Finanse - zadanie 8

1. Rynek ubezpieczeniowy (pojęcie, istota i funkcje ubezpieczeń):

1. Ubezpieczenie - to forma finansowej ochrony osób fizycznych i prawnych oraz ich mienia, lub wykonywanej, przez nich czynności przed ryzykiem, objętym, przedmiotem ubezpieczenia.

2. Istota ubezpieczenia:

• Podstawowe zadanie ubezpieczeń to ochrona ubezpieczonego podmiotu przed ryzykiem, sprowadza się do przejęcia ryzyka od ubezpieczonego i roztoczenia nad nim tzw. ochrony ubezpieczeniowej.

• Ochrona ubezpieczeniowa - usługa świadczona przez ubezpieczyciela, polegająca na refinansowaniu szkód objętych ubezpieczeniem w formie jednorazowego odszkodowania lub cyklicznego świadczenia.

• Ochrona ubezpieczeniowa nie prowadzi do uniknięcie szkody, lecz zapewnienia w razie jej wystąpienia, uniknięcie jej ujemnych finansowych następstw.

3. Funkcje ubezpieczeń:

• Funkcja kompensacyjna - polega na wyrównywaniu skutków zakłóceń, jakie powstały w wyniku zaistniałego zdarzenia, objętego ubezpieczeniem. Skutki powstałe w wyniku rzeczowych i finansowych, procesach działania podmiotów ubezpieczonych, są kompensowane przez wypłatę świadczenia.

• Funkcja stabilizacyjna - ubezpieczenia wpływają na gospodarkę stabilizująco już poprzez funkcję kompensacyjną, inną formą funkcji stabilizacyjnej jest funkcja redystrybucyjna.

• Funkcja redystrybucyjna - są to działania na rzecz wyrównywania szkód losowych oraz wypłaty odszkodowań i świadczeń. Ubezpieczenia dokonują wtórnego podziału na rzecz ubezpieczonych.

• Mechanizm redystrybucji uruchamia się w momencie nabycia ubezpieczenia, gdy dokonują się przesunięcia dochodów w przestrzeni i czasie.

• Wykupienie polisy jest zmianą konsumpcji bieżącej na oszczędności, a te na polisy ubezpieczeniowe.

• Polisy dają prawo do wypłat w okresach przyszłych, gdy wystąpi wypadek ubezpieczeniowy, lub inne okoliczności uprawniające ubezpieczonego do wypłaty świadczenia.

• Funkcja prewencyjna - zwana też interwencyjną, polega na ochronie przedmiotu świadczenia, ubezpieczyciele wykonują ją w ramach swojej podstawowej działalności.

Funkcje i przesłanki działania ubezpieczycieli - referat dla KP

1. Funkcje ubezpieczycieli:

• Funkcja prewencyjna - ubezpieczyciele w swoim działaniu kierują się minimalizacją kosztów ubezpieczeń, stosują bodźce i narzędzia do zmniejszania zagrożeń, na jakie mógłby być narażony przedmiot ubezpieczenia:

• Wywierają presję na ubezpieczonych, by ci z większą dbałością chronili ubezpieczone przedmioty.

• Stosują bonifikaty za dotychczasową bezszkodowość w użytkowaniu ubezpieczonych przedmiotów.

• Funkcja kontrolna - wiąże się z każdą czynnością finansową,

• W przypadku ubezpieczycieli instytucji finansowej kontrola odnosi się do każdego zaistniałego zdarzenia, które przekłada się na stan zasobów i strumieni finansowych ubezpieczyciela.

• Jest spełniana, wówczas, gdy ubezpieczyciel ocenia czy zaistniałe zdarzenie losowe jest objęte przedmiotowym ubezpieczeniem i czy ubezpieczony spełnił wszystkie wymogi zapisane w umowie ubezpieczenia.

• Funkcja kompensacyjna - ubezpieczenie jest zobowiązaniem ubezpieczyciela do zrefinansowania poniesionych szkód, jej realizacja następuje poprzez wypłatę odszkodowań, lub świadczeń ciągłych.

