organ strony

25) Pokrzywdzony
- pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, a także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo – art. 49 par. 1 i 2; - każdy podmiot, którego dobro prawne zostało bezpośrednio dotknięte przestępstwem, także ZUS (w zakresie w jakim zob. lub pokryje szkody z przest);
- bezpośredniość naruszenia, dla zaistnienia pokrzywdzonego
- pokrzywdzony z faktu samego pokrzywdzenia go przestępstwem jest uznawany za stronę postępowania karnego – art. 299 par. 1;
- w toku postępowania przygotowawczego pokrzywdzony może art. 315 -317:
-- składać samodzielnie lub przez pełnomocnika wnioski dowodowe
-- uczestniczyć we wnioskowanych czynnościach dowodowych
-- domagać się sądowego przesłuchania świadka w toku dochodzenia (śledztwa) w razie niebezpieczeństwa niemożności przesłuchania go później w postępowaniu sądowym
-- uczestniczyć też w innych niepowtarzalnych dowodach, czynnościach śledczych i dochodźczych
-- żądać dopuszczenia do każdej czynności dowodowej postępowania przygotowawczego – art. 317;
-- ma prawo przeglądania akt w toku tego postępowania za uprzednią zgodą prowadzącego dochodzenie lub śledztwo – art. 156 par. 5;
- pokrzywdzony z racji samego pokrzywdzenia nie jest jeszcze generalnie pokrzywdzony aby stać się stroną sądowego postępowania karnego musi z zasady podjąć kroki prawne w celu wejścia w rolę oskarżyciela posiłkowego lub powoda cywilnego;

- pokrzywdzony ma prawo zaskarżenia wyroku o warunkowym umorzeniu procesu wydanego na posiedzeniu przed rozprawą – art. 444 stąd i wymóg doręczenia mu tegoż wyroku – art. 342 par. 5;
- pokrzywdzony z racji samego pokrzywdzenia może także uczestniczyć w rozprawie – art. 384 par. 2;
- zakaz kumulowania poza procesem prywatnoskargowym roli pokrzywdzonego z rolą oskarżonego.
Pozycja: 1) zawiadomić; 2) wniosek o skazanie; 3) wniosek dowodowy, czyn niepo.; 4) żadanie dopuszczenia; 5) wniosek o naprawienie szkody;

26) Oskarżony – pozycja i pojęcie.
- W procesie inkwizycyjnym oskarżony nie korzystał z żadnych uprawnień procesowych. Nawrót do uprawnień oskarżonego nastąpił po Wielkiej Rewolucji Francuskiej

- oskarżony to osoba, przeciwko której wniesiono akt oskarżenia do sądu, a także osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania – art. 71 § 2. – znaczenie ścisłe;

- znaczenie szerokie – obejm. też podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym.

Art. 71 § 3 – oskarżony to także podejrzany w szeregu sytuacjach.

Przepisy, które mówią o oskarżonym, ale odnoszą się także do podejrzanego, np.: art. 5 § 1 (o zasadzie domniemania niewinności), art. 6 (mówiący o prawie do obrony), art. 254 (normujący kwestię złożenia wniosku o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego), art. 266 § 2 (określający przedmiot poręczenia majątkowego).

Prawo oskarżonego do:

- obrony materialnej, czy formalnej;

- powiadomienia o zarzutach;

- udziału w czynnościach procesowych;

- otrzymania listu żelaznego;

- zawiadomienia o terminach czynności procesowych;

- składania oświadczeń w procesie karnym (oświadczeń procesowych);

- udziału w postępowaniu dowodowym;

- bezpośredniego zadawania pytań, np. świadkom, biegłym;

- składania wyjaśnień dowodowych;

- milczenia;

- zgłaszania ostatniego słowa w procesie;

- zaskarżania nieprawomocnych orzeczeń i domagania się nadzwyczajnej kontroli prawomocnych rozstrzygnięć procesowych.

Obowiązki oskarżonego:

- jeżeli pozostaje na wolności (odpowiada z wolnej stopy) art. 75 § 1 – obowiązany jest do stawienia się na wezwanie organów procesowych;

- jeżeli pozostaje na wolności art. 75 § 2 – obowiązany do zawiadomienia organu prowadzącego postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającej ponad 7 dni; o tych obowiązkach oskarżony musi być pouczony przy pierwszym przesłuchaniu; jeśli pouczenie nie nastąpi – organ procesowy nie może stosować wobec oskarżonego środków przymusu w postaci przymusowego sprowadzenia go;

- obowiązek poddania się badaniom w celach dowodowych – art. 74 § 2 i 3 jeśli się nie podporządkuje tym obowiązkom, organ procesowy może stosować wobec niego przymus bezpośredni.

W odpowiednim zakresie obowiązki te obciążają osobę podejrzaną.

27) Podejrzany, a osoba podejrzana.

- podejrzany – osoba co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, albo której bez wydania takiego postanowienia przedstawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego – art. 71 par. 1;
O sytuacji, gdy mamy do czynienia z podejrzanym, choć nie wydano postanowienia o przedstawieniu zarzutów, mowa jest w dochodzeniu w niezbędnym zakresie (art. 308 § 1 i 2).

Art. 325g § 2 – w dochodzeniu, kiedy podejrzany przed przesłuchaniem powiadamiany jest o treści zarzutu.

Podejrzany art. 249 § 2 i 3 – w postępowaniu przygotowawczym można stosować środki zapobiegawcze tylko wobec osoby, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów (gdy stała się ona podejrzanym). Przed zastosowaniem tych środków sąd (gdy chodzi o tymczasowe aresztowanie) albo prokurator (gdy chodzi o inne środki zapobiegawcze) obowiązani są przesłuchać oskarżonego, chyba że jest to niemożliwe z uwagi na to, że się ukrywa.
Osoba podejrzana:

- osoba podejrzana lub faktycznie podejrzany – osoby, przeciwko którym kierowane jest podejrzenie, ale nie zostały postawione w procesowy stan podejrzenia. Nie są podejrzanymi, nie mają uprawnień podejrzanego. Nie są stronami procesu karnego. Mają pewne specyficzne uprawnienia, np.: art. 244 § 1 – przy zatrzymaniu, art. 295 § 1 – tymczasowe zajęcie mienia ruchomego, art. 308 § 2 – w ramach czynności w niezbędnym zakresie.

- Osoba podejrzana art. 302 – może złożyć zażalenie na postanowienia i zarządzenia wydane w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora, jeśli te czynności naruszają jej prawa.

podejrzanego prawo do:

- obrony materialnej, czy formalnej;

- powiadomienia o zarzutach;

- udziału w czynnościach procesowych;

- otrzymania listu żelaznego;

- zawiadomienia o terminach czynności procesowych;

- składania oświadczeń w procesie karnym (oświadczeń procesowych);

- udziału w postępowaniu dowodowym;

- bezpośredniego zadawania pytań, np. świadkom, biegłym;

- składania wyjaśnień dowodowych;

- milczenia;

- zgłaszania ostatniego słowa w procesie;

- zaskarżania nieprawomocnych orzeczeń i domagania się nadzwyczajnej kontroli prawomocnych rozstrzygnięć procesowych.

Obowiązki podejrzanego:

- jeżeli pozostaje na wolności (odpowiada z wolnej stopy) art. 75 § 1 – obowiązany jest do stawienia się na wezwanie organów procesowych;

- jeżeli pozostaje na wolności art. 75 § 2 – obowiązany do zawiadomienia organu prowadzącego postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającej ponad 7 dni; o tych obowiązkach oskarżony musi być pouczony przy pierwszym przesłuchaniu; jeśli pouczenie nie nastąpi – organ procesowy nie może stosować wobec oskarżonego środków przymusu w postaci przymusowego sprowadzenia go;

- obowiązek poddania się badaniom w celach dowodowych – art. 74 § 2 i 3 jeśli się nie podporządkuje tym obowiązkom, organ procesowy może stosować wobec niego przymus bezpośredni.

W odpowiednim zakresie obowiązki te obciążają osobę podejrzaną.
((((((- W postępowaniu przygotowawczym podejrzany może żądać zawiadomienia go o terminie zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego, może uczestniczyć w czynnościach procesowych, może zaskarżać rozstrzygnięcia i zarządzenia wydawane w postępowaniu przygotowawczym, może korzystać z nadzwyczajnych środków zaskarżania w postaci kasacji czy wznowienia postępowania, ma prawo inicjowania skazania i wymierzenia kary lub środka karnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Art. 335 – może wyrazić zgodę na wystąpienie przez prokuratora z wnioskiem o skazanie za zarzucany czyn w odpowiednich warunkach przepisanych tym przepisem. Ma prawo do składania wyjaśnień (to nie jest obowiązek). Musi być pouczony o wszystkich uprawnieniach przy pierwszym przesłuchaniu w trybie art. 300.))))))

28) Interwenient
- interwenient – osoba, która nie będąc oskarżonym, zgłasza w postępowaniu karnym skarbowym swe roszczenia do przedmiotów podlegających przepadkowi- art. 53 par. 41 k.k.s.;
- interwenientem nie może być sam oskarżony i współoskarżony, może nim być osoba odpowiedzialna posiłkowo;
- celem interwencji jest doprowadzenie do nieorzekania przepadku;
- interwencję zgłasza się:
a) na piśmie; b) ustnie do protokołu, można ją zgłosić do rozpoczęcia przewodu sądowego w I instancji:
- z chwilą zgłoszenia interwencji interwentowi przysługują prawa strony w granicach interwencji;
- interwenient może być przesłuchany w charakterze świadka.

29) Obrona
a) czynna (aktywna):
-- merytoryczna – procesowa walka ze stawianym zarzutem, przez wykazanie jego całkowitej lub częściowej bezpodstawności, czy akcentowanie okoliczności łagodzących lub wyłączających odpowiedzialność;
-- procesowa – polegająca na wysuwaniu zarzutów formalnych pod adresem toczącego się postępowania; dla ochrony procesowych uprawnień nadanych oskarżonemu w celu stworzenia należytych warunków dla realizacji prawa do obrony w ogóle;
b) bierna – wyrażona rzymską maksymą nemo se ipsum accusare tentur, polegającej na powstrzymaniu się od dostarczania dowodów przeciwko sobie;
c) materialna – obrona przed zarzutem;
d) formalna – posiadanie obrońcy:
-- dobrowolna – powołanie obrońcy zależy od woli oskarżonego lub jego prawnych przedstawicieli;
-- obowiązkowa (obligatoryjna, niezbędna) – gdy ustawodawca wymaga, aby w określonych sytuacjach oskarżony miał obrońcę, niezależnie od tego, czy sam sobie tego życzy.

30) Właściwość sądów
- właściwość sądu – uprawnienie do rozpatrywania określonej kategorii spraw. Jest to jednocześnie i obowiązek sądu rozpatrywania danej sprawy, jeżeli tylko spełnione zostały określone przez prawo procesowe szczegółowe wymogi, od których uzależnione jest to rozpatrywanie;
- rodzaje właściwości:
a) właściwość funkcjonalna – uprawnienie sądu do dokonywania określonych czynności postępowania karnego. Każdy z sądów ma ustawowo zakreślone kompetencje do podejmowania określonych czynności. Najszersze uprawnienia ma sąd rejonowy, który jest sądem podstawowym w świetle art. 24;
b) właściwość rzeczowa – uprawnienie danego sądu do orzekania w sprawach o określone czyny zabronione. W systemie sądów powszechnych jedynym kryterium jest tutaj rodzaj przestępstwa, w sądach wojskowych dochodzi kryterium podmiotowe (personalne).
Właściwość rzeczowa określona jest dla sądów I instancji, co rzutuje na kompetencje sądów wyższych;
c) właściwość miejscowa – prawo sądu do rozpoznawania danej sprawy z uwagi na miejsce zdarzenia, które jest podstawą podejmowania danych czynności. Określa więc który z sądów danego rzędu rzeczowo i funkcjonalnie właściwy jest uprawniony do orzekania w danej sprawie;
d) właściwość z łączności spraw – odstępstwo od właściwości miejscowej lub także rzeczowej sądów, wywołanym względami ekonomiki procesowej i potrzebą wszechstronnego zbadania pozostających ze sobą w związku spraw, niezbędnego do trafnego orzekania;
e) właściwość z delegacji (nadzwyczajna) – odstępstwo od właściwości miejscowej sądu i powstaje w wyniku decyzji odpowiedniego sądu wyższego rzędu.

31) Czynności procesowe i zdarzenia procesowe
- czynność procesowa – określone przez prawo karne procesowe zachowanie się uczestnika postępowania wywołujące przewidziane przez prawo skutki prawne;
- zdarzenia procesowe – fakt, który nie polega na zachowaniu się człowieka, a wywołuje określone skutki procesowe np.: upływ czasu powodujący przedawnienie;
- podział czynności procesowych:
I) a) pozytywne – działania procesowe; b) negatywne – zaniechania procesowe (czynności z zaniechania);
II) a) proste – pojedyncze np.: wniesienie apelacji; b) złożone – składające się łącznie z kilku dających się wyodrębnić elementów np.: przedstawienie zarzutów, na które składa się wydanie stosownego postanowienia, ogłoszenie go podejrzanemu, przesłuchanie podejrzanego lub co najmniej ustne przedstawienie zarzutu z wpisaniem go do protokołu i przesłuchanie podejrzanego;
III) a) indywidualne – izolowanie czynności określonej osoby; b) zbiorowe – w których z założenia uczestniczy kilka osób np.: przesłuchanie;
IV) a) jednostronne; b) dwustronne; c) wielostronne;
V) a) organów procesowych; b) stron i ich reprezentantów; c) innych uczestników postępowania;
VI) a) rozpoznawcze – polegają na badaniu i rozstrzyganiu dane kwestii prawnej;
b) wykonawcze – realizujące zapadłe decyzje;
VII) a) czynności faktyczne (realne) – działania wywołujące zmiany w świecie zewnętrznym np.: zatrzymanie osoby; b) spostrzeżenia procesowe – uzewnętrznienie, w formie przewidzianej prawem procesowym, treści intelektualnych lub aktów woli (dążeń); c) oświadczenia procesowe;

32) Pojęcie i rodzaje dowodów
- dowód – każdy dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek służący dokonaniu takich ustaleń, czyli służący ustaleniu okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia;
- rodzaje dowodów:
-- jako źródło dowodowe – źródło informacji o faktach, w tym znaczeniu dowodem jest osoba oskarżonego, świadka, biegłego a także rzecz, miejsce, ciało, dokument itd.;
-- jako środek dowodowy – informacje płynące ze źródła dowodowego w sposób przez prawo procesowe określony, w tym znaczeniu dowodem są wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadka, opinia biegłego, cechy
i właściwości rzeczy, miejsca ciała, czy treści dokumentu;
-- jako fakt dowodowy – czyli pewna okoliczność udowodniona za pomocą określonych źródeł i środków dowodowych, która sama w sobie stanowi teraz dowód w tym znaczeniu jest np.: alibi oskarżonego, czyli wykazanie, że w dacie przestępstwa znajdował się on w innym miejscu niż miejsce czynu. Wyodrębnienie dowodu w tym ujęciu wiąże się z wyróżnieniem jako przedmiotu dowodzenia tzw. faktu głównego – przestępstwa za które odpowiedzialność jest przedmiotem procesu oraz tzw. faktów ubocznych, z których następnie w drodze logicznego rozumowania wysuwa się wniosek odnośnie co do faktu głównego;
-- jako czynność procesowa – ujawnić ma okoliczności pozwalające na wysnucie określonych wniosków, w tym znaczeniu dowodem jest np.: okazanie, konfrontacja, sekcja zwłok;
-- jako sposób przeprowadzenia danego dowodu – np.: oględziny jako dowód, przesłuchanie osoby;
-- jako ostateczny wynik procesu myślowego – ukształtowany na podstawie dowodów we wcześniejszych znaczeniach tego słowa, uzyskanie przez organ procesowy przekonania co do zaistnienia określonej okoliczności;

33) Zasada ciężaru dowodu (onus probandi)
- istotę ciężaru dowodu stanowi obciążenie autora dowodzonej tezy niekorzyścią wynikającą z nieudania się dowodu;
- konsekwencją zasady domniemania niewinności jest obarczenie oskarżonego ciężarem udowodnienia winy oskarżonego, na oskarżonym zaś ciężar udowodnienia jego (własnej) niewinności nie spoczywa;
- nazywany jest także ciężarem dowodzenia lub ciężarem udowodnienia, jest powinnością udowodnienia ze względu na swój własny interes;
- ciężar dowodu spoczywa na każdym oskarżycielu oraz na powodzie cywilnym. Nie obarcza on oskarżonego ani jego obrońcy, co jest konsekwencją zasady domniemania niewinności, nie spoczywa także na sądzie;
- ciężar dowodu w znaczeniu materialnym oznacza, że:
-- udowodnienie zarzutu popełnienia przez oskarżonego przestępstwa spoczywa na tym, kto taki zarzut stawia i on też ponosi konsekwencje w zakresie własnych interesów procesowych nieudania się dowodu (nieudowodnienia własnej tezy);
-- nie jest jednak konieczne, aby zarzut (twierdzenie) udowadniał ten, na kim spoczywa ciężar dowodu, może to uczynić ktokolwiek np.: sąd a nawet przeciwnik procesowy;
- oskarżony nie musi udowadniać swej niewinności, ale nie ponosi też negatywnych konsekwencji nieudowodnienia własnych twierdzeń;
- ciężar dowodu w znaczeniu materialnym przechodzi w sposób wyraźny na oskarżonego tylko w jednym wypadku – w sprawie o zniesławienie art. 211 par. 1 k.k.;
- od ciężaru dowodu odróżnić należy obowiązek dowodzenia – prawna powinność udowadniania w cudzym innym niż własny interesie;

34) Uprawdopodobnienie
- podstawa faktyczna procesu. Związane z merytorycznymi przesłankami umorzenia; kwestia odpowiedzialności. Podstawą są fakty uzasadniające podejrzenie popełnienia przestępstwa + popełnienie czynu, znamiona -> dostateczne, uzasadnione; Należy uprawdopodobnić popełnienie przestępstwa;
Akt oskarżenia: Przypuszczenie -> podejrzenie -> uprawdopodobnienie -> udowodnienie -> oczywistość;
- art. 303 „uzasadnione podejrzenie” -> wszczyna się śledztwo;
- stopnie prawdopodobieństwa nadają różne statuty osobie podejrzanej czyn karalny: -> postępowanie przygotowawcze – podejrzany; -> def. Oskarżonego – oskarżony ; -> wyrok – skazany / uniewinniony;

- obiektywny stan, w którym dany fakt jest jedynie wysoce prawdopodobny, jest możliwy;
- daje zatem niższy stopień prawdopodobieństwa, który jednak uznaje się za wystarczający w danej sytuacji;
- uprawdopodobnione powinny być fakty korzystne dla oskarżonego, na które powołuje się obrona np.: alibi;
- wystarcza też często dla podejmowania decyzji wpadkowych, w tym niekorzystnych dla oskarżonego;
- wymaga się również niekiedy od innych uczestników postępowania, gdy występują oni o wydanie określonej decyzji wpadkowej;

35) Poszlaka
- poszlaka – fakt dowodowy uboczny, co teoretycznie mogłoby oznaczać zarówno fakt obciążający jak i obciążający oskarżonego, ale praktycznie chodzi o okoliczności niekorzystne dla oskarżonego;
- fakt uboczny obciążający oskarżonego;
- dowód poszlakowy – to dowód z poszlak, czyli faktów ubocznych, pośrednich niekorzystnych dla tego podmiotu;
- o zgodności ustaleń z rzeczywistym przebiegiem zdarzenia nie świadczy więc sama wielość poszlak. Ale logiczne powiązanie całokształtu tych poszlak wykluczające realnie inne wersje danego zdarzenia;
- łączy się z dowodem pośrednim. Udowodnienie faktu głównego za pośrednictwem faktów dowod.;
- dowód z poszlak -> SN jako pełnowartościowy dowód winy dopiero wtedy, gdy łańcuch poszlak rozumiany jako udowodniony faktu ubocznego, prowadzi pośrednia logiczna do stwierdzenia jednej wersji zdarzeń (f. głównego) z którego wynika, że oskarżony dopuścił się czynu. Łańcuch poszlak zamknięty.

36) Wniosek dowodowy
- postulujące oświadczenie woli strony;
- we wniosku dowodowym należy podać: a) oznaczenie dowodu, jaki ma być przeprowadzony; b) okoliczności, które mają być udowodnione czyli tezę dowodową –art. 169 par. 1 zd. I;
- wniosek może poza tym określać sposób przeprowadzenia dowodu – art. 169 par. 1 zd. II;
- wniosek dowodowy nie zawsze musi być wnioskiem o przeprowadzenie dowodu, może on także zmierzać do wykrycia lub do oceny właściwego dowodu– art. 169;
- może być złożony: a) na piśmie (musi spełniać wymogi pisma procesowego); b) ustnie do protokołu.
- rodzaje wniosków dowodowych:
-- sensu stricto – żądanie przeprowadzenia określonego dowodu skierowane do organu procesowego;
-- o wyszukanie dowodu – aktualny zwłaszcza w postępowaniu przygotowawczym np.: o dokonanie przeszukania, czy odszukania określonego świadka;
-- pomocniczy – żądanie przeprowadzenia określonego dowodu w celu ustalenia, gdzie znajduje się inny dowód;
-- z zakresu kontroli lub oceny dowodów – np.: odczytanie protokołu zeznań świadka z postępowania przygotowawczego dla wykazania rozbieżności
i podważenia wiarygodności dowodu;
-- co do sposobu przeprowadzenia dowodu – np.: o konfrontację czy o przesłuchanie świadka pod nieobecność oskarżonego;
- wniosek może być:
a) uwzględniony w formie zarządzenia, a jeżeli został złożony na rozprawie, a inna strona się mu sprzeciwia w formie postanowienia (postanowienie nie wymaga uzasadnienia, nie jest zaskarżalne);
b) oddalony tylko w wypadkach wskazanych w ustawie – art. 170:
-- przeprowadzenie dowodu nie jest dopuszczalne;
-- okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia;
-- okoliczność, która ma być udowodniona, jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy;
-- dowodu nie da się przeprowadzić
-- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania;

37) Biegli, tłumacze, specjaliści.

a) Biegły:
- ustaleń faktycznych dokonuje się w oparciu o dowody;

- Osoba posiadająca wiadomości specjalne.

Będzie ona
- relacjonuje on swą wiedzę w zakresie problematyki, którą organ procesowy ma rozstrzygać. Biegły ma tylko opiniować, a opinia to osobowy środek dowodowy.

