Załącznik nr 1
Przewodnik przygotowania pracy dyplomowej na kierunku pedagogika
(Rekomendacje KZZJK dotyczące standardów prac dyplomowych)
Poniżej zaprezentowane treści przewodnika należy traktować w kategoriach zaleceń
i wskazówek dla studentów (uczestników seminariów dyplomowych), przygotowujących prace licencjackie/magisterskie na kierunku pedagogika. Ostateczne decyzje dotyczące struktury pracy, jej części edytorskiej jak również sposobu sporządzania przypisów podejmuje promotor pracy dyplomowej.
Struktura pracy dyplomowej (licencjackiej/magisterskiej) dla kierunku pedagogika, wszystkie specjalności
Praca dyplomowa powinna mieć charakter empiryczny, zatem całość konstrukcji pracy zmierzać będzie do przygotowania, zaprezentowania i interpretacji badań własnych, uwzględniając logiczność wywodu i kompletność oraz adekwatność względem tematu poszczególnych części.
Praca dyplomowa musi być samodzielną pracą studenta, nie mającą znamion plagiatu. Powyższą okoliczność autor pracy oświadcza w stosownym dokumencie, stanowiącym integralną część pracy (Oświadczenie).
Rozprawa powinna składać się z następujących elementów składowych:
STRONA TYTUŁOWA
Wzór pierwszej strony pracy do pobrania na stronie internetowej Instytutu Pedagogiki
OŚWIADCZENIE do pobrania na stronie internetowej Instytutu Pedagogiki
Wzór drugiej strony pracy
SPIS TREŚCI
WSTĘP
zawiera ogólnie zarysowane problemowe tło pracy, wprowadzające w przedmiotowe zagadnienia,
uzasadnia wybór tematu,
precyzuje cel badań
zarysowuje zakres poszczególnych rozdziałów
proponowana objętość to około 2-4 strony
CZĘŚĆ TEORETYCZNA
zawiera podzieloną na rozdziały analizą literatury przedmiotowej
podejmować powinna jedynie te kwestie teoretyczne, które korespondują z zakresem badań
analiza literatury wymaga rzetelnej znajomości podstawowych opracowań oraz źródeł, zatem wskazanie adekwatnych teoretycznych zagadnień powinien stanowić ich krytyczny opis i interpretację
autor ma prawo do przytaczania fragmentów literatury wprost, wówczas przytoczony tekst powinien być ujęty w cudzysłowie
za najcenniejsze uznaje się jednak swobodne, komparatystyczne posługiwanie się zagadnieniami zaczerpniętymi z literatury przedmiotu
należy ograniczyć ilość tekstu transferowanego ze źródeł internetowych (jedynie ze stron naukowych, z wyeliminowaniem portali popularnych typu wikipedia, ściąga.pl, literka.pl)
proponowana struktura podziału części teoretycznej:
Rozdział 1.
1.1.
1.1.1.
1.1.2.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
(…)
Rozdział 2.
2.1.
2.2.
(…)
CZĘŚĆ METODOLOGICZNA
zawiera szczegółowe wprowadzenie w strukturę badań własnych
wymaga podstawowych, nie rozbudowanych, odniesień do zagadnień definiowanych w literaturze metodologicznej - konieczne jest zatem podanie definicji wprowadzanych zagadnień metodologicznych
wymaga klarownego zarysowania własnej eksploracji - konieczne jest zatem sformułowanie odnoszących się do pracy autorskich wytycznych badań
w zależności od charakteru badań część metodologiczna może przyjąć następującą strukturę cząstkową:
Praca diagnostyczna
Cel i przedmiot badań
Problem badawczy główny, problemy szczegółowe
Metody, techniki i narzędzia badań
Charakterystyka środowiska badawczego i próbki badawczej
Organizacja badań
Praca eksploracyjno-weryfikacyjna
Cel i przedmiot badań
Problem badawczy główny, problemy szczegółowe
Hipotezy, zmienne, wskaźniki
Metody, techniki badań i narzędzia badań
Charakterystyka środowiska badawczego i próbki badawczej
Organizacja badań
CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
przedstawia wyniki badań własnych, uporządkowane zgodnie z problematyką badawczą
poszczególne podrozdziały powinny przynosić rzetelną interpretację uzyskanych wyników danych empirycznych z własnym, autorskim wyjaśnieniem zjawisk dostrzeżonych podczas eksploracji oraz w odniesieniu do dotychczasowego stanu badań danej problematyki
ZAKOŃCZENIE I WNIOSKI
część ta zamyka całość pracy
wskazuje syntetyczną prezentację wniosków z części badawczej wraz z wnioskami wynikającymi dla praktyki pedagogicznej
obejmuje około 2-4 strony
BIBLIOGRAFIA
zalecenia dla prac licencjackich minimalnie 40 pozycji literatury;
w pracach magisterskich minimalnie 60 pozycji literatury
SPIS TABEL / WYKRESÓW / SCHEMATÓW / RYSUNKÓW
ANEKSY
koniecznie wzory zastosowanych narzędzi badawczych
opcjonalnie: zestawienia surowych wyników, zdjęcia obrazujące przeprowadzone działania praktyczne, wyciągi z aktów prawnych, zwłaszcza wewnątrzinstytucjonalnych itp.