Zasady działania ubezpieczycieli na rynku (rodzaje i formy zakładów ubezpieczeniowych spółka akcyjna i spółka celowa):

1. Rynek ubezpieczeń (usług ubezpieczeniowych) - jest jednym z segmentów rynku finansowego i obejmuje całokształt powiązań między jednostkami, oferującymi usługi ubezpieczeniowe, a jednostkami zgłaszającymi na nie zapotrzebowanie.

2. Etapy procedury rynkowej:

• Informacja o usłudze ubezpieczeniowej, udzielana przez ubezpieczyciela, który jako strona podażowa jest inicjatorem procedury.

• Kształtowanie poprzez marketing-mix (produkt, cena, dystrybucja, promocja) potrzeb klienta

• Zgłoszenie zapotrzebowania na dany produkt

• Przedstawienie oferty rynkowej

• Rozpoczęcie procesu negocjacji

• Zawarcie transakcji kupna-sprzedaży w wyniku, której ubezpieczający akceptuje składkę ubezpieczeniową, a ubezpieczyciel zobowiązuje się do przejęcia ryzyka.

• Jeżeli zdarzenie, będąca przedmiotem transakcji

• nie wystąpi w czasie okresu ubezpieczenia to relacje ubezpieczający-ubezpieczyciel zanikają.

• wystąpi w czasie okresu ubezpieczenia to ubezpieczający dochodzi swoich praw z tytułu ubezpieczenia, przedstawiając dowody powstałej szkody

• Oszacowanie szkody przez ubezpieczyciela

• Wypłata odszkodowania

Ubezpeczajacy jest podmiotem popytu na rynku, stronę popytową tworzą:

• Gospodarstwa domowe

• Przedsiębiorstwa

• Banki

• Państwo

• Ubezpieczyciele reprezentują stronę podażową, działają w formie:

• Prywatne zakłady ubezpieczeniowe (działają na rynku - w pełni podlegają rygorom mechanizmu rynkowego)

• Spółki akcyjne - dominująca forma wśród prywatnych zakładów ubezpieczeniowych, ponieważ jako jedyne pozwalają na zgromadzenie na tyle dużego kapitału, aby przy jego udziale można było prowadzić działalność na tyle ryzykowną, jak tylko ryzykowna może być działalność ochraniająca przed ryzykiem.

• Towarzystwa ubezpieczeniowe indywidualne

• Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych - różnią się od spółki akcyjnej celem działania, tym, że spełniają zasadę wzajemności, ubezpieczony jest jednocześnie członkiem towarzystwa, a członkowie towarzystwa są zobowiązani do współtworzenia funduszy, potrzebnych na pokrycie wydatków i kosztów, działalność towarzystwa nie jest nastawiona na zysk.

• Publiczne zakłady ubezpieczeniowe (powołane z woli państwa - ustawowo):

• Działające na zasadach rynku:

• Np. Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE) - działa w formie spółki akcyjnej z decydującym udziałem państwa

• Działające na zasadach pozarynkowych

• Np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)




5. Pośrednicy ubezpieczeniowi:

• Agent - przedstawiciel ubezpieczyciela, działa na rzecz i w imieniu ubezpieczyciela, z którym jest związany umową agencyjną, a jego wynagrodzeniem jest prowizja od zawartych umów.

• Broker - jest niezależnym pośrednikiem, reprezentuje klienta nie jest związany z żadnym konkretnym ubezpieczycielem, pomaga klientowi dokonać wyboru ubezpieczyciela i pośredniczy w zawieraniu umowy ubezpieczeniowej, aby prowadzić działalność brokerską trzeba mieć zezwolenie państwowego nadzoru ubezpieczeń.

