Anatomia 13-10-2007
Narząd ruchu - jest to część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.
Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:
Kości
Połączeń międzykostnych:
Wolnych, czyli stawów wraz z ich elementami dodatkowymi
Ścisłych połączeń międzykostnych (więzozrosty, chrząstkozrosty i kościozrosty)
Układ więzadłowy
Wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:
Zmieniać położenie całego ciała (wykonywać ruchy lokomocyjne)
Zmieniać ułożenie części ciała względem siebie, na przykład zgiąć rękę lub nachylić głowę
Utrzymać odpowiednią postawę ciała
Znaczne osłabienie skutków działania różnego rodzaju przeciążeń
Układ kostny to wszystkie kości składające się na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z około 206 kości. Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna.
Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:
Kości długie np. kość udowa, ramienna
Kości płaskie np. kości czaszki, łopatka
Kości krótkie np. kości nadgarstka, stępu
Kości różnokształtne np. kręgi
Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej. Ponadto kości długie również w swoim trzonie zawierają istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej. Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych. Szkielet zawiera około 1, 5 kg szpiku kostnego (zielony ->żółty).
Szkielet człowieka można podzielić na dwie części:
Osiowy: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek.
Kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami
W skład szkieletu wchodzą:
Kości głowy:
Kości mózgoczaszki: czołowa, ciemieniowa prawa i lewa, potyliczna, skroniowa prawa i lewa
Kości twarzoczaszki: nosowa, szczękowa, jarzmowa, żuchwa
Kości tułowia:
Kręgosłup człowiek ma 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3 do 5 kręgów ogonowych, a więc od 32 do 34 kręgów
Klatka piersiowa: żebra rzekome i żebra prawdziwe, mostek
Kości kończyny górnej:
Obręcz kończyny górnej: łopatka, obojczyk. Ma tylko jeden staw, którym łączy się z pozostałą częścią szkieletu- staw mostkowo-obojczykowy.
Kości części wolnej: ramienna, przedramienia (promieniowa, łokciowa), ręki (nadgarstka, śródręcza, palców)
Kości kończyny dolnej:
Obręcz kończyny dolnej: miednica, kość kulszowa, kość łonowa, kość biodrowa. Połączona jest z resztą szkieletu stawem krzyżowo-biodrowym.
Kości części wolnej: udowa, goleni (piszczelowa, strzałkowa), stopy (stępu, śródstopia, palców)
Nadgarstek składa się z 8 kości: łódeczkowatej, czworobocznej większej, czworobocznej mniejszej, grochowatej, haczykowatej, księżycowatej, trójgraniastej, główkowatej
Śródręcze składa się z: kciuk, palec wskaziciel, palec pośrodkowy, palec obrączkowy, palec najmniejszy, paliczki, paliczek bliższy, paliczek dalszy.
Kości stępu: kość skokowa, kość piętowa, kość łódkowata, kość sześcienna, kości klinowe.
Kości palców stopy: I paluch, II, III, IV, V palec mały
Staw ruchome połączenie między składnikami szkieletu (zewnętrznego lub wewnętrznego). W stawach największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.
Rodzaje stawów ze względu na:
Liczbę kości łączących w stawie:
Prosty - w budowie biorą udział tylko dwie kości.
Złożony - w budowie bierze udział więcej niż dwie kości np. staw łokciowy
Liczbę osi
Jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie
Staw zawiasowy - staw łokciowy
Staw obrotowy - staw promieniowo-łokciowy
Staw śrubowy - staw zęba kręgu obrotowego
Dwuosiowe mniejsza ruchowość
Staw eliptyczny - staw promieniowo-nadgarstkowy
Staw siodełkowaty - staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
Wieloosiowe pozwalają na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach
Staw kulisty wolny - staw ramienny
Staw kulisty panewkowy - staw biodrowy
Nieregularne
Staw płaski - staw krzyżowo-biodrowy
Staw mostkowo-obojczykowy, chociaż ma on raczej charakter stawu kulistego
Elementy stawu:
Powierzchnia stawowa - czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie stawowe płaskie - kość krzyżowa z miednicą
Torebka stawowa - otacza cały staw, ograniczając go od otoczenia
Jama stawowa
Może również zawierać: więzadła stawowe, obrąbek stawowy, łąkotki, kaletki maziowe, trzeszczki, kosmki maziowe, fałdy maziowe.
Tkanka chrzęstna zbudowana jest z komórek chrzęstnych (chondrocytów) ułożonych w zespoły po dwie lub trzy komórki otoczone torebką włókien kolagenowych (chondron) rozmieszczone w istocie międzykomórkowej, której głównym składnikiem jest chondryna. Tkanka chrzęstna jest nieunerwiona i nieunaczyniona.
Rodzaje tkanki chrzęstnej:
Szklista: odporna na ścieranie, tworzy stawy i przymostkowe części żeber, tworzy szkielet w okresie zarodkowym i płodowym, tworzy przegrodę nosa
Sprężysta: nie kostnieje (nie ulega mineralizacji), tworzy małżowinę uszną krtań i nagłośnię, zawierająca liczne włókna elastyczne
Włóknista: jest zbudowana z włókien kolagenowych, duża wytrzymałość na zerwanie, tworzy więzadła stawowe, spojenie łonowe, dyski w kręgosłupie