STOSUNKI PAŃSTWO-KOŚCIÓŁ Cały okres wojny dla religii był niekorzystny, ziemie zostały podzielone przez dwóch agresorów. Najeźdźcy wprowadzili swoja administracje, część Polski została włączona do III Rzeszy na mocy dekretu Hitlera z X39 r. Republiki Białorusi i Zachodniej Ukrainy we XI39r. wystąpił do ZSRR o włączenie. W III Rzeszy polscy biskupi zostali zniesieni ze stanowisk i na ich miejsce episkopat niemiecki z porozumieniem z Watykanem ustanowili swoich zarządców. Te zmiany spotkały się z protestem rządu RP na uchodźstwie. Natomiast Rosjanie przystąpili do eksterminacji, dla Stalina kościół był niepotrzebny. Do 41r. niszczono zarówno prawosławie jak i religię katolicką, kościoły zmieniano w magazyny. Wrogiem dla ZSRR była religia katolicka i także osoba papieża Piusa XII, propaganda sowiecka wykorzystała fakt, że Pius XII był nuncjuszem apostolskim w III Rzeszy, który często pokazywał się z funkcjonariuszami Hitlera. Państwa katolickie IX 45r. jak Polska, Węgry i Czechosłowacja zrywają konkordaty ze stolica apostolska, jako argument podano tych ustanowionych biskupów na ziemiach podbitych przez agresorów. W 45i 46 r. Bierut szedł w pielgrzymce Bożego Ciała co oznaczało że władzy kościół był bardzo potrzebny, ponieważ jak wiadomo w kościele spotykało się duża liczba ludności, której władza chciała zdobyć poparcie dla siebie. Po wojnie Polska otrzymała duże połacie ziemi, niemieccy biskupi zostali wyrzuceni i Pius XII powołuje tymczasowych ordynariuszy. Skład biskupstw (olsztyński, gdański, wrocławskim, opolskim i gorzowskim) nie podobał się Bierutowi, ponieważ podkreślał ten skład tymczasowy charakter tych ziem. Bierut naciska na Hlondt'a aby ten u papieża wymógł ustanowienie nowych hierarchów, trwało to według Kościoła do 1970 roku. Władze powoli zmieniają swój pogląd na religie w 1947 roku zniszczony zostaje Mikołajczyk a w 1948 roku zniszczony zostaje PPS. Stąd od 48r. rozpoczyna się pierwszy okres uderzenia w hierarchie kościelną. Pius XII wystosował list do biskupów niemieckich w którym brał pod ochronę 11mln Niemców wypędzonych ze swoich ziem. Umiera prymas Hlondt i nowym prymasem zostaje Stefan Wyszyński, ten wybór zdenerwował komunistów którzy nie wiedzieli z kim maja do czynienia. Władza w 48r. zlikwidowała czasopisma katolickie, uderzają także w zarządy organizacji nad których kościół miał kontrole np.(Caritas), odebrano kościołowi majątki jednym dekretem które zostały upaństwowione na rzecz kołchozów czy gorzelni. Utworzono Związku Bojowników o Wolność i Demokrację był to pomysł księży też byli więźniami. Utworzono koło księży, odziały księży, kto przystępował ten otrzymał pensje, ale miał świadczyć usługi państwu, zadaniem tych księży było rozbicie środowiska księży. W 53r. władze powoli okrążają hierarchie kościelna, władza zamierza wprowadzić decyzje, że państwo będzie decydować kto ma być duchownym na stanowiskach kościelnych. Wystąpienie prymasa Wyszyńskiego „Non pasumus” czyli „nie pozwalamy”. To powoduje że władze aresztują prymasa jego zastępca zostaje Klepacz. W 56r. władze chcąc polepszyć stosunek społ. do władzy ludowej powołują do życia Komisje Wspólną, jednak to nie poprawia złej opinii w kraju dla władzy ludowej. Dlatego władza po wyborach w 20.I.57r. zaczęła wprowadzać dekrucyfikacje, wprowadzono:1. religie do szkół, 2. likwidacja krzyży i innych symboli,3. wyeliminowanie modlitwy i pieśni ze szkoły. Przygotowania państwa do obchodów 1000-lecia państwa Polskiego, kościół ogłosił ze główne obchody odbędą się w Gnieźnie i Częstochowie a konkurencyjne obchody przygotowane przez władze w Katowicach i Poznaniu. Odrzucona prośba Wyszyńskiego o zaproszenie na obchody papieża 19.IX.65r. list biskupów polskich do biskupów niemieckich, zaznaczenie w liście że Polskie społ zostało zniszczone w czasie wojny przez Niemców, nie zwalniają ich od odpowiedzialności wskazując że po drugiej strony również były ofiary 6-7 mln Niemców wysiedlonych do NDR. Kiedy orędzie zostało upublicznione Gomułka wpadł w szał. Po licznych strajkach w latach 66-69r. następuje usuniecie od władzy Gomułki na czele rządu staje Gierek, który zmienia politykę wobec kościoła, chce prowadzić politykę na wzór zachodni, wszystko się zmienia gdy w X78r. na głowę stolicy apostolskiej zostaje wybrany Polak Karol Wojtyła. Władze były tak zaskoczone tym wyborem ze nie wiedziały jak zareagować, próbowano tą wiadomość zbagatelizować. Pierwszą informacje o papieżu przekazało Radio Wolna Europa. Episkopat zwrócił się do władz o pierwsza pielgrzymkę do ojczyzny. Pierwsza pielgrzymka w VI.79r. spowodowała odrodzenie się religijne i narodowościowe w społ. wzmocniła się rola opozycji w kraju. Po drugiej pielgrzymce w 83r. w solidarności wzrasta liczba członków do 10 mln, po śmierci Wyszyńskiego prymasem zostaje Glemp, który jednak nie miał już takiego autorytetu jak Wyszyński. Władza coraz bardziej obawia się kościoła ich roli w tworzeniu się podziemia, władza popełnia straszliwą zbrodnie jaką było zabójstwo ks. Popiełuszki, który był duszpasterzem solidarności. Do końca lat 80-tych władza nie szukała konfliktu z kościołem. Władze po koniec 88r. poprosiły kościół o mediacje z opozycja, debata Wałęsa -Miodowicz w 88r. spowodowała ze władza zaczęła liczyć się z opozycja. Jednym z orędowników „Okrągłego stołu” był bs. Dąbrowski, po wygraniu pierwszych wolnych wyborów w 91r. zmienia się stosunek do kościoła, rozpoczynają się prace nad konkordatem który zostaje podpisany za rządów Buzka w 97r.