Rozmnażanie wegetatywne zalety- a)możliwość uniknięcia trudności związanych z rozmnażaniem generatywnym; nieodpowiednie warunki do tworzenia i dojrzewania nasion; u niektórych gat. miejscowego pochodzenia lata następne powtarzają się rzadko i nieregularnie (dąb,buk,jodła); niektóre nasiona wymagają większego czasu do skiełkowania i przelegiwania lub szybko tracą możliwości kiełkowania (wierzba,topola,wiąz); zawiązywanie nasion o niewielkiej zdolności kiełkowania(modrzew);zawiązywanie nasion może być utrudnione przez brak egzemplarzy męskich lub żeńskich(topole,miłorząb)b) nowopowstały organizm kontynuuje wzrost od etapu rozwojowego, w którym, znajdowała się ta część rośliny macierzystej z której powstały organizmy, a nie od początku cyklu ostogenetycznego ,c)szybkie rozmnażanie roślin, d)cechy mateczne są przekazywane w 100% e)można uzyskać większą ilość w krótszym czasie jednorodnego materiału. Autowegetatywne- polega na uzyskaniu nowego organizmu roślinnego z części rośliny matecznej która wytwarza brakujące organy. W ten sposób rozmnaża sie rośliny przez zrazy pędowe korzeniowe, przez podział, odrosty, kopczykowanie lub odkłady a w warunkach laboratoryjnych przez kultury tkankowe. Hetero wegetatywne- to szczepienie zrazów na podkładkach lub okulizacja. Rozmnażanie przez podział- krzewy i krzewinki liściaste u których pędy wyrastają z korony korzeniowej; wykonujemy w okresie ich spoczynku jesienią lub wiosną; krzewy wykopujemy w całości i dzielimy tak aby każda część miała pędy młode i stare oraz korzeniowe; rośliny słabo ukorzenione powinno się najpierw sadzić w pojemniki a dopiero póżniej do gruntu na miejsce stałe; rośliny rozmnażane przez podział to: barwinek, keria japonica, byliny, trawy ozdobne, ostnice. Roz. przez odrosty- amatorski sposób rozmnażania głównie roślin liściastych; wykorzystuje się naturalne właściwości roślin, wybijanie pędów odroślowych z pączków przybyszowych na korzeniach, pędy wybijają najczęściej z poziomu rosnących korzeni; kaleczenie korzeni zwiększa ilość odrostów; pędy odroślowe rosną bardzo szybko zużywając sub. pokarmowe nagromadzone w korzeniach; odrosty korzeniowe tworzą sie w znacznej odległości od rośliny matecznej; po odjęciu od rośliny matecznej wysadza się je wprost do gruntu; gatunki: lilak-syriuga, rokietnik pospolity-hippophae skomnioides, róża pomarszczona-rosa rugosa. Roz. przez odkłady-polega na przyginaniu pędów i odkładaniu ich na ziemie; a) płaskie-stosowane przy rozmnażaniu roślin, które trudno się rozmnażają przy pomocy sadzonek; nowe ukorzenione pędy otrzymujemy z oczek pędu zeszłorocznego płasko ułożonego po ziemi i przyypanego cienką warstwą ziemi przed wybiciem pączków lub po wybiciu pączków; stosujemy rostawe 1m-60cm; rośliny najlepiej wysadzać jesienią pod kątem lub prosto; cytrynowiec chiński, dereń, dławisz okrągło listny, irga, klon, rdest, wiciokrzew. B)odkłady zwykłe- wzdłuż przyginanego pędów wykonuje się rowek na głębokość 15-20cm następnie przygina się pędy do ziemi tak aby górna część leżała dołeczku a wierzchołkowa wystawała pionowo do góry nad ziemi; w celu pobudzenia pędu do szybkiego wytworzenia korzeni pędy nacina się podłużnie lub tylko w miejscach przypadkowych przez ziemię na wiosną lub latem; pędy obsypuje się ziemią lub torfem; po roku lub dwóch latach od obsypywania otrzymujemy ukorzenione