– jest osobowym źródłem dowodowym, które dostarcza organowi procesowemu wiadomości z zakresu problematyki, którą organ procesowy ma rozstrzygać.

Jeżeli nawet sędzia posiada wiadomości specjalne z jakiegoś zakresu, to i tak musi powołać specjalistę biegłego z tego zakresu.

Może to być opinia w konkretnej sprawie (w sprawie śmierci, zawalenia się budowli), ale może też być in abstracto. Opinia in abstracto – bez uprzedniego badania okoliczności faktycznych.
W postępowaniu karnym występują dwa rodzaje biegłych – biegli sądowi wpisani na listę biegłych sądowych oraz inni biegli powołani dorywczo w tym charakterze.
- Art. 195 – każdy powołany w charakterze biegłego ma obowiązek stawienia się i wydania opinii, jeśli jest specjalistą w danej dziedzinie, chyba że wyjaśni, że ta dziedzina wiedzy przekracza jego możliwości i on nie będzie mógł wydać w tym zakresie opinii specjalistycznej.

- Przedmiotem opinii biegłego (ekspertyzy) mogą być tylko takie okoliczności, które dotyczą przedmiotu procesu (mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy). - - Nie może być przedmiotem opinii fakt główny.
- Cechą biegłego musi być bezstronność;
- biegłymi nie mogą być: osoby, które nie mogą być świadkiem (art. 178), osoby najbliższe, osoby pozostające z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku, osoby do których odnoszą się przyczyny wyłączenia wymienione w art. 40 § 1 pkt 1, 2, 3, 5. Nie może być biegłym osoba występująca w roli świadka w danym procesie.

Obowiązki:

- przymus pełnienia obowiązku biegłego (art. 193) - obowiązek stawiennictwa i pozostania do dyspozycji organu procesowego aż do chwili zwolnienia; - złożenia: przyrzeczenia, opinii w wyznaczonym terminie, opinii i odpowiadania na pytania zgodnie z prawdą; - obowiązek zachowania tajemnicy.

Uprawnienia:

- odmowa pełnienia funkcji biegłego ze względu na brak kwalifikacji w danym zakresie;

- prawo do niezależności w wydawaniu opinii (zgodnie ze swoją wiedzą);

- prawo do uczestnictwa w czynnościach procesowych i zadawania pytań osobom przesłuchiwanym;

- prawo do przeglądania akt sprawy;

- prawo do, w pewnych sytuacjach, złożenia zażalenia na postanowienie, które narusza jego interesy – art. 302;

- prawo do wynagrodzenia, zwrotu kosztów;

- prawo do zastrzeżenia danych dotyczących miejsca jego zamieszkania do wyłącznej wiadomości sądu i prokuratora.

Biegły może być powoływany już w postępowaniu przygotowawczym i w jurysdykcyjnym.

b) tłumacze – pomocnicy procesowi, którzy muszą zachować obiektywizm, gdyż przekazują organowi treść wypowiedzi strony lub (i) źródła dowodowego albo dokonują tłumaczenia pisma – art. 204;
c) specjaliści – pomocnicy procesowi, których można przesłuchać w charakterze świadków. Wzywani są jeżeli dokonanie oględzin, przesłuchania na odległość przy użyciu środków technicznych, eksperymentu, ekspertyzy, zatrzymania rzeczy lub przeszukania wymaga czynności technicznych, zwłaszcza dokonania pomiarów, zdjęć, utrwalenia śladów.

38) Dowody z wyjaśnień oskarżonego.
- oskarżony jest strona postępowania oraz źródłem dowodowym dostarczającym różnych środków dowodowych;
- oskarżony nie może występować we własnej sprawie w charakterze świadka;
- oskarżony może bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień w każdym czasie – art. 175 par. 1 zd. I;
- o uprawnieniach powyższych powinien być pouczony – art. 175 par. 1 zd. II przy czym w postępowaniu przygotowawczym czyni się to na piśmie przed pierwszym przesłuchaniem – art. 300;
- wyjaśnienia w zasadzie składane są ustnie do protokołu, przy czym w postępowaniu przygotowawczym jest to protokół przesłuchania podejrzanego – art. 143 par. 1 pkt. 2, a w przypadku rozprawy – protokół rozprawy – art. 143 par. 1 pkt. 11;
- kodeks pozwala aby podejrzany złożył wyjaśnienia na piśmie i jeżeli żąda tego on lub jego obrońca, a przesłuchujący może odmówić takiemu żądaniu jedynie z ważnych powodów - art. 176 par. 1 i 2;
- wyjaśnienia oskarżonego będące środkiem dowodowym są jednocześnie środkiem obrony;
- jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości sąd za zgodą obecnych na rozprawie stron może przeprowadzić postępowanie dowodowe tylko częściowo – art. 388;
- art. 335 par. 1 zakłada możliwość wystąpienia przez prokuratora z wnioskiem o skazanie oskarżonego bez rozprawy, przy czym prokurator musi mieć zgodę oskarżonego;
- milczenie oznacza przyznanie się do winy – art. 335 par. 2;
- możliwość wystąpienia przez samego oskarżonego z wnioskiem o określone skazanie go bez postępowania dowodowego – art. 387 (niebudzące wątpliwości przyznanie się do winy);
- pomówienie – szczególny rodzaj wyjaśnień, zarzucanie innej osobie, że popełniła lub współuczestniczyła w popełnieniu przestępstwa;

38) Świadek – pojęcie i zeznania
Świadek – uczestnik postępowania, który w założeniu dostarcza środka dowodowego w postaci zeznań;

Świadek w sensie faktycznym – osoba, która dysponuje wiadomościami uzyskanymi dzięki własnym spostrzeżeniom w zakresie czynu przestępnego innej osoby, ale także osoba nie mająca własnych bezpośrednich spostrzeżeń, ale znająca jakieś okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia danej sprawy, a poznała te okoliczności drogą pośrednią, uzyskując je od innej osoby.
Świadkiem w znaczeniu procesowym – osoba wezwana do postępowania w charakterze świadka

Wezwanie danej osoby w charakterze świadka nie uzależnione od wieku, ani od zdolności do działań prawnych według prawa cywilnego.

Świadek biegły – posiada wiadomości specjalne, ale występuje nie jako biegły, a jako świadek i składa zeznania, korzystając z wiadomości specjalnych, które posiada (np. lekarz, który jest przy zgonie osoby).

Świadek przybrany – osoba przybrana do uczestnictwa w określonych czynnościach procesowych
- kodeks zakłada szczególne rygory:
-- gdy świadek nie ma ukończonych 15 lat czynności z jego udziałem powinny być z przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym
-- przy przestępstwach przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości pokrzywdzony poniżej 15 może być przesłuchany jako świadek tylko raz, chyba że wyjdą na jaw nowe okoliczności wymagające ponownego przesłuchania pokrzywdzonego – art. 185a

Prawa: do poszanowania jego godności, do zachowania w tajemnicy jego zeznań, odmowy składania zeznań, jeśli jest osobą najbliższą zwrotu wydatków i utraconych zarobków;

- obowiązki procesowe świadka:
a) obowiązek stawienia się na wezwanie – art. 177 par. 1;
b) obowiązek złożenia zeznania – art. 177 par. 1
c) obowiązek mówienia prawdy i niezatajania prawdy
- wyjątki od obowiązku składania zeznań:
-- zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka osoby, która skorzystała z prawa do odmowy zeznań – art. 182 par. 1 i 3; uzyskała zwolnienie od zeznawania z uwagi na szczególnie bliski stosunek osobisty z oskarżonym – art. 185; osób korzystających z immunitetu dyplomatycznego, chyba, że wyrażą na to zgodę – art. 581 par. 1 oraz osób objętych immunitetem konsularnym; osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej; osób obowiązanych do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu, bądź funkcji;
- możliwość odmówienia zeznań:
-- służy osobom najbliższym, ale także świadkowi, który w innym postępowaniu jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym obecnym postępowaniem-
-- jest ustanowione w interesie świadka, a nie oskarżonego.
-- jest związane ściśle bądź to ze stosunkiem do określonego oskarżonego art. 182 par. 1, bądź do określonego przestępstwa;
-- skorzystać można jedynie nie później niż „przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym” – art. 186 par. 1;

40) Przyczyny odwołania
- przyczyny odwoławcze – uchybienia, których stwierdzenie przez sąd odwoławczy powoduje określone konsekwencje procesowe w stosunku do zaskarżonego orzeczenia (zarządzenia). Konsekwencje te to zmiana decyzji procesowej lub jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;
- podział przyczyn odwoławczych na:
a) przyczyny względne:
-- uchybienia, które mogą spowodować uchylenie lub zmianę zaskarzonego orzeczenia lub zarządzenia jedynie wtedy, gdy uchybienie to mogło mieć wpływ na jego treść;
-- wywołują swój skutek tylko w razie podniesienia ich w środku odwoławczym przez skarżącego i w granicach zaskarżenia;
-- ujęte zostały w art. 438 jako:
1) obraza przepisów prawa materialnego tzw. error iuris – art. 438 pkt. 1:
2) obraza przepisów postępowania tzw. error in procedendo – art. 438 pkt. 2:
(= zaniechania określonych nakazów płynących z przepisów prawa procesowego – error in omittendo; = działania sprzecznego z określonymi normami (zakazami) kodeksu – error in faciendo; = naruszenie przepisów dot. samego orzekania, konstuowania orzeczenia – error in iudicatio)
3) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł mieć on wpływ na treść tego orzeczenia – error facti;
4) rażąca niewspółmierność kary lub niesłuszne zastosowanie albo niezastosowanie środka zabezpieczającego lub innego środka – art. 438 pkt. 4;
b) przyczyny bezwzględne:
- uchybienia, które uznaje się za tak istotne, że bez względu na ich wpływ na treść orzeczenia powodują zawsze uchylenie zaskarżonego orzeczenia;
- wyliczenie bezwzględnych przyczyn odwoławczych jest taksatywne;
- należą tutaj:
1) udział w wydaniu orzeczenia osoby podlegającej wyłączeniu; 2) udział w wydaniu orzeczenia osoby nieuprawnionej lub niezdolnej do orzekania; 3) orzekanie przy nienależytej obsadzie sądu; 4) orzekanie w sytuacji, gdy którykolwiek z członków składu nie był obecny na całej rozprawie; 5) orzekanie przez sąd powszechny w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego lub przez sąd szczególny w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego; 6) orzekanie przez sąd niższego rzędu w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu; 7) orzeczenie kary, środka karnego lub środka zabezpieczającego nieznanych ustawie; 8) wydawanie orzeczenia z naruszeniem zasady większości głosów; 9) niepodpisanie orzeczenia przez jedną ze stron; 10) zaistnienie sprzeczności w treści orzeczenia, uniemożliwiającej jego wykonanie; 11) wydanie orzeczenia w postępowaniu zakończonym; 12) orzekanie mimo okoliczności wyłączających postępowanie, 13) nieposiadanie przez oskarżonego w postępowaniu sądowym obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 par. art. 80, art. 439; 14) orzekanie w sytuacjach, gdy obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których udział jego jest obowiązkowy; 15) rozpoznawanie sprawy pod nieobecność oskarżonego, gdy obecność jego była obowiązkowa

41) Prawomocność (orzeczeń)
- pojęcie prawomocności wynika z niepodważalności decyzji, która w określonym sensie nabiera mocy normy prawnej;
- ma dwa aspekty:
A) formalny:
-- decyzja nie podlega już zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia;
-- kończy ona formalnie proces, tworząc stan rzeczy osądzonej (res iudicata);
-- rodzi domniemanie prawdziwości ustaleń dokonywanych w decyzji oraz jej zgodności z przepisami prawa (możliwe jest pod pewnymi warunkami wzruszenie tej decyzji np.: w drodze wznowienia postępowania i obalenie tego domniemania);
-- w literaturze występuje też inne rozumienie praworządności formalnej jako niodwołalności decyzji, obejmującej pojęcie niezaskarżalności;
-- występuje w szczególności gdy:
a) zaskarżenie decyzji wydanej w I instancji jest niedopuszczalne;
b) nie zaskarżono skutecznie decyzji wydanej w I instancji lub wniesiony środek cofnięto;
c) wyczerpany został tok instancji;
B) materialny:
-- nie jest dopuszczalne wszczęcie i prowadzenie od nowa postępowania już z punktu widzenia prawomocności formalnej zakończonego;
-- niedopuszczalne jest ponowne postępowanie przeciwko tej samej osobie o tę samą kwestię odpowiedzialności prawej;
-- jest konsekwencja prawomocności formalnej działającej na zewnątrz, w stosunku do innych ewentualnych procesów, których prowadzić nie pozwala;
-- istotę stanowi zakaz ne bis in idem – nie dwa razy to samo;
((((((((((W nauce wyróżniono 2 teorie:

- teoria materialno-prawna – została odrzucona; wyrosła na gruncie nauki niemieckiej; zakładała, że prawomocny wyrok sądowy tworzy nową materialno-prawną podstawę niezależnie od jej zgodności z prawdą; opierała się na domniemaniu, że orzeczenie nabierające prawomocności jest zgodne z prawdą; ostra krytyka – m.in. ze względu na to, że sędzia nie może tworzyć prawdy;

- teorie procesowe – grupa teorii, które kładły nacisk na to, że prawomocność wywiera skutki tylko w dziedzinie prawa procesowego; wyróżniamy 3 teorie procesowe prawomocności:

- pozytywna teoria prawomocności – nacisk na skutki wyłącznie procesowe, negując możliwości materialno-prawnych konsekwencji prawomocności; istota: dopuszcza ona ponowny proces karny co do tego samego podmiotu i tego samego przedmiotu (co do idem), ale proces nie mógł się zakończyć wydaniem wyroku sprzecznego z poprzednim wyrokiem w tej sprawie; koncepcja poddana ostrej krytyce, bo prowadziła do nienormalnego zjawiska: nowy proces, ale musiał zakończyć się identycznie jak poprzedni;

- negatywna teoria prawomocności – została wprowadzona na grunt nauki niemieckiego procesu cywilnego i przeniknęła do procesu karnego; pierwowzory w prawie rzymskim – ne bis in idem procedatur – nie można orzekać drugi raz co do tego samego; sędzia jest związany rozstrzygnięciem zapadłym w poprzednim wyroku, nie wolno mu ponownie orzekać w sprawie co do tego samego czynu i tej samej osoby, ale zarzut ne bis in idem stanowi negatywną przesłankę procesową;

- procesowa teoria ukształtowania praw.

Prof. Śliwiński orzeczenia i zarządzenia, które mają charakter nieodwołalny, stają się formalnie prawomocne, jeżeli stanowią ostatnie słowo w danym przedmiocie i w danym procesie, kiedy nie zostały zaskarżone lub nie mogą być już zaskarżone przy pomocy środków odwoławczych i nie ulegają zmianie lub uchyleniu. Mówił o prawomocności formalnej.))))))))))

(42) Dokumentacja czynności procesowych
- dokument procesowy – dokument utrwalający czynność procesową, który sporządza organ procesowy albo pełnomocnik procesowy;
- protokół jest sporządzany:
a) obligatoryjnie – art. 143 par. 1 i par. 2 zd. I:
-- przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i jego cofnięciu;
-- przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego, kuratora;
-- dokonanie oględzin;
-- dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcia zwłok z grobu;
-- przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania;
-- przeszukanie osoby, pomieszczenia i rzeczy oraz zatrzymanie rzeczy;
-- otwarcie korespondencji i przesyłek oraz odtworzenie utrwalonych zapisów;
-- zaznajomienie podejrzanego z materiałami zebranymi w postęp. przyg;
-- przyjęcie poręczenia;
-- przebieg posiedzenia sądu;
-- przebieg rozprawy;
-- przebieg czynności, odnośnie do której przepis szczególny wymaga sporządzenia protokołu;
b) fakultatywne – protokół sporządza się z czynności, innej niż wskazana wyżej, jeżeli przeprowadzający ją uzna to za potrzebne – art. 143 par. 2 zd. I;
-- protokół sporządza protokolant;
-- protokół jest dokumentem przebiegu czynności z którego sporządzono .powinien zawierać – art. 148 par. 1
a) oznaczenie jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących;
b) przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników;
c) wydanie w toku czynności postanowienia i zarządzenia, a jeżeli sporządzono je odrębnie wzmiankę o ich wydaniu;
d) w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dot. przebiegu czynności wyjaśnienia zeznania oświadczenia wnioski i stwierdzenia określonych okoliczności przez organ prowadzący wciąga się do protokołu z możliwą dokładnością;
- w protokole nie wolno zastępować zapisu treści zeznań lub wyjaśnień odwoływaniem się do innych protokołów, podpisują je niezwłocznie przewodniczący i protokolant; protokoły wszelkich innych czynności podpisują wszystkie inne osoby biorące w nich udział; przed podpisaniem protokół należy przeczytać;
- stenogram – szczegółowy, szybki zapis czynności określonym systemem znaków sporządzony niezależnie od protokołu dokonujący tego stenograf przekłada ten zapis na pismo zwykle ze wskazaniem jakim posługiwał się system a pierwopis stenogramu dołącza się do protokołu – art. 145 par. 1
- zapis obrazu lub dźwięku – załącznik do protokołu są to utrwalenia wizyjne lub dźwiękowe, przesłuchania utrwala się stanowi za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, gdy:
a) zachodzi niebezpieczeństwo że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe w dalszym postępowaniu art. 316 par. 3;
b) przesłuchanie następuje w trybie art. 396 w drodze pomocy sądowej przez wyznaczonego sędziego lub sąd wezwany – art. 147 par. 2;
- notatka urzędowa – dokument utrwalający formę czynności nieprotokołowanej występuje w 2 sytuacjach:
a) w odniesieniu do dokumentowania czynności procesowych nie wymagających protokołowania;
b) przy czynnościach operacyjnych prowadzonych w toku postępowania przygotowawczego i mających na celu uzyskanie danych pozwalających podjąć określone kroki procesowe.

43) Wyroki i wyrokowanie
- podstawę wyroku stanowić może jedynie całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej – art. 410;
- wydania wyroku wymaga się:
1) dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu, o odpowiedzialności oskarżonego, przewiduje się tu wyroki skazujące i uniewinniające oraz wyrok warunkowo umarzający postępowanie;
2) dla rozstrzygnięcia o niedopuszczalności postępowania, jeżeli okoliczności wyłączają proces stwierdzono dopiero po rozpoczęciu przewodu sądowego, jest to wyrok umarzający postępowanie;
3) dla uchylenia, zmiany lub utrzymania w mocy wyroku w wyniku rozpoznania apelacji - art. 456, są to wyroki:
-- o utrzymaniu w mocy wyroku I instancji;
-- o jego uchyleniu i umorzeniu postępowania;
-- o uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji;
-- o zmianie wyroku sądu I instancji w określony przez sąd odwoławczy sposób- art. 437 i 397;
4) dla uchylenia wniosku w trybie kasacji;
5) dla uchylenia wyroku w trybie wznowienia procesu;
6) dla orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby skazanej prawomocnie wyrokami różnych sądów, czyli wydania tzw. wyroku łącznego oraz zmodyfikowania wyroku odnośnie co do kar w razie ograniczonej ekstradycji – art. 597;
7) przy orzekaniu w przedmiocie odszkodowania za niesłuszne skazanie, aresztowanie lub zatrzymanie – art. 554 par. 2;
- wyrok jako najważniejsze orzeczenie zapada:
-- zawsze przy rozstrzyganiu o odpowiedzialności oskarżonego;
-- przy rozstrzyganiu odnośnie do dopuszczalności procesu jedynie, gdy ujawn. już po rozpoczęciu przewodu sądowego albo w dalszym jego toku postępowania;
-- przy uchylaniu lub modyfikowaniu w trybie środków zaskarżenia lub innych procedur orzeczeń będących wyrokami;
-- z uwagi na rangę sprawy – przy orzekaniu o odszkodowaniu z niesłuszne pozbawienie wolności w ramach procesu karnego;
- podział wyroków na:
a) merytoryczne – rozstrzygnięcie w przedmiocie procesu;
b) formalne – rozstrzygnięcie tylko kwestie procesowe np.: uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, w tym
i rozstrzygające o niedopuszczalności postępowania – umorzenie;
- regułą jest, że wyrok zapada po przeprowadzeniu rozprawy, wyjątkowo kodeks dopuszcza wydanie wyroku na posiedzeniu:
-- na wniosek prokuratora (niekiedy też innego oskarżyciela posiłkowego) złożony za zgodą oskarżonego – wyrok skazujący;
-- na wniosek samego oskarżonego o skazanie go bez postępowania dowodowego, gdy złożono go w trybie uproszczonym przed rozprawą – art. 474a;
-- w trybie nakazowym jako wyroku nakazowego – art. 500;
-- przy wznawianiu postępowania w razie uchylenia wyroku – art. 545 par. 1 w zw. z art. 456 a także, gdy ze względu na to iż nowe fakty i dowody wskazują, że orzeczenie jest oczywiście niesłuszne albo że postępowanie było niedopuszczalne, sąd uchylając prawomocny wyrok, uniewinnia oskarżonego lub umarza postępowanie bez przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia;
-- przy uchyleniu wyroku w trybie apelacji z powodu tzw. bezwzględnych podstaw jego uchylenia – art. 439 par. 1;
-- przy uwzględnianiu w całości kasacji wniesionej na korzyść oskarżonego od wyroku – art. 535 par. 3;
- wyrok jest wydawany w imieniu RP;
- skład wyroku: komparacja – określenie sądu, osoba oskarżonego i zarzucany mu czyn; sentencja wyroku – rozstrzygnięcie sądu;
- wyrok ogłasza się publicznie i to choćby żadna ze stron nie stawiła się. Nowelizacja styczniowa z 2003r. poszerzyła zakres wyroków wydawanych na posiedzeniu, przyjmując, że wyrok wykłada się w sekretariacie sądu na 7 dni do publicznego wglądu – art. 418 a
- regułą jest, że sąd I instancji uzasadnia wyrok tylko na żądanie strony, które należy złożyć na piśmie w terminie 7 dni od jego ogłoszenia. W pewnych wypadkach kodeks przewiduje uzasadnianie wyroków sądu I instancji z urzędu;
-- w razie złożenia zdania odrębnego. Czyli tzw. votum separatum, przy czym uzasadnienie sporządza się w terminie 7 dni, chyba że z innych powodów ma być sporządzone wraz z wyrokiem – art. 114 par. 3;

-- zawsze gdy jest to sąd wojskowy, z tym że nie dot. to wyroków wydanych w trybie art. 335 i 387 tj. wniosek prokuratora lub samego oskarżonego – art. 672.

