Artykuł: Między niedostatkiem a nadmiarem - o zaburzeniach odżywiania
Problemy opiekuńczo wychowawcze, październik 2008
Z dużym zainteresowaniem przeczytałam artykuł Jadwigi Raczkowskiej
Świat obiegają dwie przeciwstawne informacje: o klęsce głodu i wynikającej m in z nadmiernej konsumpcji epidemii otyłości.
Artykuł zawiera dużo danych statystycznych, które pominę, a skupię się na tym co wydaje mi się najbardziej interesujące.
Brak pożywienia dotyka głównie dzieci, które zamiast bawić się, uczyć, wszystkie swoje siły zużywają na poszukiwanie pożywienia. Najwięcej głodnych dzieci żyje w krajach o niekorzystnym klimacie, wyjałowionej glebie, biednych, pustoszonych klęskami żywiołowymi i wojnami krajach /Peru, Argentyna, Somalia, Tanzania, Sudan, Filipiny, Jemen, Bangladesz, Indie, Egipt i Indonezja/. Z rozpoznania UNICEF wynika np., że w Etiopii umiera codziennie ok. 700 dzieci z braku pożywienia, wycieńczenia organizmu.
Są to szokujące doniesienia, jeśli zważy się, że niedawno w mediach dominowały informacje o nadmiarze spożywanej żywności.
W krajach rozwiniętych, zamożnych szerzy się zjawisko nazwane przez lekarzy epidemią otyłości. W Polsce na szczęście nie występuje ani głód, ani szczególnie nasilone zjawisko otyłości, występują natomiast sytuacje niedożywienia związane z lokalną biedą, zaniedbaniem, wadliwą dietą. Z powodu niskich dochodów wiele dzieci niedojada, brak pieniędzy zawsze skłania do ograniczania ilości, a zwłaszcza jakości kupowanych produktów żywnościowych. Z raportu Komisji Europejskiej wynika, że w latach 2004-2006 aż 26% polskich dzieci żyło w biedzie lub na jej pograniczu. Szacuje się, że co trzecie dziecko powinno zjeść w szkole posiłek nieodpłatny, nie wszystkie jednak mogą z tego skorzystać /ok. 5%/.
Z drugiej strony wielu mieszkańców naszego kraju boryka się z otyłością. Wiążą się z tym nie tylko problemy estetyczne, ale poważne zagrożenie zdrowotne i konsekwencje społeczne. Dzieci otyłe są zazwyczaj słabo akceptowane przez rówieśników, mają świadomość odmienności i złe samopoczucie.
Nadwaga wpływa na ogólny stan zdrowia /oporność na insulinę, cukrzyca, nadciśnienie, hiperlipidemia, ch.niedokrwienna serca, kamica żółciowa, bezpłodność, zwyrodnienia kręgosłupa, kolan i stóp/.
Nadwadze trzeba zapobiegać i eliminować jej przyczyny, gdyż w 90% wynika ona z przekarmienia i zaniedbania. W wielu przypadkach w grę wchodzi „babcine przekarmianie” wnuków, serwowanie w nadmiarze tłustych i słodkich, wysokoenergetycznych pokarmów, przy niedoborze warzyw i owoców. Pracujące matki często podają dzieciom gotowe, wysokoprzetworzone produkty sprzyjające nadwadze. Polki wzorowo karmią swoje dzieci do ukończenia przez nie 1 roku życia, ale zbyt wcześnie serwują dzieciom pokarmy przeznaczone dla dorosłych. Przejawem złej diety jest nadużywanie reklamowanych frykasów, batonów, chipsów oraz napojów gazowanych a także popularnych fast foodów.
Wartościowe pożywnie młodzież czasem zastępuje używkami, elementem codzienności stały się energizery /Red Bull/, dopalacze /duże ilości mocnej kawy, preparaty z miłorzębem japońskim, tabl.musujące Plussssz, syrop na kaszel itp./. Wielu Polaków przyznaje, że bardzo często podjada z nudów.
