PŁYN- ciało o module sprężystości postaciowej równym zero; do płynów zaliczamy ciecze i gazy (brak sztywności) CIECZ- płyn o małym współczynniku ściśliwości, który zachowując określoną objętość nie zachowuje określonego kształtu; pod działaniem siły ciężkości ciecz rozlewa się i przybiera kształt naczynia w którym się znajduje. GAZ- płyn, który nie ma własnego kształtu, objętości i swobodnej powierzchni, wykazuje natomiast zdolność samorzutnego rozszerzania się i nieograniczoną dążność do zajmowania jak najwięcej objętości. WŁAŚCIWOŚCI CIECZY GĘSTOŚĆ- stosunek masy ciała do objętości zajmowanej przez ciało. ρ=$\frac{\mathbf{m}}{\mathbf{V}}$ [ $\frac{\mathbf{\text{kg}}}{\mathbf{m}\mathbf{3}}$ ] Gęstość cieczy zależy od temperatury. Dla wody w przybliżeniu ρ=1000kg/m³. CIEZAR WŁAŚCIWY γ- stosunek ciężaru ciała do jego objętości. Relacje między gęstością a ciężarem właściwym przedstawia równanie. γ=ρ∙g $\frac{\mathbf{N}}{\mathbf{m}\mathbf{3}}\mathbf{.}$ ŚCIŚLIWOŚĆ CIECZY- to jest jej zdolność do zmniejszenia pierwotnej objętości pod wpływem działania sil zewnętrznych $\beta p = \ - \ \frac{1}{\Delta p}\frac{\Delta V}{V}\ \lbrack\frac{m2}{N}\rbrack$, stąd można obliczyć: V₁=V(1-β_p∆p), V- objętość cieczy przy ciśnieniu p; V₁- objętość cieczy przy ciśnieniu p₁=p+∆p; ∆p- przyrost ciśnienia ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA- cieczy to jej zdolność do zmiany temperatury. Określany za pomocą , który stanowi stosunek względnej zmiany objętości cieczy do przyrostu temperatury wywołującej te zmianę. $\beta T = \frac{1}{T}\frac{V}{V}\ \lbrack\frac{1}{K}\rbrack$ LEPKOŚĆ- zdolnosc płynu do przenoszenia naprężeń stycznych przy wzajemnym przemieszczaniu elementów poruszających się z różną prędkością. NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE- powstaje na granicy faz (gaz-ciecz-cialo stale) jako rezultat działania międzycząsteczkowych sił kohezji. Siły te odniesione do jednostki długości konturu na powierzchni granicznej nazywamy napięciem powierzchniowym ᵟ [N/m] SIŁY DZIAŁAJĄCE W PŁYNIE SIŁY MASOWE- są to siły działające na całą masę płynu i są proporcjonalne do tej masy (patrz rys.); do sił masowych zaliczamy siłę bezwładności, ciężar, siłę odśrodkową. F_m= ∫_nF_jm∙dm=∫_VF_jm∙ρ∙dV

F_jm- jednostkowa siła masowa (m/s²); m- masa (kg); V- objętość (m³) SIŁY POWIERZCHNIOWE- działają na powierzchnię ograniczające ciało lub wyodrębnioną jego część, np. parcie cieczy na ściankę zbiornika, nacisk tłoka, siła wyporu unosząca statki, siły aerodynamiczne działające na samolot, opory ruchu hamujące przepływ cieczy w przewodzie. Siła powierzchniowa F działająca na powierzchnię A może być dla małej ΔA rozłożona na dwie składowe: F_n- składowa normalna (parcie); F_t- składowa styczna (tarcie) $\frac{\mathbf{\text{Fn}}}{\mathbf{\text{ΔA}}}$=p $\frac{\mathbf{\text{Ft}}}{\mathbf{\text{ΔA}}}$=τ PŁYN RZECZYWISTY I DOSKONAŁY PŁYN RZECZYWISTY- to ciecze i gazy posiadające określone własności fizyczne tj. lepkość i ściśliwość.
PŁYNY DOSKONAŁE- nie posiadają lepkości i ściśliwości (mają stałą gęstość) oraz nie przenoszą naprężeń rozrywających. Pojęcie wprowadzone w celu uproszczenia opisu zjawisk fizycznych. HYDROSTATYKA HYDROSTATYKA opisuje ciecz będącą w stanie równowagi bezwzględnej jak i względnej. Określa warunki równowagi cieczy, która powstaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym względem przyjętego układu odniesienia.

