Przedmiotem Ekonomii jest odpowiedzieć na pytanie jak ludzie radzą sobie z rzadkością.

Rzadkość jest wyrazem luki pomiędzy ilością celów będących pochodną ludzkich potrzeb a ograniczonością zasobów będących środkami ich osiągnięcia.

Rzadkość jest to fakt że nie możemy mieć wszystkiego co chcemy przez cały czas.

Implikacje rzadkości * zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania zasobu. * jeśli wytwarzamy jeden produkt nie możemy wytwarzać drugiego. * koszt alternatywny (najlepsza nie zrealizowana wartość wykorzystania alokacji zasobów.

Modelem nazywamy teoretyczne uogólnienie określonego odcinka badanej rzeczywistości który w sposób syntetyczny i w jakimś stopniu uproszczony stara się odwzorować zachodzące procesy ekonomiczne. Przykłady modeli oligopol, monopol, itd.

Model konkurencji doskonałej: nie wszystkie decyzje są podejmowane pod wpływem działania konkurencji. Koszty przerzucane na innych (np. zatruwanie powietrza i wody), Korzyści ze wspólnego / czyjegoś dobra (np. droga) Produkcja dóbr społecznie szkodliwych (np. Narkotyki), Wykorzystywanie indolencji nabywców (firmy krzak, przekręty), brak konkurencji jakością.

Makroekonomia zajmuje się funkcjonowaniem gospodarki jako całości (kryteria jurysdykcji, terytorium), koncentruje się na inflacji, wzroście gospodarczym, równowadze go spodarki, posługuje się wartościami zagregowanymi, najważniejsze CPI PKB.

Wzrost gospodarczy oznacza rozwój gospodarki polegający na wzroście realnego produktu narodowego brutto (PNB) przypadającego na każdego człowieka żyjącego w kraju. Wyraża się wzrostem wszystkich wielkości ekonomicznych, mierzących aktywność gospodarczą,

Inflacja polega na tym że w gospodarce nieustannie rośnie ogólny poziom cen.

Wskaźnik CPI jest wskaźnikiem inflacji która jest dostosowaniem o charakterze pieniężnym w gospodarce, jej miarą jest wzrost przeciętnego poziomu cen. I. to trwały wzrost ogólnego poziomu cen przy uwzględnieniu zmian jakości towarów w pewnym okresie czasu.

Skutki inflacji straty posiadaczy gotówki, straty wierzycieli instytucjonalnych (banki spółki ubezpieczeniowe), straty nabywców obligacji tzw. Efekt Fisher'a, straty podatników (wzrost dochodów wywołany inflacją może spowodować przeniesienie do innej kategorii stopy podatkowej, choć realnie za dochody możemy kupić tyle samo co rok wcześniej) Inflacja powoduje że nie opłaca się trzymać gotówki tylko realne aktywa (złoto, ziemia). I powoduje też przegrzanie gospodarki (nakłania klientów na zakup towarów teraz a nie później),powoduje wzrost stóp procentowych., zmniejszenie zainteresowania kredytem inwestycyjnym (niekorzystne dla budownictwa) + osłabia export waluta krajowa traci na wartości powoduje to dewaluacje waluty. Korzyści z inflacji to zyski dłużników (przy kredycie inwestycyjnym czy hipotecznym o stałym oprocentowaniu), zyski przedsiębiorstw w początkowym okresie (zyski ze wzrostu cen które są wyższe niż wzrost płac wywołany inflacją)

Oszczędności to nie skonsumowana część dochodu, równająca się dochodowi zmniejszonemu o wartość konsumpcji gospodarstw domowych. O. To odłożona konsumpcja w czasie.

Oszczędności są bierną stroną akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji zaś wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności.

Chęć uzyskania dodatkowego dochodu to podstawowa motywacja oszczędzania, inne przesłanki to zabezpieczenie przyszłości, akumulacja oszczędności np. na zakup samochodów. Oszczędności wymuszone to oszczędności powstałe na przykład poprzez braki towarów na rynku.

Inwestycje to wielkość nowo nabytego kapitału w danym okresie, a jednocześnie jest to strumień zwiększający zasób dotychczasowego kapitału. (duża zmienność inwestycji wynika ze zmian w oczekiwaniu przedsiębiorców, zmian w popycie, zmian w cenach rynkowych)

I. dzielą się na odtworzeniowe i netto (nabycie środków w celu tworzenia dodatkowego kapitału), Inwestycje brutto = I. Netto + I. Odtworzeniowe.