44) Zakazy dowodowe. Zakazy dotyczące świadków:

- zakazy dowodowe – normy zabraniające przeprowadzania dowodu w określonych warunkach lub stwarzające ograniczenia w pozyskiwaniu dowodów;

Prawo karne procesowe przewiduje zakazy dowodowe, które albo są wprowadzane w celu uniemożliwienia dowodzenia określonych okoliczności (tezy dowodowej), albo przeprowadzania określonego środka dowodowego.

Tego rodzaju zakazy utrudniają dojście do prawdy zgodnie z zasadą prawdy. Ich regulacja jest zawarta w przepisach, które nie podlegają wykładni rozszerzającej.

a) bezwzględne:

-- zupełne – nie wolno dowodzić danej tezy dowodowej za pomocą jakichkolwiek środków dowodowych – np. nie można kwestionować stosunku prawnego ukształtowanego przez konstytutywne orzeczenie innego sądu (art. 8 § 2), nie wolno dowodzić okoliczności związanych z przebiegiem narady i głosowania (art. 108 § 1);

-- niezupełne – wyłącza możliwość dowodzenia danej okoliczności (tezy) za pomocą niektórych zakazanych przez ustawę środków dowodowych (np. zakaz przesłuchania duchownego co do faktów o których dowiedział się podczas spowiedzi – art. 178 pkt 2); art. 178 pkt 1, art. 182 § 1-3, art. 185;

b) względne – takie ograniczenia dowodowe, które w toku procesu mogą być uchylone z inicjatywy lub na podstawie decyzji organu procesowego (np. zakazy dowodzenia okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy państwowej, służbowej, lub związanej z określoną funkcją – art. 179 § 1, art. 180 § 1).

Naruszenie zakazu dowodowego stanowi obrazę przepisów prawa procesowego. Jeśli ta obraza mogła mieć wpływ na treść wyroku czy innego orzeczenia względna przyczyna odwoławcza (art. 438 pkt 2) uchylenie orzeczenia dotkniętego tą przyczyną.
- zakazy dotyczące świadków należą do zakazów niezupełnych bezwzględnych, zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka:
-- obrońcy co do faktów, o których dowiedział się, udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę;
-- duchownego, co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi;
-- osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego na okoliczność przyznania się osoby z zaburzeniami psychicznymi do popełnienia czynu zabronionego.

45) Terminy

-termin ma rożne znaczenia:

a) synonim daty-punktu czasowego np. termin sprawy odroczonej

b) okres, w jakim należy dokonać danej czynności np. termin do uzupełnienia braków pisma

procesowego
-rodzaje terminów:
a)termin zawity:

-terminy nieprzekraczalne, ale przywracalne: Niedotrzymanie powoduje, że czynność procesowa jest bezskuteczna – art. 122 par.1

- są nimi:
· terminy do wnoszenia środków zaskarżenia

· inne terminy, które ustawa za zawite uznaje - art. 122 par. 2, wyraźnie to zaznaczając w danym przepisie.

-uchybiony termin zawity może być przywrócony na wniosek zainteresowanego podmiotu, jeżeli wykaże on że niedotrzymania terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych, a wniosek o przywrócenie zostanie złożony w zawitym . terminie 7 dni od dnia ustania przeszkody wraz z dokonaniem czynności, której terminowi uchybiono -art126§ 1

-w kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało dokonać czynności - art. 126§2

-na odmowę przywrócenia terminu przysługuje zażalenie – art. 126§ 3
b) termin prekluzyjny:
- termin przekraczalny i nieprzekraczalny

-uchybienie im powoduje, że czynność jest bezskuteczna ale w odróżnieniu od terminów zawitych nie podlegają one przywróceniu

-np. termin skorzystania z prawa do odmowy zeznań przez osobę najbliższą c termin
c) termin instrukcyjny (porządkowy)

-terminy, których celem jest jedynie przyspieszenie postępowania
- są to terminy przekraczalne

-czynność dokonana po tym terminie jest skuteczna -sposobu obliczania terminów-art.123,124:
-- do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin, początkiem biegu terminu jest zawsze dzień następny po dniu, od którego się go liczy

-- koniec terminu, liczonego w tygodniach, miesiącach lub latach przypada na ten dzień tygodnia lub miesiąca, który odpowiada początkowi terminu
-- jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny ud pracy czynność można dokonać następnego dnia

46) Przeszukanie
- wykrywcza czynność dowodowa będąca jednocześnie środkiem przymusu pozwalającym na legalne wkroczenie w sferę konstrukcyjne gwarantowanych praw i wolności osobistych w postaci nietykalności osobistej i nienaruszalności mieszkania;
- przeszukanie może nastąpić w celu
-- wykrycia, zatrzymania lub przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej takie podejrzanego i oskarżonego
-- znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie
-- znalezienia rzeczy podIegających zajęciu w postępowaniu karnym
- przeszukanie może objąć:
-- pomieszczenia ( mieszkania i inne lokale)
-- inne miejsca (środki transportu, miejsca otwarte)
-- osobę, jej odzież i podręczne przedmioty

-może nastąpić gdy istnieje uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wskazane rzeczy tam się znajduja-art.219§1 i §2

- przeszukania mogą dokonać:
-- prokurator, policja lub inny wskazany w ustawie organ; -- policja i inne ustawowo uprawnione organy, samodzielne w wypadkach nie cierpiących zwłoki, gdy postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło być wydane w oparciu o nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymacje słuźbowa-art.220§1 i 3
-zasady dokonywania przeszukań:
-- przeszukanie osoby i odzieży na niej należy dokonywać w miarę możliwości za pośrednictwem osoby tej samej płci-art223; -- przeszukania pomieszczeń zamieszkałych dokonuje się z założenia jedynie w porze dziennej, z tym że przeszukanie rozpoczęte za dnia można kontynuować także mimo nastania pory nocnej:
-- przeszukanie w porze nocnej jest możliwe jedynie:

a) zawsze w odniesieniu do loka& dostępnych w tym czasie dla nieokreślonej liczby osób -

b)w odniesieniu do pomieszczeń. zamieszkałych w wypadkach niecierpiących zwłoki­ art.221 par. 1;
-- przeszukanie pomieszczeń Iub miejsc zamkniętych należących do instytucji państwowej lub samorządowej wymaka uprzedniego zawiadomienia kierownictwa tej instytucji lub jego zastępcy albo o organu nadrzędnego i dopuszczenia ich do udziału w czynnościach;
-- przeszukanie pomieszczenia zajętego przez wojsko może nastąpić tylko w obecności dowódcy tub osoby przez niego wyznaczonej – art. 222

47) Zatrzymanie rzeczy
- art. 228 – przedmioty wydane, znalezione;

- osobie godnej zaufania, przedstaw. na żądanie organu prowadzącego;
-- tak samo z rzeczami innymi podlegającymi przepadkowi;
-- wręczyć prokuratorowi + sporządzić protokół;
-- należy po 7 dniach bez podstaw, zwrócić bezzwłocznie lub są już zbędne;
-- watpliwość oddania rzeczy -> do depozytu sądowego;
-- owoce / drogie w utrzymaniu -> sprzedać;
-- banknoty itp. W bezpicznym miejscu -> koszty – zniszczyć
-- zażalenie;

- rzeczy mogące stanowić dowód w sprawże, w tym także korespondencja, przesyłki oraz wykazy połączeń telekomunikacyjnych
- rzeczy podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym

- rzeczy podlegające zatrzymaniu należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora lub policji i innemu uprawnionemu organowi;

- jeżeli wydania żąda organ nie będący. prokuratorem lub sądem powinien on przedstawić danej osobie postanowienie sądu lub prokuratora, w którym ta rzecz jest określona, a gdy uzyskanie takiego postanowienia z uwag na niecierpiącą zwłoki sytuacje było niemożliwe nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymacje służbową art.217 § I

-z zatrzymania sporządza się protokół

48) Konstrukcja i podział trybów szczególnych.
-tryb szczególny (postępowanie szczególne)-odmiana postępowania, która zakłada rozstrzyganie kwestii odpowiedzialności karnej w sposób istotnie różniący się w swym przebiegu od modelowego, zasadniczego rodzaju procesu

- postępowanie szczególne tworzone jest na dwóch poziomach:

1) tryby szczególne pierwszego stopnia - postępowania, w których normuje się odmiennie kwestie procesowe, odsyłając w pozostałym zakresie do przepisów trybu zasadniczego;

2) tryby szczególne drugiego stopnia - zawierają odstępstwa od postępowań szczególnych stopnia pierwszego

- podział postępowań szczególnych:
I) 1) ekwiwalentne (równoważne) -takie w którym formalizm nie odbiega w zdecydowany sposób od postępowania zwyczajnego, ale formalizm trybu zwykłego zastępują tu instytucje szczególne. Zaliczamy lub tylko postępowanie karne skarbowe w ujęciu zwykłym
2) zredukowane – tryb, w którym ograniczony jest formalizm procesu, z reguły też w odniesieniu do procesowych uprawnień stron, do tych postępowań zaliczamy wszystkie pozostałe tryby szczególne

3) wzbogacone - takie, w którym formalizm postępowania zwyczajnego ulew poszerzeniu
II. 1) czynniki przedmiotowe - charakter lub waga sprawy
2) czynniki podmiotowe - osoba oskarżonego

III. 1)obligatoryjne

2) fakultatywne - postępowanie nakazowe
IV. 1) kodeksowe: -postępowanie uproszczone; - postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego -postępowanie nakazowe

2) pozakodeksowe - postępowanie karne skarbowe

49) Sądowe czynności sprawdzające
- cel sądowych czynności sprawdzających: zebranie danych niezbędnych dla rozstrzygnięcia, których brak w aktach sprawy;
- jeżeli orzeczenie jest wydane na posiedzeniu, a zachodzi potrzeba sprawdzenia okoliczności faktycznych przed jego wydaniem sąd dokonuje tego sam albo wyznacza sędziego ze składu orzekającego, bądź zwraca się o wykonanie określonych czynności do sądu miejscowego – art. 97;

50) KONWALIDACJA I KONWERSJA CZYNNOŚCI PROCESOWYCH.

Wadliwe czynności procesowe mogą być w toku procesu „naprawione” usunięcie wad, jakie posiadają czynności procesowe, usunięcie z mocą wsteczną – jeżeli w grę wchodzi konwalidacja (uzdrowienie, sanacja).

Konwalidacja odbywa się bez wniesienia środka odwoławczego. Może nastąpić z mocy prawa, ale też z inicjatywy organu procesowego, a nawet strony procesowej. Z mocy prawa: gdy np. nastąpi zmiana ustawy, wskutek upływu czasu (np. małoletni wniósł akt oskarżenia w sprawie prywatnoskargowej, sąd wszczął postępowanie, a w trakcie trwania procesu nieletni ukończył lat 18 i nadal popiera akt oskarżenia). Z inicjatywy organu procesowego lub strony konwalidacja może nastąpić w wyniku powtórzenia tej czynności procesowej (np. powtórzenia czynności przesłuchania świadka).

Konsekwencje konwalidacji: dana czynność, czy zespół czynności zostaje dokonany prawidłowo; np. strona sama uzupełniła brak podpisu na piśmie procesowym – art. 120 § 1 pkt 2; albo gdy w toku postępowania okaże się, że to postępowanie wszczynane na wniosek – w zasadzie postępowanie takie musi ulec umorzeniu wobec braku wniosku; brak wniosku może być jednak konwalidowany przez złożenie wymaganego wniosku w trakcie dalszego postępowania.

Niektóre czynności procesowe nie mogą być konwalidowane:

--gdy czynność wadliwa wywołała stan nieodwracalny – np. niesłuszne tymczasowe aresztowanie, nie da się konwalidować szkód powstałych w wyniku niesłusznego tymczasowego aresztowania ani czasu jego trwania;
-- czynności, które wiążą się z upływem terminu przewidzianego dla danej czynności, a terminu tego nie można przywrócić – np. termin do złożenia przez pokrzywdzonego do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej oświadczenia, że będzie działał w roli oskarżyciela posiłkowego – art. 54 § 1; także art. 62.

Konwersja. Za jej pomocą następuje przemiana czynności wadliwej na inną czynność prawną. Powoduje to powstanie czynności zastępczej.

Mamy do czynienia z konwersją, gdy w grę wchodzi wniesienie apelacji. Strona, jeśli chce zaskarżyć wyrok, musi złożyć w ciągu 7 dni wniosek o uzasadnienie wyroku, a w ciągu 14 dni od otrzymania wyroku z uzasadnieniem – apelacji. Może powstać sytuacja, że strona nie dokonała czynności w terminie przewidzianym w art. 422 § 1 (chodzi o złożenie wniosku o doręczenie stronie wyroku z uzasadnieniem) ale strona w tym terminie 7 dni złożyła od razu apelację art. 445 § 2 – apelacja wniesiona przed upływem terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wywołuje takie skutki jak wniesienie tego wniosku – jakby strona wniosła wniosek o uzasadnienie wyroku, ale co więcej apelacja taka podlega rozpoznaniu, strona może złożyć uzupełnienie apelacji do upływu 14 dni od daty doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem.

51) Zarządzenia
Zarządzenia są oświadczeniami woli organu procesowego o charakterze imperatywnym. Granice między orzeczeniem a zarządzeniem nie są wyraźne. Ustawa mówi jedynie w art. 393 § 2, że w kwestiach nie wymagających postanowienia, prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu orzekającego lub upoważniony sędzia wydają zarządzenia. Ta postać występuje też w postępowaniu przygotowawczym – art. 93 §3.

Zarządzenia oznaczają rozstrzygnięcia o charakterze mniej ważnym, porządkowym, posiłkowym. Są wydawane w kwestiach drobnych art. 350 § 1, art. 337 § 1.

Są jednak sytuacje, gdy organ procesowy zarządzeniem decyduje o bycie procesu zarządzenie prezesa sądu odmawiające przyjęcia środka odwoławczego – art. 429 § 1.

- Zarządzeń nigdy nie wydaje sąd.
- Zaskarżalność zarządzeń – art. 373 – od zarządzeń przewodniczącego składu na rozprawie głównej przysługuje odwołanie do całego składu orzekającego. Na zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku co do środka zabezpieczającego lub w sytuacjach wyraźnie wymienionych w k.p.k. przysługuje zażalenie (np. na zarządzenie odmawiające przyjęcia środka odwoławczego wydane przez prezesa sądu).

- Zarządzenie wymaga pisemnego uzasadnienia jedynie wtedy, gdy podlega zaskarżeniu (gdy przysługuje środek odwoławczy) – art. 99 § 2.

O tym, kiedy zarządzenie podlega zaskarżeniu, decyduje zawsze ustawa.

52) Orzeczenia
Orzeczenia – najważniejsze oświadczenia organów procesowych o charakterze imperatywnym. Orzeczenia w postaci: a) postanowienia, b) wyroku.
- nakaz kary – już nie;

Art. 174 Konstytucji RP: wyroki wydają wyłącznie sądy i trybunały.

Rozdział 47 k.p.k. – tryb wydawania wyroków.

Wyroki zapadają w zasadzie na rozprawie, po wysłuchaniu stron i z reguły zawierają rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu.

Postanowienia wydawane na rozprawie lub na posiedzeniu. Wydawane są w kwestiach proceduralnych (ale nie zawsze).

Podziały orzeczeń:

-- orzeczenia merytoryczne – odnoszą się do kwestii odpowiedzialności prawnej w związku z zarzucanym oskarżonemu czynem przestępnym (odnoszą się do treści procesu)
-- orzeczenia formalne – zawierają rozstrzygnięcia w kwestiach ubocznych, np. dotyczą umorzenia postępowania ze względu na przesłanki czysto procesowe określone w art. 17 § 1

-- orzeczenia odwołalne;

-- orzeczenia nieodwołalne;

- Wyroki są zawsze orzeczeniami nieodwołalnymi. Wśród postanowień mogą być takie, które są odwołalne przez organ, który je wydał.

Kryterium zaskarżalności przy pomocy środków zaskarżenia:

-- orzeczenia zaskarżalne – wyroki sądu I instancji są zaskarżalne przy pomocy apelacji – art. 444;

--orzeczenia niezaskarżalne – np. wyroki wydane przez sąd odwoławczy; też orzeczenia, które stają się niezaskarżalne wskutek upływu terminu do wniesienia środka odwoławczego – np. zażalenie nie może być skutecznie złożone po upływie 7 dni;

-- orzeczenia konstytutywne – stwarzają nowy stan prawny, wskutek wydania takiego orzeczenia następuje urzeczywistnienie normy prawnej w części wyroku orzekającego o karze, o środku zabezpieczającym – art. 8 § 2;

-- orzeczenia deklaratywne – potwierdzają istnienie stanu prawnego w sferze unormowanej przez prawo; element deklaratywny w orzeczeniu skazującym dotyczy jedynie stanu faktycznego, nie dotyczy tej części, w której zawarte jest rozstrzygnięcie dotyczące kary lub innych środków karnych;

-- orzeczenia kończące postępowanie – art. 540 § 1: tylko prawomocne orzeczenia sądowe kończą postępowanie;
-- orzeczenia nie kończące postępowania;

- Postanowienia kończące postępowanie ma szerszy zakres niż postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku (art. 459 § 1).

-- orzeczenia ważne;
-- orzeczenia nieważne;

-- orzeczenia prawomocne;

-- orzeczenia nieprawomocne.

53) NIEWAŻNOŚĆ ORZECZEŃ.

Orzeczenie nieważne – orzeczenie uważane za nieistniejące w obliczu prawa i pozbawione skutków prawnych. Takie orzeczenie nie może się uprawomocnić, nie może być wykonane.

- Pojawiła się w k.p.k. z 1928, zniknęła z k.p.k. w 1969 (uważano, że może zastąpić nieważność instytucja bezwzględnych przyczyn uchylenia orzeczenia).

K.p.k. z 1928 przewidywał 2 rodzaje nieważności: nieważność niektórych czynności procesowych i nieważność orzeczeń sądowych.

Lata 80-te, propozycje zmian do k.p.k. wróciła instytucja nieważności do k.p.k. z 1997. Nie przetrwała długo – 3 lata temu została wykluczona z naszego k.p.k. – autorzy uzasadniali podobnie jak w k.p.k. z 1969.

Przyczyny nieważności, które były uregulowane w art. 101 i następnych zostały zamieszczone w bezwzględnych przyczynach odwoławczych.

Wyeliminowanie instytucji nieważności – nie bardzo słuszne rozwiązanie.

Trudno zaakceptować orzeczenia, które po prostu nie mogą się ostać – i bezwzględne przyczyny odwoławcze sprawy tu nie załatwiają.

Kardynalne naruszenia prawa np. wyrok wydała osoba, która nie jest sędzią; orzeczono karę, której nie zna ustawa.

- Nie ma już nieważności w k.p.k., ale w ogóle w procesie istnieje:

Art. 171 § 5 i § 6 (nieważność czynności) jeżeli charakter wyjaśnień, zeznań czy oświadczeń wskazuje na to, że zostały one złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi, to takie czynności w doktrynie uważa się za dotknięte tak istotną wadą, że można je uznać za czynności nieważne.

Nieważność także wówczas, gdy w grę wchodzą czynności stanowiące akty materialnej dyspozycji w sferze stosunków cywilno-prawnych, jak np. ugoda co do roszczeń cywilnych.

Przepisy ustawy z 23.II.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Ta ustawa zawiera nieważność orzeczeń – instytucja pozwalająca na uruchomienie postępowania rehabilitacyjnego. Dowodzi to o potrzebie istnienia nieważności orzeczeń.

Ustawa przewiduje dwa tryby postępowania:

- unieważnienie orzeczenia;

możliwość dochodzenia odszkodowania.

54) Odszkodowanie za niesłuszne skazanie / zatrzymanie
Prawo do odszkodowania ma: oskarżony, który w wyniku wznowienia lub kasacji został uniewinniony lub otrzymał łagodniejszą karę -> od Skarbu Państwa odszkodowanie za szkodę; zadośćuczynienie za krzywdę;
- roszczenie o charakterze cywilnym, które jest dochodzone w trybie procesu karnego;
- odpowiedzialność państwa z tytułów określonych w k.p.k. oparta jest na zasadzie ryzyka – wystarczy samo stwierdzenie zaistnienia faktu; będącego podstawą do odszkodowania (nie trzeba wskazywać winy konkret. funkcjonariusza
- stosuje się gdy umożono bo wyszły na jaw nowe okoliczności;
- w razie przyznania odszkodowania Skarb Państwa ma roszczenie zwrotne tzw. regres do osób które swym bezprawnym działaniem spowodowały niesłuszne skazanie, zadt. Środka zabezpieczającego, aresztowanie, zatrzymanie;
- podstawą do odszkodowania jest niesłuszne skazanie; niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie;
- do środków zabezpieczających też się stosuje;
- nie stosuje się gdy oskarżony złożył fałszywe zeznania, wyjaśnienia;
- orzeka na rozprawie Sąd okręgowy właściwy miejscowo -> wyrok -> 3 sędziów; rozpoznawanie w 1 kolejności, wolne od kosztów;
- zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie, areszt, lub zatrzymanie następuje na żądanie uprawnionego podmiotu (nie z urzędu);
- uprawnionym jest przedewszystkim sam niesłusznie skazany, aresztowany, zatrzymany – art. 552;
- roszenie powinno się zgłosić nie później niż przed upływem roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania, a przy tymczasowym aresztowaniu od daty upraw. Się orzeczenia kończ. Post. W spr., w razie zatrzymania termin liczony od daty zwolnienia;
- w razie śmierci oskarżonego -> prawo do odszkodowania przysługuje temu kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tym. Areszt. utracił:
-- należne od uprawnionego utrzymanie;
-- dostarczane przez zmarłego utrzymanie lecz bez mocy ustawowej (względy słuszności);

55) Kontrola formalna środków odwoławczych.
- środki odwoławcze – środki zaskarżenia, które służą od decyzji nieprawomocnych lub od innych niż decyzje czynności, wywołując ich kontrole przez organ inny niż ten, który dokonał czynności lub wydał decyzje procesową z reguły instancyjnie wyższy lub usytuowany jako organ kontrolny;
- środki odwoławcze to: a) apelacja; b) zażalenie;
- organy odwoławcze: a) sąd odwoławczy; b) prokurator;
1) dopuszczalne:
prezes sądu odwoławczego sprawdza, czy odwołanie jest dopuszczalne;
- od orzeczeń sądów odwoławczych SN nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej
- środek odwoławczy na niekorzyść – obrńca -> noedopuszczalny
2) osoba uprawniona:
strony, podmiot art. 416 + inne osoby
Postanowienie -> także osoby, których dot. postępowanie
3) termin:
Zawity; przesłanki -> przyczyny niezależne – 7 dni; zaniedbanie, niewłaściwe zachowania obrońcy, nie obciąża oskarżonego. Po terminie jest bezskuteczny. Apelacja 14 dni, zażalenie 7 dni; złożenie przed terminem do innego organu nie łamie terminu;
4) na piśmie – warunki art. 119
określony wymóg pisemności art. 428 + art. 119;
przymus adwokacki

56) Pojęcie i istota procesu karnego
- proces karny – prawnie uragulowana działalność zmierzająca do realizacji prawa karnego materialnego

Proces – ogólnie: przebieg, powiązany przyczynowo zespół zdarzeń zmierzających do wywołania określonych skutków.

procesy prawne – przewidziany przez prawo zespół działań zmierzających do wywołania określonego skutku prawnego.