pędy które odcina się od rośliny matecznej; z jednej rośliny matecznej można otrzymać od 5 do 30 ukorzenionych pędów; okres ukorzeniania jest uzależniony od wieku pędów właściwości gatunkowych i warunków przyrodniczo glebotwórczych; w celu przyspieszenia procesu ukorzeniania stosuje się substancje w różnych postaciach(płynne, proszki); azalie-rhododendron, irgę-cotoneaster, Kalne-viburnum, magnolie-magnolica, oczar-halanelis, wiciokszew-lanicera.c)odkłady powietrzne- dobrze wyrośnięte pędy układa się w rowkach na ziemi w postaci lini falistej następnie w miejscach gdzie pędy są schowane przysypujemy ziemią(w tych miejscach wyrosną korzenie); po ukorzenieniu pędów w calości wykopujemy z ziemi i tniemy na odpowiednie części;dereń, dławisz okrągłolistny, glicynie, hortensje pnące, powojnik, rdest, wiciokrzew, winobluszcz. Rozmnarzanie przez kopczykowanie- nie poleca się ze względu na małą produktywność; rośliny sadzone pod kątem prostym przycina się na wys, 10cm na powieszcznią rowka i obsypujemy w pierwszym roku z uciętej części wybijają pędy, które pod wpływem etiolacji wypuszczają korzenie i tego samego roku są odejmowane od rośliny matecznej; nowe odkłady są słabo ukorzenione; rozstawa na plantacjach matecznych 1,5*1,5 pnącza 2,5*2,5; dereń klon, olsze, bez, agrest.rozmnarzanie. Roślin iglastych przez odkłady- rosliny iglaste możemy rozmnarzać przez odkłady pionowe i poziome, istotę tego sposobu rozmnażania jest wytwarzanie korzeni na pędzie który pozostaje nie odcięty od rośliny matecznej (wykorzystuje się naturalne zdolności do wypuszczenia korzeni z miejsca długotrwałego stykania się z ziemią), długość ukorzeniania roślin igl. Jest cechą gatunkową i odmianową niektóre odmiany żywotników ukorzeniają się już w 1 roku jesienią natomiast inne gatunki dopiero po 2, 3 latach np. świerki i cisy. Rozmnażanie roślin przez sadzonki zdrewniałe.Uwarunkowania wpływające na sadzonki zdrewniałe: -wybór odpo pędów rośliny matecznej do ciecia sadzonek -odp przygotowanie sadzonek i sadzenia -srodowisko sprzyjające ukorzenianiu -uwzględnienie cech i wymagac poszczególnych gatunków. Sadzonki zdrewniałe- cześć pedu dostatecznie zdrewniała mająca odp ilość pąków, odcieta od rośliny matecznej w stanie bezlistnym. Sadzonki zdrewniałe pozyskujmy tylko z roślin drzewiastych zrzucających liście na zime. Pobieranie sadzonek: *do końca jesieni, do czesnej wiosny *z roślin wrażliwych na mróz sadzonki pobieramy przed przymrozkami. Przygotowanie sadzonek: -pędy jednoroczne zdrowe silne bezlistne dostatecznie zdrewniałe o dobrze wykształconymi pąkami -częsci nasadowe pędów słabiej się ukorzeniają niż czesci wierzchołkowe -gr długopędów -pędy tniemy sekatorem na odcinku dł 15-25 cm -ciecie dolne proste górne lekko ukośne -pocięte sadzonki wiążemy w pączki i przechowujemy do wiosny w tem 0-4 stopnie. Przechowywanie sadzonek: *pączki po 50-100 szt z etykieta *dołowanie w wilgotnym piasku w skrzyniach i przechowywanie w piwnicy lub chłodni *dołowanie na dowrze w dołowniku o głe ok. 50 cm wypełnionym wilgotnym pisakiem i zabez przed mrozem *w czasie przechowywania sadzonki ustawia się pionowo lub pad kątem a nast. Całkowicie lub ¾ ich wys przysypuje się pisakiem sadzenie -cenne gatunki lub gorzej ukorzeniające wysadza się do pojemników lub w substrat do szklarni, pozostałe bezpośrednio na