Brak wtedy sił bezwładności oraz sił wynikających z lepkości cieczy (naprężenia statyczne

CIŚNIENIE STATYCZNE- wielkość fizyczna określająca działanie siły normalnej ΔP na dowolnie zorientowany element powierzchni ΔF wewnątrz płynu, będącego w stanie spoczynku względem układu odniesienia oraz na ciała stałe pozostające w kontakcie z płynem- moduł naprężenia normalnego ściskającego: W dowolnym punkcie płynu M: p_M=$\operatorname{}\frac{\mathbf{\text{ΔP}}}{\mathbf{\text{ΔF}}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\text{dP}}}{\mathbf{\text{dF}}}$ Przy sile ΔP równomiernie rozłożonej P_w= $\frac{\mathbf{\text{ΔP}}}{\mathbf{\text{ΔF}}}$ JEDNOSTKI CIŚNIENIA 1[N/m²]=1[Pa]; 1[kG/m²]= 9,80665 [N/m²]; 104 [kG/m²]= 1[kG/cm²]= 1at; 1[at] = 10⁴ x 9,80665 [N/m²] = 98 066,5 [N/m²]; 1 [at/m] = 101 325 [N/m²]; 1[bar] = 10⁵ [Pa]. KLASYFIKACJA CIŚNIEŃ p- ciśnienie bezwzględne, p_a- ciśnienie atmosferyczne (barometryczne), p_n- nadciśnienie (ciśnienia bezwzględne) i p_p- podciśnienie (ciśnienia bezwzględne) jeżeli p>p_a to p-p_a=p_n>0; jeżeli p<p_a to p-p_a=p_p<0

WŁAŚCIWOŚCI CIŚNIENIA p_xdzdy=p₀dz $\sqrt{\text{dx}2 + dy2}$ sin0; p_y=p₀$\frac{\sqrt{\text{dx}^{2} + \text{dy}^{2}}}{\text{dy}}$sin0; $\frac{\sqrt{\text{dx}^{2} + \text{dy}^{2}}}{\text{dy}}$=$\frac{1}{sin0}$; p_ydzdy=p₀dz $\sqrt{\text{dx}^{2} + \text{dy}^{2}}$ cos0; p_y=p₀$\frac{\sqrt{\text{dx}^{2} + \text{dy}^{2}}}{\text{dy}}$cos0; $\frac{\sqrt{\text{dx}^{2} + \text{dy}^{2}}}{\text{dy}}$=$\frac{1}{cos0}$; p_x=p_y=p₀=p. wartość ciśnienia w danym punkcie nie zależy od orientacji przechodzących przez ten punkt powierzchni- zachowuje we wszystkich kierunkach tę samą wartość; w naczyniu zamkniętym wypełnionym płynem zmiana ciśnienia w dowolnym punkcie powoduje zmianę ciśnienia o tę samą wartość we wszystkich punktach obszaru wypełnionego płynem (prawo Pascala); PODSTAWOWE RÓWNANIA RÓWNOWAGI PŁYNU