Ryzyko otyłości wzrasta, gdy obfitym i wysokokalorycznym posiłkom towarzyszy mała ruchliwość fizyczna. Dzieci po wielogodzinnym siedzeniu w szkole również w domu zasiadają przed telewizorem czy komputerem. Do szkoły nie chodzą, ale są podwożeni na zajęcia lekcyjne. W wielu szkołach brak jest warunków umożliwiających organizację wartościowych zajęć sportowych, młodzież niechętnie uczestniczy w zajęciach wf. Boiska sportowe są często zamknięte po lekcjach, znikają dawne podwórkowe place zabaw oraz kulturalne i sportowe placówki wychowania pozaszkolnego lub są odpłatne.
Druga część artykułu dot. zaburzeń odżywiania.
Można podzielić je na specyficzne: anoreksję i bulimię, a także niespecyficzne, do których zalicza się: zespół jedzenia nocnego, zespół gwałtownego objadania się, otyłość oraz zaniechanie jedzenia głównych posiłków na rzecz podjadania.
Anoreksja /jadłowstręt psychiczny/ - osoba, przeważnie młoda dziewczyna ma obsesję na punkcie żywienia, liczenia kalorii, ćwiczeń fizycznych i wyglądu swojego ciała. Wciąż kontroluje wagę i nawet w sytuacji skrajnego wyniszczenia uważa, że jest niewystarczająco szczupła. Zaburzeniom obrazu własnej osoby towarzyszą zmiany biochemiczne, hormonalne, zaburzenia fizyczne i psychiczne. Podczas okresów głodu pojawiają się: depresja, apatia, labilność emocjonalna, gwałtowne zmiany nastrojów, nieracjonalne zachowania /często obsesyjno-kompulsywne/, bezsenność, nieumiejętność odpoczywania. Szacunkowo 10 - 20% anorektyczek umiera.
Do okoliczności szczególnie sprzyjających pojawieniu się choroby należą: kończenie nauki w gimnazjum, rozpoczęcie jej i kończenie w liceum, sesje egzaminacyjne w wyższych uczelniach. Wg psychiatrów najczęściej zapadają na nią osoby bardzo ambitne, niezadowolone z siebie, introwertyczne, skrupulatne, mające dużą potrzebę sukcesu i samokontroli. Za szerzenie kultu ciała często obwiniane są mass media, które wylansowały modę na szczupła sylwetkę i upowszechniają pogląd, że dbałość o nią jest synonimem perfekcjonizmu i silnej woli. Wciąż brak pełnej wiedzy o przyczynach choroby, w tym roli genetycznego wyposażenia organizmu.
Z anoreksją często wiązana jest bulimia /żarłoczność psychiczna/. Psycholodzy i lekarze twierdzą, że jest ona reakcją organizmu na nadmierne głodzenie się lub psychiki na sytuacje stresowe, piętrzące się problemy i lęki. Jej objawem są napady niekontrolowanego objadania się /spożycia w szybkim tempie podczas jednego posiłku pięciokrotnie więcej pożywienia niż przeciętny człowiek/, a następnie prowokowanie wymiotów lub zażywanie środków przeczyszczających. Prowadzi to do licznych powikłań, uszkodzenia śluzówki gardła i przełyku, awitaminozy, rozciągnięcia ścian żołądka, zaburzeń pracy serca i wątroby.
Bulimia występuje u dziewcząt w wieku 14-21 lat trzy razy częściej niż anoreksja.
Wskazane zaburzenia odżywiania często narastają powoli, a dotknięte nimi osoby zazwyczaj starają się im zaprzeczać i ukrywać swój stan tak, aby nie mogli dostrzec ich problemów rodzice, przyjaciele, nauczyciele. Niechętnie poszukują pomocy, więc jeśli ją otrzymują, to na ogół w zaawansowanym stadium choroby. Potrzebna jest wówczas trudna, długotrwała terapia, wymagająca pracy wielospecjalistycznego zespołu.
Fakt, że coraz więcej młodych ludzi choruje na anoreksję, bulimię i ortoreksję, wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na ich pierwsze symptomy. Zdaniem specjalistów można podejrzewać anoreksję lub bulimię, gdy dziecko:
-je mało i niechętnie;
-unika wspólnych posiłków;
- jest nadpobudliwe i zapamiętale się gimnastykuje;
-gotuje dla domowników, ale samo nie je;
- przechodzi od euforii do apatii;
- unika kontaktów z rówieśnikami;
- używa śr.przeczyszczających;
- wyraźnie traci na wadze;
- po posiłkach zamyka się na dłużej w toalecie;
- dziwacznie łączy pokarmy;
- gromadzi książki z dziedziny dietetyki;
- zamyka się z jedzeniem z swoim pokoju.
