3. Historia rozwoju: * do nauki wprowadzi psychologi ekonom. francuski psycholog Gabriel Tarde w 1902r - opublikowa 2-tomowe dzie o „Psychologia ekonomiczna” - stwierdzi w nim, e baz rozwoju ekonom. zachowania stanowi za o enie, i cz owiek jest istot wchodz c w interakcje z innymi. W latach 40. nast pi wzrost zainteresowania . Badania Ernesta Dichter'a poszerzy y wiedz sprzedaj cy, kupuj cy oraz oddzia ywanie reklamy. Paul Albon twierdzi, i zachowanie ekonomiczne to nie tylko konsumpcja ale te praca. 4. Konsument - jest to osoba nabywaj ca towar na w asny u ytek (u ytkownik) w celu zaspokajania podstawowych potrzeb. W gospodarce rynkowej musi wyst pi mo liwo wyboru przez konsumenta danego dobra. # Potencjalnego konsumenta charakteryzuj okre lenia: a) zmienne demograficzne - wiek, p e , zawód, dochody, rodzina. b) zmienne spo eczno - kulturowe - kultura, klasa spo eczna i grupa odniesienia. Kultura: jest ród em warto ci, idea ów. Klasy: okre laj one, to co, akceptowane, po dane i niepo dane, zakazane w danym kr gu spo ecznym. c) zmienne indywidualno - spo eczne - indywidualny styl ycia, etap w cyklu yciowym, aktualnie posiadane zasoby czasu i uwagi po wi conej otoczeniu zewn. d) zmienne indywidualno - osobowo ciowe - charakter indywidualizacji, zaanga owanie ego, wiedza i do wiadczenie, postawy, sposób przetwarzania informacji i indywidualne mo liwo ci w tym wzgl dzie. # Kupowanie i motywy wyboru * Tauber rozró nia 2 grupy motywów le cych u podstaw zakupów: - motywy personalne - potrzeba odgrywania roli kupuj cego, pragnienie oderwania si od codzienno ci, ch zorientowania si w nowych trendach, ch sprawienia sobie przyjemno ci, potrzeba symulacji sensorycznej. - motywy spo eczne - potrzeba do wiadcze spo ecznych poza domem komunikowania si z innymi, ch dorównania grupie odniesienia, przyjemno p yn ca z robienia zakupów. Nie ka da decyzja o zakupie wynika z przemy le i racjonalnych rozwa a . Ludzie kupuj pod wp ywem impulsu (efektywne opakowanie, promocyjna cena). Fakt posiadania i kupowania pe ni funkcj okre laj c status i pozycj konsumenta. # Lojalno konsumentów - wobec ogromnej liczby produktów konsument kupuje ten, do którego przywyk . Na decyzj konsumenta wp ywa równie cena. # Rola cen i miejsca zakupu - cena, która lokuje si poni ej danej granicy staje si podejrzana (jest to za tanie by mog o by dobre), wysoka cena (produkt jest zbyt drogi by go kupi ). Konsument na nowo przystosowuje si do poziomu cen i okre la subiektywny obszar ceny akceptowanej. Miejsce gdzie kupuje jest równie wa ne jak to co kupuje. Klient ma swoje preferencje co do miejsca zakupu: wybór sklepu, nawyk i czynniki o charakterze spo ecznym, np.: potrzeby. G ównym motorem zachowa konsumenta staje si tendencja do u ytkowno ci, a popyt na dany produkt stanowi wypadkow jego oceny i gustów konsumenta. 5. Zasady post powania z klientem. # Klient - jest to osoba, która ma mo liwo ci i najcz ciej chce wymieni ró ne warto ci na towar lub us ug . Wymiana ta okre lana jest jako kupowanie, niezale nie od tego czy jest to dobro czy us uga. Ka dy mo e by klientem, gdy ka demu mo emy co zaoferowa . * rodzaje klientów: - k. zdecydowani - wiedz co mo e spe ni ich oczekiwania, posiadaj realne rodki do zakupu, - k. poszukuj cy - poszukuj towaru który ich zaspokoi, posiadaj rodki, - k. pragn cy nie potrafi okre li potrzeby, dysponuj rodkami, - k. niezamo ni - maj specyficzn potrzeb i oczekiwania, szukaj kompromisu pomi dzy pragnieniami a mo liwo ciami. # Dzia ania do pozyskania sta ych klientów: - dba o o szeroki asortyment towarów i us ug, - asortyment musi by zgodny z aktualn mod i trendami, - traktowanie sta ego klienta jak cz owieka rodziny a ponadto stosujemy rabaty cenowe, mi atmosfer . 