Dla średniowiecza i czasów nowożytnych charakterystyczne są obrazy powstałe ex voto (dosłownie: za sprawą ślubowania). Z reguły dawano w nich wyraz wdzięczności Opatrzności za pomyślny przebieg wydarzeń. Natomiast zgoła odmienna intencja była przyczyną powstania obrazu wotywnego nieznanej z imienia pary szlacheckiej herbu Jelita. Obraz stanowi swoisty akt pokuty fundatorów, zabójców Grzegorza, wytwórcy noży. Zabójcy sportretowani zostali jako klęczący przy ofierze. Inskrypcja w dolnej części obrazu mówi, że pogrzebany jest tu stateczny Grzegorz, nożownik, zabity na ulicy Szczepańskiej. Do górnej listwy ramy przytyka druga tablica inskrypcyjna, którą wypełnia prośba fundatorów by Bóg nie osądzał ich wedle nikczemności ich czynu lecz zmiłował się nad nimi wedle swego niezmierzonego miłosierdzia (na wzór Psalmu 103, 10). Dalej następuje data dzienna – 3 czerwca 1532. Być może obraz pochodzi z nieistniejącego kościoła Św. Szczepana, w okolicy którego dokonano zbrodni bowiem w górnej części tablicy przedstawiono, jakby w roli patrona miejsca, św. Szczepana - diakona, adorującego, wraz z Matką Boską - Chrystusa. Chrystus, adresat inwokacji, zobrazowany jest jako ubiczowany, w koronie cierniowej, ze skrępowanymi dłońmi - tak jak ukazany został przez Piłata ludowi (Jan 19,5). Zarazem jednak dłonie i stopy Chrystusa noszą ślady przebicia gwoźdźmi - zatem Ofiara już się dokonała. Mamy tu do czynienia z typowym dla średniowiecza paradoksem chronologicznym - Chrystus jest umęczony, jego ciało ma ślady śmiertelnych zranień, ale jest jednocześnie żywy, stoi z otwartymi oczami. Realny czas nie jest brany pod uwagę, logiczna zasada wyłączonego środka nie obowiązuje. Zamiast tego chodzi o ukazanie wiernym Chrystusa w postaci, która stanowi swoiste zsumowanie różnych momentów Pasji. Przebyta męka jest dowodem bożego miłosierdzia, o które apelują zabójcy zwracając się do Chrystusa jako do sędziego u kresu czasów. W tle oglądamy surowy, wyludniony krajobraz wysokogórski o ekspresji współbrzmiącej z dramatyczną wymową sceny.

EPITAFIUM GRZEGORZA NOŻOWNIKA