Istota procesu – różnie ją definiowano; szereg teorii, w szczególności 4:

- proces karny jako system gwarancji,

- jako forma realizacji działań,
- stosunek prawny,

- sytuacja prawna.

Proces karny jako forma realizacji działań: Sprowadzenie prawa procesowego do katalogu norm technicznych.

Proces karny jako stosunek prawny: rozwinięcie roli stron w procesie oraz zasadę kontradyktoryjności. Uznanie procesu jako konkretnego przebiegu.

Pogląd niemieckiego cywilisty: proces zjawiskiem dynamicznym; proces jest stosunkiem prawnym rozwijającym się i postępującym w swym rozwoju.

Proces – stosunek prawny stron do siebie.

Proces karny jako sytuacja prawna: powiązana ściśle z teorią stosunku prawnego; wywodziła, że proces karny jest pewną sytuacją prawną (Goldsmith).

Istota procesu: w procesowych widokach, możliwościach, ciężarach, uwolnieniu od ciężarów stron. W procesie chodzi o jakieś korzyści, które może strona uzyskać. - Ta teoria nie zyskała uznania.

Proces – ogół czynności procesowych skrytykowane.

Proces – ogół stosunków karno-procesowych zachodzących między uczestnikami procesu.

Prof. Stefan Kalinowski: proces karny to ogół czynności podejmowanych przez wszystkich uczestników procesu oraz ogół związanych z tymi czynnościami stosunków procesowych, które są odmianą stosunków prawnych.

Inni autorzy: 2 punkty widzenia: 1)działalności, 2) stosunków.

Proces w pierwszym znaczeniu to ogół czynności wykonywanych przez wszystkich uczestników procesu (element ruchu).

W drugim znaczeniu to ogół stosunków zachodzących między uczestnikami procesu w działalności, którą nazywamy procesem.

Abstrakcyjne rozumienie: proces – działalność przewidziana przez obowiązujące przepisy karno-procesowe, w celu wykrycia sprawcy, jego ukarania.

57) OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ PROCESOWEJ W MIEJSCU I CZASIE.
57.1) Terytorialne obowiązywanie k.p.k.
Doktryna: działalność organów procesowych jest przejawem bezpośredniej władzy państwowej, państwowego przymusu – tu istotne jest miejsce, na które rozciąga się działalność, dotyczy to problemu suwerenności państwowej. Stąd wniosek, że polskie prawo karne procesowe w sprawach karnych należących do właściwości sądów powszechnych i wojskowych stosuje się na całym obszarze państwa polskiego (art. 1 k.p.k. w związku z art. 5 k.k.). Z obszarem państwa związany jest także pokład polskiego statku wodnego i powietrznego. Miejsce popełnienia przestępstwa nie ma tu znaczenia – ustawę polską stosuje się też, gdy przestępstwo popełniono za granicą. Więc polskie prawo karne procesowe stosuje się poza granicami państwa polskiego (prawo to stosują polskie placówki dyplomatyczne i konsularne).
57.2) Czasowe obowiązywanie k.p.k.

Reguła w procesie karnym: jeśli chodzi o obowiązywanie ustawy karnej procesowej, to stosuje się zawsze ustawę nową (czas popełnienia przestępstwa nie odgrywa tutaj roli). W prawie karnym zasadą jest, że stosuje się ustawę obowiązującą w czasie popełnienia czynu.

Wyjątki od reguły są przewidziane w przepisach wprowadzających k.p.k.: dwa unormowania istotne – art. 9 k.p.k. (czynności dokonane pod rządami starej ustawy są skuteczne, jeżeli ich dokonano z zachowaniem przepisów dotychczasowych), art. 10 k.p.k. (w razie wątpliwości, czy stosować prawo dotychczasowe czy nowe – stosuje się zawsze prawo nowe).

58) Wznowienie postępowania przygotowawczego

- postępowanie umorzone na podstawie art. 11 par. 1 można wznowić w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu z którego zostało ono umorzone;
- Wznowienie może dotyczyć tej samej osoby, która występowała w charakterze podejrzanego;
Warunki wznowienia:
1) nowe istotne fakty, dowody nie znane (nowe dowody do faktów znanych nie są przesłanką);
2) umorzenie absorpcyjne = (występek, do 5 lat - niecelowe), można wznowić, gdy wyrok ten drugi umowny, istotna zmiana treści;
3) Prokurator Nadrzędny może wznowić;
Prokurator może zlecić dokonanie czynności dowodowych Policji przed postępowaniem w celu sprawdzenia uzasadnienia. Sądowa kontrola prokuratorskiej decyzji. Jeżeli stwierdzi on wznowienie niezasadne to umarza;

59) Gwarancje procesowe

Gwarancje prawne mają zapobiec naruszaniu praw osobistych.

Gwarancje uniwersalne – w prawie międzynarodowym: oddziałują także na regulacje prawne zawarte w aktach prawnych danego państwa.

- Prof. M. Cieślak: przez gwarancje karno-procesowe rozumieć należy określone ustawowe środki zabezpieczające prawa i interesy w procesie karnym; konkretne przepisy i reguły prawne, całe instytucje danego systemu prawnego.

Rodzaje gwarancji karno-procesowych:

-- gwarancje wymiaru sprawiedliwości – zabezpieczają realizację wymiaru sprawiedliwości;

-- gwarancje uczestników postępowania – zapewnienie praw i interesów uczestników; gwarancje procesowe stron, obrońców, oskarżycieli, osobowych źródeł dowodowych, poręczycieli majątkowych itd.

- karać przestępcę ale nie za wszelką cenę; – np. prawo do odmowy zeznań osoby najbliższej; zakaz przesłuchania jako świadka osoby duchownej i obrońcy).

Najważniejsze gwarancje procesowe:

Art. 41 pkt 1 Konstytucji

Art. 9 Paktu Obywatelskiego

Art. 5 Konwencji

-> zapewniają obywatelom prawo do wolności i nietykalności osobistej;

Gwarancje dotyczące środków przymusu: np. tymczasowe aresztowanie – art. 250 § 1 Przesłanki, warunki dopuszczalności stosowania tymczasowego aresztowania – art. 258 (podstawa ogólna stosowania środków zapobiegawczych). Polskie Prawo nie przewid. Obligat. Tymcz. Aresztowani.

Art. 249 w związku z art. 258.

Także charakter gwarancyjny mają przepisy mówiące o terminach stosowania środków zapobiegawczych (art. 263). Art. 244 – zatrzymanie procesowe (kto może zatrzymać). Art. 245 – kontakt zatrzymanego z adwokatem. Art. 246 – zażalenie do sądu na zatrzymanie.

- I) wolność, nietykalność osobista (art. 41 konstytucji RP); ograniczenie: środki przymusu: areszt,; zatrzymanie, szpital;
art. 297 tymcz. Aresztowanie – najsurowszy, ale ostateczny; gwarancja – terminy stosowania środków przymusu;
II) nienaruszalność mieszkania, wolność komunikowania (art. 49, 50) -> przeszukanie -> tylko ustawa, k.p.k. ogranicza te środki;
III) niezawisły sąd, sprawiedliwe, publiczne rozpoznanie (art. 14 PO)
-> niezawisłość, kolegialność, wyłączenie sędziego, jedność ostateczny głos, informacja prawna uczestników, prawa pokrzywdzonego -> udział, zaskarżenie;
oskarżony – prawo do obrony, czas na przygotowanie, poinformowanie …
IV) Rozsądny termin

60) Umorzenie postępowania przygotowawczego
- art. 17 k.p.k.;
- postępowania przygotowawcze umarza się przede wszystkim wówczas, gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, że:
-- czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;
-- czyn nie zawierz znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa;
-- społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;

-- ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze – art. l7§1 pkt.4

- postępowanie umarza się wówczas, gdy nie wykryto sprawcy przestępstwa albo gdy brak jest dostatecznych dowodów winy podejrzanego

- postępowanie umarza się ponadto gdy zachodzi okoliczność wymieniona w artl7§l,,pkt.5-l0 np. podejrzany zmarł albo zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie np. abolicja

- jeżeli postępowanie toczyło się przeciwko kilku podejrzanym Iub przeciwko jednemu podejrzanemu o lub więcej zarzutów możliwe jest umorzenie częściowe
- podstawa prawna umoncnil-art.I7§1,322§ 1 lub art 11§ I

- przyczyna umorzenia - konkretna okoliczność powodująca niedopuszczalność postępowania karnego - postanowienie o umorzeniu wydaje prokurator albo policja.

-postanowienie wydane przez policję a także przez każdy inny organ uprawniony do prowadzenia śledztwa - zatwierdza prokurator( art. 305§3 w zw. z art.322) i dopiero po pisemnym zatwierdzeniu uważa się postępowanie za umorzone, przez prokuratora i w dacie zatwierdzenia

- umorzenie rejestrowe (nowelizacja 2003r.) – art. 325F, Policja wpisuje dochodzenie do rejestru, a nie wystarcz. Danych (5 dni). Po postanowieniu Policja prowadzi czynności w celu wykrycia -> podejmuje się na nowo. Można umorzyć, gdy nie rokuje się wykrycia sprawy (skrócenie fazy in rem 5 dni). Pokrzywdzony 7 dni na zaskarżenie; pokrzywdzony wnosi akt oskarżenia (adwokat); umorzenie całkowite, cześiowe;

61) Przesłanki procesowe
- przesłanki procesowe = warunki dopuszczalności postępowania karnego;
- przesłanki procesowe – fakty (okoliczności) albo też stany (sytuacje) będące rezultatem istnienia lub nieistnienia tych faktów (okoliczności) np. upływ czasu powoduje przedawnienie;
- należy przyjąć, iż przesłankami procesowymi są określone sytuacje (stany), z którymi prawo karne procesowe łączy dopuszczalność albo niedopuszczalność postępowania karnego;
- poszczególne przesłanki procesowe powodują dopuszczalność procesu – spełniają funkcję pozytywną, bądź też powodują niedopuszcalność procesu – funkcja negatywna;
- podział przesłanek na:
a) pozytywne (dodatnie);
b) negatywne (ujemne)
- konieczne jest istnienie wszystkich przesłanek procesowych pozytywnych, wymaganych dla danego rodzaju sprawy i dla danego etapu postępowania, jednocześnie nie może występować żadna przesłanka o charakterze negatywnym;
- przesłanki procesowe = przeszkody procesowe;
- podział przesłanek na:
a) ogólne – stany warunkujące dopuszczalność postępowania zwyczajnego, w istocie warunkują one dopuszczalność każdego postępowania jako zespół podstawowych przesłanek;
b) szczególne – stany warunkujące dopuszcalność postępowania szcególnego;
- nie na natomiast przesłanek odnoszących się wyłącznie do postępowania przygotowawczego;
- podział przesłanek na:
a) bezwzględne (absolutne) – warunkują one dopuszcalność postępowania o określony czyn, przeciwko określonej osobie, w każdym układzie procesowym np. przedawnienie;
b) względne (relatywne) – warunkują dopuszczalność postępowania o określony czyn, przeciwko określonej osobie – tylko w danym układzie procesowym;
- podział przesłanek na:
a) materialne;
b) formalne – wywodzą się z prawa karnego procesowego i warunkują tylko sam proces karny, wyczerpują się one na gruncie postępowania karnego np. podsądność sądom karnym;
c) mieszane – wywodzą się z prawa karnego materialnego, jednakże wpływ na te odpowiedzialność wywierają na drodze procesowej, a więc pod względem swego działania sa podobne;

61.1) Przedmiot procesu

Koncepcja przedmiotu procesu jako roszczenia karnego – zyskała duże uznanie.

Prof. Śliwiński starał się wyjaśnić istotę przedmiotu procesu za pomocą ius puniendi: każdy proces ma na celu orzeczenie o roszczeniach (roszczenie państwa) – pogląd ostro krytykowany (słusznie z resztą, bo jeśli np. proces zostanie przerwany, oskarżony zostanie uniewinniony, to brak jest przedmiotu procesu od początku jego trwania).

Leon Schaff przedmiotem procesu nie jest wersja wydarzenia, w procesie chodzi o rzeczywistą wersję wydarzenia. Nie stanowi procesu ani fakt historyczny, ani czyn. Proces toczy się, aby wyjaśnić, czy istnieje obiektywnie czyn, przestępstwo. Przedmiotem jest to, co jest głównym przedmiotem dowodu w procesie, który ma być udowodniony.

Prof. Cieślak rozszerzył pogląd Schaff’a: przedmiotem procesu jest jakaś kwestia prawna.

Przedmiot procesu – kwestia odpowiedzialności prawnej danej osoby za określony czyn.

Jest on określony w akcie programowym danego postępowania (akt postawienia zarzutu, akt oskarżenia).

- odpowiedzialność posiłkowa

- odpowiedzialność ukształtowana w wyroku

Problematyka zasady skargowości: przedmiot procesu określa oskarżyciel w skardze (art. 14 § 1 k.p.k.). Musi istnieć tożsamość między tym, co oskarżyciel zarzucił, a tym, co sąd wyrokował.

Opis czynu zawarty w aktach procesowych może ulegać zmianom, może to zmieniać obraz czynu, ale nie może wykraczać poza ramy tożsamości czynu (idem).

Zmiana kwalifikacji prawnej czynu na surowszą powoduje konieczność wydania nowego postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

- Proces pojedynczy – jedno przestępstwo zarzucane oskarżonemu (jeden przedmiot procesu).

- Proces złożony – co najmniej dwa przedmioty procesu.

- W procesie występuje tyle przedmiotów, ile przestępstw zarzuca się oskarżonemu.

- Łączność spraw: podmiotowa, przedmiotowa, mieszana (podmiotowo-przedmiotowa).

- Przekształcenie procesu pojedynczego w złożony może nastąpić już w postępowaniu przygotowawczym. Może również przekształcić się w wyniku procesu wpadkowego. Również przez połączenie kilku już toczących się procesów pojedynczych – na podstawie art. 34 k.p.k.

- Proces złożony może przekształcić się w kilka procesów pojedynczych

- Podstawa faktyczna procesu: fakty uzasadniające podejrzenie popełnienia przestępstwa – art. 303 k.p.k. („uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa”).

62) Zasada domniemania niewinności

- in dubio pro reo

-dyrektywa zgodnie z która oskarżonego nie wyraża się za winnego dopóki nie zostanie udowodniona wina stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sadowym

-należy do domniemań prawnych wzruszanych ( praesumptio iuris tantum) -wyróżnia się trzy różne koncepcje i podporządkowanie im konstrukcje prawne:

1 ) z której wynika konieczność udowodnienia oskarżonemu winy, uwalnia go od konieczności udowodnienia swej niewinności, a w razie nieustalenia czy popełnił przestępstwo zobowiązuje do stwierdzenia jego niewinności

2)koncepcja przyjęta w procesie feudalnym, polega na wprowadzeniu

do procesu karnego domniemania winy osoby uznanej za podejrzaną b popełnienie przestępstwa

3)koniec feudalizmu, polegała na odrzuceniu wszelkich domniemań prawnych co do winy oskarżonego
-zmusza oskrżyciela do poszukiwania i przedstawienia dowodów, chroni niewinnego przed skazaniem, zobowiązuje organy procesowe do właściwego, poprawnego stosunku do oskarżonego i powściagliwości w stosowaniu tymczasowego aresztowania oraz innych środków przymusu
- wg art.42 ust.3 konstytucji: każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu
- art. 5 – oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu;

- zasada ta oznacza, że:
-- nikt nie może zostać skazany lub formalnie uznany za winnego, dopóki przeciw niemu nie zostanie przeprowadzone zgodnie z ustawą postępowanie sądowe;
-- w stosunku do niego nie można orzec kary lub równoznacznej sankcji, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona zgodnie z ustawą;
-- od nikogo nie można wymagać, aby udowadniał swoją niewinność;
-- w razie wątpliwości ostateczne rozstrzygnięcie musi zapaść na korzyść oskarżonego;
- obalenie domniemania niewinności może nastąpić tylko po udowodnieniu oskrażonemu winy i stwierdzeniu jej przez sąd;

63) Modyfikacja zarzutów.
- w postępowaniu przygotowawczym (nowe okoliczności):
1) podejrzanemu należy zarzucić czyn, który nie jest objęty uprzednio wydanym postanowieniem o przes. Zarzutów (pojedynczy -> złożony);
2) podejrzanemu trzeba zarzucić czyn w zmienionej istocie postaci;
3) czyn zarzucony zmienić na surowszą kwalifikację;
- Wydaje się niezwłocznie nowe postanoienie o przedstawieniu zarzutów. Ogłasza podejrzanemu – przesłuchuje. Prawa, że może uzasadnienie (14 dni);
Proces wpadkowy -> modyfikacja zarzutów w postępowaniu jurysdykcyjnym.

64) Proces wpadkowy
- art. 398 k.p.k.

- proces wpadkowy – rozszerzenie oskarżenia przeciwko osobie, która występuje w postępowaniu i na rozprawie w charakterze oskarżonego;
- jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy:
1) oskarżyciel zarzucił ustnie oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia;
2) nie zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu;
3) oskarżony wyraził zgodę na bezzwłoczne rozpoznanie nowego zarzutu, sąd może rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie – art. 398 par. 1;
- przepis dopuszcza przedmiotowe rozszerzenie o nowy, inny odmienny co do swej istoty, związany z innym zdarzeniem faktycznym czyn oskarżonego, różniący się od czynu zarzucanego w kacie oskarżenia.
- zgoda oskarżonego; Roszczenie przedmiotowe: - na tej samej rozprawie;
- chyba, że konieczność postępowania przygotowawczego;
- ten sam oskarżony; - ustna skarga; - nie ma przeszkód prawnych;

rozszerzenie przedmiotowe przekształcenie w proces złożony; art. 398 § 1 k.p.k.

65) Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym
Postępowanie przygotowawcze prowadzą organy niesądowe; Sąd sprawuje jedynie kontrole. Kontrola ta polega na tym, że część decyzji jest zaskarżana do sądu;
1) środki zapobiegawcze (poza tymczasowym aresztowaniem);
2) zatrzymani, rmany, porta, zah. Majątkowe, tożsamość świadka, zatrzymanie, doprowadzenie świadka;
3) odmowa wszczęcia lub umorzenia postępowania;
Decyduje:
- szpital psychiatryczny; - podsłuch; - ty,. Aresztowanie; - przepadek poręczenia; - list zelazny; - areszt – kara porzadkowa; - tajemnica zawodoaw – lekarz itp.; - przesłuchanie świadka nie na rozprawie; - warunkowe umorzenie; - umorzenie niepoczytalności;
Kontrola całego postępowania przygotowawczego w stadium jurysdykcyjnym – lub zwrócić prokuratorowi do ponownego rozpoznania, uzupełnienie;
(KARTKI)
-o roli i znaczeniu czynnika sądowego w postępowaniu przygotowawczym decyduje konkretne merytoryczne rozwiązuje okreśIające rodzaj i zasięg uprawnień sędziowskich oraz stosunek sądu do prokuratury i policji

-kodeks nie przejął koncepcji śledztwa sądowego i nie wprowadził też instytucji sędziego śledczego lecz przewiduje ingerencję sądów postępowanie przygotowawcze w wypadkach, w których jest to wskazane ze względu na gwarancje procesowe stron i lepsze przygotowanie sprawy dla sadu orzekającego na rozprawie

-ma to miejsce przy rozpoznawaniu zażaleń przez sąd

-pokrzywdzonemu oraz instytucji, która zawiadomiła o przestępstwie, przystuguje zażalenie na odmowę wszczęcia dochodzenia lub śledztwa a stronom .na umorzenia postępowania
-sąd może utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy lub je uchylić

- jeżeli prokurator w dalszym ciągu nie znajduje podstaw do wniesienia atu oskarżenia wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia

-w wypadku wniesienia pacz pokrzywdzonego aktu oskarżenia prezes sądu przesyła odpis prokuratorowi, wżywając go do nadesłania w terminie 14 dni akt postępowania przygotowawczego
- poza tym sąd rozpoznaje zażalenia na:
-- postanowienia prokuratora w przedmiocie środków zapobiegawczych, innych niż tymczasowe aresztowanie
-- zatrzymanie osoby - art.246;
-- postanowienia prokuratora dotyczące kontroli i utrwalenia rozmów telefonicznych oraz treści innych rozmów lub przekazów informacji, w tym korespondencji przesłanej poczta elektroniczna;
-- postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym znaczeniu;
-- postanowienie prokuratora w sprawie zachowania tajemnicy danych osobowych;

66) Postępowanie (dochodzenie) w niezbędnym zakresie

- czynności nie cierpiące zwłoki = dochodzenie w niezbędnym zakresie = dochodzenie zabezpieczające
-- mogą być dokonywane tylko w ciągu 5 dni od dnia pierwszej tego rodzaju czynności
-- czas trwania śledztwa lub dochodzenia Liczy się od dnia dokonania pierwszej czynności niecierpiącej zwłoki
-- dopuszczalne są w każdej sprawie, niezależnie ód tego czy następnie będzie formalnie wszczęte i przeprowadzone śledztwo lub dochodzenie

-- jeżeli w wyniku tych czynności okaże się że brak jest podstaw do kontynuowania postępowania, należy wydać, postanowienie o umorzeniu, bowiem w-raz z podjęciem pierwszej czynności nie cierpiącej zwłoki następuje wszczęcie prawne-chociaż nieformalne, bo dokonane bez wydania postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego.

67) Prawa i obowiązki oskarżonego

- oskarżony to osoba, przeciwko której wniesiono akt oskarżenia do sądu, a także osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania – art. 71 § 2. – znaczenie ścisłe;

- znaczenie szerokie – obejm. też podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym.