Objętość pracy licencjackiej powinna wynosić około 60-80 stron
Objętość pracy magisterskiej wynosić powinna około 80-120 stron
Zalecenia edytorskie
Praca powinna być opracowana w sposób estetyczny, za pomocą edytora tekstu Word zgodnie z następującymi zaleceniami:
Format strony: A4
Ustawienia strony:
- lewy margines: 3,5 - 4,0cm (szerokość na oprawę pracy zależna od liczby stron)
- prawy margines: 2,5cm
- górny i dolny margines 2,5cm
Czcionka i odstępy:
- tekst podstawowy: Times New Roman, rozmiar 12, styl normalny, wyrównany obustronnie (wyjustowany), odstęp między wierszami w tekście (interlinia): 1,5
Wyróżnienia w tekście stosujemy tylko w uzasadnionych przypadkach używając kursywy, pogrubienia lub podkreślenia.
- tytuły rozdziałów: Times New Roman, rozmiar 16, styl normalny pogrubiony, wyrównany do lewej strony lub wycentrowany, rozpoczęcie rozdziału od nowej strony, numeracja rozdziałów cyframi arabskimi: 1, 2, 3…
- tytuły podrozdziałów: Times New Roman, rozmiar 14, styl normalny pogrubiony, wyrównany do lewej lub wycentrowany, odstęp między podrozdziałami: nad tytułem podrozdziału podwójny odstęp, po tytule pojedynczy odstęp, numeracja podrozdziałów wielopoziomowa: 1.1, 1.2, 1.3…
- przypisy dolne: Times New Roman, rozmiar 10, styl normalny, wyrównany obustronnie (wyjustowany), odstępy pojedyncze
- bibliografia: Times New Roman, rozmiar 12, styl normalny, wyrównany obustronnie (wyjustowany), odstępy między wierszami (interlinia): 1; drugi wiersz każdej z pozycji bibliograficznej piszemy z wcięciem 1,25cm, odstępy między akapitami (poszczególnymi pozycjami bibliografii): 6 pt.
Nowy akapit rozpoczynamy wcięciem 1,25 cm (także w wierszach pod tytułami rozdziałów i podrozdziałów).
Numeracja stron:
- oznaczona cyframi arabskimi, ciągła w całej pracy, umieszczona w dolnym prawym rogu, niewidoczna na stronie tytułowej pracy (opcja: inne na stronie pierwszej)
Wypunktowania i wyliczenia w tekście powinny być jednolite dla całego tekstu pracy, przy czym
Stosując numerację z kropką tekst rozpoczynamy pisać wielką literą
stosując numerację z nawiasem tekst rozpoczynamy pisać małą literą
Cytaty
- cytaty z literatury piszemy w tekście czcionką prostą i umieszczamy w cudzysłowie
- kursywy używamy tylko w pisowni zwrotów obcojęzycznych i zaznaczenia przytaczanych wypowiedzi badanych.
- tekstu pisanego kursywą nie umieszczamy w cudzysłowie.
- oznaczenia cytatów - na końcu cytatu umieszczamy przypis dolny do literatury (patrz: zasady sporządzania przypisów bibliograficznych).
