Zagadnienia do egzaminy z pracowni chemicznej

1. Drobnoustroje w surowcach i kosmetykach normy mikrobiologiczne, (zeszyt)

2. Przepisy BHP pracowni laboratorium fabryki kosmetyków

3. Podstawowy sprzęt laboratoryjny, warunki przechowywania i sposoby konserwacji (zeszyt)

4. Nazewnictwo JMCI (zeszyt)

5. Wagi ważenie, nośność i czułość (zeszyt)

6. Masa atomowa i cząsteczkowa (zeszyt)

7. Stężenie procentowe- zadania

8. Wydajność przy produkcji kosmetyków (zeszyt)

9. Zatężanie i rozcieńczanie roztworu

Ad 1. Drobnoustroje to grupa systematyczna zwierząt obejmująca organizmy o mikroskopijnych rozmiarach. Są one z reguły jednokomórkowe. Organizmy te są szeroko rozpowszechnione w środowisku ze względu na szybki proces rozmnażania. Do mikroorganizmów zalicza się bakterie,  wirusy, glony, pierwotniaki i grzyby.

Badania mikrobiologiczne w celu zapewnienia wysokiej jakości produktów. Głównym celem producenta produktów leczniczych, kosmetycznych lub żywności powinno być zapewnienie wysokiej jakości mikrobiologicznej i zdrowotnej produktu. Gwarancją uzyskania produktu wysokiej jakości, pozbawionego niepożądanych drobnoustrojów jest wysoki standard warunków wytwarzania, w tym pomieszczeń i instalacji technologicznych, wysoka higiena produkcji oraz odpowiednio prowadzone działania oparte na analizach i badaniach mikrobiologicznych. Aby uzyskać wysoką jakość mikrobiologiczną warunków wytwarzania, a w konsekwencji wysoką jakość zwalnianych na rynek produktów w Systemie Zapewnienia Jakości producent powinien uwzględnić stały udział mikrobiologa, który pokieruje działaniami mikrobiologicznymi odpowiednio do profilu produkcji. Producent, który potraktuje System Zarządzania Jakością Mikrobiologiczną, jako narzędzie do zapewnienia wysokiej jakości produktów może udowodnić, że wytwarzane produkty są bezpieczne dla zdrowia konsumenta, a także mieć pewność, że nie poniesie strat w przypadku złej produkcji.

Przez działania mikrobiologiczne należy rozumieć:

-Badania laboratoryjne na etapie powstawania produktu;

-Ocena czystości mikrobiologicznej pierwszych partii produkcyjnych;

-Monitorowanie czystości produktów;

-Badania prewencyjne;

-Usuwanie ryzyka zakażeń;

-Rozwiązywanie problemów wynikających z zakażeń;

- Testy konserwacji;

-Dobór środków dezynfekcyjnych skutecznych wobec drobnoustrojów środowiskowych;

-Analizy czystości mikrobiologicznej z wykorzystaniem metod o wysokiej wykrywalności;

-Szkolenia pracowników.

Badania na etapie powstawania produktu

Dobry produkt to między innymi czyste surowce, stabilna receptura w okresie trwałości i użytkowania, opakowanie zabezpieczające przed zakażeniami wtórnymi, odpowiedni sposób przechowywania. Uwzględniając istniejące ryzyko zakażeń produktów jakie występuje w czasie produkcji, użytkowania lub przechowywania, udział mikrobiologa jest niezbędny już na etapie laboratoryjnego opracowania produktu. Analiza ryzyka, „testy konserwacji”, badania potwierdzające właściwości produktów szczególne go przeznaczenia, to podstawowe zagadnienia, które powinny być przedmiotem badań produktu na etapie jego opracowania. Analiza ryzyka - dzięki ustaleniu, jakie istnieje ryzyko, producent może mieć wpływ na jego obniżenie między innymi przez wybór odpowiedniego opakowania, technologii, sposobu zakonserwowania, ustalenia warunków higieny, przechowywania, a także zaprogramowania prac badawczych i kontrolnych. Testy konserwacji - przeprowadzając tzw. „testy konserwacji” (dot. produktów, które wymagają zabezpieczenia konserwantami np.: emulsje kosmetyczne, farmaceutyczne, niektóre surowce) można w recepturze produktu ustalić skutecznie działający układ konserwujący. Dzięki testom zapewnimy stabilność produktu i chronimy się między innymi przed stratami jakie można ponieść wskutek reklamacji dystrybutorów, sprzedawców, czy samych konsumentów. Wykonując testy możemy obniżyć poziom stężeń konserwantów do wystarczających, co powoduje, że produkt staje się bardziej bezpieczny dla zdrowia konsumenta. Zdarza się, że producenci stosując maksymalne dopuszczalne stężenia konserwantów mogą nieświadomie tuszować niedociągnięcia w higienie produkcji i zadawalają się pozytywnymi wynikami jakości swoich produktów. Badania produktów szczególnego przeznaczenia – niezbędne są kiedy chcemy zapewnić, ze hasłami krobiologiczne użyte w celach reklamowych są prawdziwe np.: „kontrolowany mikrobiologicznie”,