pole -przed sadzeniem końce traktujemy regulatorami wzrostu -gleby piaszczysto gliniaste należy odp przygotowac -sadzonki wysadza się najcześciej pod szparownikiem recznie lub sadzarka -gł sadzenia zależy od dł sadzonek, najcz tak aby górny początek był równo z ziemia lub lekko wystawał -metody sadzenia- rzedowa 20x15cm, rzędowo pasowa 60x10-20 -po posadzeniu obsypujemy lekko ziemia i podlewamy stosowanie symulatorów wzrostu: subst styumulujace ukorzenianie roślin to hormony roślinne o charakterze auksyn stosowanie ich powoduje pobudzenie procesów podzialu i wydłuzenia się komórek. Rosliny Moza traktowac preparatami do ukorzeniania w nast formach: =roztwory sprzedaane w postaci pastylek rozp w wodzie =pudry , talki regulator wymieszany jest z suchym talkiem, końce sadzonek powonny być lekko podsuszone =pasty zbyt gruba warstwa powoduje ze korzenie zbyt pózno i słabo się wytwarzaja. Sadzonki liściaste traktuje Się talkami natomiast iglaste i zdrewniałe roztworami. Warunki sprzyjające ukorzenianiu: *gleby o dużej zawartości próchnicy drobne spulchniacze * stosowanie Regulatorów wzrostu *odp gł sadzenia *dobre dicisniece ziemi wokół sadzenia *stosowanie sciółek w celu zatrzymania wilgoci w glebie oraz ograniczenie zachwaszczenia pielegnacja: pojawiaja się młode pędy uszczykujemy w celu silniejszgo rozgałęzienia się krzewów , łatwo ukorzeniające się gat powstaja na zagonach przed 1 sezonem. Rosliny rozmnazane przez sadzonki pędowe: bez czarny, budleja Dawida, deren biały, forsycja pośrednia, ligustr pospolity.Rozmnazanie roslin iglastych przez sadzonki: termin przygotowania sadzonek. *optymalny termin to okres do zakończenia wzrostu wczesna jesienia do momentu wybijania paków wiosna w przypadku podgrzewania podłoza sadzonkowanie można prowadzic cała zime *sadzonki ukorzenione w zimnym podółozu pobieramy wczesna jesienia lub wczesna wiosna *w pierwszej koleknosci przygotowuje się sadzonki z rodz juniperus, chamaecyparis, tuja, Talus. przygotowanie sadzonek: -do sadzonkowania wykorzystuje się zdrowe jednoroczne młode półzdrewniałe pędy - sadzonki pobieramy z roslin młodych przy pomocy sekatora lub noza, sadzonki przygotowuj e się z przewodników lub z pedów bocznych -nie należy przygotowywac sadzonek z pedów wybujałych gdyz sa niedostatecznie zdrewniałe i łatwo gnija -dł ok. 10 cm - u roslin które gorzej ukorzeniaja wykorzystuje się boczne nacięcia dł ok. 1cm u podst sadzonki. Sadzenia i ukorzenianie sadzone *przeprowadza się w insektach tunelach foliowych i szklarniach *sadzonki wysadzamy do skrzynek o niskich ściankach (15cm) lub pojemnych doniczkach. *do sadzonkowania stosuje się najcześciej mieszanine (1:1) mielonego torfu wysokiego i gruboziarnistego piasku zamiast piasku można zastosowac perlit lub mielona i kompostowaną kore, optym doczyn podłoza dla roślin iglastych wynosi 4,5-5,5pH. *przed sadzeniem zanurzamy w ukorzeniaczu *w trakcie ukorzeniania sadzonki przykrywa się folia w cleu zapewnienia wysokiej wilgotności powietrza * sadzonki umieszcza się początkowo w miejscu półciemnistym a dopiero po ukorzenieniu dostarcza się wiecej swiatła w miesiącach wiosennych i letnich sadzonki wymagają cieniowania *intensywna ochrona co 2-3 tyg wykonujemy zapobiegawczo opryskiwanie przeciwko chorobom grzybowym rozmnazanie drzew i krzewów sadzonki zielne sadzonki zielne- niezdrewniałe