Co państwo polskie może i powinno zrobić dla wspomożenia przedsiębiorczości?
Przedsiębiorczość obok pracy, kapitału i ziemi jest często zaliczana do czynników produkcji. Jest to cecha lub zespól cech występujących u jednostki lub w grupie opisujących pewien szczególny sposób postępowania. Osoby przedsiębiorcze wyróżniają się aktywnością, skłonnością do podejmowania ryzyka, umiejętnością dostrzegania i wykorzystywania szans w otoczeniu, innowacyjnym spojrzeniem (Ryan, s. 33). To przedsiębiorczość prowadzi do rozwoju gospodarczego, społecznego i technologicznego społeczeństw. Jednostki przedsiębiorcze odpowiadają także za wytwarzanie większości PKB. Tym samym w interesie państwa i społeczeństwa jest aby było ich jak najwięcej. Zespół cech określany mianem przedsiębiorczości jest także cennym atutem pracowników, gdyż zapewnia ich samodzielność i innowacyjność.
Państwo może stworzyć system i podjąć działania zarówno w kierunku wspierania przedsiębiorczości, jak również poprzez tworzenie barier w jej rozwoju. Wielu przedsiębiorców jest zdania, że to właśnie likwidowanie i nie tworzenie nowych barier powinno być priorytetem dla rządów. Tym samym działania podejmowane lub mogące być podjętymi przez państwo można podzielić na dwie grupy:
Wspieranie postaw przedsiębiorczych, rozwijanie ducha przedsiębiorczości i ułatwianie startu przedsiębiorstwom.
Likwidowanie barier rozwoju przedsiębiorczości.
Przedsiębiorczość można wspierać na wielu etapach, jednakże im wcześniej wsparcie jest udzielane tym efekty wsparcia większe. W związku z tym prowadzenie wszelkiego rodzaju edukacji na ten temat pozwala wykształcić już u młodych ludzi odpowiednia postawę i sposób patrzenia na świat, zjawiska ekonomiczne (Kochańska, s.66). Przykładem takiego działania jest wprowadzenie przedmiotu „przedsiębiorczość” do szkół. Dodatkowo różnego rodzaju konkursy, projekty promujące myślenie innowacyjne. Dużym problemem dla młodych ludzi chcących zostać przedsiębiorcami jest brak odpowiedniej pomocy na starcie i możliwości sprawdzenia w jaki sposób funkcjonuje biznes. W tym celu różnego rodzaju instytucje przy szkołach w stylu inkubatorów przedsiębiorczości pozwalają młodym osobom na sprawdzenie swoich możliwości w realnych sytuacjach biznesowych i realizację własnych pomysłów bez konieczności sprostania wszystkim wymogom formalnym. Jednakże w sferze udzielania informacji i kształtowania postaw przedsiębiorczych w dalszym ciągu jest wiele do zrobienia.
Podstawowe czynniki hamujące rozwój przedsiębiorczości są od lat niezmienne i koncentrują się wokół częstych zmian prawa, zawiłych przepisów podatkowych oraz długich terminów oczekiwania na decyzje administracyjne. Założenie działalności gospodarczej w wielu krajach europejskich odbywa się poprzez elektroniczne zgłoszenie i zajmuje jeden dzień. W Polsce nawet po wprowadzeniu instytucji „jednego okienka” termin ten oscyluje wokół 14 dni do miesiąca, przy czym przedsiębiorca i tak osobiście musi uzyskać część dokumentów (Kochańska, s. 63).
Drugim problemem są wysokie składki na ubezpieczenie społeczne, które w szczególności na początku prowadzenia działalności gospodarczej stanowią poważny wydatek. W tym wypadku wprowadzono dwuletnie obniżenie składek na ubezpieczenie społeczne. Jest to bardzo dobry krok sprzyjający rozwojowi nowych przedsięwzięć. Brakuje natomiast możliwości łatwego zawieszania opłacania składek wraz z zawieszeniem działalności (należy się wyrejestrować, a potem ponownie zarejestrować).
Trzecią barierą dla rozwoju przedsiębiorczości są wysokie podatki i obciążenia wynikające z zatrudnienia pracowników. Z uwagi na skomplikowane przepisy mało który przedsiębiorca jest w stanie sam się rozliczać i potrzebuje wsparcia biura księgowego co wiąże się z kosztami. Dodatkowo zmienność przepisów naraża na ryzyko niewłaściwej ich interpretacji. Tym samym priorytetem powinno być uproszczenie procedur podatkowych, zmniejszenie klina podatkowego dla pracowników.
Dla wielu inwestycji niezbędne są plany zagospodarowania przestrzennego oraz sprawny przebieg procedur uzyskiwania pozwolenia na budowę. Plany zagospodarowania ternu są dostępne tylko w 20% gruntów miejskich, a procedura uzyskiwania pozwolenia na budowę wynosi ok. 65 dni. Prowadzi to do opóźnienia w realizacji inwestycji i naraża przedsiębiorców na straty.
Państwo ma szereg sposobów aby wspierać przedsiębiorczość. Najważniejsze z nich to kreowanie pozytywnego wizerunku przedsiębiorców i propagowanie edukacji w zakresie przedsiębiorczości. Drugim zadaniem jest słuchanie głosu przedsiębiorców i upraszczanie procedur.
M. Kochmańska, Bariery rozwoju przedsiębiorczości małych i średnich firm, Akademia pedagogiczna w Krakowie
Koncepcje zarządzania :podręcznik akademicki M. Czerska, A. A. Szpitter (red. nauk.) Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2010
L. V. Ryan, Entrepreneurship :values and responsibility, Transaction Publishers, London 2010