Nieracjonalne jest zmuszanie tak zachowującego się dziecka do jedzenia, bo zazwyczaj powoduje to wybuch złości. Pomocne mogą być spokojne rozmowy, a gdy to nie po maga wizyta u psychologa lub psychiatry dziecięcego. Ogromne znaczenie ma podnoszenie poczucia własnej wartości osób dotkniętych zaburzeniami odżywiania, pomoc w uzyskaniu dystansu do lansowanej w mediach mody na szczupła sylwetkę. Szkodliwe są zwłaszcza namawiające do naśladownictwa internetowe blogi „pro ana” , zachęty do odchudzania na stronach i forach dyskusyjnych. „Porcelanowe motylki” - tak nazywają siebie anorektyczki - opisują swoje doświadczenia związane z odchudzaniem, publikują diety-głodówki, radzą jak wywoływać wymioty po posiłku tak, aby nikt tego nie zauważył. Korzystając z tych stron internautki stymulują się nawzajem, zyskują swoista grupę wsparcia. Ponieważ uznaje się, że treści o których mowa, nie naruszają przepisów prawa, nie są cenzurowane. We Francji karze się grzywną dysponentów internetowych stron gloryfikujących anoreksję /ana / i bulimię /mia/ i blogów zachęcających do ekstremalnej diety.
Osobom cierpiącym na zaburzenia jedzenia, potrzebna jest pomoc w powrocie do normy. W przypadku anoreksji niezbędne jest w pierwszej kolejności przywrócenie normalnej wagi a także:
- ukształtowanie właściwych poglądów i zachowań dot.odżywiania;
- pomoc w uzyskaniu poczucia kontroli nad własnymi zachowaniami związanymi z odżywianiem się;
- wpojenie właściwych nawyków związanych z jedzeniem i wykorzenienie niebezpiecznych zachowań;
- wyjaśnienie fizycznych objawów choroby i ich przyczyn;
- pomoc w rozwiązywaniu problemów wpływających na występowanie choroby takich jak np. poczucie zaniżonej wartości, niedobre relacje z kolegami, rodzicami.
W eliminacji omawianych zaburzeń u osób do lat 18 pomagają poradnie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Leczenie trwa tu ok. 10 tyg, po czym niezbędna jest dalsza terapia.
Brak jest, niestety w naszym kraju dobrych programów profilaktycznych w omawianej dziedzinie. Przed kilkoma laty w pierwszych klasach warszawskiego liceum i technikum pod kierunkiem prof.Ireny Namysłowskiej testowano pilotażowy program edukacyjny, ale okazało się, że u dziewcząt w wieku 16-17 lat jest już za późno na zmianę postaw dot. poczucia własnej wartości i odżywiania. Stąd wniosek, iż odpowiednie zajęcia profilaktyczne mogą spełniać swą rolę wówczas, gdy obejmie się nimi uczniów ostatnich klas szkół podstawowych. Takie próby zostały podjęte, niestety tylko w Warszawie.
Rola i zadania kadry resocjalizacyjnej
Znaczenie personelu resocjalizacyjngo
Personel czyli ludzie sa najwaznijszym elementem każdej organizacji. Realizacja celow dla których organizacja zostala powolana zalezy tez od osobowości personelu ich kompetencji od warunkow w jakich pracuja oraz stopnia zarządzania placówką.
Personel resocjalizacyjny odpowiada za diagnostykę, za stawianie prognoz za konstruowanie indywidualnych prognoz resocjalizacyjnych i planów resocjalizacji, z realizacje pracy korekcyjnej za losy swoich wychowanków, za kontakty z różnymi instytucjami (np. wydzialy prewencji dla nieletnich policji, samorządowe i państwowe instyguje i organizacje pomocy spolecnzej, uniwersytety i inne plaskowi naukowo badawcze) współdziałanie z rodzinami (czyli wykorzystanie ich pozytywnego wpływu w procesie poprawczym oraz pedagogizację rodzin - czyli instruowani ich sposobu postępowania z dziećmi.