czesci pedów pobrane w okresie wegetacji z rozwinietymi intensywnie asymilukacymi ulistnieniami. Zdolność ukorzenienia się zalezy od: -warunków zewn (tem. Wilgotność powietrza, światło ,gleby rodzaj podłoża) -właściwości biologicznym rosliny -stopnia dojrzałości -okresu pozyskiwania jakość i termin pozyskiwania sadzonek sadzonki pozyskuje się tylko ze zdrowych roślin z pedów dojrzałych fizjologicznie. Przygotowane z pedów bardzo młodych łatwo gniją a z pedów zbyt zdrewniałych trudno się ukorzeniają. Najlepiej ukorzeniają się sadzonki pobrane z pedów po osiągnięciu kulminacji przyrostu lecz przed jego zakończeniem, najw zdolności do ukorzenia się wykazuja sadzonki pobrane z pędów długo i intensywnie rosnących z miejsc dobrze nasłonecznionych. Najlepszym terminem do rozmnazania prze sadzonki zielne jest okres od połowy czerwca do połowy lipca natomiast drzewa i krzewy iglaste rozmnazamy wczesna wiosna lub pożno jesienia lub w okresie lipiec-wrzesien ale tylko niektóre gatunki. Przyspieszenie wegetacji rosliny matecznej umozliwia wcześniejsze pozyskiwanie sadzonek można to osiągnąć przez hodowanie roslin w tunelach foliowych lub szklarniach. Wybrane terminy sadzonek: klony- czerwiec, berberys- lipiec, modrzew-sierpień, metasekwoja-lipiec/wrzesien, choina i karłowe swierki-przed mrozami jesienia, żywotnik-pazdziernik/grudzień. Pozyskiwanie sadzonek: docięcia przystepuje się gdy pedy roślin matecznej dost. Wyrosna i pojawia się na nich w katach lisci paczki. Najlepiej ciac wczesnie rano lub wieczorem w dni pochmurne po scieciu pedów należy na sadzonkach skrócić liscie o 1/3dł. Długości sadzonek u liściastych 6-10 cm. Iglaste 5-10 cm nieco dłuższe u gat z rodziny cyprysowate nastomiast bardzo krótkie u gat karłowych. Sadzonki przycinamy tuz pod dolnym węzłem i usuwamy wyrastające lisciegórna czesc przycinamy nas górnymi pączkami. Podłoza na sadzonki substratw którym maja się rozwijać korzenie powinno spełniac nast. Warunki: -umożliwiac duża przewiewność -utrzymywac odp wilgotność -zawiera odp ilość zw. Pokarmowych potrzebnych dla wzrostu i rozwoju sadzonek w podłozu wyróżnia się 2 warstwy *górna jałowa i uboga w pokarmy słuzy wyłącznie do wytwarzania korzeni przez wysadzone sadzonki *dolna najcześciej stosowane podłoze do sadzonkowania to torf wysoki z piaskiem w stosunku 1:1, 1:2 lub 2:1 z dodatkiem nawozu wieloskładnikowego. Po przygotowaniu podłoza umieszcza się go w skrzynkach drewnianych lub plastikowych wczesniej dezynfekowanym roztworem np. formaliny. Głębokość sadzenia: przed posadzeniem sadzonki zielne traktuje się stymulatorami ukoreniami typu 0,1% JAA lub 0,1-0,2 JBC w talku. Sadzonki umieszczamy w podłozu pionowo co zapewnia roślinom jednakowe warunki w przypadku wiotkich sadzonek w substracie wczesniej przygotowuje się otworki. Sadzonek powinna być umieszczona w podłożu na gł 1,4 swojej długości po posadzeniu podlewa się. Pielęgnacja-bespośrednio po wysadzeniu sadzonek przykrywa się folią rozpostartą na konstrukcji(mini tunel foliowy). Optymalna wilgotność powietrza przy ukorzenianiu sadzonek wynosi90-100% natomiast temperatura powietrza nie powinna przekraczać30C, aby obniżyć temperature stosuje się wietrzenie, obfite podlewanie oraz zamgławianie. Istotna jest również temp, podłoża ok20C w okresie jesienno-wiosennym stosuje się podgrzewanie