Inwestycje przymusowe na żądanie państwa (np. urządzenia do ochrony środowiska), Inwestycje przymusowe wymuszone przez rynek to zapasy powstałe na skutek braku popytu.

Inwestycje przez zmiany poziomu dochodu narodowego uruchamiają procesy dostosowawcze po stronie oszczędności.

Kapitał to produkty pracy ludzkiej przeznaczone do dalszego wytwarzania.

Konsumpcja jest to proces zużywania dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich (bezpośrednich).

Podatki to przymusowe bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne przekazane przez podatnika na rzecz budżetu państwa miasta lub gminy. Podatki bezpośrednie opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz jego majątek, Podatki pośrednie podatki od obrotu majątkiem, jeden ze składników ceny np. VAT. Podatki są płacone na mocy ustawy (obowiązek podatkowy) podatkodawca nie ma prawa żądać nic w zamian.

Budżet to zapis planu wydatków i sposobów ich finansowania określonej osoby, przedsiębiorstwa lub państwa.

Wydatki nietransferowe to wydatki w zamian za które państwo żąda dostarczenia określonych dóbr i usług przez podmioty gospodarcze (przetargi efektywna alokacja, wydatki nietransferowe są bardziej efektywne).

Wydatki transferowe to wydatki w zamian za które państwo nie żąda dostarczenie jakichkolwiek dóbr i usług np. zasiłki, subwencje, stypendia.

Równowaga Makroekonomiczna to równowaga na rynku dóbr i usług, rynku czynników pieniądza, równowaga na rynku pracy.

Miary aktywności gospodarczej

Pozytywne to PNB i dochód narodowy, negatywne to stopa bezrobocia i inflacja (CPI).

Podstawowa tożsamość wydatkowo-dochodowa.

Dochody uzyskane ze sprzedaży produkcji finalnej (produkcji trafiającej do ostatecznego użytkownika ) muszą być równe wydatkom poniesionym w celu zakupu dóbr finalnych.

Stopa bezrobocia to odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stosunku do ogólnej liczby ludzi zdolnych do pracy. Granicą wzrostu zatrudnienia w przedsiębiorstwach to zrównanie się płacy realnej z krańcową produkcyjnością pracy. Skutki Bezrobocia izolacja społeczna, stres niskie dochody, spadek kondycji intelektualnej i duchowej, pogorszenie zdrowia psychicznego, gorszy dostęp do rynku mieszkaniowego, niewystarczający stopień mobilności zawodowej itd.

Podaż pieniądza

Nadmiar pieniądza do podaży dóbr to inflacja, niedostatek pieniądza do towaru to deflacja.

Ilość pieniądza w obiegu * szybkość obiegu pieniądz = przeciętny poziom cen dóbr i usług w skład PNB * realna wielkość produktu narodowego brutto w cenach stałych.

Zagregowana podaż to rynkowa oferta sprzedaży wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym czasie przy określonym poziomie cen.

Czynniki wpływające na zagregowaną podaż - wprowadzanie nowych technologii, dostępność surowców, oczekiwania inflacyjne (malejące), czynniki instytucjonalne (np. regulacje prawne ograniczające lub zwiększające dostępność zasobów.

Zagregowany popyt to rynkowa oferta nabycia dotycząca wszystkich dóbr i usług.

Czynniki wpływające na zagregowany popyt - dochody, oczekiwania inflacyjne (wzrost) optymizm inwestorów, optymizm konsumentów, polityka fiskalna i monetarna.

Popyt globalny to planowana suma wydatków konsumentów, przedsiębiorstw i rządu przy danym poziomie cen, dochodów i innych zmiennych ekonomicznych.

Podaż globalna to ta wielkość produkcji którą wytworzą i zaoferują na rynku przedsiębiorstwa przy danych cenach, mocach wytwórczych i kosztach.

Ekonomiczne funkcje państwa

Efektywność - motywacja wzrostu i innowacyjności w gospodarce, redukcja ujemnych skutków pozagospodarczych, wywarzanie dóbr publicznych (np. drogi).

Sprawiedliwość podziału - redukcja rozwarstwienia dochodowego (państwo egalitarne), ograniczanie praktyk monopolistycznych.

Działania mające zapewnia stabilność rozwoju - polityczna stabilizacja, ograniczenia wahania koniunktury, ustabilizowania wielkość realnej produkcji w pobliżu produkcji potencjalnej.

