Wybory parlamentarne III RP: WYBORY CZERWCOWE 1989: ordyn- uzgodn przy Okr Stole, wybory kontraktowe, 425 posłów z okręgów 35 z listy kraj, 299 miejsc dla koalicji (PZPR 171, ZSL 76, SD, PAX, UCHS, PZKS) reszta dla innych. Bezpart by się zarejestr musieli zebrać 3 tys podp, w I turze 50%+1 w II turze zwykła większość, lista krajowa 50%+1. Koali miała słabą kampanię liczyła na łatwe zwycięstwo, promowała pojed kandydatów. Opozycja (Komitety Obywatelskie) rozwijała odziały region, popierał ją Kościół, kampania dość żywiołowa, zdjęcia z Wałęsą i powst Gazety Wyb. Wyniki: Frekw 62%, Kandydaci KO do Sejmu uzyskali 160 ze 161 możli do zdobycia miejsc w parl. W wyb do Senatu reprezen "S" zdobyli 92 mandaty, a ośmiu innych, którym zabrakło wymaganej większości głosów, weszło do drugiej tury. Koalicja nie zdobyła ani 1 miejsca w Senacie, a wymaganą większość głosów w wyborach do Sejmu uzyskali tylko 3 jej kandydaci. Pozostałych 296 mandatów koalicyjnych miało zostać obsadzonych dopiero w 2 turze. Jednak najbardziej dotkliwy dla władz był upadek listy krajowej, gromadzącej większość przywódców partii. PZPR zaczęło grozić po I turze unieważnieniem wyborów i opozycja zgodziła się na przekaz listy krajowej do okręgów! II tura (25 % frekw) KO zdobyło 1 do sejmu, 7 do senatu (1 dla koalicji) i koalicja obsadziła 263 do sejmu. Początkowo premierem miał być Kiszczak (PZPR) ale nie miał poparcia. Solidarność wybrala wiec że premierem będzie Mazowiecki (popierany przez Wałęsę i ZSL i SD).
WYBORY 1991, PAŹDZIERNIK : ordynacja- prporcjonalność, 37 okręgów wielomandat, 391 posłów z okregów, 69 miejsc dla komit które zbiorą 5% głosów w całym kraju lub mają 5 miejsc w okręgach, 50 tys podpisów lub 5 okręgow by zarejestr list w calym kraju, 3 tys podpisów na kandydta do wystawienia, brak progów! Kampania wyb gł komitety: SLD (krytyka rzadu i innych partii, program lewicowy, gł postaci: Cimoszewicz, Borowski; PSL-Sojusz Programowy (program ludowy, Pawlak, Soska); PL (PSL „S”, PSL „M”, NSZZ RI, ludowcy, Janowski, Kozakiewicz); KPN (Moczulski, porozumienie z Zielonymi i organizacjami kobiet); NSZZ „S” (krytyka liberalizmu); UD (wizerunek inteligenci, tarcia wewnętrz, Wujec, Frasyniuk); KLD (oparciw w Bieleckim, liberałowie, NZS, Unia Wielkopolan); Porozumienie Obywatelskie Centrum (partia centrowa, Kaczyńscy, Olszewski, tarcia wewnetrz, potem doszedl Bartoszcze z PFLCh), Wyborcza Akcja Katolicka (gł. ZChN), PPP, UPR, CHDSP, PCHD, RDS. Wyniki: UD - 62 (13,48 proc. ogółu), SLD - 60 (13,04 proc.), KPN (z przybudówkami) - 51 (11,09 proc.), PSL - 50 (10,87 proc.), WAK - 50 (10,87 proc.), POC - 44 (9,57 proc.), KLD - 37 (8,04 proc.), PL - 28 (6,09 proc.), NSZZ "Solidarność" -27 (5,87 proc.), PPPP - 16 (3,48 proc.). 14 innych komitetów wyborczych wprowadziło do Sejmu mniej niż dziesięciu posłów, z czego 7 po zaledwie jednym.Sto mandatów senatorskich zostało podzielonych w następujący sposób: UD - 21, NSZZ "Solidarność" - 12, WAK - 9, POC - 9, PSL-SP - 9, PL - 7, KLD - 6, KPN - 4, SLD - 4, PChD - 3, ChD - 1. Konsekwencje wyborów: rozwarstwienie prawicy, problem z kandydatem na premiera (nawet Wałesa chcial być prem), rozwój konfliktu Kaczyński-Wałęsa, izolowanie SLD i UD. By wybrać premiera zawiązano krótkotrwałe koalicje 4: PC, KLD, ZChN, KPN i potem 5 : 4+PL. KLD i KPN szybko wyszły z koalicji a PL mial problemy wewn. Bieleckiego zastąpił jako premier Olszewski, którego po aferze lustrac zastąpił Pawlak ale nie sformował rządu (1992) i go zastąpiła Suchocka.