6. Negocjacje - komunikacja perswazyjna, czyli jedna strona chce przekaza i przekona drug do podj cia decyzji, które uwa a za s uszne. * podstawowe okre lenie negocjacji to sekwencja wzajemnych posuni , poprzez które strony d do osi gni cia mo liwie korzystnego rozwi zania cz ciowego konfliktu interesów, przy czym musz one posiada wiadomo cz ciowej................ interesów bez czego nie by oby mo liwe rozpocz cie rozmów. Mechanizmem porozumienia jest wymiana ust pstw, koncesji, wzajemne stawianie warunków, których spe nienie okre la post powanie stron. *na przebieg negocjacji maj wp yw: cechy osobowo ciowe (negocjacyjne), sytuacja w jakiej dochodzi do procesu przetargowego, kontekst spo eczny, za o enia strategiczne. 7. Komunikowanie si z lud mi # Komunikacje - to wymiana ró nych przekazów zawieraj cych informacje, oceny i sugestie dzia ania, dzi ki którym uzgodnione jest stanowisko obu stron. *dobra komunikacja - oznacza taki sposób rozmawiania, który umo liwia rozumienie si i prowadzi do zgodnego rozwi zania problemu. Mówienie to jedynie cz aktywno ci nadawczej, gdy przesy a si sygna y niewerbalne poprzez gesty, mimik , d wi ki paraj zykowe, jako wypowiedzi oraz elementy rodowiska fizycznego. *s uchanie - to nie bierne odbieranie drugiej strony, ale aktywna reinterpretacja i bezs owne, za pomoc cia a, komentowanie tekstu ( ziewanie, gdy czujemy znudzenie). *wzorzec przebiegu komunikacji interpersonalnej: ród o - kto?; przekaz - co?; kana - jak?; odbiorca - komu?; skutek - efekt. # Negocjacje nale y podejmowa , gdy: - obie strony s gotowe do zawarcia umowy (istnieje pewien wspólny obszar zainteresowa i przychylne nastawienie) - istnieje zarówno zgodno , jak i konflikt (pe na zgoda, nie ma powodu do negocjacji. - dysponuje si kompetencjami decyzyjnymi (w adz ), dla dobra rozmów trzeba, by ka dy negocjuj cy mia zakres mo liwo ci decyzyjnych. # Negocjacji nie nale y podejmowa , gdy: - nasze szanse s znikome, tzn. gdy nie mamy do zaoferowania nic na czym zale y drugiej stronie i nie mo emy zbyt wiele wynegocjowa - opanowa o nas podniecenie emocjonalne, gdy utrudnia to obiektywnego spojrzenia na sytuacj , gdy wdajemy si wtedy w rozmow trzeba liczy si z mo liwo ci strat - istniej inne mo liwo ci zaspokojenia potrzeb czy realizacji zachowa ; chodzi o sprawdzenie czy istniej alternatywne sposoby post powania. # Style negocjacji a) ze wzgl du na tematyk - handlowe, polityczne, zawodowe, spo eczne, itd. b) ze wzgl du na rodzaj stron - ma e skie, rodzinne, kupieckie, bankowe, itd. c) od strony technicznej - negocjacje prowadzone bezpo rednio przez zainteresowanych, przez ich reprezentantów lub osoby trzecie, zawodowych negocjatorów (prawników). d) partnerski lub nierówny uk ad si mi dzy stronami. # Najwa niejszy wymiar rozmów to nastawienia: - n. kooperacyjne - to gotowo poszukiwania rozwi za korzystnych dla obu stron - n. rywalizacyjne - uwzgl dnia interes obu stron z akcentowaniem w asnej strony, mniej istotne jest uzyskanie straty czy korzy ci. - n. indywidualne - celem jest uzyskanie mo liwie du ych korzy ci finansowych. 8. Marketing - to proces gospodarczy, w ramach którego struktura popytu na dobra i us ugi jest antycypowana, rozszerzana i zaspokajana przez innowacj , aktywizacj sprzeda y i wymian dóbr i us ug. Marketing obejmuje wi kszo drogi dóbr i us ug. Marketing to produkt, opakowanie, cena, dystrybucja i promocja.