Ad2. Bezpieczeństwo pracy w laboratorium

Najważniejsze w pracy w laboratorium jest bezpieczeństwo. Miejsce w którym są przeprowadzane reakcje i procesy chemiczne musi być należycie zaopatrzone w wentylacje. Tylko takie czynności jak: ważenie, przesypywanie substancji stałych, sączenie, przelewanie z użyciem niegroźnych dla funkcjonowania organizmu ludzkiego roztworów wodnych mogą być przeprowadzane na stole laboratoryjnym. Oczywiście niezbędne jest zachowanie należytego porządku na tym stole. Większość czynności jest wykonywana pod sprawnie działającym wyciągiem. Substancje łatwopalne takie jak rozpuszczalniki organiczne jak i lotny i bardzo szkodliwy brom musimy wykonywać w specjalnych pomieszczeniach przystosowanymi do pracy z substancjami łatwopalnymi. Najczęściej pomieszczenia te są nazywane pokojami eterowymi lub benzenowymi. W takich pomieszczeniach są zainstalowane super sprawne wyciągi oraz instalacje przeciwiskrowe. Na stole laboratoryjnym w takim pomieszczeniu znajdować się może tylko niezbędne odczynniki w ilości wystarczającej do przeprowadzenia doświadczenia. Wszystkie osoby przebywające w laboratorium muszą mieć zapięty fartuch laboratoryjny i założone okulary ochronne. Fartuch laboratoryjny powinny być wykonany z naturalnych włókien i być zapinany na kilka guzików. W czasie pracy z niebezpiecznymi i żrącymi substancjami chronimy dłonie stosując rękawice ochronne. Jednorazowe cieniutkie rękawiczki lateksowe chronią nasze dłonie przed rozcieńczonymi roztworami pochodzenia zarówno organicznego, jak i nieorganicznego. Przy stężonych roztworach, bromie i innych silnie żrących substancjach tego typu do silnie żrących substancji musimy zastosować rękawice wykonane z tworzyw butylowych lub vitonowych. Gdy pracujemy z gorącymi substancjami, to wkładamy rękawice bawełniane lub skórzane. Gdy dojdzie do takiej sytuacji należy jak najszybciej zdjąć rękawice i umyć mydłem ręce Czasami stosujemy maseczki przeciwpyłowe, które chronią przed trującymi substancjami stałymi. Zakładamy je w czasie ważenia lub przesypywania.

Osoby pracujące w laboratorium mają całkowity zakaz pozbywania się niepotrzebnych substancji poprzez wprowadzanie ich do ścieków i odpadów komunalnych. Jeżeli w badanym związku mamy do czynienia nawet z niewielka ilością substancji toksycznej, to cały odpad jest traktowany jako toksyczny.

Substancje, które mogą być utylizowane bezpośrednio to: bromek jodu, bromek potasu, jodek sodu, jodek potasu, aminokwasy naturalne, cukry proste, octan sodu, amonu, wapnia i potasu, chlorek sodu, wapnia i magnezu, boran sodu, wapnia i magnezu, krzemian sodu, wapnia i magnezu, siarczan (VI) potasu, amonu, magnezu, sodu i wapnia, fosforan (V) potasu, amonu, magnezu, sodu i wapnia, węglan potasu, amonu, magnezu, sodu i wapnia, wodorowęglan potasu, amonu, magnezu, sodu i wapnia. Pozostałe związki odpadowe są zbierane w specjalnych pojemnikach znajdujących się w laboratoriach. Ważną czynnością jest dezaktywacja chemiczna, mająca na celu redukcję niebezpiecznych substancji, rozcieńczenie stężonych kwasów. W czasie wykonywanie doświadczeń w laboratorium może dojść do wydzielania się trujących odpadów w postaci gazowej. Substancje tego typu wymagają natychmiastowej dezaktywacji chemicznej w płuczkach wypełnionych specjalnymi cieczami absorpcyjnymi. Po dezaktywacji absorbery usuwamy jak inne odpady ciekłe.