Narzędzia polityki ekonomicznej państwa to polityka fiskalna, pieniężna i dochodowa.

Polityka fiskalna - to zbiór decyzji podejmowanych przez rząd dotyczących opodatkowania i wydatków (manipulowanie poziomu wydatków federalnych i podatków w celu uzyskania wysokiego i stabilnego poziomu produkcji, stabilności cen i wzrostu gospodarczego).

Polityka dochodowa - próba bezpośredniego oddziaływania na wysokość płac i innych dochodów + ceny min / max..

Polityka pieniężna w gestii NBP

Wartość dodana przychód sprzedaży produktu za dany okres a kosztami rzeczowymi uzyskania tego produktu. (koszty rzeczowe to wszystkie rzeczowe czynniki niezbędne do wytworzenia produktu).

Wartość dodana netto - różnica pomiędzy rynkową wartością wyprodukowanych dóbr w gospodarce a kosztami rzeczowymi + kosztami osobowymi.

Wartość dodana brutto - różnica pomiędzy rynkową wartością wyprodukowanych dóbr w gospodarce a kosztami rzeczowymi + amortyzacja.

Amortyzacja (deprecjacja) ogólne zmniejszenie wartości jakiegoś aktywu, zarówno w rachunkowości przedsiębiorstwa jak i w rachunkowości narodowej.

Metody liczenia dochodu narodowego-

Sumowanie wartości dodanych ( jeżeli sumujemy wartości dodane netto to PKN, jeżeli sumujemy z amortyzacja to PKB)

Sumowanie dochodów - dochody te są identyfikowane jako dochody gospodarstw domowych.

Sumowanie wartości produktu finalnego.

Podstawowe kategorie dochodu narodowego

PNB produkt krajowy brutto

PKB produkt krajowy brutto

PKB suma wartości dodanej wytworzonej na terenie danego kraju niezależnie kto jest właścicielem czynników produkcji.

PNB jest suma dochodów obywateli danego kraju bez względu na kraj pochodzenia dochodów.

PNB produkt Narodowy Brutto to pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie. Luki PNB (różnica pomiędzy potencjalnym PNB a rzeczywistym PNB - potencjalny PNB występuje w warunkach pełnego zatrudnienia).

PNB - AMORTYZACJA = PNN

Kategorie Dochodu Narodowego odpowiadają rachunkowi sumującemu wartości dodane brutto (łączące amortyzację).

Dochód narodowy ilość pieniądza jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej kwoty pieniędzy do sfinansowania amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

Wielkość dochodu narodowego jest uważana za podstawową wielkość która może być wykorzystana do pomiarów zjawiska które nazywamy wzrostem gospodarczym.

Wskaźniki dochodu narodowego:

Przyrost dochodu narodowego ΔD = D_t1 - D_TB (bazowe), dochody Dt1,Dtb są wyrażone w cenach stałych. Tzn do pomiaru stosuje się (w założeniu) wielkości produkcji finalnej odpowiednio przemnożoną przez ceny w roku bazowym pochodzące z roku bazowego oraz wielkości produkcji finalnej pochodzącej z roku t1 przemnożoną odpowiednio przez ceny roku bazowego. Przeliczanie dochodu w cenach stałych jest nie możliwe dlatego stosujemy uproszczoną metodę polegającą na wykorzystaniu deflatora, który jest budowany z tym że w przeliczeniu nie wykorzystujemy wszystkich produktów a tylko reprezentacyjny koszyk produktów.

Wzrost dochodu narodowego W_dn=(D_t1/D_tb)*100% (rząd około 95%-105%)

Tempo wzrostu dochodu narodowego TW_dn= [(D_t1-D_tb)D_nb]*100% (rząd około -5%do 6%)

Średnioroczne tempo wzrostu sprowadza się do odpowiedzi na pytania ile przeciętnie powinno wynosić tempo wzrostu dochodu narodowego w skali roku by po upływie N lat dochód narodowy z wielkością bazową D_B wzrost do zakładanej wielkości D_t1 D_tn (dochód po upływie N lat) = D_B(1+r)^N

Średnioroczne tempo wzrostu DN,

Deflator to wskaźnik odzwierciedlający zmiany cen wszystkich dóbr. Deflator PNB = PNB (ceny bieżące)/PNB (ceny stałe),

Mnożnik to stosunek zmiany produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych.

4

---