podłoża. Ukorzenianie sadzonek- szybkość tworzenia się korzeni na sadzonkach zielnych jest różna i zmienia się w zależności od gatunku rośliny i odmiany. Okres ukorzeniania może trwać od paru tygodni do kilku miesięcy; kerio japonica-10dni;berberis thumbregili-20d;forsycja30d;acer40d;berberys zimozielony100-130d;taxus90-120d. Ukorzenianie sadzonek zielnych w szklarni- stosuje się w przypadku roślin których sadzonki zielne cięte w okresie letnim zle i trudno się ukorzeniają. Rozmnarza się w ten sposób przedwszystkim gatunki liściaste zimozielone;hedro, pieus, kalnia, ghododendron. Sadzonki tych roślin tnie się w lipcu, wrześniu i wysadza na stoły w mnożarce i przykrywa folią. Po rozmnarzaniu w szklarni w okresie zimy potrzebna jest odpowiednia ilość roślin podpędzonych, rośliny mateczne wysadza się do doniczek wczesną jesienią. I dołuje się w inspekcie w końcu stycznia wnosi się je do szklarni w celu podpędzenia, na początku marca tnie się sadzonki które potem wysadza się do mnożarki po ukorzenieniu na wiosnę przesadza się je do inspektu na dworze do jesieni otrzymujemy silnie rozwinięte rośliny. Sadzonki liściowe i pąkowe- stosowane są-liście pocięte na części; liście z ogonkami lub liście z pąkami u nasady ogonka i fragment drewna (skrócona sadzonka pędowa asymilująca) lub też sam pąk z fragmentem drewna(skrócona sadzonka pędowa nie asymilująca); sadzonki z pociętych na części liści można wykorzystywać tylko w przypadku niektórych roślin zielnych np., begonia. W wielu przypadkach sadzonki liściowe zdolne są do tworzenia korzeni, zadziej tworzą pąki, pędy; sadzonki pąkowe asymilujące z liści ukorzeniają się głównie jeżyna, winorośl; sadzonki pąkowe bez liści służą głownie do rozmnażani winorośli. Sadzonki korzeniowe- za pomocą sadzonek korzeniowych rozmnarza się gatunki które mają możliwość formowania pąków przybyszowych na korzeniach i tworzą odrosty korzeniowe. Sadzonki korzeniowe to odcięte części korzenia od 8-10cm i gr5-15mm. Występuje zjawisko biegunowości polegające na tym że na górnych krańcach sadzonki wyrastają pędy a na dolnych korzenie. Gatunki rozmnażane prze sadzonki korzeniowe-dławisz, jeżyna i maliny, pigowiec, wiązy, robinia, rokietnik, śliwa, śnieguliczka, topola i osiki, katalpa. Przygotowywanie sadzonek- w mateczniku sadzonki pobierane są póżną jesienią lipec-grudzień; odkopuje się korzeni i ucina się je przy samej nasadzie w odległości 10-15cm od szyjki korzeniowej a rośliny mateczne przycina się zmniejszając transpiracje; po odcięciu korzeni obmywa się wodą i tnie na odcinki 8-10cm- górna część prostopadle do osi, dolna ukośni, im grubsza i dłusza sadzonka tym lepiej się ukorzenia; sadzonki pobierane tylko z młodych roślin matecznych; po przygotowaniu sadzonek dołuje się i przechowuje, sadzenie- listopad grudzień lub na wiosnę; typy i sposoby sadzenia-sadzenie poziome-korzeniowe i tworzenie pędów powolne; -pionowe; -ukośne-;sadzonki można wysadzać do szklarni listopad,grudzień do głębokich przenośnych skrzynek(podłożę- gleba darniowa z domieszką torfu) sadząc Żędowo i przysypując lekko ziemią gdy pojawiają się pąki przybyszowe wystawione na światło a na wiosnę do zimnego inspektu; doniczkowanie przeprowadza się na wiosnę następnego roku lub wysadzając bezpośrednio do gruntu; w przypadku sadzonek korzeniowych nie ma potrzeby stosowania ukorzeniania.