Wszystkie pracownie laboratoryjne powinny być wyposażone w sprzęt przeciwpożarowy:

- (gaśnica proszkowa i śniegowa, koc, pojemnik zawierający suchy piasek).

- absorbenty neutralizujące rozlane chemikalia;

- prysznic z ciepłą wodą, który może być wykorzystany do obmywania całej powierzchni ciała;

- apteczka pierwszej pomocy;

- sprzęt do płukania zainfekowanych oczu;

Wszystkie osoby pracujące w laboratorium powinny wiedzieć, gdzie są ulokowane wyżej przedstawione przedmioty oraz znać sposób posługiwania się nimi.

Typowe nagłe przypadki i sposoby postępowania z nimi

1. Skaleczenia

2. Rozlana ciecz

3. Oparzenia wywołane wysoką temperaturą

4. Oparzenia wywołane substancja chemiczną

5. Problemy z oczami

6. Zatrucia

7. Pożar

8. Rozprzestrzeniający się gaz

9. Porażenia

10. Rozbity termometr rtęciowy

Podstawowe zasady pracy w laboratorium

1. Zawsze wkładaj fartuch laboratoryjny oraz okulary i rękawice ochronne. Zaleca się stosowanie wygodnego obuwia na twardej i nie ślizgającej się podeszwie. Niedopuszczalne są buty na wysokim obcasie. Kobiety oraz mężczyźni z długimi włosami są zobowiązani do ich spięcia, gdyż przez przypadek mogą się zapalić lub ulec zanieczyszczeniu szkodliwymi substancjami chemicznymi. Nie wskazane jest także noszenie biżuterii na palcach oraz używanie tipsów.

2. Dowiedz się, gdzie na sali laboratoryjnej jest ulokowany sprzęt ratunkowy (gaśnice, apteczka, adsorbenty) oraz wyjście ewakuacyjne.

3. Jeżeli nie czujesz się najlepiej natychmiast zgłoś problem osobie odpowiedzialnej za bezpieczeństwo na Sali.

4. Nigdy nie pij, nie spożywaj pokarmów, nie pal papierosów, nie żuj gum w laboratorium. Jeżeli nie zastosujesz się do tych zakazów może dojść do zatrucia droga pokarmową.

5. Nie krzycz, nie gestykuluj podczas pracy. Innym osobom może to przeszkadzać i może je rozpraszać, co grozi źle przeprowadzonym doświadczeniem i zagrożeniem wywołanym z tego powodu. Na czas pracy laboratoryjnej należy wyłączyć telefon komórkowy.

6. Zapoznaj się z charakterystyką substancji niebezpiecznych występujących w pracowni laboratoryjnej. Dowiesz się szczegółowo co należy robić w razie zagrożenia i na co trzeba zwracać szczególna uwagę.

7. Odłóż szkło laboratoryjne jeżeli jest pęknięte oraz nie włączaj sprzętu, jeżeli zauważysz jakieś usterki. Przed przystąpieniem do pracy z aparatura sprawdź podstawowe jej elementy.

8. Zastanów się nad wyborem miejsca przeprowadzania doświadczenia. Nie pracuj z substancjami palnymi obok osoby wykorzystującej palnik gazowy. Jeżeli nie jesteś w stanie znaleźć odpowiedniego miejsca do pracy, to zaczekaj.

9. Nigdy nie wykonuj pracy bez wiedzy swojego przełożonego/nauczyciela/mistrza. Nie przebywaj sam w laboratorium.

10. Podczas przeprowadzanego doświadczenia stosuj się do wskazówek zawartych w przepisie. Jeżeli masz inny pomysł na przeprowadzenie określonego doświadczenia skonsultuj się z przełożonym/nauczycielem/mistrzem.

11. Nigdy nie pipetuj stosując usta. Nie wiadomo do czego byłą wcześniej wykorzystana pipeta. Używaj specjalnych gumowych gruszek lub pompek.