Podstawowym za o eniem marketingu jest szukanie niezaspokojonych potrzeb w dziedzinie gospodarki i tworzenie dóbr i us ug zape niaj cych t luk . # Jak zapewni sukces rynkowy produktu? - firmy rozwi zuj to przez skomplikowane badania, analizy i dzia ania (marketing). Podstaw tych dzia a jest zrozumienie konsumenta, motywów i mechanizmu jego dzia a i decyzji. Aby wyja ni zachowania konsumenta psychologowie si gn li do bada nad motywacj opartych na za o eniach psychologicznych, zastosowali za o enia teorii uczenia si i dane na temat przetwarzania informacji przez cz owieka oraz wykorzystali koncepcje z psychologii spo ecznej, np. psychologia zmiany postaw. *Sk adniki prowadz ce do gwarantowanego sukcesu: - produkt, którego nie ma; - produkt, którego wszyscy potrzebuj ; - produkt wyceniony aby si sprzeda ; - produkt wyceniony dla zysku. # Badania rynku - s powszechn metod charakterystyki rynku - okre laj potrzeby i oczekiwania klientów w stosunku do oferowanych produktów. Wyró niamy badania: formalne, oficjalne, przeprowadzane, osobi cie, przez telefon, listownie, jako forma rozmów ze znajomymi. Stosowanie bada rynkowych w ramach strategii marketingowej pomaga w upewnieniu si zarówno przedsi biorcy jak i inwestora, e pierwotny pomys by s uszny. # Najwa niejsze elementy strat. market.: badanie rynku; segmentacja rynku; produkt i opakowanie; znak fabryczny; cena; us ugi sprzeda owe i posprzeda owe; wspó praca z konsumentem i otoczeniem; kana y dystrybucji; systemy sprzeda y. Znaczenie segmentacji wynika z faktu, e nie wyst puje przeci tny klient i konsument, który móg by by odniesieniem przy formu owaniu kierunku dzia ania. Podzia konsumentów: wg dochodu; wieku; p ci; czynnika przestrzeni; postawy nabywcy wobec nowego produktu, sposób reakcji na reklam . # Najcz ciej stosowane strategie cenowe: zwyczajowe; „dziwne ceny” (99); wi zane (kilka w jednym opakowaniu); presti owe (wysokie); ustalane wg krzywej do wiadczenia. # Metody bada marketingowych *Badania marketingowe - to gromadzenie przetwarzanie, przechowywanie i wykorzystanie informacji w celu doskonalenia procesów decyzyjnych. Dane te uzyskuje si ró nymi drogami. S to dane istniej ce w ró nych komórkach w asnych i obcych zebrane dla innych celów nazwane danymi po rednimi lub wtórnymi.; b d s to dane, które badaj cy musi zebra bezpo rednio od respondentów nazwane danymi bezpo rednimi. * badania dotycz ce popytu w ród konsumentów prowadzi si metod ankietow : kwestionariusz, wywiad, badania telefoniczne, za po rednictwem radia i TV. Najcz ciej stosowane s : - wywiady bezpo rednie - polegaj na czynnym uczestniczeniu ankietera; - wywiady telefoniczne - wtedy, gdy zasi gamy opinii w sprawie w skich tematów; - ankiety prasowe - najwi ksza liczba odpowiedzi. W badaniach marketingowych wykorzystuje si informacje uzyskane za po rednictwem panelu - jest to zbiorowo próbna dobran metod reprezentacyjn do wielokrotnych bada prowadzonych w regularnych odst pach czasu i o tym samym zakresie przedmiotowym. Techniki projekcyjne celem jest dotarcie do osobowo ci, postaw, motywów dzia ania badanych osób, na podstawie tego co mówi i pisz o innych. Jest to droga po rednia. Stosuje si szereg testów - jest to rodzaj zadania do wype nienia, taki sam dla wszystkich. Testy dziel si na papierowe i aparaturowe, zbiorowe i indywidualne, werbalne i manualne. 