Tabele
- czcionka Times New Roman, rozmiar 12 lub mniejszy
- numer tabeli i podpis - nad tabelą (wstawiony automatycznie: odwołania - wstaw podpis - tabela)
- źródło - pod tabelą (jeżeli dane ujęte w tabeli pochodzą z badań własnych piszemy źródło: badania własne; jeżeli dane pochodzą z innego źródła - podajemy jego szczegółowy opis bibliograficzny, identyczny jak w przypisie)
Wykresy/schematy/rysunki
- typ, wygląd i kolorystyka wykresów powinny być jednolite w całej pracy
- czcionka Times New Roman, rozmiar 12 lub mniejszy
- numer wykresu i podpis - pod wykresem/schematem/rysunkiem (wstawiony automatycznie: odwołania - wstaw podpis - wykres/schemat/rysunek)
- źródło - pod wykresem/schematem/rysunkiem (jeżeli dane ujęte w postaci tabeli/schematu/rysunku pochodzą z badań własnych lub zostały opracowane samodzielnie piszemy źródło: badania własne lub źródło: opracowanie własne; jeżeli dane pochodzą z innego źródła - podajemy jego szczegółowy opis bibliograficzny, identyczny jak w przypisie)
Na końcu tytułów rozdziałów i podrozdziałów nie stawiamy kropki.
W tekście właściwym nie używamy skrótów, piszemy „2008 rok” zamiast „2008 r.”, to samo dotyczy słów: między innymi, na przykład, i tak dalej, i tym podobne.
Nie zostawiamy jedno-, dwu-, trzyliterowych słów na końcu linijki (spójników przyimków, zaimków). Przenosimy je do następnego wiersza. Wyjątek stanowi zaimek „się”, który powinien zostać w sąsiedztwie czasownika, do którego się odnosi.
Zasady sporządzania przypisów bibliograficznych
Forma przypisów może być dokonana w standardzie europejskim lub amerykańskim (przy czym zaleca się aby studenci przygotowujący prace dyplomowe na kierunku pedagogika stosowali przypisy dolnostronnicowe). Podkreśla się istotność stosowania w całej pracy logicznej konsekwencji w stosowaniu wybranego sposobu sporządzania przypisów.
TRADYCYJNY SPOSÓB SPORZĄDZANIA PRZYPISÓW (STANDARD EUROPEJSKI)
1. W tekście podajemy numer przypisu dolnego (wstaw przypis dolny). Numeracja przypisów ma charakter ciągły w całej pracy.
2. Numer przypisu umieszczamy na końcu cytatu. Przy ogólnym odwołaniu się do jakiejś pozycji literatury numer przypisu umieszczamy na końcu zdania. Jeśli w jednym zdaniu nawiązujemy do kilku prac/autorów, to kolejne numery przypisów umieszczamy po każdym tytule pracy/nazwisku. Jeśli przypis odnosi się do cytatu, to musi zawierać numer strony.
3. W przypisie podajemy:
a) W przypadku książki: inicjał imienia i nazwisko autora/ów (przecinek), tytuł książki kursywą (przecinek), nazwa wydawnictwa (przecinek), miejsce i rok wydania, (przecinek), numer strony (kropka).
b) W przypadku tekstu w pracy zbiorowej: inicjał imienia i nazwisko autora/ów tekstu (przecinek), tytuł tekstu kursywą (przecinek), [w:] tytuł książki kursywą (przecinek), inicjał imienia i nazwisko redaktora książki, (red.) (przecinek), nazwa wydawnictwa (przecinek), miejsce i rok wydania (przecinek), numer strony (kropka).
c) W przypadku artykułu w czasopiśmie: inicjał imienia i nazwisko autora/ów (przecinek), tytuł artykułu kursywą (przecinek), nazwa czasopisma w cudzysłowie, rok wydania (przecinek), numer/zeszyt czasopisma (przecinek), numer strony (kropka).
d) W przypadku artykułu w gazecie: inicjał imienia i nazwisko autora/ów (przecinek), tytuł artykułu kursywą (przecinek), nazwa gazety w cudzysłowie, data wydania.
e) W przypadku, gdy źródłem jest Internet:
- jeśli jest to publikacja internetowa: poza opisem (jak wyżej), podajemy dokładny adres strony i w nawiasie datę dostępu,
- jeśli nie jest to publikacja internetowa: podajemy adres strony, informację o stronie
(np. czyja to jest strona) oraz w nawiasie datę dostępu.
f) W przypadku, gdy publikacja nie ma autorów (np. encyklopedie, niektóre słowniki): tytuł kursywą (przecinek), redaktor (przecinek), nazwę wydawnictwa/wydawcy (przecinek), miejsce i rok wydania (kropka).
