01.10.2015.

Zaliczenie: test(można pisać ze skryptem)

Literatura:

1. „Wybrane zagadnienia psychologii ekonomicznej” A. Sowińska

2. „Psychologia ekonomiczna” Tadeusz Tyszka

3. „Psychologia ekonomiczna” Tomasz Zaleśkiewicz

4. „Psychologia konsumenta” Tyszka, Falkowski

Psychologia- nauka o szeroko rozumianym zachowaniu człowieka i jego procesach psychicznych

Zastosowania- najwyraźniej i najwcześniej uformowały się 3 „gałęzie”: psychologia wychowawcza, kliniczna i pracy

Ekonomia ma na uwadze przede wszystkim optymalizację warunków zaspokajania potrzeb człowieka. Psychologia skupia się na strukturze i genezie potrzeb człowieka oraz nad ich wpływem na samopoczucie i rozwój.

Psychologia ekonomiczna- dziedzina, w obrębie której prowadzi się badania eksperymentalne nad zachowaniami i decyzjami ekonomicznymi oraz formułuje teorie je opisujące.

Ekonomia to nauka przede wszystkim dedukcyjna stosująca matematyczne modele zjawisk.

Zmienne psychologiczne mogą tu być traktowane jako czynniki pośredniczące pomiędzy zagregowanym poziomem bodźcowym, a zagregowanym poziomem reakcji.

Znajomość procesów pośredniczących umożliwia zrozumienie związku między danymi zagregowanymi.

Przykładowo: konsumpcja na poziomie makro zależy od ogólnych zmiennych systemowych, ale zależy też od takich….

Analizowane są następujące rodzaje zachowań ekonomicznych(i zw. z nimi problemów): kupowanie, oszczędzanie, inwestowanie, płacenie podatków, dawanie.

Procesy jakie zachodzą w gospodarce- zwłaszcza w sferze konsumpcji i pracy- wywierają istotne piętno na życiu wszystkich obywateli.

Z kolei analizując przejawy oddziaływania ekonomii na funkcjonowanie człowieka autorzy omawiają w pływ na jednostkę: różnych strategii marketingowych, reklamy, pieniądza, systemu podatkowego, rozwoju gospodarczego.

08.10.2015.

Podstawowe problemy badawcze psychologii ekonomicznej dotyczą(Warneryd):

1. Rynku, konsumenta(w centrum uwagi znajduje się konsument oraz zachowania związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego)

2. Przedsiębiorstwa(przedmiotem badań jest przedsiębiorca i jego działania)

3. Sfery: obywatel i społeczeństwo(np. reakcji wobec polityki gospodarczej i społecznej, bezrobocia, inflacji)

Problemy badawcze psychologii ekonomicznej:

1. Racjonalność ocen i decyzji ekonomicznych

2. Typy błędów popełnianych w różnych fazach procesu ich podejmowania

3. Wpływ kontekstu społecznego

• Spostrzeganie ryzyka finansowego i sposoby dokonywania wyborów w warunkach ryzyka

• Rozumienie środowiska ekonomicznego przez dzieci i rozwój ich wiedzy o pieniądzu

• Rozwój kompetencji niezbędnych do funkcjonowania w świecie ekonomicznym

• Rola pieniądza i jego funkcje pozaekonomiczne

• Determinanty decyzji finansowych, dot. Oszczędzania, wydawania, ubezpieczania się, płacenia podatków, inwestowania

Klasyczne teorie ekonomii opierają się na licznych założeniach, m.in.:

• Ludzie są racjonalni

• Podejmowane przez nich decyzje są nastawione na maksymalizowanie osobistych korzyści

• Poprawnie kalkulują prawdopodobieństwa

• Preferencje człowieka są stałe w czasie

• Wszystkie rodzaje pieniędzy i źródła dochodów są przez ludzi interpretowane jako zamienne

Ludzie są racjonalni?(przykłady nieracjonalności):

• Uleganie impulsom podczas zakupów

• Przetrzymywanie oszczędności w domu

• Koncentrowanie się na nominalnej, a nie realnej wartości pieniądza(cena wyrażona w silniejszej walucie wydaje się atrakcyjniejsza)