9. Reklama # G ówne zasady reklamy: zastanów si kto mo e by twoim klientem i staraj si go pozna ; znajd sposób na krótk prezentacj firmy; wybierz w a ciwy sposób rozpowszechniania reklamy (nie tylko radio, TV, prasa); znajd unikatow cech wyrobu i zastanów si jak j przedstawi ; pomy l twórczo o produkcie; okre l w jaki sposób przekona klienta do tego co oferujesz; u ycie rodków specjalnych (humor, literatura); postaraj si przyci ga odbiorc przez oryginaln form ; stworzenie jak najbardziej zwi z ego komunikatu; j zyk musi by potoczny i bliski do j zyka odbiorcy, a tak e zdecydowany; staraj si unaacznia najwa niejsze elementy; ustalenie taktyki reklamy; sprawdzenie ocen innych. # Reklama - definicja: 1. Konieczny - 1938r 2. Stru ycki - 1976r - „reklama: zawiera elementy informacji i sugestii; wskazuje na pozytywne cechy towaru; jest prowadzona przez jednostki zajmuj ce si produkcj i dystrybucj ; czy si z planem zbytu i obrotu; cz sto ró nicuje towary z tego samego ród a; jest cz stkowa i nierównomierna. Dzia ania te mo na podzieli wg kryteriów: a) cele reklamy - jakie s motywy podj cia dzia a reklamowych; b) adresaci - do kogo?; c) przedmioty reklamy; d) podmiotów reklamuj cych; e)stosowanych rodków reklamy; f) miejsca reklamy; g) fazy reklamy (wprowadzaj ca, utrwalaj ca, ....); h) wi zi z towarem (bezpo rednia, po rednia, jawna, ukryta); i) charakter (informuj ca, sugeruj ca, edukacyjna); j) indywidualizacja (zbiorowa, indywidualna); k) kierunku; l) czas trwania reklamy (d ugofalowa, sezonowa, dora na). 3. wg Stysia - 1992r - Kryteria : a) nadawcy (reklama producenta, handlowca, polityczna); b) przedmiotu - reklama produktu (koncentruj ca si na promocji konkretnych dóbr i us ug); # Cele reklamy : a) informowanie (reklama pionierska) - mówienie o istnieniu i rozmieszczeniu; b) przekonywanie (persfazja) - reklama konkurencyjna; c) przypominanie (reklama utrwalaj ca); # Funkcje reklamy : a)ekonomiczne - dotycz kszta towania popytu, jego racjonalno ci podnoszenia kultury handlu i kontaktów pomi dzy sprzedaj cym a kupuj cym oraz wp ywu na ekonomik firmy handluj cej. b) spo eczne - polegaj na kszta towaniu procesów percepcji konsumentów, stanów ich zadowolenia. # Modele reklamy : 1) SLB - Sta Zobacz Kup; do zada reklamy nale y: zwrócenie uwagi konsumenta na dany towar i jej zatrzymanie; doprowadzenie do obejrzenia i poznania towaru; spowodowanie zakupu. 2) AIDA - Uwaga Zainteresowanie yczenie Dzia anie: model sugeruje d enie do oddzia ywania na nabywc , przyci gania jego uwagi, wywo ywanie zainteresowania produktem, pobudzanie ..............................., spowodowanie zakupu. 3) DAGMAR - Definiowanie Celów Reklamy do Mierzenia Rezultatów: za o enie, e reklama stanowi jeden ze rodków komunikowania si , jedn z si oddzia ywuj cych na konsumenta. 4) DIPADA - Okre lenie Rozpoznanie Udowodnienie Akceptacja Pragnienie Dzia anie. W modelach: od u wiadamiania konsumentom ich potrzeb, do tego, e dany towar, jest im potrzebny, a przedmiot reklamy czym do nauczenia si . 5) ATR - U wiadamianie Próbowanie Wzmacnianie: g ówna rola reklamy polega na wzmacnianiu satysfakcji konsumenta. 6) wg KRUGMANA: du y wp yw reklamy TV nale y t umaczy jej dost pno ci i ma ym wysi kiem, jaki wk ada si w proces uczenia. Formu a: Dzia anie Wiedza Emocje - za o enie, e reklama zmienia i wp ywa na zachowanie. 7) VAUCH - systemowa reklama: reklama oddzia uje na ludzi w ró ny sposób, poznawczo, afektywnie, zale nie od stosunków klienta do produktu. Bior c pod uwag kryterium zaanga owania i reakcji konsumenta s 4 modele reklamy: a) ekonomiczny - Wiedza Emocje Dzia anie: sytuacja zakupu domu lub samochodu; du e zaanga owanie, reakcja na reklam -poznawcza. b)psychologiczny: decyduj cym czynnikiem s emocje. c) behawioralny - Dzia anie Wiedza Emocje: produkty codziennego u ytku, niski poziom zaanga owania d) spo eczny - Dzia anie Emocje Wiedza: zaanga owanie konsumenta znikome, zainteresowanie krótkotrwa e np.: s odycze.