4. Skrótowy zapis w przypisach:
a) Jeżeli przypis odnosi się do literatury, na którą powołaliśmy się w poprzednim przypisie, stosuje się jedno z określeń „tamże”, „jak wyżej” lub „ibidem.” (patrz: poniżej wykaz skrótów) i dalej: (przecinek) „s.” numer strony (kropka).
b) Jeżeli określona pozycja pojawia się w dalszych partiach tekstu, podaje się jej opis skrócony:
- w przypadku, gdy wyżej cytowana była tylko jedna praca autora, podaje się: inicjał imienia i nazwisko autora (przecinek), „op.cit.” lub „dz.cyt.” i dalej: (przecinek) „s.” numer strony (kropka),
- w przypadku, gdy wyżej cytowane były różne prace jednego autora, podaje się: pełne imię i nazwisko autora (przecinek), tytuł pracy kursywą (przecinek), „op.cit.” i dalej: (przecinek) „s.” numer strony (kropka).
-w przypadku przywoływania za innym autorem odwołań do autora (np. publikacji zagranicznej), którego nie przywołujemy z oryginalnego dzieła, a którego poglądy przywołujemy zapis powinien mieć następującą formę:
R. Bogdan, S. Taylor, Introduction to qualitative research methode, New York 1975, podaję za: T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wydawnictwo Akademickie Żak, Waszawa 2010, s.320.
PRZYKŁADY PRZYPISÓW DOLNYCH W SPOSOBIE TRADYCYJNYM:
1 S. Juszczyk, Podstawy metodologiczne badań empirycznych w informatyce, Wydawnictwo Impuls, Kraków 1998, s.35
2 B. Dyrda, Niepowodzenia szkolne uczniów twórczych - jak rozpoznawać Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć, [w:] Sztuka i ekspresja dziecka - w poszukiwaniu sensy tworzenia, (red.) K. Krasoń, Wyd. ZKSO, Katowice 2003, s.25-35.
3.B. Pituła, M. Kitlińska-Król, Jakość i zakres funkcjonowania systemu opieki logopedycznej w ocenach nauczycieli, logopedów i rodziców, „Chowanna”, 2009, T.1 (32), s.189.
4 Tamże, s. 191.
5 S. Vasek, A. Stankowski, Zarys pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006, s.59.
6 Słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
7. S.Vasek, A.Stankowski, op.cit., s.59.
8 W.Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988.
WYKAZ NIEKTÓRYCH SKRÓTÓW:
b.m.w. — brak miejsca wydania
b.r.w.— brak roku wydania
et al. — i inni
i in. — i inni
ibid. — ibidem = tamże
j.w. — jak wyżej
mps — maszynopis
op.cit. — opus citatum = dzieło cytowane
por. — porównaj
red. — redaktor, redakcja
red. nauk. — redaktor naukowy, redakcja
rkps — rękopis
rozdz. — rozdział
ryc. — rycina
rys. — rysunek
s., rzadziej str. — strona, strony
t. — tom
tab. — tabela
tabl. — tablica
tłum. — tłumacz, tłumaczył
vol. — wolumin = tom
wyd.cyt. — wydanie cytowane
zob. — zobacz
DRUGI SPOSÓB SPORZĄDZANIA PRZYPISÓW: STANDARD AMERYKAŃSKI TZW. HARVARDZKI
W tekście umieszcza się w nawiasach okrągłych odnośnik do źródła, według następujących zasad:
1. Nazwisko autora (przecinek), rok publikacji, strona, np. …. (Syrek, 2009, s. 56).
2. W przypadku gdy publikacja ma dwóch autorów podaje się oba nazwiska, przedzielone przecinkiem, strona np. …. (Syrek, Borzucka-Sitkiewicz, 2009, s. 48-52).
3. W przypadku trzech autorów za pierwszym razem wymienia się ich nazwiska, np. ……. (Palska, Chajewski, Szpociński, 2002), a następnie korzysta się ze skrótu et al. lub i in., np. …. (Palska et al. 2002) lub …. (Palska i in. 2002).