Warunkiem równowagi jest równanie, w którym suma wszystkich działających sił masowych i powierzchniowych równa jest zeru. Równanie to zapisujemy w postaci: dp=ρ(Xdx+Ydy=Zdz) dp- różniczka zupełna ciśnienia p(x,y,z); X,Y,Z- składowe jednostkowej siły masowej Q; Ρ- gęstość płynu Q=Xi+Yj+Zk RÓWNOWAGA CIECZY W JEDNORODNYM POLU GRAWITACYJNYM dp=ρgdz= γ dz po scałkowaniu: p= γ z+C dla warunków brzegowych wyznaczonych dla swobodnej powierzchni cieczy: z=z_{0 ;} p=p₀ p₀- ciśnienie zewnętrzne C=p₀- γ z₀ Stąd ciśnienie w dowolnym punkcie M(x,y,z): p=p₀= γ (z-z₀) ; p=p₀+ γ h gdzie: h- zagłębienie punktu M pod zwierciadłem cieczy; yh- ciśnienie hydrostatyczne W świetle podanej klasyfikacji ciśnień, jeżeli p₀=p_a ; p=p_a= γ h ciśnienie p jest ciśnieniem bezwzględnym, natomiast p-p_a= γ h jest nadciśnieniem. WYSOKOŚĆ CISNIENIA h=$\frac{\mathbf{p}}{\mathbf{\text{\ γ}}}$ Jeżeli: g=9,80665 [m/s²] ρ wody= 1000 [kg/m³] y _wody=9806,65 [N/m²] ρ _Hg= 13 595,1 [kg/m³] y _Hg= 133 322 [N/m²] to wysokość ciśnienia 1 [atm]: h=$\frac{\mathbf{101325}}{\mathbf{9806,65}}\mathbf{= 10,33}$[m słupa wody]; h=$\frac{\mathbf{101325}}{\mathbf{133322}}\mathbf{=}\mathbf{0}\mathbf{,}\mathbf{760}\mathbf{\ \lbrack}\mathbf{\text{mHg}}\mathbf{\rbrack}$; 760[mmHg]= 760 [Tor] A wysokość ciśnienia 1 [at]: h=$\frac{\mathbf{98066,5}}{\mathbf{9806,65}}\mathbf{= 10,0\ \lbrack}\mathbf{m}\mathbf{\ }\mathbf{s}\mathbf{l}\mathbf{\text{upa}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{wody}}\mathbf{\rbrack}$; h=$\frac{\mathbf{98066,5}}{\mathbf{133322}}\mathbf{= 0,7356\ \lbrack}\mathbf{\text{mHg}}\mathbf{\rbrack}$ MANOMETR DWURAMIENNY- RÓZNICOWY: pomiar różnicy ciśnień pomiędzy punktami A i B; w obszarze A i B ciecz impulsowa o gęstości ρ_i; manometr wypełniony cieczą manometryczną o gęstości ρ_m; warunek równowagi węglem poziomu odniesienia przechodzącego przez przekrój C-C
ρ_m>ρ_i; ρ_A>ρ_B P_A=H₁ρ_mg+(H-H₁)ρ_ig=P_B+H₂ρ_mg+(H-H₂)ρ_ig; P_A-P_B= H₂ρ_mg- H₁ρ_mg+Hρ_ig- H₂ρ_ig- Hρ_ig- H₁ρ_ig; Δp=(H₂ - H₁) ρ_mg-(H₂ - H₁) ρ_ig; H₂ - H₁ =h; Δp= h ρ_mg - h ρ_ig; Δp= h (ρ_mg - ρ_ig); Δp=h (γ _m- γ _i); PARCIE HYDROSTATYCZNE NA ŚCIANĘ PŁASKĄ PARCIEM nazywamy sumaryczną siłę działania cieczy na określoną powierzchnię.

Elementarne parcie dP działające na elementarną powierzchnię dF jest do niej prostopadłe i wyraża się zależnością dP=p d F = ρ g z d F Dla powierzchni płaskiej wszystkie elementy siły mają ten sam kierunek i zwrot, ich suma sprowadza się do sumy algebraicznej. P = ∫ p dF= pg∫ z dF= ρ g z_sF= p_sF Całka ta jest objętości wykresu ciśnień: jest to prostopadłościan o polu podstawy F i zmiennej wysokości z. Objętość tę można obliczyć jako iloczyn pola podstawy razy wysokość w środku ciężkości podstawy, czyli: P = z_s F ρ g $\frac{1}{\text{sinα}}$= z_s F γ$\frac{1}{\text{sinα}}$ Wypadkowa parcia p (punkt przyłożenia siły wypadkowej) przyłożona jest w punkcie N, nazywanym środkiem parcia lub środkiem naporu, leżącym poniżej środka ciężkości pola S. Przyłożenie środka parcia N można wyznaczyć z zależności: x_N =I_xy/y_sF y_N = y_s +I_xs/y_sF; z_N = z_s = I_xs∙sin²α/z_sF I_xs- moment bezwładności względem osi x przechodzącej przez środek ciężkości S. PARCIE HYDROSTATYCZNE NA ŚCIANĘ ZAKRZYWIONĄ

Parcie cieczy na dowolną zakrzywioną powierzchnię można przedstawić jako sumę geometryczna wektorów parć składowych.