12. Na stanowisku pracy zawsze musi być zachowany porządek, wszystkie odczynniki powinny być na swoim miejscu. Sprzęt leżący na stole laboratoryjnym powinien być ograniczony do minimum. Po przeprowadzonym ćwiczeniu odstaw wszystko na swoje miejsce i posprzątaj po sobie.

13. Stosując odczynniki zawsze zamykaj je szczelnie i odstawiaj na swoje miejsce. Niektóre odczynniki są wrażliwe na wilgoć.

14. Pamiętaj skąd wziąłeś określony odczynnik. Zawsze musi wrócić na swoje miejsce. W razie całkowitego zużycia odczynnika zgłoś to osobie odpowiedzialnej za bezpieczeństwo na sali. Nie zmieniaj lokalizacji sprzętu laboratoryjnego jeżeli nie jest to konieczne.

15. Zanim coś wyrzucisz bądź przekonany do tego co chcesz wyrzucić. Może się okazać, że to jest preparat osoby pracującej obok. Jeżeli jesteś przekonany, że określona substancja jest do wyrzucenia, to zastanów się w jaki sposób to zrobić (wylać do zlewu lub do specjalnie przygotowanego do tego pojemnika. Jeżeli zostawiasz preparat w swojej szafce laboratoryjnej, to zawsze podpisz go czytelnie swoim nazwiskiem oraz nazwą preparatu.

16. Nigdy do zlewu nie wrzucaj kamyczków wapiennych. Tego samego nie rób z innymi substancjami stałymi. Może dojść do zatkania zlewu i zalania innych pięter.

17. Substancje stałe wrzucaj do odpowiednich pojemników.

18. Podczas przeprowadzania doświadczenia notuj swoje spostrzeżenia.

19. W trakcie wykonywania doświadczenia staraj się zachować porządek na stanowisku laboratoryjnym. Po zakończeniu dokładnie wyczyść stół laboratoryjny. Nie zostawiaj brudnego szkła laboratoryjnego.

20. Po wykonaniu ćwiczenia oraz posprzątaniu po sobie dokładnie umyj ręce ciepłą wodą i mydłem. Na rękach nie powinny zostać żadne szkodliwe substancje.

Ad 4. Co to znaczy "INCI"?

Skład każdego produktu kosmetycznego musi być, wg prawa Uni Europejskiej, zadeklarowany w nazewnictwie INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients). Deklaracja ta musi znajdować się na opakowaniu produktu lub na ulotce dołączonej do kosmetyku, gdy opakowanie jest za male. Nazewnictwo to jest miedzynarodowe. Dopiero w 1997 roku została ustalona przez Unię Europejską dokładna lista sładników, które muszą być one wypisane w kolejności ilościowo malejącej.

Substancje, które stanowią mniej niż 1% pojemności produktu mogą być wypisane na końcu listy nieuporządkowane. Oznaczenia substancji skladają się z chemicznych określeń w jezyku angielskim i łacińskich nazw roślin. Kolory farb są oznczone jedynie numerem, tzw. Color-Index (CI). Jednakże przepisy dotyczące deklarowania na opakowaniu użytego koloru (barwnika) w danym produkcie są dosyć niedokładne. Jeżeli oferta danego kosmetyku składa się z palety róznych kolorów, wówczas na opakowaniu mogą wystąpić oznaczenia wszystkich kolorów użyte w palecie produktu. W ten sposób nie da sie ustalić, jaki kolor zostal użyty w konkretnym produkcie. Jeszcze większe trudności sprawia rozszyfrowanie zawartych w kosmetyku substancji zapachowych. Mogą być one jedynie zadeklarowane jako „perfum” lub "zapach", choć pod tą nazwą mogą ukrywać się setki rozmaitych substancji zapachowych. Od 2005 roku 26 z nich musi być zadeklarowanych na opakowaniu, lecz równiez tylko wtedy, gdy uzgodniona koncentracja substancji w produkcie zostanie przekroczona. W produktach, które pozostają na ciele (np. krem, balsam do ciała), muszą te substancje zostać wyliczone, gdy ich zawartość przekracza 10mg/kg produktu, a w kosmetykach zmywalnych (żel pod prysznic), gdy ich zawartość przekracza 100 mg/kg produktu.