4. Jeśli autorów jest więcej niż trzech, podaje się tylko pierwszego z nich z dodatkiem skrótu, np. …. (Kowalski et al. 2002) lub …. (Kowalski i in. 2002).
Uwaga: w bibliografii końcowej podajemy inicjały imion i nazwiska wszystkich autorów
5. Gdy autorem publikacji jest autor instytucjonalny podajemy nazwę instytucji lub zaznaczamy jakąś formę jej identyfikacji, np. …. (CBOS, 1998); …. (GUS, 2007); .… (U.S. Bureau of the Census 1963).
(Uwaga: w bibliografii końcowej szereguje się wówczas taką pozycję alfabetycznie zgodnie z pierwszą literą nazwy instytucji)
6. W wypadku powoływania się na pracę, która nie ma autorów (też instytucjonalnych) należy podać jej tytuł lub jego skróconą wersję oraz rok publikacji, np. …. (Raport o stanie zdrowia 2002); ….. (Słownik wyrazów obcych PWN, 2008).
Uwaga: w bibliografii końcowej szereguje się wówczas taką pozycję alfabetycznie zgodnie z literami w tytule.
7. Kilka odniesień do literatury oddziela się w nawiasie średnikiem, np. …. (Turner, 1988; Turner, 2004; Wnuk-Lipiński et al. 2003).
8. Gdy cytuje się kilka publikacji jednego autora / jednej instytucji, opublikowanych w tym samym roku, po dacie należy dodać (bez spacji) kolejne małe litery, np. …. (Nowak, 1991a); …. (Nowak, 1991b); …. (CBOS, 2005d).
Uwaga: oznaczenia te powtarza się w bibliografii końcowej.
10. Jeśli imię i nazwisko autora występuje w tekście, w nawiasach wskazujemy tylko rok publikacji - np. …. zdaniem Jonathana Turnera (2004) ….; …. Jan Kowalski (2003) jest zdania, że w Polsce mamy w tym obszarze do czynienia z poważną zmianą systemową.
11. w przypadku odwołań do autora (np. publikacji zagranicznej), którego nie przywołujemy z oryginalnego dzieła, a którego poglądy przywołujemy za innym autorem zapis powinien mieć następującą formę: (Starko, 2004 za: Dyrda, 2012, s. 17)
BIBLIOGRAFIA
1. W bibliografii muszą się znaleźć wszystkie pozycje literatury, na którą powołujemy się w tekście pracy.
2. W bibliografii podajemy tylko literaturę, którą cytujemy lub na którą powołujemy się w tekście pracy.
3. Nie stosuje się numeracji poszczególnych pozycji literatury.
4. Pozycje literatury powinny być uporządkowane alfabetycznie według nazwisk jej autorów/pierwszych autorów lub redaktorów.
Wyjątkiem są:
a) prace nie posiadające autora(ów), w których pierwszym elementem opisu bibliograficznego jest tytuł,
b) prace posiadające autorów instytucjonalnych (wydawane przez instytucje), w których pierwszym elementem opisu jest nazwa instytucji.
5. Drugim elementem opisu pozycji bibliograficznej jest rok wydania.
6. Prace jednego autora/jednej instytucji powinny być uporządkowane według lat wydania, od najnowszych do najstarszych.
7. W wypadku dwóch lub więcej prac tego samego autora, które ukazały się w tym samym roku, rozróżnia się je dodając do roku wydania (bez spacji) kolejne litery alfabetu (a, b, c itd.).
8. W pierwszej kolejności podajemy prace danego autora, a następnie prace danego autora i współautora.
9. W zapisie pozycji bibliograficznej podajemy nazwisko i inicjał imienia jej autora.
10. W przypadku współautorów tekstu kolejno podajemy najpierw imię autora, a potem nazwisko. Poszczególnych autorów oddzielamy przecinkami.
11. Kropki służą jako podstawowe separatory poszczególnych elementów opisu (patrz przykłady poniżej).
PUBLIKACJE ZWARTE (KSIĄŻKI)
1. W zapisie podajemy kolejno: nazwisko i inicjał imienia autora (kropka), rok wydania (kropka), tytuł książki kursywą (kropka) miejsce wydania (dwukropek), wydawnictwo (kropka).