Personel resocjalizacyjny powinien uczestniczyć w ustawicznym doksztalacaniu się albowiem pelni niejako misję, głównie to pedagodzy szkolnie - 80% interwencji pedagoga ma charakter interwencyjno resocjalizacyjny.
Personel resocjalizacyjny musi być w sowim postępowaniu bardzo elastyczny w postępowaniu z nieletnimi, są oni różni pod względem intelektualnym, reprezentują mniej lub bardziej zaawansowany proces wykolejenia społecznego, różną osobowość poddatnosc na oddziaływania resocjalizacyjne i różny związek z podkulturami.
Na proces resocjalizacji składa się:
- opieka
- terapia
- korekcja
Pojawia się kryzys w resocjalizacji. Wiele osob nie wierzy w moc resocjalizacji a to może osłabić przekonanie personelu resocjalizacyjnego o sensowności tego co z duzym trudem robią a to odbija się na ich pracy. We współczesnych zasach wspieranie resocjalizacji bądź nie wspieranie ma często charakter polityczny. W państwach o wysokiej kulturze kładzie się duży nacisk na resocjalizacje .
Osobowość personelu resocjalizacyjnego
Cechy osobowości personelu maja istotne znaczenie dla przebiegu resocjalizacji, Mogą utrudniac proces a nawet go niemożliwiac albo go wspomagać i ułatwiać jego realizacje.
Podstawa jest dobra komunikacja z wychowankiem co oznacza przekazywanie informacji o faktach, stanach emocjonalnych, zachowaniach i ich motywacji o problemach z którymi wychowanek sam nie potrafi sobie poradzic o jego celach życiowych, dążeniach, aspiracjach, marzeniach i zainteresowaniach. Umiejętność dobrej komunikacji pozwala przekazywac oceny, sady , sugestie, aprobate bądź dezaprobate od wychowawcy do wychowanka. Dobra komunikacja pozwala stosowac perswazje ale stawiac przed wychowankiem określone cele życiowe, aspiracje, wyzwalac samokrytyczne ocey, oznacza ze dobrze rozumiemy druga osobe - jest to komunikatywność.
Ważną cecha w resocjalizacji jest empatia, która pozwala zrozumiec drugiego człowieka jego cele, motywy, dazenia. Ktoś empatyczny rozumie drugiego człowieka w rozmaitych sytacjach oraz stanach emocjonalnych. Empatia ułatwia poznanie wychowanka. Może być empatia emocjonalna, poznawcza i emocjonalno poznawcza. Jest to zdolność do postawinia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeni i odczuwania podobnych emocji.
Ważną cecha jest tez obiektywizm w ocenie i traktowaniu wychowanków, który oznacza brak uprzedzen czy tendencyjności, jest nieobciążony czynnikami emocjonalnymi lub osobistymi ocenami.
Kolejna cecha to sprawiedliwość czyli bezstronność, obiektywność sadu postepowanie zgodnie z poczuciem etyki , z nakazami moralności dazenie bezstronne do rozstrzygania .
Istotną cechą jest tez sprawność fizyczna i odpowiednia postura. Pojawia się nawet pojecie komandosa resocjalizującego, który jest profesjonalnie przygotowany i zna techniki samoobrony.
Personel resocjalizacyjny - terapeuta i psychoterapeuta musi być spostrzegawczy - aby umial prawidłowo oceniac i wyprowadzac wnioski dotyczące wychowanka, miał refleks, umial przewidywac bieg wydarzenia i zachowania wychowanka na podstawie znajomości jego osobowości i stacji życiowej. Życzliwość to cecha dzieki której wychowanek nabiera zaufania do wychowawcy i może kreowac poczucie bezpieczeństwa. Należy ograniczyc demonstrowanie zaufania do wychowanka i wykazywac w tym zakresie racjonalną ostrożność. Ważną cecha jest również odporność na prowokacje i na zastraszenie co wiaze się z opanowaniem i odwaga oraz asertywnością w kontaktach z wychowankiem, konsekwencja w postepowaniu. Personel resocjalizacyjny musi być odporny na stres zawodowy z którym wiążą się ciągłe napiecia, konflikty i zagrożenia.