Prawo oskarżonego do:

- obrony materialnej, czy formalnej;

- powiadomienia o zarzutach;

- udziału w czynnościach procesowych;

- otrzymania listu żelaznego;

- zawiadomienia o terminach czynności procesowych;

- składania oświadczeń w procesie karnym (oświadczeń procesowych);

- udziału w postępowaniu dowodowym;

- bezpośredniego zadawania pytań, np. świadkom, biegłym;

- składania wyjaśnień dowodowych;

- milczenia;

- zgłaszania ostatniego słowa w procesie;

- zaskarżania nieprawomocnych orzeczeń i domagania się nadzwyczajnej kontroli prawomocnych rozstrzygnięć procesowych.

Obowiązki oskarżonego:

- jeżeli pozostaje na wolności (odpowiada z wolnej stopy) art. 75 § 1 – obowiązany jest do stawienia się na wezwanie organów procesowych;

- jeżeli pozostaje na wolności art. 75 § 2 – obowiązany do zawiadomienia organu prowadzącego postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającej ponad 7 dni; o tych obowiązkach oskarżony musi być pouczony przy pierwszym przesłuchaniu; jeśli pouczenie nie nastąpi – organ procesowy nie może stosować wobec oskarżonego środków przymusu w postaci przymusowego sprowadzenia go;

- obowiązek poddania się badaniom w celach dowodowych – art. 74 § 2 i 3 jeśli się nie podporządkuje tym obowiązkom, organ procesowy może stosować wobec niego przymus bezpośredni.

W odpowiednim zakresie obowiązki te obciążają osobę podejrzaną.

68) Źródła dowodowe. Środek dowodowy
Źródło dowodowe – osoba świadka, biegłego, oskarżonego, czy też rzecz będąca przedmiotem oględzin.

Środek dowodowy – informacja, której dostarcza źródło dowodowe.

Środki dowodowe:

- wyjaśnienia oskarżonego, - zeznania świadków, - opinie biegłych, - treść dokumentu, - wyniki wywiadów środowiskowych, - wyniki eksperymentów procesowych, - właściwości przedmiotów i miejsca lub ciała, które poddane są oględzinom.

Okoliczności przedmiotu dowodu:
- fakt główny – okoliczność, która ma być udowodniona w ostateczności w wyniku dowodzenia procesowego;

- fakt dowodowy – okoliczność, która stanowi podstawę do wnioskowania o fakcie głównym lub o innym fakcie dowodowym.

((((((Może być sytuacja, że między faktem głównym a świadomością organu procesowego może być cały szereg faktów dowodowych. Fakt główny stanowi ostateczny cel postępowania dowodowego, stwierdzenie natomiast faktu dowodowego jest jedynie środkiem poznania faktu głównego (przestępstwa)))).

Rodzaje dowodów:

I)
- dowody bezpośrednie – skierowane bezpośrednio do udowodnienia faktu głównego;

- dowody pośrednie – udowodnienie faktu głównego za pośrednictwem faktu dowodowego lub większej ilości faktów dowodowych.

Z tym podziałem łączy się problem dowodu z poszlak.

II)
- dowody pierwotne (oryginalne) – z pierwszego źródła, z pierwszej ręki, przy których między przedmiotem dowodu a organem przeprowadzającym dowód istnieje tylko jedno źródło dowodowe (np. zeznania naocznego świadka);

- dowody pochodne (nieoryginalne) – dowody z dalszych źródeł (np. zeznania świadka ze słuchu, fotografia przedmiotu, kopia dokumentu).

III)

- dowody przeprowadzane na wniosek stron;

- dowody przeprowadzane z urzędu;

IV)

- dowody obciążające;

- dowody odciążające;

V)

- dowody przypadkowe – np. film nakręcony przez osobę postronną, która była akurat na miejscu zdarzenia przestępnego; ten dowód może być wprowadzony do procesu karnego;

- dowody z przeznaczenia – przesłuchanie świadka przybranego do obecności przy przeszukaniu dla stwierdzenia legalności tej czynności;

V)

- dowody ścisłe – przeprowadzane z zachowaniem ustawowych reguł, które są przewidziane dla danego dowodu
- dowody swobodne – przeprowadzane bez zachowania tych reguł; dowód swobodny może być zastosowany, gdy chodzi o rozstrzygnięcia w kwestiach ubocznych

VI)

- dowody osobowe (zeznania świadka, wyjaśnienia oskarżonego, opinie biegłego, wyniki eksperymentów, właściwości ciała osoby poddanej oględzinom);

- dowody rzeczowe (właściwości miejsc poddanych oględzinom, właściwości rzeczy poddanych oględzinom, treść dokumentu);

VI

- dowody pojęciowe – wyrażają treść pojęciową (zeznania świadka, wyjaśnienia oskarżonego, opinie biegłego, wyniki eksperymentu, treść dokumentu);

- dowody zmysłowe – ich wartość dowodowa wyczerpuje się w zmysłowej percepcji osób przeprowadzających dany dowód (właściwości miejsc, rzeczy, ciała poddanych oględzinom);

VII)

- dowody ustne;

- dowody pisemne;

- symboliczne sensu stricto.

69) Przerwa w rozprawie.
- przerwa jest odstępstwom od zasady koncentracji-art.401

- przerwać rozprawę może przewodniczący dla sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub z innej przyczyny

- można zarządzać przerwę kilkakrotnie, z tym że każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 35 dni

- zarządzając rozprawę przewodniczący może oznaczyć jednocześnie czas i miejsce dalszego ciągu rozprawy, a wówczas osoby obecne na rozprawie przerwanej są obowiązane stawić się w nowym terminie bez wezwania

-rozprawę przerwana prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu jeżeli skład sądu uległ zmianie albo sad uzna to za konieczne - art. 402 par. 2

- w razie przekroczenia terminu przerwy-35 dni rozprawę uważa się za odroczoną art.402 par. 3

70) Wywiad środowiskowy

- w razie potrzeby sąd a w postępowaniu przygotowawczym prokurator może zarzadzić przeprowadzenie wywiadu srodowiskowego – art. 214 par. 1;
- obowiązkowe przeprowadzenie wywiadu środ.:
-- wszystkie sprawy o zbrodnie;
-- gdy oskarżyciel w chwili czynu nie ukończył 21 lat, a zarzucano mu umyślny występek przeciwko życiu;
- wywiad przeprowadza zawodowy lub społeczny kurator sądowy – art. 214, a w sprawach żołnierzy – wojskowy kurator społeczny – art. 662 par. 2;
- wynik wywiadu środowiskowego powinien zawierać:
-- inię i nazwisko kuratora; -- imię i nazwisko oskarzonego; -- zwięzły opis dotychczasowego życia oskarzonego, informacje o jego środowisku; -- własne spostrzeęnia i konkluzje kuratora;
- dane o osobie ujawnione tylko na żądanie sądu / prokuratora -> mogą być świadkowie; Policja może pomagać.

71) Oględziny, otwarcie zwłok, eksperyment procesowy
- oględziny – zmysłowe zapoznanie się przez organ procesowy z miejscem, rzeczą lub ciałem

osoby w celu poznania ich cech i właściwości z uwagi na ich znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy lub ujawnienia (wykrycia) innego źródła bądź środka dowodowe
- oględzinv rzeczy-oględziny dowodów rzeczowych:
-- znalezionych podczas oględzin miejsca przestępstwa
-- zajmowanych w trakcie przeszukania
-- znalezionych podczas przeszukania
- oględziny osoby - oględziny ciała osoby żyjącej

-oględziny zwłok i ich otwarcie – oględziny zewnętrzne zmarłego i wewnętrzne oględziny ciała zmarłego;
- oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd z udziałem biegłego lekarza;
-otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora albo sądu

-eksperyment procesowy-czynność dowodowa przybierająca postać doświadczenia albo odtworzenia przebiegu, stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów -eksperyment jako doświadczenie polega na sprawdzeniu możliwości wystąpienia określonych faktów albo zjawisk bądź zbadania możliwości ich spostrzeżenia w określonych warunkach.

-odtworzenie - rekonstrukcja, sprawdzenie czy zdarzenie mogło mieć określony, zakładany przebieg, czy tez wyglądało inaczej

- eksperyment rzeczoznawczy - przeprowadzany przez biegłego w zamach zleconej mu ekspertyzy

73) Podjęcie postępowania przygotowawczego
Prokurator, który prowadził umorzone postępowanie ma prawo je podjąć w każdym czsie. Jedyne ograniczenie to przedawnienie karalności. Decyduje ten sam prokurator. Podstawy podjęcia są otwarte. Warunek przeciwko INNEJ osobie. Podjęcie może dotyczyć każdego tylko in rem, a in personam tylko co do innej osoby. Można podjąć także dochodzenie rejestrowe;
Wyjątek: art. 11 par. 2; - podjąć można do tej samej osoby jeżeli było to umorzenie absorpcyjne (występek , do 5 lat), w ciągu 3 m-cy należy zawieszone postępowanie podjąć.

74) Wszczęcie postępowania przygotowawczego

-formy postępowania przygotowawczego:
-- śledztwa
-- dochodzenia

- aby wszczęcie postępowania było prawnie dopuszczalne powinien istnieć co najmniej taki zespół danych, który obiektywnie uprawdopodabnia faktu popełnienia przestępstwa, subiektywnie zaś wywołuje co do tego faktu u organu ścigania wysoki stopień podejrzenia
wszczęcie postępowania przygotowawczego test niedopuszczalne gdy:
-- przestępstwa nie popełniono
-- podejrzenie popełnienia czynu przestępczego nie jest dostatecznie uzasadnione
-- z posiadanego przez organ ścigania materiału wynika, że wprawdzie podejrzenie co do
popełnienia czynu zabronionego przez ustawę jest uzasadnione, jednakże w świetle art.I7 par. 1 zachodzi inna okoliczność wyłączająca postępowanie

- z zasadą legalizmu wiąże się art. 304 ustanawiający obowiązek 2awiadąmiana o przestępstwie. ( nie obejmuje adwokatów i duchownych jeżeli dowiedzieli się o pope3nieniuprzestępstwa w sytuacjach określonych w art.173 k.p.k.)

- z przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej sporr.4dza się protokół, w którym moda zamieścić wniosek o ściaganie-art304a

- obok zawiadomień instytucji lub osoby prywatnej organ ścigania może otrzymać informacje o popełnieniu przestępstwa inną drogą np.: w wyniku dokonywanych przez Policję czynności operacyjno-rozpoznawczych

- anonimowe zawiadomienie o przestępstwie nic może stanowić podstawy da wszczęcia postępowania przygotowawczego bez uprzedniego wnikliwego i krytycznego sprawdzenia przytoczonych okoliczności w trybie pozaprocesowym

- zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie śledztwa jest obowią2kowe lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi-ar t304 par. 3

-niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego obowiązany jest wydać postanowienie o wszczęciu lub odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia art. 305 § 1 i art. 325a

- postanowienie dotyczące śledztwa powinno zawierać uzasadnienie - art.94 par. 1pkt 5 w przeciwieństwie do postanowienia o wszczęciu lub odmowie wszczęcia dochodzenia-art.335e -postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator lub Policja, gdy jest uprawniona w danej sprawie do postanowienia o wszczęciu wydaje je Policja niezwłocznie przesyła odpis prokuratorowi)

- postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu śledztwa wydaje prokurator lub Policja, postanowienie wydane przez Policję zatwierdza prokurator;
- postanowienie o wszczęciu dochodzenia, umorzeniu dochodzenia, umorzeniu dochodzenia i wpisania sprawy do rejestru przestępstw, a także o jego zawieszeniu wydaje prowadzący postępowanie, a więc z reguły Policja, nie wymagają uzasadnienia

- uchylony został w ramach nowelizacji 2003r. obowiazek powiadomienia prokuratora o wszczeciu dochodzenia

- o wszczęciu / odmowie wszczęcia śledztwa albo dochodzenia zawiadamia się osobę lub instytucję państwowa) samorządowa, lub społeczną, która z3ożyła zawiadomienie o przestępstwie oraz ujawnionego pokrzywdzonego z pouczeniem o przysługujących im uprawnieniach

- jeżeli osoba albo instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestepstwie nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa lub

dochodzenia może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie - art. 306§3, art. 325a
- pokrzywdzonemu oraz instytucji wymienionej w art305§4 przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia sledztwa lub dochodzenia

- uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt

- zażalenie wnosi się do prokuratora nadrzędnego nad prokuratorem, który wydał lub zatwierdził postanowienie. Jeżeli prokurator nadrzędny nie przychyli się do zażalenia, kieruje się je do sądu - art. 306§ 1 i2

- art. 305 i 306 odwołują się do sytuacji, gdy zostało złożone formalne zawiadomienie o przestępstwie lub gdy nie było składane zawiadomienie o przstępstwie a organ ścigania ' posiada własne informacje uzasadniające podejrzenie popełnienia przestępstwa

-w praktyce zdarza się często, że organ ścigania nie znajduje wprawdzie w zawiadomieniu dostatecznej podstawy do wszczęcia postępowania przygotowawczego, ale jednocześnie możliwość popełnienia przestępstwa nie zostaje wykluczona dla takich sytuacji kodeks , przewiduje instvhrcie czynności śnrawdzaiacych-art. 307 w związku z art325a

-organ uprawniony do wszczęcia postępowania przygotowawczego władny jest wystąpić z żądaniem uzupełnia danych zawartych w zawiadomieniu

w postępowaniu sprawdzającym nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani czynności wymagających spisania protokołu, z wyjątkiem przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie tub wniosku o ściganie oraz przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadarniajacej-art3(17~2 i3

-pozostałe czynności postępowania sprawdzającego nie są protokołowane, nie mają charakteru czynności procesowych, ich wyniki zaś nie nabierają mocy dowodowej w postępowaniu karnym, jeżeli zostanie ono następnie wszczęte w razie potrzeby mogą być dokumentowane w notatkach mzedovwch-art..I43 par. 2, nie podlegających odczytaniu na rozprawie
- postanowienie o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia albo o odmowie wszczęcia należy wydać najpóźniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia o przestępstwie
- działalności organów ścigania występuje niekiedy konieczność natychmiastowego wykonania określonych czynności postępowania przygotowawczego -art. 308:
-- w wypadkach nie cierpiących zwłoki

-- w granicach koniecznych dla zabezpieczania śladów i dowodów przestępstwa przed ich utrata) zniekształceniem lub maszczeniem.

75) Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego
- podjęcie może nastąpić w okresie próby lub po jej zakończeniu, ale nie później niż w ciągu 6 m-cy od zakończenia tego okresu – art. 68 par. 4 k.k.
- rodzaje podjęć: a) obligatoryjne; b) fakultatywne;
- sąd podejmuje postępowanie, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany-art.68 § 1 k.k.

- fakt popełnienia przestępstwa musi nastąpić w okresie próby, a do prawomocnego skazania dojść musi nie później niż przed upływem okresu, w którym możliwe jest podjęcie postępowania .
- sąd może podjąć postępowanie karne warunkowo umorzone, jeżeli:

-- sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił przestępstwo inne niż wskazane w art.68§ 1 k.k.

-- uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody – art. 68 par. 2 k.k.
-- sprawca po wydaniu, ale jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia warunkowo umarzającego proces, raco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo – art. 68 par. 3

- o podjęciu postępowania warunkowo umorzonego sąd orzeka.

-- na wniosek oskarżyciela lub pokrzywdzonego albo kuratora sadowego
-- z urzędu-art.549

- w przedmiocie podjęcia sąd przeprowadza postępowanie, orzekając na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, oskarżony i joga obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik, niezależnie od tego, kto składał wniosek o podjecie lub czy postępowanie to wszczęto z urzędu-art.550 § 2;

- w wyniku przeprowadzonego postępowania, gdy prowadzono je na wniosek sad może: podjąć postępowanie warunkowo umorzone, gdy stwierdził zaistnienie podstaw do podjęcia, przy czym sąd może:
-- podjąć postępowanie, gdy podjęcie to jest obligatoryjne .
-- oddalić wniosek ó podjęcie, gdy ustalono, iż brak jest takich podstaw

-- pozostawić wniosek o podjęcie bez rozpoznania gdy np. złożyła go osoba . nieuprawniona do wnioskowania, a brak jest podstaw do podjęcia z urzędu -postanowienie o podjęciu. postępowania warunkowo umorzonego unicestwia uprzednie, prawomocne orzeczenie o warunkowym umorzeniu.

76) Zasada legalizmu – art. 10 k.p.k.

Legalizm – znaczenie potoczne: postępowanie zgodnie z prawem.

W prawie: legalizm – obowiązek ścigania przestępstw w trybie publicznoskargowym.

Obowiązek wszczęcia postępowania karnego i jego zakończenia.

Zasada legalizmu dotyczy nie tylko momentu wszczęcia postępowania, ale także jego kontynuacji.

Art. 14 – oskarżyciel publiczny może odstąpić od oskarżenia (ale jest to odstąpienie pod kontrolą sądu; jeśli sąd uzna, że zachodzi konieczność kontynuacji postępowania – kontynuuje się i oskarżyciel publiczny musi brać w nim udział, chyba że zwalnia go od tego ustawa).

Zasada skodyfikowana – art. 10 § 1 k.p.k., art. 10 § 2 k.p.k.

Obowiązek zawiadomienia o przestępstwie (art. 304 k.p.k. i art. 240 k.k.) – ściśle związany z zasadą legalizmu.

Są w k.p.k. unormowania, które są gwarancją zasady legalizmu:

- art. 14 § 2: „odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu”;

- w postępowaniu przygotowawczym – rozwiązania pozwalające na zażalenie, zaskarżenie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania;

- art. 306 § 3 – przyznanie osobie zawiadamiającej o przestępstwie prawa zażalenia, jeśli w ciągu 6 tygodni nie zostanie ona powiadomiona o wszczęciu / odmowie wszczęcia – zażalenie na bezczynność.

Art. 17 § 1 pkt 3: społeczna szkodliwość czynu jako przesłanka procesu stanowi wyłom w czystej zasadzie legalizmu, wprowadzając element materialno-karny zasada legalizmu materialnego.

Odstępstwa od zasady legalizmu (wyjątki na rzecz oportunizmu):

- Oportunizm procesowy – pozwala na odstąpienie od obowiązku ścigania przestępstw, gdy to ściganie jest niecelowe z przyczyn pozaprawnych (np. politycznych, ekonomicznych). Oportunizm = niecelowość ścigania. Np. odstąpienie od ścigania z powodu kosztów (większe byłyby koszty postępowania niż koszty szkody wywołanej czynem).

- Prof. Cieślak: problem społecznej opłacalności ścigania (np. drobne, błahe przestępstwa).

- Najważniejszym odstępstwem jest zapis w art. 11 k.p.k.: umorzenie absorpcyjne – może być zastosowane w postępowaniu przygotowawczym i postępowaniu sądowym.

Instytucja świadka koronnego – art. 9 ust. o świadku koronnym oraz art. 21 ust. o post. w spr. nieletnich oportunizm w obu tych przepisach.

Niebezpieczeństwo istnienia tzw. oportunizmu faktycznego – rezygnacja organów ścigania ze ścigania (np. policji itd.). Przeciwwagą dla oportunizmu faktycznego jest instytucja oskarżyciela posiłkowego (subsydiarnego).

77) Zasada swobodnej oceny dowodów
Art. 7 w związku z art. 424 § 1 k.p.k.
Organy rozstrzygające biorą pod uwagę wszystkie dowody i dokonują ich oceny w oparciu o wiedzę, doświadczenie, zasady logiki, wewnętrzne przekonanie.

Zasada związana z zasadą niezawisłości sędziowskiej.

- umożliwia realizację zasady prawdy materialnej.

Organ procesowy jest jednak związany pewnymi regułami dowodowymi.

Historia:

- pozytywna ustawowa teoria dowodowa – np. sąd musiał wydać wyrok skazujący, gdy posiadał zeznania 2 świadków, które odpowiadały określonym wymogom: zależne było to od płci świadka (lepsze były zeznania mężczyzny), lepsze były szlachcica niż chłopa, duchownego niż świeckiego; przetrwała w niektórych państwach aż do połowy XIX w.; różna wartość poszczególnych dowodów;

- negatywna ustawowa teoria dowodowa – była postępem w porównaniu do poprzedniej; sąd nie mógł uznać faktów za udowodnione, jeżeli nie było spełnionych wymogów ustawowych tzw. minimum dowodowe, np. co najmniej 2 świadków; jednak spełnienie wymogów nie oznaczało, że sąd musiał wydać wyrok skazujący;

- niekontrolowana ocena dowodów – prowadziła do zupełnej dowolności sędzia nie był związany żadnymi wymogami oceny dowodów brak kontroli ze strony wyższych instancji; typowy system dla kontynentalnych sądów przysięgłych; kodyfikacja napoleońska 1808;

- swobodna ocena dowodów - połączona z obowiązkiem uzasadnienia stanowiska sędziów i możliwością skorygowania przez wyższą instancję.

Organy nie powinny kierować się uczuciami, emocjami, sposób rozumowania nie może być racjonalny.

Ocena dowodów przez organy mieć na względzie całokształt, wiedzę, logikę, doświadczenie życiowe.

W doktrynie – poglądy, że poza zasadą swobodnej oceny dowodów występuje jeszcze reguła jurysdykcyjnej samodzielności sądu karnego art. 8 obecnego k.p.k.

Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo są wiążące dla sądu – wyjątek od samodzielności jurysdykcyjnej. Np. sąd rozpoznaje sprawę ponownie – jest związany zapatrywaniem (poglądem) prawnym sądu odwoławczego – art. 442 § 3.

Podobnie – sąd odwoławczy będzie związany uchwałą SN, jeśli się do niego zwrócił i uzyskał odpowiedź na pytanie prawne – art. 441 § 3.

78) Zasada skargowości
Proces skargowy w czystej postaci: 2 strony procesowe rozprawiały przed bezstronnym sędzią (trójpodmiotowy twór).

Proces inkwizycyjny: brak rozdziału funkcji procesowych (sędzia kumulował funkcję oskarżania i sądzenia).

Proces mieszany: w postępowaniu przygotowawczym daje o sobie znać inkwizycyjność, a w postępowaniu jurysdykcyjnym zasada skargowości.

- Zasada skargowości – dopuszczalność rozpoznania przez sąd skargi wniesionej i popieranej przez oskarżyciela.

Sąd sam nie wszczyna postępowania (dopiero po wniesieniu skargi przez uprawnionego oskarżyciela może).

-Art. 14 k.p.k.

3 rodzaje skarg:
- zasadnicze – inicjują integralne postępowanie zasadnicze (są to: akt oskarżenia, pozew cywilny, wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania itd.);

- etapowe – warunkują poszczególne etapy postępowania (apelacja, kasacja, wniosek o wznowienie postępowania);

- incydentalne – np. wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego.

