Temat: Mastektomia i rak szyjki macicy.

Mastektomia jest to zabieg amputacji piersi spowodowany najczęściej rakiem piersi. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, zwanym narkozą. Podczas tego zabiegu lekarze mogą zadecydować, że potrzebne jest również usunięcie węzłów chłonnych i wtedy mówi się o mastektomii połączonej z limfadenektomia. Mastektomia jako zabieg chirurgiczny może powodować wiele zmian, do których najczęściej należą: ograniczenie ruchomości i zmniejszenie siły mięśniowej kończyny górnej po stronie operowanej, obrzęk limfatyczny kończyny, wady postawy polegające na uniesieniu lub obniżeniu barku, odstawanie łopatki czy wreszcie może dojść do skrzywienia kręgosłupa. Wszystkie to nieprawidłowości postawy można z powodzeniem korygować uczęszczając na zajęcia rehabilitacyjne i stosując się do wskazówek rehabilitanta.

Istnieje przekonanie, że po chirurgicznym usunięciu piersi ma się w znacznym stopniu ograniczoną ruchomość i sprawność ogólna, co w zdecydowanym stopniu jest błędne. Amazonki mogą i wręcz powinny uprawiać sport. Dla poprawienia ich komfortu podczas aktywnego wypoczynku i uprawiania sportów poleca się specjalne „sportowe” protezy. Są one bardziej wytrzymałe i lżejsze od protez z tradycyjnego silikonu i ty samym są idealne do pływania i uprawiania wielu innych sportów. Należy jednak pamiętać, że sport powinien być dobrany do możliwości kobiety, jej ogólnego stanu zdrowia i wydolności organizmu.

Rodzaje mastektomii:

1. częściowa mastektomia - zabieg ten polega na usunięciu części piersi. Wykonywany jest w przypadkach, kiedy guz nie ma wyraźnych granic. Usuwa się go wtedy z większym marginesem niż w przypadku tumorektomii. Rodzajem częściowej mastektomii jest np. kwadrantektomia. W trakcie operacji usuwane są pachowe węzły chłonne bądź wykonywana jest ich biopsja.

2. tumorektomia - jest zabiegiem, w którym z chorej piersi usuwany jest guz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek. Jest to obecnie w chirurgicznym leczeniu raka piersi metoda z wyboru, jeżeli tylko jest to możliwe ze względu na zaawansowanie choroby i stan pacjentki. Wśród zalet tumorektomii wymienić należy dobry efekt kosmetyczny (u młodych kobiet możliwe jest nadal karmienie piersią) i fakt, że pozostawia ona mniejszy uraz psychiczny u kobiety.

3. mastektomia prosta lub radykalna zmodyfikowana - w zabiegu usuwa się całą pierś łącznie z brodawką, otoczką i ogonem pachowym. Wycina się także pachowe węzły chłonne bądź wykonuje ich biopsję.

4. radykalna mastektomia - podczas tego zabiegu usuwany jest także mięsień piersiowy większy. Ten bardzo rozległy zabieg chirurgiczny leczenia raka piersi praktycznie nie jest obecnie wykonywany. Jeżeli lekarz proponuje taki zabieg chorej, zdecydowanie warto zasięgnąć opinii innego specjalisty na temat wyboru metody leczenia.

Rehabilitacja po mastektomii jest jedynym skutecznym sposobem odzyskania pełnej sprawności psycho-fizycznej. Jest także nieodłącznym elementem leczenia.
Celem rehabilitacji jest powrót do poprzedniej jakości życia i najpełniejszego komfortu fizycznego i psychicznego.

Rehabilitacja pacjentek przebiega w różny sposób:

• po usunięciu węzłów chłonnych lub guza - rehabilitacja ma na celu usunięcie obrzęku i usprawnienie kończyny górnej.

• po odjęciu całej piersi - rehabilitacja polega na uelastycznieniu mięśnia piersiowego i całej obręczy barkowej wraz z odcinkiem piersiowym i szyjnym kręgosłupa. Zapobiega bocznemu skrzywieniu kręgosłupa oraz nie dopuszcza do przyrośnięcia blizny do powięzi mięśniowej.