Obliczanie tego parcia polega na wyznaczeniu jego składowych, jako rzutów na osie przyjętego układu współrzędnych. Parcie elementarne w kierunku prostopadłym do powierzchni dF jest równe: d P = γ∙ z d F Składowe parcia dP w kierunku osi x i z przedstawiamy w postaci: dP_x= γ ∙ z d F cosα; dP_z= γ∙ z d F sinα Uwzględniając: dF_x = d F sinα oraz dF_z=d F cosα otrzymujemy: dP_x= γ ∙ z d F_z; dP_z= γ∙ z d F_x Całkując oba wyrażenia po powierzchni F otrzymujemy składową poziomą P_x i pionową P_z parcia na ścianę zakrzywioną: P_x= γ∫z∙ dF_z= γ∙z_sF_z; P_z= γ∫z∙ dF_x= γ∫dV= γ∙V Składowa pozioma P_x równa jest parciu wywieranemu na rzut powierzchni zakrzywionej na płaszczyznę prostopadłą do rozpatrywanego kierunku. Linia działania składowej poziomej przechodzi przez środek naporu rzutu rozważanej powierzchni; Składowa pionowa parcia P_z równoważona jest ciężarem „bryły ciekłej” ograniczonej rozpatrywaną powierzchnią zakrzywioną i tworzącymi pionowymi, które łączą jej kontur ze zwierciadłem cieczy. Kierunek działania naporu pionowego przechodzi przez środek ciężkości rozpatrywanej „bryły”. Zwrot parcia P_z zależy od położenia powierzchni zakrzywionej względem cieczy: w dół, gdy ciecz znajduje się nad powierzchnią; w górę, gdy ciecz znajduje się pod powierzchnią. Parcie całkowite jest równe: P=$\sqrt{{\mathbf{P}\mathrm{x}}^{\mathbf{2}}\mathbf{+}\mathbf{\text{Pz}}^{\mathbf{2}}}$ Kierunek działania parcia wypadkowego określa zależność: tgα=$\frac{\mathbf{\text{Pz}}}{\mathbf{\text{Px}}}$