Najważniejszą skargą jest akt oskarżenia. Jego funkcje:

- funkcja bilansująca - zamknięcie i podsumowanie wyników z postępowania przygotowawczego;

- funkcja inicjująca – programowa – otwiera postępowanie sądowe i powoduje zawisłość sprawy przed sądem, zakreśla podmiotowo i przedmiotowo granice rozpoznania sprawy (program postępowania);

- funkcja informacyjna – informuje o przedmiocie postępowania.

Skarga jest dodatkową przesłanką procesową – art. 17 § 1 pkt 9.

Podmiotowe granice skargi: osoba oskarżonego wyraźnie oznaczona w akcie oskarżenia.

Przedmiotowe granice oskarżenia: wiąże się to z tożsamością czynu – sprawa będzie rozpoznana w ramach tego czynu, który jest sprecyzowany w akcie oskarżenia. Tożsamość decyduje także o zakresie prawomocności materialnej (res iudicata). Reguła niezmienności przedmiotu procesu.

Proces wpadkowy – skarga ustna.

Wyjątki od zasady skargowości:

- w postępowaniu w sprawach nieletnich – art. 2, art. 21, art. 34 ust. o p. w spr. nieletnich;

- art. 415 § 4 k.p.k. – zasądzenie odszkodowania z urzędu;

79) Zasada ścigania / postępowania z urzędu
– stanowi dyrektywę ścigania przestępstw z własnej inicjatywy organu procesowego (niezależnie od woli i zachowania się samego pokrzywdzonego). Odnosi się także do działania sądów (dotyczy zarówno wszczęcia postępowania, jak i dalszego jego biegu).

Niektórzy łącznie omawiają tę zasadę z zasadą skargowości (np. prof. Waltoś). Zasada skargowości – jako dyrektywa, zgodnie z którą kierownicze organy procesowe prowadzą postępowanie tylko na wniosek.

Łączenie tych dwóch zasad zaciemnia ich obraz. Należy je omawiać jako dwie odrębne zasady.

Ściganie przestępstw nabrało charakteru publicznoprawnego.

Zasada ścigania z urzędu opiera się na założeniu, że przestępstwo narusza porządek prawny, musi się więc spotkać z karą. Interes jednostki musi ustąpić interesowi społecznemu.
Interes jednostki ustępuje interesowi publicznemu.

Zasada ta dotyczy nie tylko wszczęcia, ale całego procesu (od chwili rozpoczęcia do zakończenia).

Warunkowe ściganie z urzędu – gdy jest potrzebne zezwolenie, np. sądu dyscyplinarnego – art. 13 k.p.k. (zezwolenie na ściganie).

Art. 10 § 1 k.p.k.

Art. 9 § 1 k.p.k.

Art. 304 § 1 i § 2 k.p.k. – społeczny (§ 1) i prawny (§ 2) obowiązek zawiadomienia o przestępstwie ściganym z urzędu. Społeczny – nie jest zagrożony sankcją karną. Prawny – spoczywa na instytucji państwowej lub samorządowej; odpowiedzialność dyscyplinarna i karna.

Art. 304 § 1 i § 2 posiada odpowiednik w art. 4 § 1 ustawy o post. w spr. nieletnich i art. 240 § 1 k.k.

80) Wyjątki od zasady ścigania / postępowania z urzędu
- ściganie na wniosek – np. w przypadku zgwałcenia;

- ściganie z oskarżenia prywatnego – np. art. 157 § 4 k.k., art. 217 § 3 k.k.

Niektórzy autorzy: zasada ta traktowana jest jako zasada o charakterze mieszanym (materialno-prawnym).

Ściganie na wniosek – wówczas, gdy zostanie złożony wniosek o ściganie przez uprawniony podmiot – art. 12 § 1 k.p.k. Uprawnionym podmiotem jest najczęściej pokrzywdzony, ale nie zawsze (gdy jest on małoletni lub ubezwłasnowolniony, jego prawa wykonują przedstawiciele ustawowi lub osoby sprawujące pieczę nad pokrzywdzonym). Art. 51 k.p.k. – reprezentacja pokrzywdzonego.

Złożenie wniosku o ściganie powoduje to, że postępowanie toczy się od tej chwili z urzędu (od tego momentu tryb publicznoskargowy).

Art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. – brak wniosku stanowi przeszkodę procesową.

Złożenie wniosku o ściganie jest prawem (nie obowiązkiem) pokrzywdzonego. Cechą przestępstw wnioskowych jest to, że naruszają one często intymne sprawy życia pokrzywdzonego.

Art. 12 § 3 k.p.k. – cofnięcie wniosku o ściganie; cofnięcie nie może dotyczyć przestępstwa zgwałcenia! Co do innych przestępstw – po cofnięciu składający wniosek nie może ponownie tego wniosku złożyć!

Problem podzielności podmiotowej wniosku – art. 12 § 2 k.p.k. – niepodzielność wniosku.

Przesłanką ścigania osób najbliższych wniosek imienny! Wyjątkowa podzielność podmiotowa wniosku: pokrzywdzony może wyłączyć, że np. tego najbliższego tak, innego nie.

- ściganie na wniosek pokrzywdzonego:

-- przestępstwa bezwzględne – np. zgwałcenie (bez względu na osobę sprawcy)

-- przestępstwa względnie wnioskowe – gdy ściganie na wniosek zależy od określonej okoliczności, a jeśli tej okoliczności nie ma, to następuje ściganie z urzędu (najczęściej stosunek osobisty, który łączy pokrzywdzonego z przestępcą, np. kradzież na szkodę osoby najbliższej);

- ściganie na wniosek dowódcy jednostki wojskowej – art. 338 § 3 k.k., art. 341 k.k., art. 343 k.k..;

przy tego rodzaju wnioskach jest odmienna regulacja – art. 658 k.p.k. i następne (przestępstwa ścigane na wniosek dowódcy jednostki wojskowej prokurator wojskowy może też ścigać bez wniosku).

- Wyjątek od zasady ścigania z urzędu: ściganie w trybie prywatnoskargowym (z oskarżenia prywatnego). Przestępstwa o niewielkiej społecznej szkodliwości (dokonane pod wpływem emocji, np. jedna osoba drugą uderzyła w twarz). Pokrzywdzony decyduje, czy zostaje wszczęty proces i czy będzie on kontynuowany; on wnosi skargę i on tę skargę popiera. Bardzo duża dyspozycyjność pokrzywdzonego – może skargę skutecznie cofnąć – wtedy sąd umorzy postępowanie karne.

81) Dokument, taśma filmowa lub magnetofonowa, fotografia, okazanie dowodu z dokumentu.

- dokumenty w rozumieniu prawa materialnego -każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawarta w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne - art.115§14 k.k.

- dokument w rozumieniu procesowym - każde stwierdzenie pismem ręcznym, maszynowym lub drukiem okoliczności istotnej dla postępowania

- podział dokumentów na:
-- urzędowe - np. zaświadczenia lekarskie, świadectwa szkolne;
-- prywatne – np. umowy, kwity odbioru

-- podpisane przez autora - np. oficjalne zawiadomienie o przestępstwie
-- anonimowe - np. zawiadomienie przesłane, anonimowo policji
-- oryginały
-- dowody pochodne - odpisy, kserokopie
-- procesowe – np. protokoły
-- pozaprocesowe - np. oświadczenia, publikacje, listy;
-taśma video / magnetofonowa:
-- samoistny dowód stanowiący zapis dźwięku lub obraża

-- sam zapis nie jest tu środkiem dowodowym a jego obejrzenie lub odsłuchanie sposobem przeprowadzenia dowodu

- okazanie( z czeskiego - rekognicja)

-- okazywanie oskarżonego innym osobom w celu rozpoznania go - art. 74§1 pkt.1, art303§1 zezwalający na podobna czynność wobec osoby podejrzanej
-- skoncentrowanie osoby przesłuchiwanej na określonym przedmiocie percepcji

zmysłowej przedstawionym jej w grupie innych przedmiotów tej percepcji, jej sens sprowadza się do identyfikacji przedmiotu poznania;

82) Powód cywilny i proces adhezyjny
- powód cywilny – podmiot dochodzący od oskarżonego, zgodnie z prawem karnym procesowym roszczeń majątkowych wynikających z popełnienia przestępstwa;
- podmioty uprawnione do występowania z takimi roszczeniami:
-- pokrzywdzony – art. 62
-- zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim jest on uważany za pokrzywdzonego, czyli w zakresie w jakim pokrył jut szkodę wyrządzona pokrzywdzonemu pacz przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia zgodnie z umowa ubezpieczenia - art.49§3 ( gdy szkoda jest wyższa niż suma ubezpieczenia powodem cywilnym może być sam pokrzywdzony)

-- osoby najbliższe dla zmarłego - art.63§1
-- organy kontroli państwowej-art.49§4 ­

- sposoby realizacji roszczeń cywilnych w postępowaniu karnym:
-- obowiązek naprawienia szkody

-- świadczenie pieniężne, które orzeka się na cel społeczny

-- nawiązka, która można orzec w razie skazania za określone przestępstwa, orzec na rzecz pokrzywdzonego zamiast żądania obowiązku naprawienia szkody, w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządów ciała Iub rozstrój zdrowia oraz za doznana tym krzywdę;

-- odszkodowanie z urzędu zasadzonego nas rzecz pokrzywdzonego, który nie występował z roszczeniem - art.415 par. 4 i art. 503 par. 1, fakultatywne ( jest niedopuszczalne gdy szkoda nie ma bezpośredniego związku z przestępstwem albo orzeczono już w tej kwestii w innym postępowaniu lub postępowanie . takie toczy się albo gdy w grę wchodziłoby współuczestnictwo konieczne po stronie zobowiązanych z instytucją lub osobami, które nie są oskarżonymi w tej spravrie-art.415 par. 4 zd. II

- powództwo cywilne( przypadkowe, adhezyjne):

-- dopuszczalne w sprawach z oskarżenia publicznego jak i o czyny ścigane skargą prywatną

-- ma przedmiotowo ograniczony zakres - roszczenia majątkowe wynikające bezpośrednio z popełnienia przestępstwa -art.62

-- powinno być wytoczone najpóźniej do rozpoczęcia przewodu sadowego na rozprawie głównej-art.62

-- występujący z powództwem adhezyjnym staje się powodem cywilnym z momentem przyjęcia przez sąd powództwa cywilnego, a nie przez sam fakt złożenia pozwu;

- powództwo cywilne zgłasza się w postępowaniu karnym w formie pisemnej jako pozew, który odpowiadać powinien rygorom pisma procesowego – art. 119 i pozwu w ujęciu procedury cywilnej;

83) Warunkowe umorzenie postępowania.
- warunkowe umorzenie postępowania - warunkowe (na próbę) zwolnienie od ponoszenia przez sprawcę kary, oznacza kontrolowana wolność

- stopień kontroli zależy od tego, czy orzeczono dozór oraz od rodzaju zastosowanych obowiązków probacyjnych

- negatywny wynik próby otwiera możliwość orzeczenia racjonalnej kary lub środka karnego, z uwzględnieniem zachowania się sprawcy po orzeczeniu o warunkowym umożeniu

- w obecnym kodeksie nastąpiło znaczne rozszerzenie zakresu stosowania warunkowego umarzania przez rozszerzenie kręgu przestępstw zmożonych karą nie surowszą niż 3 lata pozbawienia wolności, złagodzenia przesłanek jego stosowania, a w razie spełnienia określonych warunków może ono być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności

- w myśl art.336 par. 1 jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania prokurator może zamiast altu oskarżenia sporządzić i skierować wniosek o takie umorzenie
- art. 71 par. 2 – za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania;

- do warunkowego umorzenia może dojść bez wniosku prokuratora gdy sprawa z aktem oskarżenia znajdzie się w sądzie, który. może taka decyzję podjąć z urzędu lub na wniosek oskarżonego

- mają prawo wziąć udziel w posiedzeniu dotyczącym warunkowego umorzenia postępowania prokurator, oskarżony i pokrzywdzony, ich udział jest obowiązkowy jeżeli prezes sądu lub sad tak zarządzi-art341§

- w wypadku gdy przy rozpoznawaniu na posiedzeniu wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie poste-poorania sąd stwierdzi oczywisty brak faktycznych podstaw oskarżenia, to óbowią2any jest umorzyć postępowanie bezwarunkowo

- jeżeli oskarżony sprzeciwia się warunkowemu umorzeniu jak również gdy sąd uznaje, że warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione kieruje sprawę na rozprawę. Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania zastępuje wówczas akt oskarżenia

- w razie gdy sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub innego zadośćuczynienia pokrzywdzonemu, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin.
- orzekając o warunkowym umorzeniu sąd bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym

w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem­ art. 341

- od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu; stronom a także pokrzywdzonemu przysługuje apelacja.

84) Stan rzeczy osądzonej
- aspekt formalny prawomocności polega na tym, że decyzja nie podlega już zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia, kończy ona formalnie proces tworząc stan rzeczy osądzonej- res iudicata

-rodzi on domniemanie prawdziwości ustaleń dokonanych w decyzji oraz jej zgodności przepisami prawa;

- jednakże pod pewnymi warunkami możliwe jest wzruszenie tej decyzji, mimo jej prawomocności np. w drodze wznowienia postępowania i obalenia tego domniemania;

85) Zasada bezpośredniości postępowania
- Istotę tej zasady należy upatrywać w takim sposobie prowadzenia postępowania dowodowego, który:

1) umożliwia sądowi orzekanie w oparciu o materiał dowodowy, z którym zetknął się sąd na rozprawie;

2) umożliwia sądowi korzystanie przede wszystkim z dowodów pierwotnych (oryginalnych).

- Dyrektywa: chodzi o maksymalne zbliżenie sędziego do każdego ustalonego faktu (korzystanie z dowodów pierwotnych).

Dowód bezpośredni – skierowany bezpośrednio do udowodnienia faktu głównego. Dowód pośredni – udowadnia fakt główny za pośrednictwem jednego lub więcej faktów dowodowych.

- zasadę należy łączyć z innym podziałem dowodów: a) dowody oryginalne (pierwotne) i b) pochodne.

oraz ze sposobem przeprowadzania dowodów – w tym sensie, że dowód jest przeprowadzany bezpośrednio przed organem procesowym oceniającym go.

- Dowód pierwotny (oryginalny) – dowód z pierwszego źródła, z pierwszej ręki, np. ustne wyjaśnienia oskarżonego, zeznania naocznego świadka, oryginał dokumentu.

- Dowód pochodny – dowód pochodzący z dalszych źródeł, np. zeznania świadka na temat wypowiedzi oskarżonego, kopia dokumentu, fotografia przedmiotu.

Pochodność dowodu może mieć różne stopnie, w zależności od ilości źródeł pośrednich, stanowiących przekaźniki dowodu. Wszelkie zwiększenie ilości ogniw przekazu treści dowodowej między badanym faktem, stanowiącym przedmiot dowodzenia, a organem procesowym przeprowadzającym dowód, zwiększa prawdopodobieństwo zniekształcenia tego przekazu.

Reguły wynikające z zasady bezp.: 1) sąd powinien opierać swoje ustalenia wyłącznie na dowodach przeprowadzonych na rozprawie – art. 410; 2) wszyscy sędziowie powinni zetknąć się bezpośrednio ze źródłem dowodowym i środkami dowodowymi a contrario wyprowadzana jest z przepisów, które przewidują wyjątki od wymogu zetknięcia się sądu na rozprawie bezpośrednio z źródłami i środkami dowodowymi; 3) sąd powinien zetknąć się przede wszystkim z dowodami pierwotnymi (wyjątek nie odrzycac dowodów pochodnych jako gorszych);

Źródło dowodowe – osoba lub rzecz, od której pochodzą środki dowodowe. Źródło dowodowe: osoba oskarżonego, środek dowodowy: wyjaśnienia oskarżonego.

Wyjątki / odstępstwa: 1) odczytanie wyjaśnień oskarżonego gdy odmawia; 2) sexualne do 15 lat tylko raz; 3) gdy nie jest niezbędne; 4) dokumenty powstałe poza procesem; 5) uznanie za ujawnione bez odczytwania;

86) Wyjątki / odstępstwa od zasady bezpośredniości postępowania

1) przepisy o odczytywaniu protokołów czynności dowodowych dokonywanych poza rozprawą – art. 389 § 1 (wolno odczytać wyjaśnienia oskarżonego w sytuacjach, gdy oskarżony odmówił wyjaśnień, wyraźnie składa wyjaśnienia odmienne niż poprzednio, oświadcza, że pewnych okoliczności nie pamięta); nie wolno odczytać z protokołów zeznań, jakie oskarżony złożył w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym w tej lub innej sprawie ((((((( osoba najpierw była świadkiem (miała obowiązek składania zeznań), a potem stała się oskarżonym (ma prawo wyjaśnień nie złożyć); pewne złagodzenie odstępstwa od zasady bezpośredniości, o którym mowa w art. 389: art. 389 § 2 (wezwanie przewodniczącego składu orzekającego, żeby obecny na sali oskarżony wypowiedział się co do treści protokołu i wyjaśnił zachodzące sprzeczności – ale oskarżony ma prawo nie udzielić odpowiedzi na takie pytanie); możliwe odczytywanie protokołów zeznań świadków – art. 391;))))))

2) art. 392 – szeroki zakres możliwości odczytywania na rozprawie głównej wszelkich protokołów przesłuchania świadków i oskarżonych sporządzonych przed sądem, jeżeli bezpośrednie przeprowadzenie dowodów nie jest niezbędne, a obecne strony się temu nie sprzeciwiają;

odczytywanie protokołów z innych czynności, także dokumentów – art. 393; nie wolno odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu; wolno odczytać zawiadomienie o przestępstwie, wszelkie dokumenty prywatne powstałe poza postępowaniem, protokoły zeznań świadka anonimowego czy incognito;

3) dowody rzeczowe – art. 395 (jeżeli nie istnieją przeszkody, czy właściwości dowodów rzeczowych, to sprowadza się je na rozprawę i udostępnia stronom, a w razie potrzeby świadkom i biegłym), art. 396 § 1 i § 2 – pomoc sądowa; art. 452 § 1 – sąd odwoławczy nie może przeprowadzić postępowania dowodowego co do istoty sprawy, ma się opierać na ustaleniach dokonanych przez sąd I instancji; wyjątkowo może przeprowadzić dowody na rozprawie (potrzeba uzupełnienia, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie całego przewodu sądowego ani znacznej jego części);

4) odstępstwa, które są wyrażone w art. 388 ograniczenie postępowania dowodowego; także art. 335, art. 343 – możliwe przeprowadzenie postępowania skróconego; art. 387.

5) seksualne do 15 lat tylko raz;

87) Wyrażanie wątpliwości na korzyść oskarżonego (in dubio pro reo)
- polega na obowiązku tłumaczenia wszelkich niewyjaśnionych i niemożliwych do wyjaśnienia wątpliwości na korzyść oskarżonego;
- art. 5 – nieudające się usunąć wątpliwość rozstrzyga się na korzyść oskarżonego;
- chodzi o wątpliwości natury faktycznej jak i wątpliwości prawne;
- należy przyjąć wersję interpretacyjną korzystniejszą dla oskarżonego;

88) Zasada prawdy materialnej (prawdy obiektywnej, zasada prawdy)

- zasada prawdv materialnej - dyrektywa, według której rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawdziwych ustaleniach faktycznych
- zasadę tę należy odnosić do kwestii natury faktycznej do ustaleń faktycznych-dokonane przez organ procesowy stwierdzenia istnienia bądź nieistnienia faktów, o których należy orzec w decyzji
- ustalenia faktyczne występująca każdej decyzji procesowej

- „prawda"- sad ( lub wyrażające go zdanie) zgodny z rzeczywistości, do której się odnosi, o której orzeka. "Prawdziwość" to cecha sądu zgodnego z rzeczywistością;

- dochodzenie prowadzi do osiągnięcia tylko określonego stopnia prawdopodobieństwa prawdziwości. dokonywanych ustaleń, niezaIeżnie od wartości poznawczej materiałów dowodowych.

- Iicząc się z tym, że decyzja procesowa może być błędna prawo karne procesowe przewiduje istotne możliwości, usuwania ewentualnych błędów: .

- system środków zaskarżenia decyzji procesowych

- ustalenia faktyczne muszą być udowodnione (dowody musza być obiektywnie przekonywalne, powinno wystąpić całkowite przekonanie organu rozstrzygającego o prawdziwości danego ustalenia faktycznego)

- art-2§2-" Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne"

- zasada ta doznaje pewnych' ograniczeń-wydanie wyroku uniewinniającego, chociaż sąd nie dokonał prawdziwych ustaleń faktycznych bezspornie wykazujących niewinność oskarżonego
- wyrok uniewinniający - zostaje wydany gdy:
-- niewinność oskarżonego została udowodniona

-- nie została udowodniona ani jego wina ani jego niewinność

- reguła ogólna, zawarta w dyrektywie prawdy materialnej żądanie, aby rozstrzygnięcia organów procesowych oparto były na prawdziwych ustaleniach faktycznych w pełni odnosi się do wszelkich decyzji niekorzystnych dla oskarżonego

-do wszczęcia postępowania przygotowawczego wystarczy uzasadnione podejrzenie pepełnienia przestępstwa - art303,do zatrzymania osoby-uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ono przestępstwo;

89) Zasada obiektywizmu

Zasada obiektywizmu jest dyrektywą – organ jest zobowiązany do obiektywnego stosunku do sprawy i jej uczestników; musi wyłączyć wszelką stronniczość, uprzedzenia, kierunkowe nastawienie.

Obiektywizm jest ujmowany szerzej niż bezstronność. W doktrynie uważa się, że bezstronność to niezawisłość sądu oraz brak odpowiedniego nastawienia do stron i uczestników procesu. Natomiast obiektywizm to nie tylko niezawisłość i jednakowy stosunek do każdej ze stron, ale także brak kierunkowego nastawienia do samej sprawy i nie przesądzanie o jej wyniku.

Art. 45.1 Konstytucji – każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd.

Art. 4 k.p.k. – organy prowadzące postępowanie karne są zobowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego – ustawodawca zobowiązał organy procesowe do obiektywnego stosunku do stron, uczestników procesu i samej sprawy, która ma być rozpoznana.

W nauce zwraca się uwagę, że dyrektywa z art. 4 skierowana jest co prawda do organów prowadzących postępowanie, ale wydaje się że jest ona kierowana w ogóle do organów procesowych – a więc też do organów nadzorujących odpowiednie fragmenty postępowania.

