PRYSZCZYCA

Pryszczyca jest przykładem choroby odzwierzęcej. Choruje bydło - zwłaszcza krowy, świnie oraz owce. Objawia się gorączką oraz tworzeniem się pęcherzyków na pysku i racicach. Człowiek może ulec zakażeniu przez kontakt bezpośredni, ale również przez spożycie przetworów mlecznych pochodzących od zakażonych zwierząt. Odpowiedzialny za powstawanie objawów klinicznych choroby jest wirus z grupy Coxsackie. Zakaźność patogenu jest bardzo duża i w razie braku kontroli sanitarnej może dojść do wybuchu epidemii tej choroby.

W pryszczycy wykwitem pierwotnym jest pęcherz surowiczo - ropny, który umiejscawia się na zmienionej zapalnie skórze po około dwóch do czterech dni po kontakcie z patogenem. Zmiany najczęściej usadawiają się na błonach śluzowych jamy ustnej, dlatego też w późniejszym obrazie choroby mamy raczej do czynienia z nadżerkami w obrębie jamy ustnej. Zmianom skórnym towarzyszy duży ból i ślinotok. Niekiedy chorobie towarzyszy gorączka. Na dłoniach i stopach rzadko pojawiają się drobne pęcherze. Choroba trwa kilkanaście dni a rokowanie jest bardzo dobre. Zmiany ustępują samoistnie, nie pozostawiając śladu.

Pryszczycę najczęściej różnicuje się z popularnymi aftami, przy których jednak nie występuje gorączka. Schorzenie leczy się miejscowo środkami odkażającymi w maściach lub płukankach oraz ogólnie podaje się antybiotyki, by zapobiec ewentualnym wtórnym nadkażeniom istniejących nadżerek i pęcherzy. Dodatkowo zaleca się przyjmowanie witamin z grupy B.

Przebieg pryszczycy u człowieka
Choroba objawia się gorączką, dreszczami, bólami głowy i mięśni, spadkiem ciśnienia tętniczego, suchością w ustach, potem ślinotokiem. Po kilku dniach na błonie śluzowej jamy ustnej, nosowo-gardłowej, spojówkach oczu oraz skórze rąk i nóg pojawiają się bolesne pęcherzyki, które następnie ropieją. Choroba trwa u ludzi zwykle 2 tygodnie. Przebieg choroby jest łagodny, raczej nie stanowi zagrożenia dla życia

Profilaktyka i zwalczanie choroby

Pryszczyca jest wysoce zakaźna dla populacji zwierząt i jej ogniska są ściśle izolowane. Zapobieganie i zwalczanie pryszczycy odbywa się poprzez eliminację chorych zwierząt. O jej zakaźności i łatwości przenoszenia się świadczy m.in. obowiązek dezynfekcję ubrań osób międzynarodowych międzynarodowych rejonów epidemii w międzynarodowych punktach transportu (lotniska, porty, przejścia graniczne). Wirus może się rozprzestrzeniać na butach ludzi, rękach a także być niesiony przez wiatr.

Źródła zakażenia i patogeneza

Pryszczyca należy do najbardziej zakaźnych chorób zwierząt. Szerzy się przez kontakt pośredni i bezpośredni (drogą kropelkowa), za pośrednictwem ludzi, zwierząt i roślin, artykułów spożywczych, samochodów, nawierzchni dróg, targowisk, wszelkich przedmiotów, a także z wiatrem (60 km na lądzie i nawet 300 km nad morzem). Droga aerogenna jest jednak głównym sposobem transmisji wirusa. Wirus wydalany jest ze śliną, mlekiem, kałem już w okresie wylęgania choroby po kilku godzinach od zakażenia. Świnie są bardziej odporne od bydła na pryszczycę i może się zdażyć ze choruje bydło a świnie nie. Chore świnie wydalają wraz z powietrzem wydychanym 1000 krotnie więcej wirusa niż krowy i produkują w ciągu dnia
cząstek wirusa. Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez układ pokarmowy lub układ oddechowy. Możliwe jest także zakażenie poprzez spojówki lub skórę w miejscach słabo owłosionych. Po wniknięciu do organizmu wirus namnaża się i tworzy od jednego do kilku pęcherzy pierwotnych. Znikają one bardzo szybko. Następnie wirus trafia do krwi. Następuje powtórne namnożenie się wirusa. Po namnożeniu zarazek znika z krwi i umiejscawia się w miejscach predylekcyjnych w których tworzy pęcherze wtórne.

Zmiany anatomopatologiczne

Zmiany anatomopatologiczne w głównej mierze dotyczą miejsc predylekcyjnych w których stwierdza się pęcherze pryszczycowe.

Pęknięty pęcherz pryszczycowy - nadżerka

Pęcherze po pęknięciu pozostawiają nadżerkę, która może przekształcić się w owrzodzenie. Zmiany takie występują na skórze, na błonach śluzowych jamy ustnej oraz w krtani, oskrzelach, przełyku, żołądku, jelitach. U przeżuwaczy zmiany takie występują głównie w żwaczu. W worku osierdziowym stwierdza się zwiększoną ilość płynu. Przy powikłaniach bakteryjnych w różnych częściach ciała występują ogniska ropne.

---