WYBORY 1993, WRZESIEŃ odbyły się prędzej bo Wałęsa z zgodnie z Małą Konstytucją rozwiązał Parlament. Ordynacja: progi wyb: 5% partie, 7% lista kraj, 8% koalicje, 52 okręgi wielomandat, 391 posłów z okręgów, 69 z listy kraj, 3tys podpisów by zarejest liste, by się zarejestr w calym kraju trzeba było zgromadzić podpisy w połowie okregów lub mieć 15 posłów poprzedniej kadencji, metoda d'Hondta -lepiej dla dużych. Partie: SLD (+PPS Ikonowicza, koalicja), UP (powstala w 1992 z PUS i RDS, Bugaj, Bujak, Ziółkowska), PSL, KPN (program porzadku, ladu, antyafer), BBWR (blok Wałęsy, lider Olechowski, Eysymontt, Byliński), UD, KLD, NSZZ „S”, PC (Kaczyńscy, RTR, CHDSP, RdR Anusza), PL, Katolicki Komitet Wyb Ojczyzna (abp. Gocłowski, koalicja SLCH, PK, PCHD), KdR (Olszewski, RdR, SDP, PW), UPR. Wyniki ok. 52% frekw, mandaty: SLD 171, PSL 132, UD 74, UP 41, KPN 22, BBWR 16, Mniemiecka 4Sto mandatów senatorskich zostało podzielonych w następujący sposób: SLD - 37, PSL - 36, NSZZ "Solidarność" - 9, UD - 4, BBWR - 2, UP - 2, KLD - 1, PC-ZP - 1, kandydaci innych komitetów - 4, kandydaci niezależni - 4. Po wyborach koalicja SLD-PSL, Pawlak premierem, potem tarcia wewn kaolicji o Bank Śląski, BGŻ, wojewodow, „Ciech”, prywartzacje tytoniu. Tarcia koalicji z prezyd o Rosatiego jako MF, o falandyzację prawa, o MON (obiad w Drawsku) i o KRRiTV. W marcu 1995 Oleksy zostal premierem, potem (po sprawie Olina )był nim Cimoszewicz (1997).
WYBORY 1997, WRZESIEŃ; ordynacja zbliżona do 1993r, gł partie i koalicje: AWS (powstała 8.06.1996 z PC, ZCHN, PL, PCHD, BBWR SW, SPR, KK, RdR Szeremietiewa, NZS, PSL „M”, KPN PP), SLD, UW (powstała w 1994r UD+KLD), PSL, Ruch Odbudowy Polski (Olszewski założył ją w 1996). Wyniki: frekw 47,93 proc. uprawnionych.. zwycięzcą wyborów do Sejmu okazała się Akcja Wyborcza "Solidarność" (33,83 proc.) i 202 mandaty poselskie (43,7 proc.). Na drugim miejscu uplasował się SLD z wynikiem 3,5 mln głosów (27,13 proc.) i 164 mandatami (35,65 proc.). W Sejmie III kadencji znaleźli się też reprezentanci Unii Wolności na którą głosowało 1,7 mln wyborców (13,37 proc.), PSL poparci przez 956 tys. głosujących (7,31 proc.) oraz ROP z wynikiem 727 tys. głosów (5,56 proc.). Wyniki wyborów do Senatu były następujące: AWS zdobył 51 mandatów, SLD - 28, UW - 8, ROP - 5, PSL - 3. Pozostałe 5 mandatów senatorskich przypadło kandydatom niezależnym. Po wyborach zawiązano koalicję AWS- UW premierem został Buzek. W 2000 UW wyszla z koalicji. WYBORY 2001: brak listy krajowej- wyniki (mandaty): SLD-UP 216, PO ( powstała w 2000r Płażyński, Tusk Olechowski + SKL, UPR, centrum)65, PSL 42, PiS (Kaczyńscy, resztki AWS, ZChn itp.)44, Liga Polskich Rodzin (ROP, Radi Mar, Łopuszański, Macierewicz, część ZChN)38, Samoobrona 53, Mniemiecka 2. Senat: SLD-UP 75, Senat 2001 15, PiS 4, LPR 2, Samoo 2 inne 2.