Ewakuacja i transport rannych
Najczęściej poszkodowani muszą być ze względów bezpieczeństwa szybko przenoszeni z
miejsca wypadku. Zawsze jednak przenoszenie poszkodowanego wiąże się z ryzykiem
zwiększenia urazu lub pogorszenia się stanu jego zdrowia. Dlatego należy przenosić lub
posuwać poszkodowanych tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia, stosując
odpowiednie do urazów sposoby. Ratownikowi nie wolno ryzykować również własnego
bezpieczeństwa w trakcie przenoszenia ofiary wypadku.


Podstawowe zasady przenoszenia rannych i chorych.
W celu uniknięcia dodatkowych urazów u poszkodowanego, a także zabezpieczenia zdrowia
ratownika wypracowano kilka zasad. Nie należy przesuwać ratowanego, jeżeli nie jest to
absolutnie konieczne. Trzeba wyjaśnić poszkodowanemu, co robi ratownik, aby mógł z nim
współpracować. Należy założyć, że ratowany nie moŜe siedzieć ani stać bez pomocy. Nie
należy przenosić poszkodowanego, gdy jest dostępna pomoc na miejscu. Zawsze trzeba się
upewnić, czy wszyscy pomocnicy wiedzą co robić, aby współdziałanie było sprawne. Gdy
kilka osób przenosi poszkodowanego, tylko jedna wydaje polecenia.


Prowadzenie lekko poszkodowanego.
Jeżeli poszkodowany jest przytomny, zdolny do chodzenia, podpiera się go przy chodzeniu.
Należy stanąć po stronie zranienia, przełożyć jego rękę wokół swojej szyi i chwycić za
nadgarstek. Drugą ręką trzeba go objąć wokół talii i chwycić za pasek lub ubranie. Marsz
rozpoczyna się nogą od strony poszkodowanego.


Przenoszenie poszkodowanego sposobem "na barana".
Przytomnego o małej masie ciała, niezdolnego do chodzenia można przenieść sposobem
„na barana”. W tym celu należy kucnąć przed poszkodowanym, przełożyć jego ręce przez
szyję, chwycić pod kolana. Następnie należy powoli i ostrożnie wstać.


Przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem matczynym.
Przytomnego o małej masie ciała, niezdolnego do chodzenia można przenieść również
sposobem „matczynym”. W tym celu należy chwycić poszkodowanego jedną ręką pod
kolana, a drugą podtrzymywać plecy. Dla ustabilizowania rannego można przerzucić prawą
jego rękę przez swoją szyję.


Przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem strażackim.
Przenoszenie tzw. sposobem strażackim polega na tym, że ratownik na stojąco pochyla się
nad poszkodowanym, tym samym opierając jego głowę na swoich plecach. Lewą rękę
przekłada na wysokości kolana przez nogi poszkodowanego. Dłonią tejże ręki obejmuje za
lewe kolano poszkodowanego. Wykonując ww. czynność ratownik jednocześnie swoją
prawą ręką chwyta za nadgarstek lewej ręki poszkodowanego i przeciąga tą rękę przez
swoją szyję. Następnie ratownik powoli wraca do postawy wyprostowanej. Teraz należy lewą
ręką objąć obie nogi na wysokości kolan i poszkodowany jest gotowy do transportu.


Przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby sposobem „na krzesełko".
JeŜeli jest dwóch ratowników, wówczas najlepiej przenosić poszkodowanego, stosując
„krzesełko” dwuręczne. W tym celu ratownicy kucają twarzami do siebie (plecy
wyprostowane) po obu stronach poszkodowanego. Krzyżują ręce za plecami
poszkodowanego i chwytają za pasek. Drugą parę rok przesuwają pod kolanami
poszkodowanej osoby, chwytając się za nadgarstki, przesuwają je pod środek ud. Podnoszą
się równocześnie, pamiętając o wyprostowanych plecach.
Przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby "na ławeczce".
Przenoszenie sposobem „na ławeczce” polega na tym, że ratownicy kucają po obu bokach
poszkodowanego twarzami do siebie. Chwytają się wzajemnie za nadgarstki, pod udami
poszkodowanego oraz za jego plecami. Poszkodowany obejmuje ratowników za szyję.
Przenoszą go w pozycji lekko odchylonej do tyłu.


Budowa improwizowanych noszy.
W przypadkach koniecznych można wykonać prowizoryczne nosze z drążków i kurtek lub
marynarki. W tym celu należy wsunąć drążki przez odwrócone do wewnątrz rękawy. Kurtkę
(marynarkę lub płaszcz) należy dokładnie zapiąć. W podobny sposób można skonstruować
nosze prowizoryczne z drążków i pasów, koców, ręczników, taśm, prześcieradeł, itp. Za
nosze mogą posłużyć drzwi, blaty stołów, szerokie deski.

Krwotoki, skaleczenia, rany, odciski Krwotoki.