Niezwykle ważna jest tzw. Autentyczność a wiec wyrazanie siebie a nie odgrywanie określanej roli ze względu na sytuacje. Autentyczność zachęca osobę potrzebujaca pomocy aby sama przestala udawac, zaprzeczac, ukrywac i zamykac w sobie swoich myśli i uczuć.
Cechy osobowe dla procesu resocjalizacji to silna osobowość, zdolność silnego przekonywania, zdolność do wywierania wpływu, entuzjazm życiowy, fascynacja swoim zawodem , poczucie humoru, okazywanie troski i ciepla, pewność siebie, wiarygodność, cierpliwość, wrażliwość zdolność do myslenia wielowymiarowego, interdyscyplinarnego.
Osobowość personelu resocjalizującego to człowiek kreatywny i czynny. Kieruje swoim zyciem - styl kierowania przeklada siee na procesy samosterowania wychowankow które probuje korygowac. Personel powinien być postrzegany jako taki który respektuje uznane społecznie standardy w każdej sytuacji, demonstruje zgodność w każdej sytuacji, czego oczekuje od innych ale sam robi. Ważnym elementem jest tzw Ja realne i Ja idealne. Ja realne to odp na pytanie Jaki jestem, a ja idealne Jaki chciałbym być, rozbieżność miedzy ja realnym a ja idealnym to wskaźnik stosunku do samego siebie czyli poziom samoakceptacji. Istnieje również ja publiczne (cechy ktoe człowiek demonstruje w kontaktach z ludzmi - wiążą się z rolami społecznymi) oraz Ja prywatne (oznacza to co w człowieku autentyczne co nie jest do pokazania.
Zagadnienia autorytetu związane sa z osobowością personelu resocjalizującego. Kto nie ma autorytetu nie zrealizuje zamierzonych zadan korekcyjnych i nie osiąnie celów resocjalizacyjnych. Mogą być dwie ostacie autorytetu:
autorytet niższego rzedu - powoduje podporządkowanie wychowanka i wynika z obawy przed konsekwencjami nie gwarantuje zmiany resocjalizacyjnego
autorytet wyższego rzedu - powstaje na skutek spostrzeżenia u wychowawcy wielu pozytywnych cech - tj. życzliwość, sprwiedliwosc, troska o wychowanka, wyrozumiałość, zrozumienie, umiejętność doradzania, cierpliwość, konsekwencja, prawdomówność. Ten autorytet powoduje 3 efekty - szacunek i zaakceptowanie, podporządkowanie, odwzorowywanie.
krepujacy - powoduje ostrożność wychowanka w stosunku do wychowawcy z obawy przed kompromitacja, obawa przed wstydem
wyzwalający - nie powoduje zahamowan, należy uważać aby nie przekształcił się w spoufalenie bo to utrudnia albo uniemozliwia oddziaływanie korekcyjne.
Tak rozumiany autorytet to autorytet nieformalny. Jest tez formalny który sklania do podporządkowania się. Podporządkowujemy się bo uznajemy osobe jako godna uznania i zaufania lub w obawie ze wykorzysta swoja przewage. W resocjalizacji często najpierw posługujemy się autorytetem formalnym a pozniej nieformalnym.
Autorytet buduje się powoli, a jego brak uniemożliwia resocjalizacje. Autorytet nieformalny wyższego rzedu gwarantuje dobry kontakt z wychowankiem.
Kwalifikacje zawodowe
Od personelu zalezy :
- organizacja pracy (sprawność, skuteczność
- zarzadzanie i kierowanie społecznością pracownikow
- regulacja stosunkow miedzy wychowawcami i wychowankami
- profesjonalizm resocjalizacyjny (diagnoza, negocjowanie programu res, ocena procesu, opinia pracy z rodzinami)
- akceptacja pracy i nadanie jej sensu
- poziom i intensywność współpracy ze społeczeństwem
Gwarancja realizacji zadan jest wiedza i umijetności oraz odp wykorzystanie w realizacji zadań.