2. Tytuł i podtytuł (o ile występuje) oddziela się dwukropkiem lub kropką (konsekwentnie należy używać jednej formy zapisu w całej bibliografii).
PRACE ZBIOROWE, ROZDZIAŁY W PRACACH ZBIOROWYCH
1. W przypadku książek pod redakcją zaznaczamy to wpisując po jej autorze(ach) skrót (red.) (kropka), i dalej jak w publikacjach zwartych.
2. W przypadku rozdziału w pracy zbiorowej w zapisie podajemy kolejno: nazwisko i inicjał imienia autora (kropka), rok wydania (kropka), tytuł rozdziału kursywą (kropka), a następnie słówko [w:], inicjał imienia i nazwisko redaktora/ów, (red.) (przecinek), tytuł książki kursywą (kropka), miejsce wydania (przecinek), wydawnictwo (przecinek), s. numery stron (kropka).
3. W przypadku gdy autor rozdziału jest redaktorem tomu w zapisie podajemy kolejno: nazwisko i inicjał imienia autora (kropka), rok wydania (kropka), tytuł rozdziału kursywą (kropka), słówko [w:], inicjał imienia i nazwisko redaktora lub zwrot tegoż (kropka), tytuł książki kursywą (kropka), miejsce wydania (przecinek), wydawnictwo (przecinek) s. numery stron (kropka).
ARTYKUŁY W CZASOPISMACH, GAZETACH
1. W zapisie podajemy kolejno:
nazwisko i inicjał imienia autora (kropka), rok wydania (kropka), kursywą tytuł artykułu (kropka), w cudzysłowie nazwę czasopisma, liczby oznaczające tom, numer/zeszyt czasopisma (przecinek) strony (kropka).
2. W przypadku dzienników (gazet):
nazwisko i inicjał imienia autora (kropka), rok wydania (kropka), kursywą tytuł artykułu (kropka), w cudzysłowie nazwę gazety, jej numer (przecinek), dzień i miesiąc (słownie) wydania. Można pominąć numer i podać tylko datę wydania.
PUBLIKACJE INTERNETOWE
Jeśli korzystamy z artykułu znajdującego się w Internecie i jesteśmy w stanie podać inicjał imienia i nazwisko autora oraz tytuł czasopisma, w którym się ten artykuł ukazał - wówczas to odniesienie wpisujemy razem z innymi publikacjami, nie zaś razem ze źródłami internetowymi. W takim wypadku obowiązują wszystkie zasady sporządzania zapisu podane wyżej. Różnicą jest wymóg podania kompletnego adresu internetowego i daty ostatniego dostępu.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE (NETOGRAFIA)
Źródła internetowe wykorzystane w pracy, nie będące publikacjami internetowymi (np. o statystykach, wynikach badań), podajemy osobno, na końcu bibliografii, wraz z krótkim opisem strony oraz datą dostępu do strony podaną w nawiasie, np. http://www.mpips.gov.pl - strona internetowa Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej [dostęp 26.02.2010].
PRZYKŁAD FRAGMENTU ZAPISU BIBLIOGRAFII KOŃCOWEJ:
Dyrda B. 2003. Niepowodzenia szkolne uczniów twórczych - jak rozpoznawać Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć, [w:] Sztuka i ekspresja dziecka - w poszukiwaniu sensy tworzenia, (red.) K. Krasoń, Wyd. ZKSO, Katowice.
Juszczyk J. 1998. Podstawy metodologiczne badań empirycznych w informatyce. Wydawnictwo Impuls, Kraków.
Kopaliński W. 1988. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Pituła B., Kitlińska-Król M. 2009. Jakość i zakres funkcjonowania systemu opieki logopedycznej w ocenach nauczycieli, logopedów i rodziców, „Chowanna”, 2009, T.1 (32), s.189.
Słownik wyrazów obcych PWN. 2008. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Syrek E., Borzucka-Sitkiewicz K. 2009. Edukacja zdrowotna. WAiP, Warszawa.
Vasek S., Stankowski A. 2006. Zarys pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zatwierdzono na Posiedzeniu Rady Instytutu Pedagogiki, Uniwersytetu Śląskiego w dniu 12.03.2013r. a następnie na posiedzeniu Rady Wydziału PiPs w dniu 19.03.2013r.
1