• Przepłacanie za ubezpieczenie przedmiotów, które mają dla nas wartość sentymentalną

• Uleganie złudzeniom w ocenie ryzyka finansowego(przeceniamy ryzyko słabiej znanych form inwestycyjnych np. akcji, nie doceniając lepiej znanych, np. walut obcych)

Herbert Simon:

• Ludzie dokonują wyborów satysfakcjonujących, a nie racjonalnych

• Wybierają nie to co jest najlepsze w kategoriach absolutnych, lecz to co w danym momencie zaspokaja ich aspiracje

• Podejmowane przez nich decyzje są nastawione na maksymalizowanie osobistych korzyści

22.10.2015.

Dziedziny pokrewne psychologii ekonomicznej:

1. Ekonomia behawioralna

• Koncentruje się na modyfikowaniu klasycznych teorii ekonomicznych poprzez odniesienie ich do wyników badań empirycznych oraz na uzupełnianiu tych teorii o elementy behawioralne

• Szukanie anomalii czyli odstępstw od założeń teoretycznych w rzeczywistych zachowaniach ludzi. Odkrycie różnicy między poziomem normatywnym, a opisowym i nowy alternatywny model, który uwzględnia psychologiczne osobliwości zachowań ekonomicznych. Następnie model ten poddaje się testom empirycznym

1. Finanse behawioralne

• Celem finansów behawioralnych jest empiryczne testowanie założeń dotyczących zachowania się inwestorów, które to założenia są przyjmowane w nauce o finansach

• Badania empiryczne:

• Złudzeń poznawczych, którym ulegają inwestorzy(np. w prognozowaniu zmian kursów cenowych na giełdach)

• Procesów podejmowania decyzji(np. związanych z kupnem i sprzedażą aktywów)

• Błędów wynikających z neefektywnego przetwarzania informacji i ulegania emocjom

1. Ekonomia eksperymentalna

• Polega na badaniu- za pomocą eksperymentów- wyborów finansowych dokonywanych w kontekście społecznym(np. wyborów o podziale dóbr)

1. Neuroekonomia

• Interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, w której analizuje się neurofizjologicznie podstawy wyborów ekonomicznych dokonywanych przez ludzi

• Neuromarketing koncentruje się na odkrywaniu neurofizjologicznych podstaw i ocen zachowań konsumenckich

Metody pomiarowe neuroekonomii

Wiele procesów psychicznych determinujących zachowania ekonimoczne to procesu automatyczne, bez udziału świadomości. Dzięki zastosowaniu metod opartych o analizę pracy mózgu, takich jak:

• Rezonans magnetyczny

• Tomografia komputerowa

• Elektroencefalografia(EEG)

• Psychogalwanometr

Można wnioskować, które procesy psychiczne najsilniej determinują zachowania

Efektem błędy graczy giełdowych:

• Nadmierna pewność siebie

• Nierealistyczny optymizm

• Efekt kotwiczenia(posługiwanie się arbitralną wartością jako punktem wyjścia, do którego dostosowuje się swoją ocenę)

12.11.2015.

Finanse behawioralne

Celem finansów behawioralnych jest empiryczne testowanie założeń dotyczących zachowania się inwestorów, które to założenia są przyjmowane w nauce i finansach

1. Badania empiryczne:

• Złudzeń poznawczych, którym ulegają inwestorzy(np. w prognozowaniu zmian kursów cenowych na giełdach)

• Procesów podejmowania decyzji(np. związanych z kupnem i sprzedażą aktywów)

• Błędów wynikających z nieefektywnego przetwarzania informacji i ulegania emocjom

Efektem BŁĘDY graczy giełdowych

• Nadmierna pewność siebie

• Nierealistyczny optymizm

• Efekt kotwiczenia(posługiwanie się arbitralną wartością jako punktem wyjścia, do którego dostosowuje się swoją ocenę

• Myślenie konfirmacyjnie(zwane efektem potwierdzenia)

