Odma opłucnowa (pneumothorax)

Stan polegający na obecności powietrza w jamie opłucnej nazywamy odmą opłucnową. Powietrze może się dostać do jamy opłucnej w przypadku uszkodzenia klatki piersiowej lub uszkodzenia płuca. Odma powstała w związku z uszkodzeniem klatki piersiowej (np. wskutek zranienia) nazywa się pourazowa, natomiast odma spowodowana pęknięciem tkanki płucnej nazywa się samoistna. Dawniej wytwarzano odmę jako zabieg leczniczy w gruźlicy płuc.

Odma samoistna może powstać na skutek pęknięcia pęcherzy rozedmowych, w przebiegu gruźlicy płuc lub też jako proces idiopatyczny o nie uchwytnej przyczynie. Przeważnie dochodzi do odmy w czasie nagłego wysiłku fizycznego lub w czasie napadu silnego kaszlu.

Pęknięcie powierzchni płuca powoduje dostanie się powietrza z pęcherzyków płucnych do jamy opłucnej. Wzrost ciśnienia w jamie opłucnej powodu je z kolei zapadnięcie się tkanki płucnej i powstanie niedodmy części lub całego płuca. Pojawia się duszność, często także ból w klatce piersiowej. Badaniem lekarskim stwierdza się objawy wskazujące na istnienie odmy. Jednak rozstrzygający jest obraz radiologiczny płuc.

W większości przypadków powietrze, które dostało się do jamy opłucnej. Ulega stopniowej resorpcji i w ciągu kilku lub kilkunastu dni odma samoistnie ustępuje, a płuco rozpręża się.

Ostre zagrożenie życia stanowi odma wentylowa, inaczej zwana zastawkową. W odmie wentylowej otwór w płucu przepuszcza powietrze tylko w jedną stronę, z oskrzela do jamy opłucnej, gdzie po każdym wdechu wzrasta jego ciśnienie. Następstwem takiego mechanizmu odmy jest całkowite zapadnięcie płuca, przesunięcie śródpiersia i powstanie ostrej niewydolności oddechowej. Konieczna jest szybka interwencja lecznicza, polegająca na nakłuciu opłucnej i obniżeniu ciśnienia w jamie opłucnej za pomocą drenażu ssącego.Niezależnie od mechanizmu każdy przypadek odmy powinien być starannie obserwowany, a chory unieruchomiony w łóżku. W razie nasilenia się duszności, wystąpienia sinicy lub poszerzenia żył szyjnych pielęgniarka po winna wezwać lekarza.

Schemat obrazu zmian RTG w chorobach płuc:

a - płuca zdrowe,

b - płatowe zapale nie płuc,

c - odoskrzelowe zapalenie płuc,

d - ropień płuca,

e - zapalenie wysiękowe opłucnej,

f - ropniak opłucnej,

g - odma opłucnowa,

h - rak oskrzela z segmentową niedodmą,

---