10. Praca i bezrobocie: # Praca wg ekonomistów: (zatrudnienie) - jeden z czynników produkcji, stanowi istotne ogniwo w obiegu pieni dzy i zasobów pomi dzy przedsi biorstwami i gospodarstwami domowymi. Cz onkowie gosp. dom. dostarczaj przedsi biorstwom si y roboczej, otrzymuj w zamian pieni dze, których u ywaj do zakupu towarów i us ug jakie wiadcz firmy. # Praca wg psychologów: praca stanowi cz a cucha zachowa instrumentalnych b d cych podstawow kategori analizy ludzkich zachowa ekonomicznych. Prac jednostki nagradza si pieni dzmi i dzi ki nim staje mo liwa aktywno instrumentalna, czyli kupowanie. # Powody podejmowania pracy: - w celu otrzymania pensji (zewn. nagrody); - wewn. przyjemno - silne ród o zadowolenia; - samorealizacja - zadowolenie zainteresowa i spo ytkowanie ich zdolno ci; - spo eczne kontakty. # Funkcje pracy: * Teoria JAHODY - ukrytych i jawnych funkcji pracy - pozwala lepiej zrozumie problem do wiadczanych utrat pracy. W my l tej teorii jawna funkcja pracy to dostarczenie rodków do ycia; ukryta funkcja pracy - struktualizacja czasu, zapewnienie kontaktów z lud mi, dostarcz poczucia sensu i celu, umo liwia do wiadczenia i dostarczenia poczucia twórczo ci i mistrzostwa; jest ród em statusu spo ecznego jednostki, jej rodziny oraz to samo ci jednostki, ród o aktywno ci jednostki. # Teorie motywacji do podejmowania pracy: a) ekonomiczne - wyboru: praca, odpoczynek, wi prac z dochodami i konsumpcj . Teoria ta zastosowana jest do zagadnie motywacji pracy, zak ada, e ludzie b d pracowali, by zaspokoi potrzeby psychologiczne i potrzeb bezpiecze stwa a pó niej nabierze znaczenia motywacja spo eczna - potrzeba presti u i szacunku w spo ecze stwie. Kiedy zostan zaspokojone potrzeby spo eczne, dojd do g osu potrzeby wszechstronnego rozwoju osobowo ci i jednostki. b) psychologiczne (kategorie) - potrzeby wg Maslow'a, wzmocnie , procesów poznawczych- Froyd. Potrzeby nale do czynników dynamizuj cych zachowania jednostki. Potrzeba - wg psychologów - powstaje na pod o u zaburzenia równowagi mi dzy organizmem a rodowiskiem, wynika cz sto z braku czego , co sprawia, i organizm nie mo e normalnie funkcjomowa . Pobudzanie potrzeby ma miejsce wtedy, gdy mi dzy oczekiwaniami jednostki a zaistnia sytuacj powstaje rozbie no . Jednostka d y do zlikwidowania tego, czyli do zaspokojenia potrzeby. # Konsekwencje utraty pracy: * utrata pracy prowadz c do obni enia samooceny wp ywa na: choroby fizyczne i psychiczne, oczekiwania jednostki dotycz ce mo liwo ci powtórnego zatrudnienia, pogarsza to adaptacj bezrobotnych, odbiera wiar we w asne si y, zmniejsza szans znalezienia pracy i potwierdza wcze niejsze negatywne za o enia i s dy dotycz ce w asnej osoby. Analizy pokazuj , e samopoczucie jednostki obni a si zaraz po utracie -pracy, w II lub III miesi cu bezrobocia nast puje poprawa samopoczucia, miedzy IV a VI miesi cem bezrobocia nast puje znaczne obni enie nastroju i stabilizacja na ni szym poziomie. * Proces przystosowania si do bezrobocia obejmuje fazy: pocz tkowy szok okres optymizmu pesymizm, poczucie beznadziejno ci fatalizm i bezradno . * Czynniki wp ywaj ce na radzenie sobie z bezrobociem: a) czas trwania bezrobocia: zaraz po stracie pracy wyst puje okres krytyczny tzw. okres adaptacji dowolnego czasu, negatywne konsekwencje narastaj z czasem; b) struktualizacja