Dzięki tym informacjom osobom o wrażliwej skórze lub skłonnych do alrgii będzie łatiwej dobrać odpowiedni produkt unikająs tych substancji zapachowych. Są to substancje nie tylko niebezpieczne dla zdrowia (powodują alergie), ale także przy dlugim używaniu stanowiące zagrożenie życia (prawdopodobienstwo zachorowania na raka pęcherza moczowego). Przed zakupem farby do włosów dobrze jest dokładnie zapoznać się z jej składem. Tak samo w zakładach fryzjerskich powinno się upewnić, że nie są tam stosowane niebezpieczne dla zdrowia produkty.
Odszyfrowanie deklaracji składu kosmetyków jest ważne nie tylko ze względu na zdrowie, ale także wówczas, gdy chcemy używać produktów naturalnych nie tylko z nazwy.

Ad 5. Wagi laboratoryjne charakteryzują trzy podstawowe parametry: nośność, czułość i dokładność

nośność wagi – jest to maksymalne obciążenie wagi, wielkość podawana przez danego producenta

czułość bezwzględna wagi – jest to najmniejsza masa, która położona na wadze powoduje zmianę jej wskazań

czułość względna wagi – jest to stosunek czułości bezwzględnej wagi do całkowitego obciążenia wagi w danym momencie

dokładność wyznaczania masy – jest to wielkość, która wynika z czułości masy

Podział wag laboratoryjnych ze względu na nośność i dokładność wagi:

· wagi techniczne – różna nośność i dokładność ±0,01g

· wagi analityczne – nośność do 200g i dokładność ±0,1mg

· wagi pół-mikroanalityczne – nośność do 100g i dokładność ±0,01mg

· wagi mikroanalityczne – nośność do 300g i dokładność ±0,001mg

· wagi ultra-mikroanalityczne – nośność kilkaset mg i dokładność od ±0,1 do ±0,01 µg

Wzorce masy i odważniki-obecnie są stosowane prawie wyłącznie do adiustacji i sprawdzania wag analitycznych

adiustacja- to czynność mająca na celu doprowadzenie przyrządu pomiarowego do stanu działania odpowiadającego jego przeznaczeniu

wzorcowanie (kalibracja)- to ogół czynności ustalającychrelacjęmiędzy wartościamiwielkości mierzonejwskazanymi przezprzyrząd pomiarowy,a odpowiednimi wartościamiwielkości fizycznych, realizowanymi przezwzorzec jednostki miary.

Ad. 6. Masa atomowa (Ar) to masa atomu, wyrażona w atomowych jednostkach masy [u], która stanowi średnią ważoną mas izotopów danego pierwiastka

Masa cząsteczkowa (Mr) jest sumą mas atomów wchodzących w skład cząsteczki i też jest wyrażona w atomowych jednostkach masy [u].

W układzie okresowym pierwiastków każdy atom oznaczony jest jedno lub dwuliterowym symbolem. Symbol ten pochodzi od pierwszej lub pierwszej i dalszej litery łacińskiej nazwy pierwiastka (gdy kilka pierwiastków ma nazwy rozpoczynające się od tej samej litery ich symbole, poza pierwszym są dwuliterowe):

Symbole te oznaczają zarówno sam pierwiastek, jak i atom. Np. K oznacza atom potasu, jak i potas (mol atomów potasu). Cząsteczka związku chemicznego składa się z atomów różnych pierwiastków, które są ze sobą połączone wiązaniami chemicznymi. Zapisując wzór związku chemicznego musimy podać z ilu i jakich atomów się on składa, czyli wymienić wszystkie atomy w określonej kolejności. Najczęściej o kolejności atomów wymienianych w związku decyduje ich elektroujemność. Na początku wymieniane są atomy najmniej elektroujemne, na końcu najbardziej elektroujemne (elektroujemność pierwiastków w układzie okresowym wzrasta od strony lewej do prawej i z dołu do góry). Dlatego związek składający się z sodu i z chloru zapisujemy jako NaCl, natomiast z tlenu i węgla CO (chlor jest bardziej elektroujemny od sodu, a tlen od węgla). Krotność (ilość) atomów w cząsteczce związku wskazujemy indeksem stechiometrycznym. Indeksy stechiometryczne zapisujemy jako indeksy dolne i odnoszą się tylko do pierwiastka za którym są zapisane. Zwiazek skladający się z dwóch atomów sodu i jednego atomu tlenu zapiszemy jako Na₂O, a związek składający się z 10 atomów tlenu i czterech atomów fosforu zapiszemy jako P₄O₁₀.