Organ procesowy, realizując zasadę obiektywizmu, musi uwzględnić wszystkie okoliczności za i przeciw oskarżonemu. Konstrukcja zasady obiektywizmu dotyczy też np. oskarżyciela, oskarżyciela posiłkowego. Takie ujęcie jest uzasadnione uczynieniem zadość zasadzie prawdy materialnej.

Realizacja zasady obiektywizmu wymaga przestrzegania reguły audiatur et altera pars (dyrektywy, że organ procesowy winien wziąć pod uwagę wszystkie dowody przemawiające zarówno za, jak i przeciw każdej ze stron, a także winien wysłuchać argumentacji prezentowanej przez każdą ze stron pozostającą w sporze procesowym). Sprzeczne z tą regułą jest zachowanie organu, które budzi podejrzenie stronniczości wśród stron – np. strona jest znieważana przez organ prowadzący postępowanie – może powstać wątpliwość, czy organ jest obiektywny, czy nie ma nastawienia kierunkowego.

Gwarancje tej zasady:

-- wyłączenie sędziego – art. 40 – 41;

-- wyłączenie ławnika – art. 44;

-- wyłączenie prokuratora i innych osób prowadzących dochodzenie lub śledztwo – art. 47 i 48;

-- wyłączenie protokolanta i stenografa – art. 146;

-- wyłączenie tłumacza – art. 204 § 3 w zw. z art. 196;

-- wyłączenie specjalistów – art. 206 § 1 w zw. z art. 196.

Jeżeli zachowanie tych osób wskazuje na brak bezstronności.

Wyłączenie dotyczy także w szczególności pomocników procesowych, których czynności mają niebagatelny wpływ na tok postępowania i ewentualne rozstrzygnięcia w sprawie.

90) Zasada kontradyktoryjności = sporności
- dyrektywa prowadzenia procesu karnego jako sporu stron przed bezstronnym sądem; określana jako zasadę sporności. Wiąże się z zasadą skargowości.

Rozdział funkcji procesowych między podmioty: oskarżający, broniący się i orzekający.

Reguła równości stron procesowych wiąże się z zasadą kontradyktoryjności – strony muszą mieć jednakową możliwość przedstawienia swoich poglądów, stanowisk w procesie.

Reguła równości broni – strony sporu powinny korzystać z tych samych środków prawnych. Przeciwstawne strony powinny mieć takie same uprawnienia. Ale w pewnych sytuacjach oskarżyciel będący organem państwowym ma uprawnienia władcze w postępowaniu przygotowawczym (kieruje postępowaniem). O równości nie decyduje ilość osób po określonych stronach (może np. oskarżony mieć 3 obrońców; albo może być 3 prokuratorów).

Faktyczna równość stron – zależy od umiejętności stron (podmiotów). Faktyczną nierówność prawo stara się łagodzić – np. zasada prawa do obrony.

- nie jest zasadą skodyfikowana. Posiada ona dwie główne zalety:

-- nadaje procesowi karnemu formę sporu, co umożliwia dojście do prawdy;

-- nadaje jednostkom pozycję równoprawnych stron – zabezpieczenie praw.

Zasada kontradyktoryjności występuje w postępowaniu przygotowawczym i jurysdykcyjnym.

W postępowaniu przygotowawczym występują:

-- art. 299 § 1 – stronami są pokrzywdzony i podejrzany;

-- art. 299 § 3 – czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym może podejmować prokurator i wówczas występuje on w roli strony procesowej;

-- art. 250 § 2 przyznaje sądowi prawo do podejmowania ważnych decyzji procesowych;

-- prawo do składania wniosków;

-- prawo do obecności przy czynnościach procesowych;

-- prawo do składania oświadczeń (oświadczeń wiedzy i oświadczeń, które mają na celu realizację określonych uprawnień);

-- prawo do zadawania pytań;

-- prawo do zaskarżania decyzji procesowych;

-- prawo do korzystania z pomocy osoby mającej fachowe przygotowanie prawnicze.

W postępowaniu jurysdykcyjnym:

-- art. 367 § 1 i § 2;

-- art. 171 § 2;

-- art. 406 § 1 – kolejność głosów;

-- art. 370 – kontradyktoryjny system przesłuchania na rozprawie;

-- art. 385 § 1;

-- art. 53;

-- art. 96 – udział stron w posiedzeniach;

-- quasi-strony procesowe – art. 52 k.k.; ich uprawnienia wynikają z k.p.k.: art. 444 i art. 416 § 2 i § 3 k.p.k.

Strony procesowe mogą brać udział w porozumieniach. Możliwość uczestnictwa w mediacjach.

91) Zasada równouprawnienia stron
- zasada równouprawnienia stron - strony przeciwne mają równe uprawnienia procesowe

w ujęciu abstrakcyjnym chodzi o równość uprawnień a nie równość faktycznych warunków; jest to równość prawna nie równość faktyczna

- możliwość prowadzenia sporu - realność zasady kontradyktoryjności uwarunkowana jest zasadą równouprawnienia
- douczy tylko uprawnień procesowych a nie odnosi się do sytuacji wynikającej z prawa karnego materialnego
- równość stron przeciwstawnych (oskarżonego i oskarżyciela, powoda cywilnego i oskarżonego jako odpowiedzialnego cywilnie), a nie stron, które przeciwko sobie nie występuje lecz z reguły współdziałają (oskarżyciel publiczny i oskażyciel posiłkowy)

-zasada ta nic została określona w sposób wyraźny w odrębnym przepisie, najbardziej znaczący jest art. 367 par. 1 „Przewodniczący umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu;

92) Zasada prawa do obrony.

Dyrektywa uprawniająca – daje oskarżonemu podmiotowe prawo do obrony (zespół uprawnień obrończych w procesie).

Wykonywanie obrony jest prawem, a nie obowiązkiem (może skorzystać, a w interesie wymiaru sprawiedliwości leży zapewnienie warunków do korzystania z tego prawa). prawo do obrony ma: podejrzany w postępowaniu przygotowawczym i oskarżony w postępowaniu jurysdykcyjnym.

Zasada ta zawarta jest w art. 42.2 Konstytucji, w konwencjach międzynarodowych – np. art. 6 ust. 3 Konwencji Europejskiej.

To prawo przysługuje oskarżonemu w trakcie całego procesu, przysługuje też skazanemu w postępowaniu wykonawczym – w oparciu o k.k.w.
Obrona:

-- z wyboru – gdy oskarżony albo jego przedstawiciel ustawowy zawrze umowę o obronę z określonym adwokatem, wybierze danego adwokata jako obrońcę w procesie karnym;

-- z urzędu – 2 sytuacje:

obrona jest obowiązkowa, a oskarżony nie wybrał sobie obrońcy;

oskarżony nie jest w stanie, bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie lub swej rodziny ponieść kosztów obrony – tzw. prawo ubogich – art. 78 § 1;

-- obowiązkowa (obligatoryjna) – oskarżony musi mieć obrońcę – art. 79, art. 80:

-- gdy oskarżony jest nieletni;

-- gdy jest głuchy, niemy, niewidomy;

-- gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego;

-- gdy sąd uzna za niezbędne posiadanie przez oskarżonego obrońcy ze względu na okoliczności utrudniające obronę;

-- gdy postępowanie toczy się przed sądem okręgowym jako sądem I instancji, a oskarżonemu zarzucono popełnienie zbrodni albo oskarżony jest pozbawiony wolności.

- obrona czynna (aktywna): a) merytoryczna – procesowa walka ze stawianym zarzutem, przez wykazywanie jego całkowitej lub częściowej bezpodstawności, czy akcentowanie okoliczności łagodzących lub wyłączających odpowiedzialność; b) procesowa – polegająca na wysuwaniu zarzutów formalnych pod adresem toczącego się postępowania, dla ochrony procesowych uprawnień nadanych oskarżonemu w celu stworzenia należnych warunków do realizacji praw do obrony w ogóle;
- bierna – wyrażona nemo se ipsum accuscre tenetur polegającej na powstrzymywaniu się od dostarczania dowodów przeciwko sobie;
- materialna – obrona przed zarzutem;
- formalna – posiadanie obrońcy
-- dobrowolna – powołanie obrońcy zależne od woli oskarżonego lub jego prawnych przedstawicieli;
-- obowiązkowa (obligatoryjna, niezbędna) – gdy ustawodawca wymaga, aby w określonych sytuacjach oskarżony miał obrońcę, niezależnie od tego czy sam sobie tego życzy;

93) Zasada jawności (publiczności procesu)

- zasada jawności - dyrektywa, wg której proces ma być jawny

- inaczej nazywana zasada publiczności procesu wówczas ma się na mysli tylko jawność postępowania wobec publiczności - iawność zewnętrzna ;

- podział jawności na:

-wobec stron i ich przedstawicieli procesowych

-wypływa z potrzeby zapewnienia włąściwych , warunków..prowadzenia sporu procesowego, tworzenia możliwości obrony interesów podmiotów procesu
-obejmuje ogólnie, pojmowaną-informację o przbiegu i wynikach procesu w jego kolejnych fazLch

-dla podejrzanego zasadniczym przejawem jawności jest informacja o tym, że staje się podejrzanym, oraz znajomość stawianych mu zarzutów art. 313

-art325g - w dochodzeniu nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu żarzutów (chyba że podejrzany jest zatrzymany lub aresztowany) ' -w toku postępowania przygotowawczego stronom, podmiotowi okreslonemu w art.416, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzenie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpisy nwiezzytelniono lub kserokopie tylko za zgoda prowadzącego postępowania przygotowawcze -
- Jawność zewnętrzna:

- wobec społeczeństwa, publiczności. w najszerszym rozumieniu, w tym wobec osób obecnych na rozprawie
-podyktowana jest powinnością zapewnienia kontroli społecznej nad prowadzonymi postępowaniami karnymi i działalnością organów ścigania ordż wymiaru sprawiedliwości -związana jest przede wszystkim z rozprawą

-aza355-rozprawa odbywa, się jawnie (regułą ,jest dopuszczenie do obecności na rozprawie każdego, kto chce być świadkiem jej przebiegu)

-niejawna jest przede wszystkim narada i rozprawa która dotyczy. wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowania środka zabezpieczającego gdy chodzi o pomówienie lub znieważenie

-sąd wyłącza jawność rozprawy w całości lub w części

-są poucza o obowiązek zachowania tajemnicy okoliczności ujawnionych na rozprawie toczącej się z wyłączeniem 'jawności i uprzedza o skutkach niedopełnienia tego obowiązku
- przejawy jawności zewnętrznej występują równieź w zwiaązku z działaniami środków masowego przekazu
- w postępowaniu przygotowawczym jawność zewnętrzna jest niemal całkowicie wyłączona przede wszystkim ze względu na sposób prowadzenia d2iałań w tym stadium i charakter dokonywanych czynności­

94) Zasada ustności , pisemności
- z zasadą jawności związana jest zasada ustności – ułatwia i przyspiesza określanie własnych stanowisk wymianę poglądów, przedstawienie argumentacji itd; Współczesny proces w formie wypowiedzi, oświadczeń uczestników.

Elementy ustności i pisemności przeplatają się. Zasada ustności łącznie z pisemnością.

Najważniejsza część procesu – rozprawa główna – prowadzona ustnie. Faza rozprawy – czynności dokonane ustnie podlegają dokumentacji. Dokumentowanie: pismo ręczne, maszynowe.

Niektóre czynności muszą mieć formę pisemną (główne orzeczenia, np. wyroki) – one podlegają jednocześnie ustnemu ogłoszeniu, zreferowaniu.

Nowoczesny proces karny – zasada ustności wywodzi się z reakcji na proces inkwizycyjny (czego nie ma w aktach, nie jest to uznaną okolicznością).

Ustność:

-- sprzyja zasadzie bezpośredniości – bezpośredni kontakt organu procesowego ze stronami, osobowymi źródłami dowodowymi;

-- przestrzeganie zasady jawności;

-- szybsze wyjaśnienie wątpliwości – konfrontacja sprzecznych stanowisk;

-- dostarcza elementów przy ocenie wiarygodności – np. zeznania świadków: sposób składania, może się charakteryzować pewnymi wahaniami, niepewność wypowiedzi; organ procesowy ma możliwość obserwacji zachowania osobowych źródeł dowodowych;

-- umożliwia jednoczesne śledzenie biegu procesu przez większą liczbę osób na sali rozpraw.

Zalety pisemności: trwałość pewnych czynności. Precyzja utrwalania wypowiedzi. Niektóre czynności procesowe muszą mieć formę pisemną – np. akty procesowe przekazujące proces do wyższej instancji lub wzruszenie prawomocnych orzeczeń, np. kasacja.

Ustność:

Art. 381 zd. 1 – rozprawę główną rozpoczyna wywołanie sprawy.

Art. 385 § 1 – przewód sądowy od odczytania aktu oskarżenia.

Art. 365 § 1 – po odczytaniu pouczenie słowne i pytanie, czy oskarżony przyznaje się do winy.

Art. 367 § 1 – wypowiadanie się co do każdego dowodu – każda strona ma prawo się wypowiadać.

Art. 171 w zw. z art. 370 – sposób przesłuchania i kolejność zadawania pytań.

Art. 389 i następne – odczytanie protokołu.

Art. 406.

Art. 418 – ogłoszenie wyroku publicznie.

Art. 174 – nie wolno zastępować wyjaśnień treścią pism.

Art. 176 – wyjątek! podejrzany w postępowaniu przygotowawczym może złożyć wyjaśnienia w formie pisemnej – one nie zastępują dowodu, a są jedynie załącznikami do protokołu.

Rozdział 16.

Art. 143 i następne – protokołowanie.

Art. 147 § 1 – przebieg czynności protokołowanych może być ponadto utrwalony za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk (jedynie obok protokołu). Taka rejestracja pozwala na gruntowną ocenę spontanicznych wypowiedzi, np. świadka. Jest tylko załącznikiem do protokołu.

Czynności, które muszą być pisemne: akt oskarżenia, wyrok, powództwo cywilne, środki odwoławcze od orzeczeń w postępowaniu kasacyjnym.

Ustawa określa alternatywnie art. 200 § 1: biegły składa ustnie lub na piśmie.

Art. 394 § 2 – odstępstwa od ustności.

95) Zasada uczciwego procesu.

Zasada rzetelnego procesu.

Zasada sprawiedliwego procesu.

Art. 14.1 PO, art. 6.1 KE, art. 45.1 Konstytucji RP.

Droga sądowa – musi być prowadzona przed właściwym bezstronnym sądem i w odpowiednim terminie (bez zbędnej zwłoki).

Zasada lojalności (inni wiążą ją z zasadą rzetelności, albo też z zachowaniem równości broni, zapewnienia prawa do obrony).

Zakres zasady (prof. Waltoś): organy procesowe winny prowadzić postępowanie rzetelnie i z poszanowaniem godności uczestników oraz w odpowiednim terminie.

Z zasady tej wynika:

-- organy procesowe powinny prowadzić postępowanie, traktując uczestnika lojalnie – nie można stosować podstępnych zabiegów;
-- nie można wprowadzać uczestników w błąd co do czynności procesowych;

--organ procesowy respektuje poczucie godności uczestników – zakaz poniżania ich w trakcie procesu; powinny odnosić się z kulturą do uczestników niezależnie jaką prezentują sylwetkę moralną;

-- organ procesowy musi działać szybko – zakończenie postępowania w rozsądnym terminie;

-- informowanie przez organ uczestników o ich prawach i obowiązkach art. 16.

96) Zasada koncentracji materiału procesowego.

Polega na skupieniu środków procesowych wokół przedmiotu procesu i na przeprowadzeniu postępowania bez zbędnej zwłoki. Ta zasada jest adresowana nie tylko do sądu, ale także do innych organów procesowych prowadzących postępowanie.

Jest konsekwencją zasady bezpośredniości.

Wyraża dyrektywę zmierzającą do przyspieszenia postępowania, prowadzi do zaoszczędzenia czasu organom procesowym i innym uczestnikom procesu.

Częściowo wyraża ją art. 366 § 2 (przewodniczący powinien dążyć do rozstrzygnięcia sprawy na pierwszej rozprawie głównej) – traktuje on jednak koncentrację zbyt wąsko, ogranicza ją bowiem tylko do rozprawy.

Dwie reguły pozostające w pewnym związku z zasadą koncentracji:

-- reguła ciągłości rozprawy (dotyczy fragmentu postępowania) – chodzi o zapewnienie wydania wyroku przez ten sam skład sądu, który prowadzi rozprawę;

-- reguła ciągłości procesu.

Koncentracja materiału procesowego przyczynia się niewątpliwie do szybkości postępowania, ale między koncentracją a szybkością nie można postawić znaku równości. Koncentracja oznacza skupienie środków procesowych (materiału dowodowego) wokół głównego przedmiotu procesu. Natomiast szybkość oznacza przeprowadzenie procesu w krótkim czasie.

Zasada prawdy materialnej tak silnie ogranicza zasadę szybkości, że trudno mówić o naczelnej zasadzie szybkości procesu. Należy więc szybkość traktować jedynie jako element zasady koncentracji, stanowiącej wyraz eliminacji zbędnej zwłoki w postępowaniu.

Art. 14.3 Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych

Art. 6.1 EKPC

Art. 45 Konstytucji

Zasada wyrażana w całym szeregu grup przepisów: 1) ograniczających czas trwania postępowania przygotowawczego: art. 310 § 1 i § 2, art. 321i § 2 i § 3; 2) dotyczących koncentracji postępowania sądowego: art. 366 § 2, art. 401 § 1 i § 2, art. 402 § 2 i § 3, art. 404 § 1 i § 3; 3)określających terminy dokonania czynności procesowych: art. 126, art. 337, art. 335, art. 387, art. 376, art. 377, art. 263.

97) Zasada kontroli decyzji procesowych.

Każdy może się mylić, sędzia też. Przyczyny omylności organu procesowego mogą być różne.

Ustawodawstwa określają możliwość dokonania kontroli, przede wszystkim instancyjnej, rozstrzygnięć procesowych art. 2.1 Protokołu 7 do Konwencji Europejskiej, art. 14.5 MPPOiP, art. 78 i art. 176.1 Konstytucji RP.

Art. 425 § 1 k.p.k. – od orzeczenia wydanego w I instancji przysługuje stronom oraz podmiotowi określonemu w art. 416 (podmiotowi, który odniósł korzyść majątkową z przestępstwa popełnionego przez sprawcę działającego w imieniu tego podmiotu), a także innym osobom wskazanym w ustawie, środek odwoławczy.

K.p.k. zna jeszcze inne środki kontroli (poza środkami odwoławczymi) nadzwyczajne środki zaskarżania oraz odwołania.

Nasze prawo przewiduje dwa systemy kontroli:

-- system kontroli rozstrzygnięć procesowych – instancyjnej kontroli;

-- kontrola rozstrzygnięć procesowych z urzędu – kontrola w ramach nadzoru.

Kontrola instancyjna – dokonywana przez różne organy (w zależności od stadium procesu oraz w zależności od środka zaskarżenia przysługującego danemu podmiotowi). Organem odwoławczym może być prokurator nadrzędny nad prokuratorem, który wydał zaskarżone postanowienie w postępowaniu przygotowawczym, ale może być także sąd rejonowy, okręgowy, apelacyjny rozpoznający środek odwoławczy od orzeczeń sądów niższej instancji.

Art. 24 i następne – sądami I instancji są sądy rejonowe i sąd okręgowy; II instancji: sąd okręgowy i sąd apelacyjny.

Art. 293 § 2, art. 27 wyjątkowo organem odwoławczym może być sąd rejonowy, SN.

Wyjątkowo organem odwoławczym na decyzję wydaną przez prokuratora może być sąd.

Występują tu różne odstępstwa:

-- organem dokonującym kontroli zaskarżonego orzeczenia może być organ umiejscowiony w ramach odrębnego układu ustrojowo-organizacyjnego np. na postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym przysługuje zażalenie do sądu rejonowego, w którym dokonano zabezpieczenia – art. 293 § 2;

-- od postanowień sądu o przeprowadzeniu środka zapobiegawczego, nałożeniu kary porządkowej, a także przeprowadzeniu obserwacji w zakładzie leczniczym – zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego (nie do nadrzędnego sądu).

Kontrola instancyjna dokonywana jest za pomocą środków zaskarżenia.

Środki zaskarżenia – są to sposoby, za pomocą których uprawniony podmiot dąży do zmiany rozstrzygnięcia, które uważa za niesłuszne.

Karne środki zaskarżenia:

-- zwyczajne środki zaskarżenia środki odwoławcze, sprzeciwy i quasi-sprzeciwy, odwołanie;

-- nadzwyczajne środki zaskarżenia wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądowym, kasacja, wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

Środki odwoławcze: zażalenie i apelacja – art. 459, art. 444. Charakteryzują się skargowością, dewolutywnością (bezwzględną lub względną), suspensywnością (bezwzględną lub względną), zakazem reformationis in peius.

W postępowaniu przygotowawczym zażalenie przysługuje na postanowienia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Zażalenie to rozpoznaje z reguły prokurator nadrzędny, a wyjątkowo sąd.

Kontrola rozstrzygnięć z urzędu – łączy się to ze środkami nadzoru.

Środki nadzoru – prawem przewidziane sposoby, za pomocą których, z inicjatywy organów I lub II instancji, może dojść do zmiany rozstrzygnięcia, które organ procesowy uważa za niesłuszne.

Korzystanie z takiego środka nadzoru prowadzi do zmiany rozstrzygnięcia z inicjatywy organu procesowego.

Kontrola z urzędu ma miejsce w przypadku podjęcia umorzonego postępowania przygotowawczego – art. 327 § 1, podjęcia postępowania warunkowo umorzonego – art. 549.

98) Zasada udziału czynnika społecznego w postępowaniu karnym.

Nie została podniesiona do rangi zasady konstytucyjnej.

Art. 3 k.p.k. – w granicach określonych w ustawie postępowanie karne odbywa się z udziałem czynnika społecznego.

Szerokie ujęcie tej zasady udział czynnika społecznego w postępowaniu karnym art. 15 § 2: wszystkie instytucje państwowe, samorządowe i społeczne są zobowiązane w zakresie swojego działania do udzielania pomocy organom prowadzącym postępowanie karne (chodzi tu m.in. o pomoc w zabezpieczeniu miejsca popełnienia przestępstwa, zapewnienie środków technicznych potrzebnych organom ścigania, dostarczenie opinii na żądanie organów procesowych).

Udział przedstawiciela społecznego w procesie karnym – udział rzecznika interesu społecznego art. 90-91: w postępowaniu sądowym do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego udział w postępowaniu jurysdykcyjnym może zgłosić przedstawiciel organizacji społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego lub ważnego interesu indywidualnego objętego zadaniami statutowymi tej organizacji.