czasu: utrata pracy zmienia sposób sp dzania wolnego czasu, wzrastaj formy zachowa prace w domu, domowe pasje, obni a si aktywno zwi zana z pieni dzmi i konsumpcj ; c) spo eczne wsparcie: pomoc rodziny lub grup spo ecznych - bufor dla efektów stresu yciowego, brak wsparcia pogarsza negatywne konsekwencje sytuacji stresowych; d) .ró nice indywidualne czyli osobowo ciowe - naj atwiej radz sobie bezrobotni, których charakteryzuje silne poczucie w asnej warto ci, którzy s aktywni, dostrzegaj swój problem mniej fatalistycznie (potrafi sobie radzi ); e) ró nice demograficzne - wiek, p e , wykszta cenie, religia; f) czynniki makroekonomiczne - poziom inflacji, wysoko zasi ków. 11. Przedsi biorczo : jest to proces tworzenia czego nowego, warto ciowego. Ryzyko finansowe, psychologiczne i spo eczne. Rozwijanie przedsi biorczo ci oznacz w praktyce trening rozmaitych cech, np.: umiej tno podejmowania dzia a ryzykownych, zdolno podejmowania szybkich i trafnych decyzji, sztuka negocjacji, umiej tno s uchania innych, zdolno rozwi zywania problemów interpersonalnych. Zwykle przyjmuje si e tym co wyró nia jednostki okre lane mianem przedsi biorczych jest podejmowanie przez nie dzia a wykraczaj cych poza ustalone schematy, czy ograniczenia zwi zane z rol zawodow . # Przedsi biorca: lit. psychologiczna analizuje ró ne czynniki w poszukiwaniu cech wyró niaj cych przedsi biorców i nieprzedsi biorców. W porównaniu z populacj ogóln przedsi biorcy maj ojców, którzy równie byli przedsi biorcami. Przedsi biorcami staj si cz sto cz onkowie grup mniejszo ciowych, w wieku 30-35 r ycia. # Przedsi biorczo w psychologii: * p. w wietle teorii motywacyjnych: jest funkcj cech indywidualnych instynktów, potrzeb oraz cech sytuacji i czynników otoczenia czyli poziomu rozwoju spo eczno - ekonomicznego spo ecze stwa. - teoria motywacji osi gni - jest teori makropsychologiczn , spe nia oczekiwania ekonomistów wobec psychologii, daj c czytelny obraz zale no ci pomi dzy zmiennymi psychologicznymi a rozwojem ekonomicznym spo ecze stwa. Przedsi biorca w uj ciu teorii motywacyjnych odgrywa du rol , jest skuteczne w opracowywaniu programów szkoleniowych dla przedsi biorców i menagerów. * teorie poznawcze ujmuj przedsi biorczo w kontek cie zmiennych zwi zanych z poznawczym funkcjonowaniem jednostki? umiejscowienie poczucia kontroli, postawa adaptacyjno - innowacyjna oraz percepcja ryzyka. * teoria umiejscawiania kontroli ROTTER'a --1966r - opiera si na za o eniu, e cz owiek spostrzega przyczyny sukcesów i pora ek albo sobie w samym, albo w czynnikach zewn. od siebie niezale nych. 12. Pieni dz w yciu cz owieka: - pieni dz stanowi bezpo redni rodek wyra aj cy wiele ekonomicznych dzia a : ekonomiczne podej cie do pieni dzy opiera si na racjonalnym, abstrakcyjnym modelu cz owieka. Psychologowie twierdz , i ludzie nie zawsze zachowuj si zgodnie z zasadami teorii ekonomicznej. # Ekonomiczne funkcje pieni dza: powszechnie akceptowany rodek wymiany; magazynowanie si y nabywczej; miernik warto ci lub jednostka obliczania. * Pieni dz jako rodek wymiany góruje nad handlem wymiennym, w celu spe nienia tej funkcji musi: mie wysok warto ; by atwo podzielny; by trudny do podrobienia wszystkie te funkcje spe nia z oto. * Pieni dz jako miernik warto ci jest narz dziem pomiaru. Wszystkie towary s porównywalne dzi