Uruchomienie kończyny sprowadza się do mobilizacji mięśni i stawu barkowego przy zastosowaniu odpowiedniej terapii ruchowej.
Terapia obrzękowa zaczyna się od manualnego drenażu oraz od bandażowania kończyny.
Uelastycznianie blizny polega na manualnym masażu przy użyciu preparatów zmiękczających.

Najczęściej stosowane zabiegi rehabilitacyjne u kobiet po usunięciu piersi:

• masaż limfatyczny

• drenaż limfatyczny ręczny

• masaż pneumatyczny

• ćwiczenia w grupie

• ćwiczenia indywidualne

• ćwiczenia w basenie

Rak szyjki macicy

Na rozwój raka szyjki macicy wpływa wiele różnych czynników. Istnieje wyraźny związek między aktywnością seksualną kobiety a ryzykiem powstania stanu przedrakowego lub raka szyjki macicy.
Wcześnie rozpoczęte współżycie seksualne i zmiany partnerów ułatwiają infekcje wirusem karcinogennym, przenoszonym drogą płciową. W wielu przypadkach jest on właśnie odpowiedzialny za raka szyjki macicy. Niekontrolowany i wielopartnerski seks zwiększa zagrożenie tą chorobą. Częściej występuje ona u prostytutek niż u mężatek. U dziewic w ogóle się jej nie stwierdza. Z reguły ujawnia się w odległym czasie od stosunku seksualnego, podczas którego kobieta została zarażona.

Przyczyny

Częstość infekcji przenoszonych drogą płciową określa się w różnych populacjach, w różnym wieku między 2 a prawie 30%. Badania wirusologiczne potwierdzające obecność wirusów karcinogennych są bardzo drogie, dlatego też wykonuje się je u osób podejrzanych o chorobę. Z badań wynika, że 2,6% kobiet między 30. a 60. rokiem choruje na raka szyjki macicy spowodowanego infekcją. U młodszych kobiet infekcje stanowią najczęstszą przyczynę zachorowań.
Inne przyczyny stanowiące podłoże do rozwoju raka szyjki macicy to zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (wywołującego m.in. kłykciny kończyste) czy rzęsistka (15-krotnie zwiększa ryzyko).

Zachorowalność wzrasta również z liczbą ciąż, z warunkami ekonomicznymi - wyższa w grupach o niższym standardzie życia.

Stopień ryzyka zachorowania zwiększa palenie papierosów (jest 16-krotnie większe). Przypuszcza się, że substancje powstające podczas palenia tytoniu wchłaniane z płuc do krwi obniżają odporność organizmu na czynniki rakotwórcze.

Podstawowe badanie

Cytologia to podstawowe badanie szyjki macicy, które pozwala wychwycić jeszcze przedinwazyjne stadium raka. Wszelkie nieprawidłowości w rozmazie cytologicznym są badane dalej aż do uzyskania pewnej diagnozy, która pozwala szybko rozpocząć leczenie. A im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym jest większa szansa skutecznego jej wyleczenia. W początkowym stadium wynosi 100%. Jest więc o co walczyć.

Wczesnym zmianom nowotworowym w raku szyjki macicy z reguły nie towarzyszą żadne dolegliwości! Toteż nie można zgłaszać się do lekarza dopiero, gdy coś dolega. Często wtedy jest to już stan bardzo zaawansowany, a więc szanse na wyleczenie i życie są znacznie mniejsze. Jeśli doszło do przerzutów - wręcz minimalne.
Aby zapobiec całkowicie nowotworowi, należy robić badanie ginekologiczne oraz cytologiczne raz w roku. W Stanach Zjednoczonych, od kiedy każda kobieta musi raz w roku mieć wykonaną cytologię, wyraźnie zmniejszyła się liczba kobiet, u których rozpoznawano raka szyjki macicy w stadium już zaawansowanym, a tym samym wzrosła wyleczalność i spadła śmiertelność.
Niestety, w naszym kraju wiele kobiet nie zgłasza się na profilaktyczne badania cytologiczne mimo skierowania od ginekologa i poddaje się badaniom dopiero wtedy, gdy pojawią się dolegliwości.
Niekiedy sygnałem są nieregularne krwawienia czy niewielkie upławy. W takich sytuacjach jest niezbędna natychmiastowa wizyta u lekarza! Jeżeli wynik cytologii sugeruje jakieś nieprawidłowości - nie każda nieprawidłowość oznacza raka - wykonuje się kolejne badania albo pacjentka zostaje pouczona, że za pół roku powinna znowu zgłosić się na badanie cytologiczne.