α- kąt nachylenia parcia wypadkowego P DYNAMIKA CIECZY- PRZEPŁYW MOŻE BYĆ USTALONY LUB NIEUSTALONY- ruch płynu jest ustalony kiedy prędkość płynu v jest w dowolnie wybranym punkcie stała w czasie tzn. każda cząstka przechodząca przez dany punkt zachowuje się tak samo. Warunki takie osiąga się przy niskich prędkościach np. przepływ łagodnie płynącego strumyka PRZEPLYW MOŻE BYĆ ŚCIŚLIWY LUB NIEŚCIŚLIWY- zazwyczaj przepływ cieczy jest nieściśliwy. Przepływ gazu tez może być nieściśliwy tzn. zmiany gęstości są nieznaczne. Np. ruch powietrza względem skrzydeł samolotu podczas lotu z prędkością mniejsza od prędkości głosu. PRZEPŁYW MOŻE BYĆ WIROWY LUB BEZWIROWY- przepływ jest bezwirowy gdy w zadnym punkcie cząstka nie ma wypadkowej prędkości kątowej względem tego punktu. Można sobie wyobrazić małe kółko z łopatkami zanurzone w przepływającym płynie. Jeżeli kółko nie obraca się to przepływ jest bezwirowy, w przeciwnym razie ruch jest wirowy. PRZEPŁYW MOŻE BYĆ LEPKI LUB NIELEPKI- lepkość w ruchu płynów jest odpowiednikiem tarcia w ruchu ciał stałych. Lepkość powoduje pojawianie się sił statycznych miedzy warstwami płynu poruszającymi się względem siebie. Wynikiem lepkości są również stopniowe straty energii mechanicznej. PRZEPŁYW LAMINARNY- wektory prędkości są równoległe do kierunku przepływu; linie prądu nie przecinają się i zgodne są z torami cząstek cieczy; cząstki cieczy poruszające się wewnątrz strugi prądu nie przecinają jej bocznych ścianek RÓWNANIE BERNOULLIEGO DLA CIECZY DOSKONAŁEJ- opisuje ruch płynu i ma trzy składowe: prędkości; położenia i ciśnienia. Są trzy postacie równania Bernoullego: 1 energii $\frac{m*v2}{2} + m*g*z + p*V = const$ m- masa płynu, z wysokość położenie środka masy płynu; p- ciśnienie całkowite; V- objętość masy m płynu 2 wysokości $\frac{v2}{2g} + z + \frac{p}{g} = const.\ $ $\frac{v2}{2g}$- wysokość prędkości; z- wysokość położenia; 3 ciśnienia $\frac{r*v2}{2g} + r*g*z + p = const$ RÓWNANIE BERNOULLIEGO DLA CIECZY RZECZYWISTEJ- dla ruchu ustalonego i cieczy lepkiej nieściśliwej ciecz rzeczywista równanie: $z1 + \frac{p1}{\gamma} + \frac{v12}{2g} = z2 + \frac{p2}{\gamma} + \frac{v22}{2g} + \sum_{}^{}h$ STRATY HYDRAULICZNE- podczas przepływu plynu rzeczywistego powstają straty energii związane z przepływem na odcinkach prostych oraz przez lokalne przeszkody $\sum_{}^{}h = hl + hm\ $ STRATY HYDRAULICZNE WYWOŁANE LINIOWYMI OPORAMI PRZEPŁYWU- wysokość strat liniowych oblicza się ze wzoru Darcy-Weisbacha $hl = /\frac{l}{d}\frac{v2}{2g}$ /-wspolczynnik oporu liniowego; l- dlugosc na jakiej nastapi straty liniowe; d- srednica prewodu LICZBA REYNOLDSA charakteryzuje rodzaj przepływu $Re = \frac{\text{rvl}}{h}$. h-wspolczynik lepkości dynamicznej; r- gęstość płynu; l- wielkość charakteryzująca rozmiary przekroju poprzecznego; v- średnica dla danego przkroju prędkość płynu KORYTA natężenie przepływu w ruchu jednostajnym Q= v*A [m³/s]; v=c$\sqrt{\text{RhI}}$ [m/s]. c- spółczynnik Chezy; R_h- promień hyrauliczny przekroju koryta, m; I- spadek hydrauliczny PRZEKRÓJ HYDRAULICZNIE NAJKORZYSTNIEJSZY- przy danych: spadku hydraul, polu pow przekr, strumień objętości cieczy płynącej ruchem jednost jest maksym (zbliżone do półokręgu). KORYTA OTWARTE NATURALNE: najgłębsze u źródła (Vkształt), w śr części U-kształt, u wylotu b. płytkie i szerokie FILTRACJA- WSPÓŁCZYNNIK FILTRACJI ZALEZY OD: rodzaju gruntu (wielkość i kształt ziaren), rodzaju i temp cieczy (ciężar właściwy i lepkość). Określ współ filtr za pomocą wzorów empir.: Piaski dla śr 0,1-3 mm i Cu<5: k=Cd10^2, kwspół wodoprzepuszcz m/dobę; C- współ emp dla czystych równoziar piasków 700-1000, gliniastych nierównoziarn 500-700, d10- 10% śr ziaren[mm]. Grunty gliniasto-piaszcz o zawartości d 0,001 mm 220%, k=0,0093/a^2 *d10^2 HYDROLOGIA ŚRÓDLĄDOWE WODY POW: 1)płynące: w ciekach nat, kanałach i źródłach, z których biorą początek; w jeziorach i innych nat zbior wod o ciągłym lub okresowym dopływie/odpływie wód pow; w sztucznych zbior wod usytuowanych na wodach płynących. 2)stojące: w jeziorach i naturalnych zbior wod niezwiązanych bezpośrednio, w sposób nat z powierzchniowymi wodami płynącymi. CIEKI SZTUCZNE: rowy(sztuczne koryta prowadzące wodę w sposób ciągły lub okresowy o szer dna 0,6-1,5m przy ujściu/ujęciu); kanały(sztuczne koryta prowadzące wodę w sposób ciągły lub okresowy o szer dna >1,5m przy ujściu/ujęciu. Funkcje: melioracyjne, żeglowne, przemysłowe i energetyczne. CIEKI NATURALNE-rzeki, strug, strumienie i potoki oraz inne wody płynące w spos ciągły lub okresowy, nat lub uregulowanymi korytami. RZEKA- ciek płynący w wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie. W PL pow dorzecza>100km2. ZLEWNIA- obszar, z którego wody spływają do 1 wspólnego odbiornika. DZIAŁ WODNY- linia rozdzielająca kierunki odpływu wód do 2 różnych systemów rzecznych. DORZECZE- gdy zlewnia obejmuje cały system rzeczny tj. sytm rzeki głównej i boczne dopływy. ZLEWISKO-zespół dorzeczy odpr wody do 1 wspólnego morza. POSTERUNKI WODOWSKAZOWE: na rzekach głównych w różnych odc(bieg górny, środkowy, dolny), na dopływie powyż zasięgu cofki, gdzie istnieją lub powstaną obiekty bud wodn

ROK HYDROL: półrocze zimowe od 1.XI do 30.IV; letnie od 1.V do 30.X. STANY WODY CHARAKTER I rzędu: NW, SW, WW, przepływy chark I rzędu: NQ, SQ, WQ.