ki temu, e ich warto mo na wyrazi w pieni dzu. * Pieni dz pe ni funkcj pieni dza wiatowego, dotyczy to: ilo ci z ota w ka dej walucie; kursu walutowego; rozlicze mi dzynarodowych; rezerw walutowych; zad u enia mi dzynarodowego. # Psychologiczne uj cie pieni dza: * Teoria psychoanalityczna: odchody s pierwsz porównywaln do pieni dzy w asno ci ma ego dziecka i jednym z jego pierwszych zabaw. Dla psychologów pieni dz to symbol odchodu. * Behawioryzm: Uczenie si znaczenia pieni dzy - pieni dz jest ................................... jest symbolem zwi zanym z nielicznymi dobrami konsumpcyjnymi, które s u jako wzmocnienie zasobów. Teoria wymiany zasobów (klasy jakimi ludzie si nagradzaj ): mi o ; status; informacje; pieni dze; dobra; us ugi. Teoria ta pomaga przewidywa i wyja nia , która wymiana zasobów jest najodpowiedniejsza. * Teoria Piagetowska - ekonomiczna socjalizacja dzieci - etapy: - stadium rozwoju

dzieci - dzieci nie rozumiej roli pieni dza w transakcjach, wiedz , e musi by u yty, lecz jako obrz d lub nakaz moralny; nie znaj poj cia wymiany; - w nast pnej fazie rozumiej bezpo redni wymian , ale nie sie wymian, które sk adaj si na ............... - w ostatniej fazie orientuj si we wszystkich typach wymiany pieni dzy, cznie z poj ciem korzy ci inwestycji. # Wielowymiarowe znaczenie pieni dza: - pieni dz zawiera wiele znacze zwi zanych z jego pochodzeniem ( ród em), sposobem pozyskiwania, form . Pieni dze zarobione a otrzymane w prezencie maj ró ne znaczenie dla cz owieka. Pieni dze zarobione s jako ród o ekonomicznego zabezpieczenia. Pieni dze podarowane s jako ród o niezaplanowanych przyjemno ci. # W a ciwo ci pieni dza: * ekonomiczne - p ynno , odwracalno , przewidywalno . * psychologiczne - pochodzenie, „czysto ” wg Froyd'a. - Znajomo w a ciwo ci pieni dza mo e mie praktyczne znaczenie dla ekonomii: zmiana formy pieni dza, który reprezentuje si nabywcz bywa dla rz du jednym z najta szych sposobów wp ywaj cych na zachowania ekonomiczne. Zast powanie banknotu monet pobudzi do wydawania pieni dzy, wyp acanie na rachunki bankowe sprzyja oszcz dzaniu i inwestycjom. 13. Socjalizacja ekonomiczna: - cz procesu spo ecznego i poznawczego cz owieka , dotyczy rozumienia wiata ekonomicznego; - dziecko konstruuje i testuje teorie odnosz ce si do rzeczywisto ci ekonomicznej, do wiadczaj c ich w praktyce; - znaczenie ekonomiczne maj interakcje ze wiatem spo ecznym; o jej przebiegu decyduje zakres do wiadcze ; - przebieg socjalizacji ekonomicznej zale y od warunków wychowawczych, p ci, klasy spo ecznej, zale y od do wiadcze , interakcji; - socj. ekonom. charakteryzuje stabilno , progresywny charakter procesu. 14. Dawanie: motywuje si trosk o zasób dóbr ekonom. kogo innego i przejawia si oddaniem cz ci w asnego dochodu oraz z rezygnacji z niektórych dzia a podwy szaj cych dochód w asny. * Dawanie jako zachowanie ekonomiczne, forma zachowania altuistycznego - przekazywanie darów najbli szym, ofiarowywanie datków na cele dobroczynne, ochotnicz prac na rzecz organizacji nie przynosz cych korzy ci, np.: szpitale.Jednostka dostarcza korzy ci innym, kosztem w asnych zasobów. # Grupy darów wg Moles'a: a) zap ata - p aci za us ug - dawa dar; b) prezent (urodziny, wi ta); c) dar symboliczny - wymiana przedmiotów o zbli onej warto ci; d) biznes - dary nie mog by zbyt osobiste, ale warto ciowe; musz przypomina o dostawcy. 