Możliwość zastosowania poręczenia społecznego jako środka zapobiegawczego – art. 271.

Sądy przysięgłych wyrosły z konstrukcji tych sądów w Anglii w XVI-XVII w.

Mieliśmy namiastkę sądów przysięgłych w okresie Królestwa Polskiego. Później w kodeksie z 1928 r. też wprowadzono sądy przysięgłych, na terenie zaboru austriackiego. W okresie międzywojennym podjęto totalną krytykę sądów przysięgłych i w 1936 r. zostały one wyeliminowane.

Podjęto prace nad wprowadzeniem do sądownictwa jako czynnika społecznego ławników.

Sądy przysięgłych, które rozpropagowane zostały w całej Europie, ulegają zmianom. We Francji nastąpiła istotna zmiana po II wojnie światowej sąd przysięgłych przekształcił się w formę sądu ławniczego – sędziowie przysięgli zasiadają wraz z sędziami zawodowymi i głosują razem z sędziami zawodowymi.

Prof. Waltoś: wszystkie racje, które są negacją udziału ławników nie mogą przesłaniać faktu, że koncepcja sądu wyłącznie zawodowego pozostaje w jaskrawej sprzeczności z ideą społeczeństwa obywatelskiego.

99) Przesłanki procesu prywatnoskargowego
- postępowanie z oskarżenia prywatnego może być wszczęte jedynie w sprawach o przestępstwa przekazane do ścigania skargą prywatną przez przepisy k.k.:
-- nieumyślne uszkodzenie ciała o charakterze innym niż powodujące ciężki uszczerbek na zdrowiu;
-- lekkie uszkodzenia ciała (czas nidłuższy niż 7 dni)
-- zniesłąwienie i zniewagę
-- naruszenie nietykalności cielesnej
oraz innych ustaw: - prawo prasowe; - ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
- postępowanie wszczynane jest na podstawie:
-- prywatnego aktu oskarżenia;
-- ustna bądź pisemna skarga pokrzywdzonego złożona na policji;
- w sprawach z oskarżenia prywatnego wszczęcie procesu następuje przez sam fakt złożenia prywatnego aktu oskarżenia, bądź przekazania skargi, a gdy okazuje się już w trakcie jego kontroli wstępnej, że zachodzą przeszkody procesowe sąd może przed rozprawą umorzyć postępowanie
- nie funkcjonuje tu postępowanie przygotowawcze;
- sprawy te sąd rozpoznaje jednoosobowo; wyjątek: w sprawach o zniesławienie sąd orzeka z udziałem ławników;
- przeprowadzenie rozprawy posiedzeniem pojednawczym, prowadzonym przez sędziego;
- podział pojednań na:
-- pojedyncze zwykłe (proste) – pogodzenie w sprawie karnej i umorzenie postępowania
-- pojedyncze poszerzone – pojednanie może objąć inne sprawy oskarżenia prywatnego, toczące się między tymi stronami;
- zamiast posiedzenia pojednawczego możliwe jest postępowanie mediacyjne:
- sąd z własnej inicjatywy ale za zgodą atron albo na ich wniosek wyznaczyć termin do przeprowadzenia mediacji;
-- sąd wskazuje instytucje lub osobę godną zaufania, która przeprowadzi postępowanie mediacyjne;
- oskarżenie wzajemne – oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na roprawie głównej wnieść przeciwko oskrżycielwi prywatnemu, będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem zarzucanym temu oskarżonemu;
- rozprawa w sprawach z oskarżenia prywatnego toczy się t rybie uproszczonym, sąd zatem w razie usprawiedliwionego niestawiennctwa oskarżonego może orzekać wyrokiem zaocznym;

100) Postępowanie nakazowe
- postępowanie nakazowe – tryb, w którym sąd orzeka bez rozprawy na podstawie materiałów zebranych w postępowaniu przygotowawczym;
- o zastosowaniu tego trybu decyduje prezes sądu, który po zapoznaniu się z aktem oskarżenia może skierować sprawę na posiedzenie sądu, gdy uznaje że zachodzi możliwość wydania wyroku nakazowego;
- postępowanie nakazwowe możliwe jest w sprawach o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w trybie uproszczonym, z tym że nie może być stosowana ujemne przesłąnki trybu nakazowego:
-- wobec osoby pozbawionej wolności w tej lub innej sprawie
-- w sprawach o czyny ścigane z oskarżenia prywatnego;
-- gdy zachodzi okoliczność skutkujące obowiązakową obroną w toku całego procesu;
- przesłanki dodatkowe:
-- uznanie w oparciu o materiał dowodowy dochodzenia, że prowadzenie rozprawy nie jest konieczne;
-- dokonuje na podstawie tego materiału niewątpliwych ustaleń co do sprawstwa i winy oskarżonego, tak że okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości;
-- uznanie, iż kara ograniczenia wolności lub grzywna w rozmarach jakie wolno orzekać w tym trybie, wystraczą;
- sąd orzeka na posiaedzeniu, wydając wyrok nakazaowy;
- w posiedzeniu tym udział stron jest obecnie wykluczony art. 500 par. 4
- może być orzeczona jedynie kara ograniczenia wolności w pełnym jej rozmiarze albo grzywna do 100 stawek dziennych lub do 200 000zł;
- przysługuje zaskarżenie sprzeciwem w terminie zawitym 7 dni od daty doręczenia;

101) Stan zawisłości sprawy
- nie wszczyna się sprawy, a wszczęte umarza gdy wcześniej wszczęte postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby toczy się- jest to tzw. stan zawisłości sprawy – zawisłość prawna sporu – litis pendentio
- zawisłość sprawy rozpoczyna się z chwilą wszczęcia postępowania karnego i trwa do chwili uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie;
- zgodnie z dyrektywą ne bis in idem;
- zawisłość sprawy nie uchyla zawieszenia postępowania – art. 22, która mimo zawieszenia nadal istnieje.

102) Postępowanie zażaleniowe
-> względna odwołalność, suspensywność;

- służy też do zatrzymania prewencyjnego;
- postanowień zamykających drogę do wydania wyroku;
- środki zabezpieczające;
- zarządzenie Prezesa Sądu
- osoby uprawnione: nie tylko strony, gdy dot. tych osób bezpośrednio, narusza ich prawa interesy;
-> posiedzenie – udział -> obrońca, pełnomocnik, oskarżony;
I intancja (7 dni)
-> wniosek o uzasadnienie -> to termin zażalenia, jak dla apelacji;
odpowiedź na zażalenie zstron
- postanoiwenia kończące postępowanie
Terminy różne: 3 dni utzrymanie św. Mimowego; 46 h tymczasowe aresztowanie; niezwłocznie, natychmiast;
- ten sam skład orzekający musi rozpatrzeć, nie w postępowaniu przygowowawczym
-> przekazuje -> II instancji: -> sąd wyższy; -> sąd właściwy.

103) Postępowanie prywatno – skargowe
- pokrzywdzony
Przesłanki dodatnie:
1) uprawdopodobnienie popełnienia przestępstwa
2) zasada skargowości
3) popierania skargi -> odstąpienie -> sensu stricto / largo
4) termin 1 rok / 3 lata
5) opłata
Przesłanki ujemne:
1) przedawnienie karalności;
2) odstąpienie od oskarżenia
3) nieletniość sprawcy
4) art. 60
Odrębności:
1) brak oskarż. Publicznego
2) pojednanie, mediacja;
3) skarga wzajemna
4) nie ma postępow. Przygotowawczego
5) 3krotne;

104) FUNKCJE PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO:

- normuje działalność, przez którą wciela się w życie prawo karne materialne;

- pełni rolę służebną w stosunku do prawa karnego materialnego;

- istnieje stwierdzenie w nauce, że prawo procesowe to zespół norm regulujących postępowanie w sprawach o przestępstwa; takie stwierdzenie uznane zostało przez doktrynę za zbyt mocne i niezbyt ścisłe; prawo karne procesowe dotyczy przecież także wykroczeń; jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego okazuje się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd nie przekazuje sprawy właściwemu sądowi – rozpoznaje ją stosując w dalszym toku sprawy przepisy o wykroczeniach;

- prawo karne procesowe to ogół norm regulujących postępowanie w sprawach o czyny zabronione przez ustawę karną.

1)funkcja porządkująca – skoordynowanie i uporządkowanie poszczególnych czynności i nurtów procesowych tak, aby proces mógł przebiegać sprawnie i bez zahamowań;

2)funkcja gwarancji interesów uczestników procesu – uczestnicy wiedzą z góry o swoich uprawnieniach i obowiązkach, a także ciężarach (bo te obowiązki i ciężary wynikają wyraźnie z uregulowań k.p.k.);

3)funkcja gwarancji celów procesu – a zwłaszcza merytorycznego celu; aby każdy winny był trafnie ukarany, a nikt niewinny nie poniósł odpowiedzialności karnej;

4)funkcja likwidacji konfliktów między jednostkami – ta funkcja występowała także w kodeksie poprzednim z 1969 r.; przejawiała się głównie w formie pojednania i ugody w sprawach prywatnoskargowych, a także ugody w sprawach cywilnych; obecnie postępowanie pojednawcze – art. 489 i art. 490 k.p.k.

Konsensualizm: porozumienia między uczestnikami procesu. Wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego – porozumienie.

W zakresie odpowiedzialności karnej:

--funkcja ścigania przestępców – wykonywana jest w toku śledztwa w postępowaniu przygotowawczym, a także przed sądem w ramach oskarżania; ściganie karne jest działalnością celową, zmierzającą do wykrycia rzeczywistego sprawcy przestępstwa, co oznacza, że organ musi poszukiwać i wykrywać okoliczności (zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego) – art. 4 k.p.k.;

-- obrona karna – reakcja na ściganie karne, mająca na celu obronę interesu oskarżonego; jest składnikiem stosunku sporności; występuje we wszystkich stadiach procesu; obrona przede wszystkim przez samego oskarżonego, także przez jego obrońcę; przejawia się także w działaniach innych jeszcze podmiotów – np. oskarżyciel publiczny ma prawo działać także na korzyść oskarżonego (art. 425 § 4 k.p.k.);

-- funkcja rozstrzygania – polega na podejmowaniu decyzji o głównym przedmiocie procesu; spełnia ją podmiot kierujący postępowaniem na tym etapie procesu;

-- wykonanie rozstrzygnięć – celem jest realizacja wydanego rozstrzygnięcia, chyba że decyzja nie zawiera rozstrzygnięcia nadającego się do wykonania (np. wyrok uniewinniający);

W zakresie odpowiedzialności cywilnej:

O roszczeniu cywilnym może rozstrzygać sąd z urzędu – art. 415 § 4 k.p.k.

Art. 46 k.k. – obowiązek naprawienia szkody.

Obrona przed dochodzeniem roszczeń cywilnych – osobiście lub przez obrońcę oskarżonego.

105) POLECENIA.

Art. 93 – w wypadkach określonych w ustawie sąd, a także prokurator, władni są wydać polecenia policji lub innym organom. Wydawane przez sąd czy prokuratora polecenia organom pozasądowym powodują, że te organy są związane tymi poleceniami, mamy tu do czynienia z pewnego rodzaju stosunkiem nadzorczym.

Rozdział 37 – nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym, w którym mowa o poleceniach jako o jednej z czynności, które może podejmować prokurator w ramach czynności nadzoru art. 326 § 3 pkt 4: w razie nie wykonania przez organ (nie będący prokuratorem) postanowienia, zarządzenia, postanowienia lub zarządzenia prokuratora sprawującego nadzór, na jego żądanie przełożony funkcjonariusza wszczyna postępowanie służbowe, o wyniku którego musi być poinformowany prokurator.

106) UCZESTNICY PROCESU.

Podmioty, które biorą udział w postępowaniu karnym w określonej przez prawo roli.:organy procesowe, strony procesowe, przedstawiciele procesowi stron, rzecznicy interesu społecznego,

pomocnicy procesowi (np. tłumacz, specjalista),podmiot z art. 416.

Mamy do czynienia z różnymi grupami uczestników procesu.

Organy procesowe – organy państwowe powołane do pełnienia określonej roli w procesie karnym. Wyróżniamy:

- -organy kierownicze – funkcjonariusz Policji prowadzący dochodzenie, prokurator kierujący postępowaniem przygotowawczym, sąd w postępowaniu jurysdykcyjnym,

- - organy pomocnicze – np. funkcjonariusze Policji, którzy doprowadzili oskarżonego na salę rozpraw i siedzą koło niego.

107) Poręczenie społeczne.

Nowa instytucja, wprowadzona w kodeksie z 1969 r. Przejęta przez obecnie obowiązujący kodeks.

Art. 271 – od pracodawcy, kierownika szkoły lub uczelni, których oskarżony jest pracownikiem, uczniem lub studentem, od zespołu, w którym oskarżony pracuje lub uczy się, albo od organizacji społecznej, której oskarżony jest członkiem, można na ich wniosek przyjąć poręczenie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie i nie będzie w sposób bezprawny utrudniał postępowania. Jeżeli oskarżony jest żołnierzem, można przyjąć poręczenie zespołu żołnierskiego, złożone za pośrednictwem właściwego dowódcy.

Także swego rodzaju umowa między organem procesowym a poręczającym.

Ten środek zapobiegawczy ma gwarantować przestrzeganie przez oskarżonego ciążących na nim obowiązków (stawiennictwo na wezwanie organu procesowego).

Konsekwencje niedotrzymania tej „umowy” zwrócić uwagę!

Poręczający jest zobowiązany do baczenia, żeby oskarżony stawił się na wezwanie organu procesowego i zobowiązany jest do powiadomienia organu procesowego o jego zamierzeniach uniknięcia stawiennictwa.

Poręczający może ponieść konsekwencje niewłaściwego realizowania swojego uprawnienia, może być nawet na niego nałożona kara porządkowa, zgodnie z art. 287.

108) Poręczenie osoby godnej zaufania.

(zwane poręczeniem osobistym, honorowym, indywidualnym)

Polega na złożeniu poręczenia przez osobę cieszącą się w danym środowisku, społeczności, wysokim autorytetem (poseł, hierarcha kościelny). Istota: osoba godna zaufania sama powinna wystąpić do organu procesowego ze stosownym wnioskiem, że chce wystąpić w roli osoby godnej zaufania.

To poręczenie polega przede wszystkim na przedsiębraniu starań, aby oskarżony nie utrudniał postępowania i stawił się na każde wezwanie organu procesowego. Wymaga też osobistych działań poręczającego, jakie okażą się potrzebne do wykonania tych obowiązków przez oskarżonego.

109) Dozór policji i przełożonego wojskowego.

Środek nieizolacyjny. Polega na ograniczeniu wolności oskarżonego.

Wydanie stosownego postanowienia przez sąd lub prokuratora w postępowaniu przygotowawczym musi zawierać określone nakazy i zakazy: zakaz wydalania się oskarżonego z określonego miejsca, nakaz zgłoszenia się do organu dozorującego, policji w określonych odstępach czasu, nakaz zawiadomienia tych organów o zamierzonym wyjeździe i terminie powrotu, a także inne ograniczenia oskarżonego niezbędne do wykonywania nadzoru (np. zakaz kontaktu oskarżonego z określonym środowiskiem).

Postanowienie, w którym określony jest dozór podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia.

110) Zakaz opuszczania kraju.

Cel: zapobiegnięcie uchylaniu się oskarżonego od wymiaru sprawiedliwości i zapewnienie prawidłowego toku postępowania.

Występuje w dwojakiej postaci:

zakaz prosty opuszczania kraju,

zakaz złożony opuszczania kraju – połączony może być z zatrzymaniem dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy lub połączony z zakazem wydania takiego dokumentu.

Zakaz opuszczania kraju jest samodzielną podstawą, określoną w art. 277 § 1, którą należy traktować węziej niż z art. 251 § 1 pkt 1.

Środek ten stosuje w postępowaniu przygotowawczym prokurator, a w postępowaniu jurysdykcyjnym sąd. Przysługuje zażalenie.

K.p.k. przewiduje 2 formy zatrzymania paszportu:

zatrzymanie paszportu (zatrzymanie prawne);

tzw. tymczasowe zatrzymanie paszportu (do czasu wydania postanowienia w przedmiocie zakazu opuszczania kraju) – dokonują organy prowadzące postępowanie przygotowawcze: policja, inne organy.

111) Zawieszenie czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu – art. 276.

Można zawiesić oskarżonego w czynnościach służbowych, w wykonywaniu zawodu, lub nakazać powstrzymanie się od konkretnej działalności, prowadzenia określonego rodzaju pojazdów.

Charakter pozaprocesowy. Zbliżony swoim charakterem do środków zabezpieczających z k.k.

Ze względu na znaczną dolegliwość tego środka, ustawodawca nakazuje zaliczenie okresu rzeczywistego stosowania tych środków zapobiegawczych na poczet orzeczonych w danej sprawie środków karnych unormowanych w art. 39 pkt 2 i 3 k.k.

112) Schronisko dla nieletnich.

Ustawa z 1982 r. Przepisy ostatnio znowelizowane!

Art. 27 § 1 – możliwość umieszczenia nieletniego w schronisku dla nieletnich, jeżeli zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym i jednocześnie zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia przez niego śladów, albo gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego.

Art. 27 § 2 – szczególna podstawa zastosowania tego środka: wyjątkowo także wtedy, gdy zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za osadzeniem go w zakładzie poprawczym, a nieletniemu zarzucono jedno z najpoważniejszych przestępstw.

Ustawodawca w celach gwarancyjnych przewidział okres pobytu nieletniego w schronisku: 3 miesiące. Może nastąpić przedłużenie o dalsze 3 miesiące (decyduje o tym sąd rodzinny).

Łączny pobyt do chwili wydania wyroku w I instancji nie może być dłuższy niż 1 rok.

113) Przesłuchanie – ustny sposób przeprowadzenia dowodu. Składający zeznania świadek winien przedstawić swoje spostrzeżenia na temat przedmiotu przesłuchania.

Przy przesłuchaniu obowiązują następujące reguły (art. 171 § 1):

-- musi odbywać się w warunkach umożliwiających swobodną wypowiedź;

-- osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodę wypowiedzi w granicach określonych celem danej czynności, a dopiero po swobodnej wypowiedzi świadka można mu zadawać pytania:

do uzupełnienia,

do wyjaśnienia,

do kontroli,

zeznań, które swobodnie złożył.

Nasz k.p.k. przyjął metodę mieszaną – zawierającą elementy swobodnej wypowiedzi i zadawanie pytań art. 171.

Kilka etapów przesłuchania:

część wstępna – sprawdzenie tożsamości, powiadomienie o tym, w jakim charakterze będzie przesłuchiwana, pouczenie o odpowiedzialności za fałszywe zeznania;

uzyskanie informacji dotyczących danych osobowych;

w zależności o rodzaju świadka, może zaistnieć konieczność pouczenia go o prawie odmowy zeznań, jeśli okaże się że jest on osobą najbliższą;

przesłuchanie właściwe (spontaniczne przedstawienie informacji, które chce świadek przekazać);

przesłuchanie uzupełniające – poprzez zadawanie pytań trojakiego rodzaju.

Konfrontacja – art. 172.

Przesłuchanie za pośrednictwem tłumacza – art. 204.

Przesłuchanie z udziałem biegłego lekarza lub psychologa – art. 192.

Szczególne formy przesłuchania: wyartykułowane ze względu na: właściwość przesłuchiwanego, warunki, w jakich odbywa się przesłuchanie, metody uzyskiwania środków dowodowych, tematykę przesłuchania.

Np. przesłuchanie dzieci – art. 185a, biegłego, osób starych (specyfika ze względu na podmiot), przesłuchanie konfrontacyjne.

114) Wywiad środowiskowy – art. 214.

W formie pisemnego dokumentu sprawozdawczego. Jest w zasadzie fakultatywny, a wyjątkowo obligatoryjny (w sprawach o zbrodnie; w stosunku do oskarżonego, który nie ukończył 21 roku życia).

* Co powinien zawierać wywiad środowiskowy.

Bardzo istotne są wywiady środowiskowe, zwłaszcza w postępowaniu w sprawach nieletnich.

115) Dowód rzeczowy.

Może to być każdy przedmiot, którego cechy mają dostarczać informacji dla toczącego się procesu, ale może być to także miejsce, w którym popełniono przestępstwo, ciało płynne, ciało lotne, których cechy (barwa, zapach, skład chemiczny) mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy karnej. W tym znaczeniu rzeczą są także zwłoki ludzkie.

Oględziny – nie tylko używanie wzroku, możemy operować innymi zmysłami (słuchem, węchem).

Oględziny:

miejsca (przedmiotu, powierzchni, zwłok)

osoby

rzeczy.

Oględziny przeprowadza organ procesowy. Mogą być też oględziny złożone, przy których poza organem procesowym bierze udział także biegły – np. art. 308.

Z czynności oględzin sporządza się protokół. Dla niektórych czynności powoływani są specjaliści sensu stricte.

Oględziny osoby – sposób przeprowadzenia dowodu z osobowego źródła dowodowego (osoby żyjącej). Oskarżony ma obowiązek poddać się oględzinom ciała czy innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała. Pokrzywdzony nie może nie zgodzić się na takie badanie, jeśli jest połączone z oględzinami, ale nie jest połączone z zabiegiem chirurgicznym, kiedy w grę wchodzi stan jego zdrowia (karalność czynu z tego względu).

Bardzo często dla uzyskania dowodów rzeczowych i osobowych przeprowadzany jest szereg czynności związanych z przeszukaniem, zatrzymaniem rzeczy.

116) Apelacja
art. 444 od wyroku sądu I instancji: stronom; podmiotowym art. 416; pokrzywdzony
przysługuje apelacja, chyba, że ustawa stanoiw inaczej;
termin: 14 dni od wyroku z uzasadnieniem
1) Przymus adwokacki
2) rozpozanie - -> co do winy – cały wyrok;
-> co do kary - > wszystkie kary
Przyyjęcie apelacji -> strona, osarzony + akta do sądu odwołąwczego
Sąd odwoławczy rozpozanje sprawę na rozprawie lub posiedzeniu (zwrot do I instancji – uzasadnienie)
3) sąd odwoławczy co do istoty sprawy post. Dowodowe NIE!
4) zakazy: sąd odwołąwczy nie może skazać osoby, która została w I instancji uniewinniona, umorzone, warunkowo umorzone;
- > surowsze tylko gdy nie zawiera ustaleń faktyczych
- > zaostrzenie – dożywocie – nie
- uzasadnienie z urzędu 14 dni -> uzasanienie na wniosek;