Leczenie raka

Można tu wyróżnić trzy sposoby: metodę chirurgiczną, radioterapię i chemioterapię.

• Operacja chirurgiczna jest metodą stosowaną najczęściej. Standardowy zabieg obejmuje tzw. histerektomię, czyli usunięcie macicy wraz z sąsiadującymi węzłami chłonnymi. Zwykle usunięcie jajników nie jest konieczne. Jeżeli jednak do tego dochodzi, to w celu zapobieżenia przedwczesnej menopauzie stosuje się odpowiednią terapię hormonalną.
  Wskazania do leczenia chirurgicznego zależą od zaawansowania choroby.

• We wczesnym stadium raka szyjki macicy radioterapia jest równie skuteczna jak operacja. Jednak efekty uboczne są większe i wiążą się z utratą funkcji jajników. Stosuje się ją więc w przypadkach, gdy zabieg operacyjny nie wystarcza, istnieje duże prawdopodobieństwo nawrotu choroby (np. stwierdzono przerzuty do węzłów chłonnych).
  Pacjentkę poddaje się jednocześnie naświetlaniom zewnętrznym i wewnętrznym. Radioterapia wewnętrzna polega na wprowadzeniu (w znieczuleniu ogólnym) jednego lub więcej aplikatorów do szyjki macicy. Następnie źródło promieniowania, zwykle cez 137, jest umieszczane w aplikatorach, w których pozostaje w nich przez 1-2 dni. Dokuczliwymi skutkami ubocznymi promieniowania są nudności, wymioty, uczucie zmęczenia, biegunka. Łagodzi się je odpowiednimi lekami.

• W określonych sytuacjach chore są poddawane chemioterapii, czyli leczeniu cytostatykami. Jeżeli stosuje się np. radioterapię, a ryzyko nawrotu choroby jest wysokie, przed radioterapią pacjentki otrzymują "chemię". Inną grupą, u której jest to pomocna terapia, są pacjentki z rozprzestrzenioną chorobą czy jej nawrotem (gdy dawka promieniowania była maksymalna).
  
  Rak szyjki macicy z przerzutami oraz w stanie wykluczającym interwencję chirurgiczną w miednicy małej jest z reguły nieczuły na chemioterapię, toteż jej stosowanie mija się z celem.

Chodź na badania!

W Polsce choruje z powodu raka szyjki macicy 15 kobiet na sto tysięcy i jest to najwyższy wskaźnik w Europie (20 lat temu był jeszcze wyższy - 25 na 100 tysięcy). Mimo zmniejszenia wskaźnika, gdy śledzimy historie choroby kobiet, które mają raka szyjki macicy, okazuje się, że aż 60% z nich nigdy nie miało zrobionego badania cytologicznego!

Dużo czasu, ale nie zawsze

W Polsce średni wiek kobiety z przedinwazyjnym rakiem szyjki macicy to 40.-42. rok życia, natomiast z rakiem inwazyjnym - 51. rok życia. Średni wiek kobiet ze stanami przednowotworowymi wynosi 34 lata. A więc czasu na zbadanie, diagnozę i leczenie jest bardzo dużo. Niestety, u ponad 60% kobiet ten nowotwór wykrywa się dopiero w drugim i trzecim stadium zaawansowania. Tu szanse wyleczenia są minimalne.

Rokowanie

We wczesnym stadium jest bardzo dobre i zwykle wystarcza operacja. Przy nowotworze zaawansowanym, nieoperowalnym radioterapia daje duże szanse wyleczenia lub przedłuża dobrą jakość życia. W bardzo rozwiniętej chorobie chemioterapia kontroluje jej przebieg, ale nie daje możliwości wyleczenia. Dlatego tak ważna jest dobrze zorganizowana profilaktyka.

Profilaktyka

To przede wszystkim regularne badania ginekologiczne i cytologiczne. Czas między regularnymi badaniami - przyjęty w badaniach masowych dotyczących wykrywania stanów przedrakowych i wczesnych stadiów raka - wynosi 3 lata. Przyjęto, że jest to okres, w którym nie powinien się rozwinąć rak inwazyjny. Przedinwazyjny czasem się ujawnia, ale można z nim skutecznie walczyć.

4

---