Kompetencje to wiedza umożliwiajaca wypowiadanie sadu , wypowiadanie autorytatywnego zdania, zakres zagadnien o których dana osoba może wyrokowac gdyz ma od wiadomości i doświadczenie.
Kompetencja to zbiór wiedzy i umijetnosci, można je stwierdzic po efektach działania.
Personel resocjalizacyjny musi mieć dobre przygotowanie pedagogiczne, psychologiczne. Terapeutyczne, socjologiczne, kryminologiczne z zakresu patologii społecznych, znajomość prawa o postepowania w sprawach nieletnich i prwa karngo wykonawczego w zakrsie aktualnego systemu penitencjarnego. Powinien orientować się w pomocy postpenitencjarnej, kurteli sadowej i pracy socjalnej. Musi umiec ustalic diagnoze. Musi umiec ustalic plan resocjalizacji i przedstawic go wychowankowi i negocjowac z nim aby go zaakceptował ewentualnie wniósł własne prpozycje. Musi tez umiec sporządzić prognoze spoleczna i zalecenia do społecznej readaptacji (w warunkach izolacyjnych)
W resocjalizacji ważną role obok pedagogow odgrywaja nauczyciele zwodu i wychowania fizycznego oraz duchowni.
Zarządzanie personelem resocjalizacyjnym
Właściwe zarządzanie personelem resocjalizacyjnym sprzyja efektywności dzialania. Na poziom i skuteczność pracy resocjalizacyjnej ma wpływ satysfakcja. Obejmuje ona przyjazny stosunek do pracy i wewnetrzna satysfakcje plynacą z tresci procesu pracy. Satysfakcja obejmuje wiele czynnikow miedzy innymi - zaangażowanie w wykonywanie zadan, sympatia do zwierzchnika , identyfikacja z instytucja akceptacja ze strony współpracowników.
Brak zadowolenia z wykonywanej pracy wpływa negatywnie na jej efektywność. Satysfakcja z pracy wystepuje wtedy gdy praca zaspokaja potrzeby pracownika.
Wystepuje tez tzw dyssatysfakcja - niezadowolenie z pracy - powodowane zlym zaradzaniem , zla polityka kadrowa, wadliwym planowaniem urlopow, niewłaściwym sposobem rozpatrywania skarg, supektywna ocena pracy, stosunkami z przełożonymi i kolegami, warunkami na stanowisku pracy (pomieszczenie, urzadzenia wygoda, brud).
Na zadowolenie z pracy maja wpływ 3 krytyczne stany psychologiczne
doniosłość - pracownik musi dostrzegac ze jego praca ma jakas wartość na doniosłość wpływa różnorodność kwalifikacji od pracownika wymaga się wykonywania roznych zadan, tozzamosc zadania - wykonywana praca ma charakter skończony lub jest postrzegana jako efekt koncowy
odpowiedzialność pracownik ma poczucie odpowiedzialności za wyniki swoich staran, musi mieć jednak poczucie niezależności
znajomość wynikow - rodzaj sprzężenia zwrotnego pozwalajaca pracownikowi określić czy wyniki pracy sa zadawalające, niestety wychowawca nie wie jak potoczyly się losy jego wychowanka i czy był on skuteczny
Personel wychowawczo - terapeutyczny doswiadcza stale wiele nastrojow wychowankow - niepokojow, tęsknot, niepokojów niechęci poddania się korekcie, niewiary, skonczenie szkoly i zdobycie zawodu. Personel kierowniczy ma inne zadania - musi stymulować prace swoich podwładnych powoduje zawężenie lub rozszerzenie pracy swoich pracowników.
Ważne jest tez jakim stylem kierowniczym posługuje się instytucja. Rozwojowi nie sprzyja styl autokratyczny i autorytarny. W stylu demokratycznym włącza się swoich podwładnych do rozwiązywania problemów. Obecnie personel res. Musi stale się doskonalić zawodowo i dokształcać aby sprostać nowym zadaniom w stale zmieniającej się sytuacji społecznej.
Etyka zawodowa
Przestrzeganie norm moralno etycznych jest podstawową powinnością personelu resocjalizacyjnego Dotyczy to osob zarządzających placówką oraz wychowankow.