• Tendencja do preferowania informacji, które potwierdzają wcześniejsze oczekiwania i hipotezy, niezależnie od tego czy te informacje są prawdziwe. Powoduje, że ludzie poszukują informacji i zapamiętują je w sposób selektywny, interpretując je w błędny sposób. Efekt ten jest szczególnie silny w przypadku zagadnień wywołujących silne emocje i dotyczących mocno ugruntowanych opinii

• Ignorowanie regresji do średniej- błędna percepcja losowości(nadmierne zwracanie uwagi na jeden aspekt, a ignorowanie innego)

Błędy popełniane podczas decyzji inwestycyjnych

• Zbyt słaba dywersyfikacja portfela inwestycyjnego

• Zbyt częste przeprowadzania transakcji sprzedaży papierów wartościowych

• Wrażliwość wyborów na kontekst, który nie łączy się bezpośrednio z treścią problemu decyzyjnego

• Nieracjonalnie silna awersja do ponoszenia strat

Wszystkie rodzaje pieniędzy i źródła dochodów są przez ludzi interpretowane jako zamienne?

• Np. ludzie przypisują nadmierną wartość nagrodom, które mogą otrzymać natychmiast i, w konsekwencji, działają zbyt impulsywnie

Psychologia pieniądza

Wprowadzenie:

• Ludzie reagują na pieniądze w inny sposób niż na pozostałe dobra

• Pieniądz wywołuje silne i zróżnicowane namiętności, znaczenia, dążenia(Krueger)

• Pieniądz to najsilniejsze źródło szczęścia, ale także wzbudza obok śmierci największy lęk(Kenneth)

Skala podstaw wobec pieniądza- 3 psychologiczne aspekty pieniądza:

• Poczucie bezpieczeństwa(optymizm, pewność) i poczucie finansowego zagrożenia(pesymizm, niepewność)

• Samokontrola i powstrzymywanie się od wydawania pieniędzy(oszczędność, skąpstwo)

• Pieniądz jako symbol władzy i prestiżu społecznego(status, uzyskiwanie przewagi w grupie)

5 czynników(wymiarów) określających stosunek człowieka do pieniędzy:

1. Władza= prestiż- skłonność do używania pieniędzy w celu wywierania wrażenia na innych oraz traktowania pieniędzy jako miary osiągniętego dotychczas sukcesu życiowego

2. Powstrzymywanie się od wydawania pieniędzy. Ostrożne wydawanie pieniędzy oraz niechęć do pochopnego wydawania. Osoby osiągające wysokie wyniki w tym wymiarze dokładnie planują swoją finansową przyszłość i na bieżąco kontrolują swoją aktualną sytuację materialną

3. Nieufność. Ujawnia skłonność do spostrzegania sytuacji związanych z pieniędzmi jako podejrzanych i skłaniających do nieuczciwości

4. Jakość. Potrzeba wydawania pieniędzy w jaki najbardziej rozsądny(najlepszy) sposób np. nabywania produktów wyłącznie wysokiej jakości

5. Niepokój. Pieniądz jako przyczyna lęku i negatywnych emocji

19.11.2015.

• Nabywca władzy

• Poszukiwać sklepowych okazji

• Gracz

26.11.2015.

4 poziomu opisu zachowania konsumenta:

1. Charakterystyka jego właściwości

• Poznawczych

• Emocjonalno- motywacyjnych

• Osobowościowych

1. Poziomu najwyższy, związany z konsumpcją masową: człowiek jako obiekt…..

Typy klasyfikacji:

Osobowe charakterystyki konsumentów, obejmujące czynniki demograficzne i psychograficzne (zainteresowania i preferowane wartości). Taki opis wskazuje kim są reprezentanci poszczególnych segmentów, czym się interesują i jak można do nich dotrzeć.

Korzyści poszukiwane przez konsumentów, Opiera się na ustalonych wcześniej korzyściach wynikających z danego produktu dla różnych użytkowników

Reklama

Przekaz reklamowy polega na takim kształtowaniu informacji, aby wykorzystując wiedzę o psychice….