49. Hiszpania w epoce rekonkwisty

System polityczny Hiszpanii obejmował następujące państwa: królestwo Leonu-Kastylii, królestwo Nawarry, królestwo Aragonii i hrabstwo Barcelony;

Leon-Kastylia miała długą granicę z krajami muzułmańskimi, dlatego też posiadała najlepsze perspektywy rozwoju; blok ten składał się z dwóch królestw, które funkcjonowały w unii personalnej w latach 1037-1065, 1072-1157 oraz od 1230 roku;

Królowie Leonu nosili czasem tytuł cesarza Hiszpanii, np. Alfons VI i Alfons VII; sprawowali oni swoją władzę nad wieloma królestwami i byli od nich potężniejsi; szczyt potęgi państwo to posiadało za Ferdynanda III (1217-1252); chciał on wznowić tytuł cesarski w Hiszpanii, ale nie uzyskał zgody papieża; po śmierci Ferdynanda następowało powolne osłabianie władzy królewskiej w Kastylii;

Ważną pozycję zajmowała Aragonia; od 1137 roku połączona ona była unią personalną z Katalonią; nie udała jej się ekspansja na północ od Pirenejów; po tym zwróciła się ku rekonkwiście; mocarstwem stała się po opanowaniu Balearów i związaniu ze sobą Sycylii;

Nawarra była odcięta przez Kastylię i Aragonię od terenów muzułmańskich, więc nie miała możliwości poszerzenia swoich granic; traciła swoją niezależność na rzecz swoich sąsiadów; później stała się przedmiotem gry Francji, Kastylii i Aragonii;

Rekonkwista

Hiszpania muzułmańska składała się z dużej liczby ta’if – lokalnych państewek, na które rozpadł się kalifat Kordoby;

Od upadku kalifatu do końca XI wieku przewagę w Hiszpanii mieli chrześcijanie; królestwa chrześcijańskie zmuszały ta’ify do płacenia trybutu w złocie; dzięki temu za panowania Alfonsa VI potęgą stał się Leon; z powodzeniem walczył z państwami muzułmańskimi; w 1085 roku udało się zająć Toledo; dzięki tej zdobyczy wzrósł autorytet Alfonsa VI;

Ofensywa Alfonsa zmusiła muzułmanów do zwrócenia się o pomoc do emira Jusufa Ibn Taszufina panującego w Maroku; przewodził on radykalnemu ruchowi Almorawidów; udało im się zatrzymać ofensywę chrześcijan, ale nie zdołali odzyskać Toleda; miejscowa ludność widziała w nich wyzwolicieli spod jarzma chrześcijan;

W 2 połowie XII wieku arabską część Hiszpanii zdobyli Almohadzi – sekta muzułmańska z Maghrebu;

Jednak ani Almorawidzi i Almohadzi nie odwrócili stosunku sił na Półwyspie Iberyjskim; królestwa chrześcijańskie przeważały; granica zaczęła przesuwać się na niekorzyść islamu;

W 1118 roku Aragonia zdobyła Saragossę; w 1147 roku Portugalia Lizbonę; w drugiej połowie tego wieku pewną przewagę zyskali Almohadzi, którzy zdołali nawet pokonać chrześcijan pod Alarcos w 1195 roku; na dłuższą metę nie miało to znaczenia;

W 1212 roku król Kastylii Alfons VIII pokonał Almohadów w bitwie pod Las Navas de Tolosa; w skutek tego Almohadzi utracili kontrolę na muzułmańską Hiszpanią, która znowu rozpadła się na ta’fy;

Kolejnę ofensywę rozpoczął Ferdynand III kastylijski; zdobył on Kordobę w 1236 roku, Cartagenę w 1245 roku i Sewillę w 1248 roku;

W rękach muzułmanów pozostała tylko Grenada, która upadła dopiero w 1492 roku;

Zdobyte na muzułmanach tereny należało zasiedlić; osadnictwo miało na początku charakter wojskowy; powstawały miasta, których mieszkańcy mieli za zadanie obronę przed wrogiem; w XI wieku królowie Leonu-Kastylii do zasiedlania zapraszali nawet złoczyńców i ogłaszali amnestie; w raz ze wzrostem gospodarczym i postępującą rekonkwistą osadnictwo przyjęło charakter gospodarczy; władcy przyznawali osadnikom przywileje; często zdarzało się, że muzułmanów wypędzano;

Hiszpania w późnym średniowieczu

- Kastylia – miasta stały się teatrem ostrej rywalizacji rodów arystokratycznych; możni często się buntowali, zdarzały się walki dynastyczne; na dworze rywalizowały ze sobą różne frakcje; w sprawy państwa zaczęły mieszać się inne królestwa hiszpańskie; przyczyną większości konfliktów była rywalizacja o dostęp do kasy królewskiej;

- Aragonia – od 1412 roku rządziła w niej dynastia Trastamaran; kraj był unią trzech krajów: Aragonii, Katalonii i Walencji; reprezentacje stanowe zdołały utworzyć silny czynnik polityczny, który stawiał królowi warunki; prowadziła także ekspansję w basenie Morza Śródziemnego, udało się zająć Sardynię i Królestwo Neapolu;

Epokowym wydarzeniem było małżeństwo Izabeli Katolickiej z Kastylii i Ferdynanda Katolickiego, króla aragońskiego; zostało ono zawarte w 1469 roku; skutkiem tego dwa najpotężniejsze państwa w Hiszpanii połączyły się;

- Portugalia – w 1383 roku na tron portugalski wstąpiła nowa dynastia; pojawiły się silne tendencje absolutystyczne; Jan I (1383-1433) zdołał ograniczyć przywileje duchowieństwa i obniżyć pozycję możnowładców; król musiał natomiast liczyć się z reprezentacją stanową; Portugalia także prowadziła ekspansję zewnętrzną; organizowane zostały również wyprawy odkrywcze;