Odwoływanie do etyki zawodowej powinno być w następujących sytuacjach:
w każdym kontakcie osobistym - nie należy naruszac godności osobistej, poniżać, lekceważyć, okłamywać być niesłownym
w procedurze diagnostycznej - nieuczciwość i powierzchowność diagnozy znieksztalca obraz badanych osbo i będzie krzywdzący spowoduje wadliwe postepowanie
w procesie oceniania - w ocenianiu okresowym i końcowym, opinie musza być rzetelne uczciwe i obiektywne nie mogą być wyrazem subiektywnym
w sytuacjach konsultowania lub współbudowania indywidualnych programow resocjalizacyjnych nie nlezy narzucac czy skłaniać wychowanków do akceptacji
w procesie nagradzania i karania gdzie należy przestrzegac zasady adekwadnosci nagrody lub kary do czynu
nie można uchylać się od odpowiedzialności za wydane polecenia szczególnie wadliweza oceny i opinie gdy sa niekorzystne , w przypadku błędów należy zdobyć się na przeproszenie
Typy środowiska i rodzaje instytucji resocjalizacyjnych a kompetencje
Ogólnie można wyróżnić dwa środowiska wychowawcze - otwarte i zamknięte czyli izolacyjne. Przykładem środowiska otwartego może być pedagog szkolny, poradnia psychologiczno pedagogiczna, kuratorski osrodek pracy z młodzieżą.
Szkoła poza zadnianiami dydaktyczno wychowawczymi wypenia zadania profilaktyczne zapobiegające demoralizacji korekcyjne i terapeutyczne. W tym celu diagnozuje zagrozenia, informuje o ich skutkach, udziela poradnictwa w zakresie zapobiegania zjawiskom patologicznym, przygotowuje nauczycieli do przeciwdziałania patologiom.
Pedagog szkolny jest doradca i konsultantem personelu pedagogicznego w sprawach trudnych zachowań uczniów. Pedagog zajmuje się uczniami agresywnymi, ofiarami agresji, uczniami spożywającymi alkohol i narkotyzującymi się. Istnieją tzw. Ochotnicze Hufce Pracy gdzie personel musi mieć wiele kompetencji. Niektóre instytucje resocjalizacyjne survival stosuja szczególny sposób resocjalizacji. Jest ona oparta na postawieniu wychowanków w bardzo trudnych warunkach przyrodniczych w których musza przeżyć. Zmagaja się z trudami i to zbliża wychowanków i wychowawców.
Inne instytucje to schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze. Schroniska maja charakter aresztow śledczych dla nieletnich , pozostaja w nich nieletni przestępcy do 3 miesiecy lub nawet do 2 lat. W schronisku uczy się zawodu pożytecznego zagospodarowania wolnego czasu. W zakładach poprawczych przebywaja osoby od 18 do 21 roku zycia które popełniły przestępstwo i zostaly skazane na karę pozbawienia wolności. Często w zakładach poprawczych przebywaja nieletni uzależnieni od srodków odurzających i psychotropowych. Dlatego tez personel tych placowek musi mieć niezwykle przygotowanie zawodowe i wykształcenie.
Kuratela Sądowa
W Polsce ustawodawca określił podel kurateli jako zawodowo społeczny. Wyróżnia się kuratorów dla dorosłych i kuratorów dla nieletnich (rodzinnych). Kurator sadowy powinien posiadac wykształcenie wyższe pedagogiczne psychologiczne, socjologiczne, prawnicze, magisterskie albo inne magisterskie i kierunkowe podyplomowe. Może nim zostac osoba która ma obywatelstwo polskie i dobry stan zdrowia. Kurator odbywa aplikacje i zdaje egzamin, musi mieć 24 lata, niekarany. Kuratorzy zawodowi współpracuja z kuratorami społecznymi. Kurator przeprowadza wywiad w godz. 7-22.