Liczba zapisana przed wzorem (symbolem) nazywana jest współczynnikiem stechiometrycznym i odnosi się do wszystkich atomów występujących po tej liczbie: 5Na₂S traktujemy jako 5^.(Na₂S). Taki zapis oznacza, że mamy do czynienia z 5 cząsteczkami (5 molami) związku siarczku sodu. Każda cząsteczka (mol) siarczku sodu składa się z 2 jonów (2 moli) sodu oraz z 1 jonu (1 mola) siaczkowego. Czyli mamy do czynienia z 10 jonami (10 molami) jonów sodowych i 5 jonami (5 molami) siaczkowymi.

Obliczenie masy cząsteczkowej związku polega na zsumowaniu mas atomowych atomów (jonów) wchodzących w skład związku. Masa cząsteczkowa może być wyrażona w u (junitach) lub w gramach. Ta ostatnia odnosi się do jednego mola związku. Siarczan(VI) sodu (Na₂SO₄) powstał z 2 atomów sodu, 1 atomu siarki i 4 atomów tlenu. Masy tych atomów odczytujemy z układu okresowego:
Na: 23u lub 23g
S: 32u lub 32g
O: 16u lub 16g
M=2^.23u+1^.32u+4^.16u=142u lub 142g/mol.

Stężenie procentowe - wzór

Stężenie procentowe to ilość gramów substancji, która znajduje się w 100 g roztworu. Oto wzór na stężenie procentowe:
Gdzie:
C_p - stężenie procentowe
m_s - masa substancji rozpuszczonej
m_r - masa roztworu

We wzorze na stężenie procentowe m_r jest sumą masy substancji i masy rozpuszczalnika: m_r = m_rozp + m_s. Stąd wzór na stężenie procentowe możemy zapisać jako:

Ad 9. Zatężanie i rozcieńczanie roztworów, mieszanie roztworów, sporządzanie roztworów z hydratów (soli uwodnionych) – wykorzystanie metody krzyżowej

- przy rozcieńczaniu roztworów wodą przyjmuje się dla niej stężenie 0% ,

- przy zatężaniu roztworów dla substancji bez wodnych przyjmuje się ich stężenie 100%,

- dla hydratów należy (w rzeczywistości jest to roztwór wodny o określonym stężeniu %.

Zadanie 1. Wymieszano 200cm3 roztworu 0,5M z 300cm3 roztworu 2,5M. Oblicz stężenie roztworu.

Metoda rozwiązania; obliczamy różnicę po lewej stronie krzyża odejmując wartość mniejszą od wartości większej, w powyższym zdaniu x > 0,5 i x < 2,5

200cm3 --------------- 0,5M x – 0,5 --------- 300

x

300cm3 --------------2,5M 2,5 – x ------- 200

------------------------------------

(x – 0,5) x 200 = (2,5 – x) x 300

200x – 100 = 750 – 300x

500x = 850

x = 1,7mol/dm3

Zadanie 2. Ile gramów wody należy dodać do 250g roztworu 10% oby otrzymać roztwór 8%.

250g ------------- 10% 10% - 8% ------------ x

8%

x ------------------ 0% 8% - 0% ---------- 250g

------------------------------------

8x = 500g

x = 62,5g wody

Zadanie 3. Ile gramów NaCl należy dodać do 25g 1% roztworu tej soli aby otrzymać roztwór 5%.

25g --------- 1% 4% --------- x

5%

x ------------- 100% 95% -------25g

------------------------

95x = 100

x = 1,05g

Zadanie 4. W 50g wody rozpuszczono 5g 5-ciowodnego siarczanu(VI) miedzi(II). Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu.

Obliczenie stężenie % uwodnionej soli;

M CuSO4x5H2O = 64 + 32 + 64 + 5x18 = 250g/mol = mr (jest to jednocześnie masa roztworu)

ms = mr – mrozp = 250g – 90g = 160g

Cp = 160g: 250g x 100% = 64%

50g ---------- 0% x – 0% ----------- 5g

x

5g ----------- 64% 64% - x ---------- 50g

-------------------------------

50x = 320 – 5x

55x = 320%

x = 5,8%