15. Dobroczynno : (filantropia): - rodzaj dawania, nie wi e si bezpo rednio z zasad wzajemno ci; - dokonywanie wiadcze w postaci darów na rzecz osób niespokrewnionych lub organizacji; - pozorna dobroczynno - unikni cie krytyki, pozyskanie aprobaty spo eczno ci; - przyk adem dobroczynno ci jest darowanie krwi. 16. Oszcz dzanie: * natura - oszcz dno ci dostarczaj rodków, którymi rodziny gospodaruj w ci gu ycia i w krótkich odcinkach czasu; zabezpieczaj si finansowo, np.: na wypadek utraty pracy, emerytury. *definicja wg psychologów - 1991r - dochód - psychologiczne zmienne - oszcz dzanie; potocznie: dochód musi by albo wydany albo oszcz dzany. Dochód = Konsumpcja + Oszcz dzanie - odnosi si do jednostki i ca ej ekonomii. * Dlaczego ludzie oszcz dzaj - teorie: a) dochód i oszcz dzanie (najwi kszy dochód najwi ksza aktywno ), ró nice w preferencjach - zmienne psychologiczne; b) odsetki zgromadzone z ............................ c) oszcz dzanie z my l o przysz ej konsumpcji; d) oszcz dzanie dla spadkobiercy; e) oszcz dzanie jako cel sam w sobie. 18. Podatki: wp ywaj na wydatki, konsumpcj , poda pracy, na sposób g osowania w wyborach. - Podatki s zró nicowane pod wzgl dem stopy procentowej. * Struktur stopy podatkowej opisuje si jako: a) progresywn - wzrasta odpowiednio do wzrostu dochodu; b) proporcjonaln (neutraln ) - oparte na sta ej okre lonej proporcji dochodu; c) regresywn - obejmuje malej c proporcj dochodu wraz z jego wzrostem. 19. Dobrobyt spo eczno - ekonomiczny: * wg ekonomistów: obiektywistyczne - oparte na zewn. kryteriach ekonomicznych; definiowanie dobrobytu w terminach posiadanych dóbr, finansowych wp ywów, poziomu zad u enia, wska ników funkcjonowania w skali spo ecznej, np.: dochód narodowy, poziom inflacji, zanieczyszczenie rodowiska. Poziom dobrobytu jednostki oparty jest na zewn trznych kryteriach ekonomicznych. * wg psychologów: subiektywistyczne - psychologia stanu i w a ciwo ci podmiotu; okre la to co czuje dana jednostka z chwilow sytuacj ekonomiczn , aspiracje, uczucia, percepcje, oczekiwania, ocena warunków w jakich si znajduje i jak odgrywa w nich rol . Aktywno zewn trzna i wewn trzna jednostki. Psychologiczne definicje dobrobytu odwo uj si do tre ci: poczucia szcz cia, satysfakcji, dobrostanu, emocji, ogólnej jako ci ycia. 20. Sprawiedliwo podzia u dóbr: - w sytuacji podzia u dóbr, których jest za ma o rodzi si poczucie niesprawiedliwo ci. Ekonomia zajmuje si rzadkimi dobrami i zasobami, s one wyczerpywalne i w ograniczonej ilo ci. Warto rzeczy, dóbr wzrasta proporcjonalnie do ich niedostatku, rzadko ci a zmniejsza si z nadmiarem; wzgl dn rzadko dóbr wyra a ich cena. - poj cie niedoboru w praktyce w odniesieniu do rynku konsumentów konsumenci maj cy uzasadnione roszczenia do pewnych dóbr, nie mog otrzyma tego czego potrzebuj , ze wzgl du na ograniczon ilo tych dóbr. # Definicja niedoboru wg HORNEY'a: - okre la on niedobór jako sytuacj , w której fizyczna poda towarów nie osi ga poziomu zaspokojenia potrzeb u ludzi. # Zasady podzia u dóbr wg TOMBION'a: a) proporcjonalno ci (wysi ek w wytwarzaniu); b) zdolno ci; c) produktywno ci; d) mo liwo ci (szans na uzyskanie dóbr); e) wiedzy; f) równo ci; g) wyników. * wg potrzeb: biologiczna, podstawowa (potrzeb fizjologicznych), funkcjonalna.

---