Populacja generalna-różne roczniki; próba losowa- NW, SW, WW dla 1 roku. Stany charakt II rzędu dla wielolecia: NNW, NSW, NWW/SNW, SSW, SWW/WNW, WSW,WWW, przepływy analogicznie. Populacja generalna wybieramy: SNW, SSW, SWW. NATĘŻENIE PRZEPŁYWU- dobór metod badań w konkretnych warunkach zal od: rodzaju cieku, wymiarów, warunki hydrauliczne przepływu(wielkość, rodzaj), dokładności pomiaru. Metody: bezpośrednie (ścianka z wycięciem)Q=v/t duża dokładność pomiarów, przy niewielkich przepływach; pośrednie (młynek hydrometryczny) Q= v*F uwzgl pom prędkości i pow przekroju koryta F. FORMOWANIE FALI WEZBRANIOWEJ: 1) czas wznoszenia (wykres:ostro i krótko w górę) 2) czas opadania (wykr: łagodniej i długo w dół) 3)czas wysychania (wykr: b.łagodnie w dół, średni czas).; HYDROLOG SKUTKI URBAN: usuwanie drzew, roślin- spadek ewapotranspiracji i intercepcji, wzrost zawiesin w rzekach| bud domów, ulic- spadek infiltracji, obniżenie poziomu wód grunt, wzrost odpływu wezbraniowego| rozbudowa infrastr miejskiej- wzrost nieprzepusz pow, krótszy czas koncentracji fali wezbran, wzrost objętości tych fal i zagroż powodz| bud kanalizacji i zabudowa koryt- koncentracja spływu pow i kształtu, dalszy wzrost zagr powodz.

| PRZEPŁYW LAMINARNY- wektory V są równoległ do kier przepływu, linie prądu nie przecinają się i są zgodne z torami cząst cieczy, cząst cieczy w rurce prądu nie przecin jej bocznych ścianek. PRZEPŁYW TURBULENTNY (BURZLIWY)- strugi płynu mieszają się. LINIA PRĄDU- tor cząst płynu w przepływie, taki sam dla każdej cząstki, równoleg do V płynu; żadne linie pr nie mogą się przecinać, bo byłyby 2 różne V. STRUGA PRĄDU- skończona liczba linii prądu, linie prąd tworzą brzegi, więc płyn wchodzi 1 końcem, 2 musi opuścić. RÓWNANIA CIĄGŁOŚCI: ρSv=const; dla nieściśliwych: Sv=const, wnioski: V płynu nieślwego przy ustalonym przepływie jest odwrotnie proporcjonalna do pola przekroju; w przepływie ustalonym ciśnienie jest największe tam, gdzie V najmniejsza, np. w strudze wody wypływ z kranu v rośne w miarę spadania wody, wartość strumienia objęt nie zmienia się, więc struga zwęża się ku dołowi. CIŚ W RURZE O ZMIENNYM PRZEKR: p1+(ρv1^2/2)=p2+ (ρv2^2/2). STRATY HYDRAULICZNE: straty energii na odc prostych (liniowe) i przez lokalne przeszkody (miejscowe): Wzór Darcy- λ-współ oporu liniowego; l-dł na jakiej wystąpiły straty; d-śr przewodu. DRENAŻ: badania geotech na działce i hydrotech w lab, dowiemy się: rodzaj podłoża, najwyższy udokumentow poziom wód gr, jak zmienia się poziom wód gr. Jeżeli: w podłożu są warstwy nieprzepuszcz, poziom wód gr jest wys, poziom wód gr podwyższa się –drenaż! RURY DRENARSKIE- rury z otworami na całym obwodzie, przez które wpływa woda, ułożone ze spadkiem odprowadz wodę, otacza się nimi zewnętrz ściany fund w poł wys ławy, spód rury min 20 cm poniżej górnej krawędzi ławy i powyż dolnej kraw, aby nie podmywać fund, układać ze spadkiem 2-3%. Otulina rur aby nie zatykać dziur cząst gruntu: włókna kokosowe (gliniaste); tworzywa sztuczne (żwirowe, piaskowe). Studzienki rewizyjne- umieszcz się w załamaniach trasy rur- na każdym rogu bud. ZASOBY WODY[%]: morza i oceany96,5; lodowce1,7; jeziora 0,013; wody podziemne1,7; błota0,0008; rzeki0,0002; org żywe0,0001; woda w atmosf0,002. Ogółem wody: 1385984610km3; woda słodka 35029210 – 2,53%. PRZYCZYNY RUCHU WODY: ener ciepl ze Słońca, siła ciężkości, przyciąganie Księżyca i Słońca, ciś atmosf, reakcje fizjol i chem organ żywych, siły międzycząst, działalnośc człowieka. BILANS WODY E=P (P-całk opad atmos na obszar lądu i oceanów; E-całk parowanie z pow ląd i oc) P=577000km3. Czas wymiany wody w globalnym obiegu 3600lat. WSPÓŁCZYNNIK SPŁYWU POWIERZ jest to stosunek miedzy ilością wody która spłynie z danej powierzchni do kanału, a ilością wody która spadła na tę powierzchnię. Jest to wielkość charakterystyczna dla każdego rodzaju zlewni -zależy od: rodzaju pokrycia terenu, spadku terenu, budowy geologicznej, czasu trwania deszczu, natężenia, początkowego stanu wilgot gleby, ciepłoty powietrza. Im wyższy spadek terenu [%] tym większy współczyn, ale im mniej urbanizacji tym mniejszy współ. PARCIE HYDROSTATYCZNE- to siła jaką wywołuje ciecz na przegrodę, która znajduje się pod powierzchnią wody. Jest to siła nacisku skierowana prostopadle do powierzchni [N]

