28,02,2012

Numer ćwiczenia 14

Wyznaczanie parametrów retencyjnych za pomocą techniki TLC

Chromatografia cienkowarstwowa TLC, zwana również chromatografią planarną jest jedną z prostszych, szybszych metod chromatografii cieczowej. Zasadnicza różnica pomiędzy chromatografią cienkowarstwową a kolumnową chromatografią cieczową (LCC) polega na tym, że w chromatografii cienkowarstwowej proces chromatograficzny odbywa się na płaskim, otwartym złożu, naniesionym w formie cienkiej warstwy o jednakowej grubości na płytkach szklanych bądź plastikowych.

Zalety TLC:

• Prostota pomiarów

• Mniejszy koszt jednostkowej analizy w porównaniu z LCC

• Większa szybkość procesu w stosunku do chromatografii kolumnowej

Wady TLC:

• Zależność parametrów retencyjnych od sposobu prowadzenia procesu chromatograficznego

• Jednorazowe użycie płytki chromatograficznej

• Demiksja fazy ruchomej w przypadku stosowania do rozwijania chromatogramóww wieloskładnikowych mieszanin rozpuszczalników

Rodzaje sorbentów

Fazy stacjonarne stosowane w chromatografii cienkowarstwowej musi być selektywne i o tej selektywności decyduje charakter powierzchni. Na przykład o selektywności żelu krzemionkowego decyduje obecności grup hydroksylowych na jego powierzchni oraz warunki otoczenia szczególnie wilgotności jeżeli nie pracujemy w warunkach stałej wilgotności.

Drugim po żelu krzemionkowym, najczęściej stosowanym adsorbentem w chromatografii cienkowarstwowej, jest tlenek glinu, powszechnie zwany Alumin. Ten rodzaj adsorbentu dostępny jest w trzech rodzajach tj. kwaśny, obojętny i zasadowy zależnie od sposobu produkcji.

Tlenek glinu do chromatografii cienkowarstwowej ma średnicę porów 4-5 nm, a powierzchnię właściwą 100- /g. Warstwy tego adsorbentu z powodzeniem stosuje się do rozdzielania terpenów, fenoli, kwasów organicznych, steroidów i inny związków.

Innymi rzadziej stosowanymi adsorbentami to ziemia. Jest to amorficzna skamielina kwasu krzemowego. Ten adsorbent najczęściej jest stosowany jako nośnik fazy stacjonarnej w układach podziałowych.

Z nieorganicznych adsorbentów stosowanych w chromatografii cienkowarstwowej można wymienić szkło sproszkowane, krzemian wapnia, hydroksyapatyt, siarczan wapnia, tlenek, cyrkonu, tlenek tytanu a nawet tlenek żelaza.

Rodzaje eluentów

W chemicznej technice analitycznej zwanej chromatografią jest to płyn (gaz lub ciecz), który pełni funkcję czynnika przenoszącego analizowaną mieszaninę przez złoże, na którym następuje jej rozdział na poszczególne związki. Eluentami są zwykle związki chemiczne o niskiej masie cząsteczkowej, które nie reagują ze złożem i przechodzą przez to złoże przy jak najmniejszych oporach przepływu. W chromatografii cieczowej eluentem jest rozpuszczalnik lub ich mieszanina. Do najczęściej stosowanych eluentów ciekłych zalicza się:

• aceton

• acetonitryl

• chlorek metylenu

• chloroform

• etanol

• THF

• toluen

• woda

Rozwijanie chromatografii

Po wyschnięciu próbki płytkę umieszcza się w komorze chromatograficznej, w taki sposób, aby brzeg płytki miał kontakt z eluentem (faza ruchoma). Operacja polega na spowodowaniu migracji rozpuszczalnika na płutkach. Poszczególne substancje analizowanej mieszaniny przemieszczają się z różnymi szybkościami, co powoduje ich rozdzielenie. Rozwiajnie chromatografu prowadzi się tak długo, aż rozpuszczalnik osiągnie przeciwległy brzeg.

Najprostszą i najczęściej stosowaną metodą jest rozwijanie wstępne. Płytkę umieszcza się w komorze nasyconej parami rozpuszczalnika (lub mieszaniny rozpuszczalnika), przy czym jednak część płytki (od strony startu) styka się z rozpuszczalnikiem. W sprzyjających warunkach rozpuszczalnik wznosi się regularnie, a jego czoło jest równoległe do dolnej krawędzi. Rozwinięte chromatograf suszy się na powietrzu lub w specjalnej suszarce.

Analizę jakościową składników prowadzi się na podstawie położenia na chromatogramie odpowiednich plamek, a ilościową – na podstawie wielkości plamek i intensywności ich zabarwienia. Wielkością charakteryzującą przesuwanie się badanej substancji jest współ-czynnik retencji (Rf), który określa stosunek drogi migracji danego składnika (A) do całkowi-tej drogi przebytej przez fazę ruchomą (B):

Substancje niebezpieczne, szkodliwe lub toksyczne:

Fenoloftaleiny

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej. Skonsultować się z okulistą.

• Przy kontakcie ze skórą zmyć dokładnie wody, zmienić ubranie

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza. Nie podawać mleka i węgla

,3’’,5’,5’’- tetrabromofenoloftaleiny

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej. Skonsultować się z okulistą.

• Przy kontakcie ze skórą zmyć dokładnie wody, zmienić ubranie

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza

4,5,6,7-tetrabromofenoloflataleiny

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej. Skonsultować się z okulistą.

• Przy kontakcie ze skórą zmyć dokładnie wody, zmienić ubranie

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza

• Przy wdychaniu świeże powietrze, jeżeli poszkodowany czuje się źle wezwać lekarza.

Toluen

• Przy spożyciu nie podawać niczego do picia, Nie wywoływać wymiotów aby uniknąć ryzyka przedostania się do układu oddechowego. W przypadku spożycia dużych ilości: Podać 5 łyżek stołowych węgla aktywnego wymieszanego z małą ilością wody

• Powierzchnie zabrudzone zmyć niezwłocznie dużą ilością wody z mydłem.

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej powiece co najmniej 15 min. Natychmiast konsultować się z okulistą

Octan etylu

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej powiece co najmniej 15 min. Natychmiast konsultować się z okulistą.

• Przy kontakcie ze skórą zmyć dokładnie wody, zmienić ubranie

Kwas octowy

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej powiece co najmniej 15 min. Natychmiast konsultować się z okulistą.

• Przy kontakcie ze skórą zmyć dokładnie wody, zmienić ubranie

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza

• Przy wdychaniu świeże powietrze

• Przy spożyciu wypić dużą ilość wody, nie wywoływać wymiotów natychmiast wezwać lekarza

Woda amoniakalna

• Zanieczyszczoną skórę zmyć dużą ilością wody. Nie stosować środków zobojętniających (alkalizujących). Nie stosować mydła.

• Przy kontakcie z oczami przepłukać dużą ilością wody przy szeroko odchylonej powiece co najmniej 15 min. Natychmiast konsultować się z okulistą

• Przy spożyciu nie podawać środków zobojętniających (alkalizujących), nie prowokować wymiotów, podać do wypicia białko jaj kurzych, lub ewentualnie mleko. Poza tym nie podawać nic doustnie, usta przepłukać dokładnie zimną wodą