6. Instytucje nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową oraz instytucje zewnętrzne:

• Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU) - służy ochronie interesów ubezpieczających i zapobiega sytuacji, w której ubezpieczyciele nie będą w stanie wypłacić należnego świadczenia. Uprawnienia:

• Wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej

• Kontrolowanie czy przestrzegane są zasady rachunkowości, czy spełnione są warunki do uzyskania zezwoleń na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej, czy stawki ubezpieczeniowe są prawidłowo obliczane

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) - ochrania ubezpieczenia obowiązkowe OC i OC rolników,

• gwarantuje poszkodowanemu odszkodowanie, gdy sprawca pomimo ustawowego obowiązku nie jest ubezpieczony, lub gdy nie zostanie zidentyfikowany

• w przypadku ogłoszenia przez któregoś z ubezpieczycieli upadłości przejmuje jego zobowiązania

• Rzecznik ubezpieczonych - jego zadaniem jest reprezentowanie i ochrona interesów konsumenckich ubezpieczonych, szczególnie wobec podmiotów prawa.

• Rynek reasekuracyjny - segment rynku ubezpieczeniowego, gromadzący z jednej strony towarzystwa reasekuracyjny, a z drugiej ubezpieczycieli gotowych odstąpić całe ryzyko, w taki sposób, że ubezpieczyciel nadal pozostaje jedynie i wyłącznie odpowiedzialny bezpośrednio wobec ubezpieczonego.

• Reasekuracja czynna - występuje wtedy, gdy ubezpieczyciel przejmuje część, lub całość ryzyka.

• Reasekuracja bierna - występuje wtedy, gdy ubezpieczyciel odstępuje część lub całość ryzyka.

• Koasekuracja - przejęcie części ryzyka.

• Koasekuracja zewnętrzna - ubezpieczyciel ubezpiecza tylko część ryzyka i za nią odpowiada bezpośrednio przed ubezpieczającymi.

• Koasekuracja wewnętrzna - jeden ubezpieczyciel odpowiada za całe ryzyko wobec ubezpieczającego, a pozostali ubezpieczyciele odpowiadają tylko wobec pierwszego ubezpieczyciela.

• Cena - składka reasekuracyjny, która jest wydatkiem i zarazem kosztem ochrony reasekuracyjnej.

• Rodzaje działalności ubezpieczyciela na rzecz osoby ubezpieczeniowej (działalność prewencyjna, działalność finansowa i działalność inwestycyjna (lokacyjna)):

1. Istota działania ubezpieczyciela: przejęcie ryzyka i roztoczenie ochrony ubezpieczeniowej. Ubezpieczyciel jest również przedsiębiorstwem nastawionym na zysk.

2. Działalność prewencyjna - polega na przeciwdziałaniu wypadkom i ograniczaniu ekonomicznych skutków tych wypadków, ubezpieczyciel wykorzystuje 3 rodzaje instrumentów:

• Techniczne - techniczna ochrona przed zdarzeniami (Np. ogniotrwałe materiały, wały przeciwpowodziowe, szczepienia ochronne)

• Ekonomiczne - obniżki taryfowe dla ubezpieczających, stosujących różne zabezpieczenia lub podwyżki w przypadku braku zabezpieczeń (Np. przeciwogniowych, przeciwpowodziowych)

• Prawne - wszelkie normy prawa, które nakładają na obowiązek stosowania określonych norm bezpieczeństwa (Np. przepisy BHP)

• Działalność finansowa - polega na gromadzeniu środków dla finansowego zabezpieczenia funkcji ochrony ubezpieczeniowej. Źródła finansowania:

• Wniesiony kapitał właścicielski (zasadnicza substancja działalności, a przede wszystkim pokrywania strat):

• Kapitał podstawowy

• Kapitał zapasowy

• Kapitały obce:

• Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe (cel: zapewnienie realności ochrony ubezpieczeniowej i zapewnienie ciągłości i płynności prowadzonych operacji ubezpieczeniowych)

• Gromadzone składki ubezpieczeniowe (podstawowe źródło)

• Działalność inwestycyjna (lokacyjna) - polega na lokowaniu na rynku finansowym zgromadzonych środków, w celu uzyskania atrakcyjnej stopy zwrotu, a co za tym idzie zapewnieniu ubezpieczycielowi dobrej pozycji na rynku.