Kuratorzy współpracują z policja i innymi instytucjami. Wykonują prace w terenie oraz pełnią dyżury w sadzie. Kuratorzy realizuja orzeczenia sądow dla dorosłych i nadzoruja przebieg probacji postpenitencjarnej po uzyskaniu przez skazanych warunkowego przedterminowego zwolnienia. Kuratorzy dla nieletnich indywidualnie oddziaływują na nieletniego, jego rodzinę, środowisko, podejmuje starania o wykształcenie, nauke zawodu i zatrudnienie nieletnich, organizuja czas wolny, podejmuja działania o poprawe stosunku rodzicow do nieletnich i wykonywanie przez nich obowiązków rodzicielskich.
Kuratorski Ośrodek Pracy z Młodzieżą to posrednia forma oddziaływania profilaktyczno korekcyjnego miedzy dozorem kuratora a umieszczeniem nieletniego w placówce.
Personel służby więziennej
Personel więzienny to
- personel obsługi - odpowiada za przyjmowanie i zwalnianie więźniów, zapewnienie właściwych warunkow socjalno bytowych i sanitarno medycznych
- personel administracyjny - odpowiada za zarzadzenie wiezieniem, za zabezpieczenie kadry za polityke kadrowa, obsługę prawna i zatrudnienie wiezniów
- personel resocjalizacyjny - wychowawcy, psychologowie, nauczyciele , odpowiadaja za prace diagnostyczna, za realizacje programow korekcyjnych za ocenianie i opiniowanie więźniów za zachowanie higieny psychicznej za wspolprace z rodzinami i instytucjami społecznymi - sa to sady penitencjarne, kuratorzy sadowi, organizacje samorządowe.
Personel wiezienia zajmuje się likwidacja rozmaitych dewiacji w zachowaniu więźniów polegających np. na samouszkodzeniach lub probach samobójczych. Funkcjonariusze wiezienni musza być bardzo odporni, musi się ciagle szkolic z uwagi na nowe kategorie przestępców.
Zagrożenie personelu resocjalizacyjnego
Praca w wiezieniu jest bardzo stresogenna. Cęsto jest źródłem pojawienia się nerwicy, uzależnienia od alkoholu lub srodkow odurzajachcy, powoduje poczucie zagrozenia, agresje.
Personel resocjalizacyjny często nie radzi sobie z utrzymaniem koniecznej dyscypliny, wykazuje bezradność.
Wypalenie zawodowe
Wypalenie zawodowe to stan fizycznego i psychicznego wyczerpania spowodowany długotrwałym zaangażowaniem w sytuacje które sa obciążające w pracy.
Wg Maslach sa trzy symptomy wypalenia
- wypalenie emocjonalne (brak satysfakcji z pracy mimo oosiagniec, chroniczne zmecznie, bole glowy , bezszennosc , zaborzenia gastryczne, zły nastroj , brak energii , brak radości i zapalu do dzialania )
- depersonalizacja (unikanie kontaktow psychicznych z innymi pracownikami i podopiecznymi, brak współczucia, obwinianie podopiecznych za ich problemy. Niecec do zajmowania się podopiecznymi )
- obniżenie potrzeb osobistych polaczone z brakiem kompetencji (brak satysfakcji zawodwej, niechęć do wlasnej pracy, brak zaangażowania, brak sensu, rezygnacja)
Przyczyna wypalenia zawodwego jest silny i długotrwały stres, ma charakter chroniczny i ekstremalny. Może to wynikac ze zlego zarzadzania instytucją (awansowanie osbo niekompetentnych, niezauważanie sukcesow, formalizm, kontrole, nagonki) może to być tez przeciążenie obowiązkami służbowymi i krotkimi terminami ich realizacji.
Skutkami wypalenia zawodowego może być długotrwała absencja, rezygnacja z pracy.
Wśród czynników powodujących wypalenie zawodowe może być
- zbyt duza liczba więźniów na jednego wychowawce
- zbyt duza liczba obowiązków
- niemożność zmiany i powielanie sytuacji
- pozostawanie w poczuciu zagrozenia ze strony więźniów
Aby zapobiegac należy
- wdrożyć profilaktyke i terapie do postepowania z personelem resocjalizacyjnym
- wydzielic grupe psychologow dla personelu
- dostosowac system gratyfikacji materialnej do obicazen personelu
- wprowadzic system okresowych ocen pelnienia roli wychowawcy