ROZSZERZ CIEPLNA- zdolność do zmiany objęt pod wpł temp, współczynnik rozszerz- stos względnej zmiany objęt cieczy do przyrostu temp.. NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWe- powst na granicy faz (gaz-ciecz-ciało st) rezultat działania międzycząst sił kohezji, np. efekt kapilarny. SIŁY MASOWE- działające na całą masę płynu, są proporc do tej masy: np.ciężar, siła bezwładności, odśrodkowa. SIŁY POW- działają na pow ograniczające ciało lub jego część, np. parcie cieczy na ściankę zbiornika, nacisk tłoka, siła wyporu, siły aerodynam, opory ruchu hamujące przepływ cieczy w przewod HYDROSTATYKA- opisuje ciecz w stanie równowagi bezwzgl i wzgl; warunki równowagi cieczy w spoczynku lub ruchu jednost wzgl układu odniesienia; brak sił bezwładn i sił wynikających z lepkości. MODUŁ NAPRĘŻ ŚCISKAJĄCEGO NORMAL- określa działanie siły normalnej na elem pow wewnątrz płynu pozostającego w spocz i ciała stałe będące w kontakcie z płynem. CIŚN: bezwgl, atmosf, względ: podćiś, nadciśn. Ciś jest skalarem i we wszys kierun rozchodzi się jednakowo i z tą samą wartością. PARCIE – sumaryczna siła działania cieczy na określoną pow. PRAWO ARCHIMEDESA- na każde ciało zanurz w cieczy działa siła wyporu co do wart = ciężarowi cieczy wypartej przez to ciało. STATECZNOŚĆ PŁYWANIA- zdolność do powrotu ciała pływającego, wychylonego ze stanu równowagi, do położenia pierwotnego LĄDOWE CZĘŚCI HYDROSF: a)wody podziemne; b)wody powierzchniowe: 1)wody morza terytorialnego i morskie wody wewnętrzne; 2)śródlądowe wody powierzchniowe: wody płynące(punktowe obiekty hydrograficzne: źródła, nieskoncentrowane wypływy wód podziemnych; liniowe obiekty hydrograficzne:rzeki, strumienie, kanały, potoki, rowy); wody stojące (obszarowe obiegi hydrograficzne: zbiorniki wodne natur i szt, obszary zabagnione, lodowce i wieczne śniegi).