• Rodzaje ubezpieczeń (główne produkty ubezpieczeniowe):

1. Ubezpieczenie - jest to produkt ubezpieczeniowy, zawierający pakiet usług dostarczonych ubezpieczającemu, po określonej cenie (stawce ubezpieczeniowej) na określony w umowie okres.

2. Rodzaje ubezpieczeń ze względu na:

• Dobrowolność stosunku ubezpieczenia:

• Ubezpieczenia obowiązkowe - charakteryzują się ograniczoną swobodą, jeśli chodzi o sposób zawarcia kontraktu, ich podstawą jest ustawa narzucająca charakter produktów, zakres świadczenia i zapewnia pewność świadczenia (Np. ubezpieczenia transportowe OC i OC rolników)

• Ubezpieczenia dobrowolne - są dobrowolne

• Przedmiot ubezpieczenia:

• Ubezpieczenia osobowe - po spełnieniu warunków ubezpieczający uzyskuje świadczenie ubezpieczeniowe, które może przyjąć postać umówionej kwoty pieniężnej, renty lub innej formy świadczenia.

• Ubezpieczenia na życie

• Ubezpieczenia chorobowe

• Ubezpieczenia zdrowotne

• Ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków

• Ubezpieczenia majątkowe - mogą dotyczyć wartości majątkowych (rzeczy) należących do ubezpieczającego (lub takich, które osiągnie w przyszłości[Np. ubezpieczenie zysku]), lub praw i zobowiązań (Np. należność, kredyt). Odszkodowanie nie może być w tym przypadku większe niż suma ubezpieczeniowa.

• Ubezpieczenia rzeczowe

• Ubezpieczenia majątkowe w rolnictwie

• Ubezpieczenia transportowe

• Ubezpieczenia dotyczące praw i zobowiązań

• Ubezpieczenia finansowe

Kryteria	Ubezpieczenia osobowe	Ubezpieczenia majątkowe
Przedmiot	Ryzyko osobowe, obejmujące życie, zdrowie i zdolność do pracy ubezpieczeniowego (dobra osobiste, prawa majątkowe).	Ryzyko majątkowe, obejmuje prawa i obowiązki majątkowe osoby ubezpieczonej.
Podmiot	Osoby fizyczne	Osoby fizyczne i prawne
Szkoda	Ma charakter niewymierny w pieniądzu i nie zawsze ma charakter negatywny.	Ma charakter wymierny w pieniądzu i zawsze charakter zdarzenia negatywnego.
Suma ubezpieczenia	Swobodnie ustalana przez strony umowy.	Ustalana na podstawie wartości przedmiotu ubezpieczenia.
Charakter świadczenia	Świadczenie	Odszkodowanie
Czas	Zazwyczaj długookresowe (powyżej 1 roku)	Wyłącznie krótkoterminowe (do 1 roku)

• Ubezpieczenia transportowe - obejmuje wszelkie podmioty w transporcie, które są przemieszczane w czasie i przestrzeni. (w klasyfikacji ze względu na charakter przedmiotu ten rodzaj ubezpieczenia zalicza się do ubezpieczeń majątkowych), przykłady:

• OC - od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,

• Auto-casco

• Assistance

• Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków

• Podmiot ubezpieczenia:

• Ubezpieczenia osób fizycznych

• Ubezpieczenia osób prawnych

• Ubezpieczenia rolne

• Czas trwania stosunku ubezpieczenia:

• Ubezpieczenia krótkoterminowe - czas trwania ochrony ubezpieczeniowej nie jest dłuższy niż rok, są to głównie ubezpieczenia majątkowe.

• Ubezpieczenia długoterminowe - czas trwania ochrony ubezpieczeniowej jest dłuższy niż rok, są to głównie ubezpieczenia na życie i zdrowotne.

Źródło:

„Finanse i bankowość w gospodarce rynkowej”, H. Zadora, rozdziały 7.1, 7.2, 7.3

1