Rozróżnia się krwotok Żylny - spokojny wypływ ciemnej krwi z rany oraz krwotok tętniczy -

objawiający się tryskaniem z rany jasnej krwi z częstotliwością tętna i z dużą siłą. Krwotoki

są niebezpieczne dla życia, a nawet w porę zatamowane mogą być przyczyną wstrząsu

wskutek dużej utraty krwi w krótkim czasie. Pierwszą pomocą w wypadku tamowania

krwawienia zewnętrznego, zarówno tętniczego jak i Żylnego, jest założenie opatrunku

uciskowego. Polega on na tym, że ranę przykrywamy kilkoma warstwami gazy, następnie

grubą warstwą waty lub ligniny, następnie przymocowujemy całość bandażem, wywierając

dość mocny ucisk. Jeżeli to nie pomaga, na poprzedni opatrunek należy nałożyć następny

płat ligniny lub waty i ponownie mocniej obandażować. Prawidłowo założony opatrunek

uciskowy powinien zatrzymać każdy krwotok. Przy krwotoku z nosa należy docisnąć

skrzydełka nosa do przegrody nosowej (ścisnąć palcami nasadę nosa i trzymać 5-10 minut),

przyłożyć zimny okład na nasadę nosa i na kark. Przy silnym krwotoku można otwory nosa

zatkać tamponami z waty. Nie wolno odchylać głowy do tylu, gdyż grozi to zalaniem krwią

dróg oddechowych. Najwygodniejsza pozycja: usiąść z głową pochyloną do przodu

Skaleczenia.

Skaleczenia są stosunkowo drobne i dlatego często lekceważone. Rany te mogą jednak być

przyczyną groźnych powikłań. W celu zabezpieczenia przed zakażeniem każdą ranę należy

zdezynfekować, najlepiej wodą utlenioną, i opatrzyć. Należy zwracać uwagę na

wodoodporność opatrunku, jeśli zranione miejsce ma kontakt z wodą. Systematyczne

brudzenie i moczenie nawet drobnej ranki może prowadzić do infekcji i powikłań.

Rany.

Raną nazywamy przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych organizmu na skutek urazu

mechanicznego, termicznego lub chemicznego. Niebezpieczeństwo rany polega na

możliwości wytworzenia zakażenia, utraty krwi, uszkodzenia leżących w jej zakresie

narządów, naczyń, nerwów i kości. Oceniając ranę zwraca się uwagę na jej umiejscowienie,

wielkość, kształt oraz wygląd brzegów i głębokość. Każdą ranę uważa się za zakażoną.

Towarzyszy jej zwykle ból i krwawienie. Rany dzieli się w zależności od przyczyny zranienia i charakterystycznych cech na kilka rodzajów, oto one:

Otarcia - powstają przy stycznym działaniu na skórę przedmiotu o szerokiej powierzchni.

Często w takiej ranie znajdują się drobne ciała obce. Krwawienie bywa niewielkie, lecz rana

jest bolesna w następstwie uszkodzenia zakończeń nerwowych.

Rany cięte - powstają wskutek działania przedmiotów ostrych. Są zwykle ranami linijnymi o

gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzyszące ranie wypłukuje bakterie, zmniejszając

niebezpieczeństwo zakażenia. Głębokość rany bywa różna.

Rany płatowe - powstają wtedy, gdy uraz mechaniczny zadziałał stycznie do powierzchni

skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub wisi na jej fragmencie.

Rany rąbane - powstają wskutek działania ciężkiego ostrego narzędzia, np. tasaka, siekiery,

szabli. Czasem może dojść do całkowitego odrąbania (amputacja) części, a nawet całych

kończyn. Dotyczy to zwłaszcza wypadków komunikacyjnych, w wyniku których ulegają

urazom najczęściej kończyny dolne. Natomiast w wypadkach przemysłowych urazy częściej

dotyczą kończyn górnych (szczególnie palców).

Rany kłute - powstają w wyniku działania z dużą siłą ostro zakończonych przedmiotów.

Otwór rany jest mały, krwawienie zewnętrzne niewielkie, natomiast kanał drżący może być

głęboki. Krwawienie wewnętrzne bywa obfite, a bakterie, które przeniknęły w głąb, stają się

przyczyną zakażenia.

Rany tłuczone - powstają w wyniku działania tępego lub narzędzia o tępych krawędziach.

Rany takie mają brzegi zgniecione, postrzępione lub stłuczone. Krwawienie jest niewielkie,

ponieważ naczynia krwionośne uległy zgnieceniu.

Rany miażdżone - powstają w wyniku silnego urazu tępym narzędziem. Całe są wypełnione

skrzepłą krwią i chłonką, a także zawierają często ciała obce. Brzegi są nieregularne, mało

krwawiące. Otaczające tkanki są zmiażdżone, obrzmiałe, niedokrwione lub obumarłe.

Rany szarpane - powstają w konsekwencji rozciągnięcia i rozerwania tkanek pod wpływem

zadziałania stycznych względem powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub

zakrzywionych i tępych. Mają brzegi nierówne, poszarpane, rozciągnięte lub podwinięte,

mało broczące krwią.

Rany postrzałowe - mogą być wywołane pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów,

bomb, itp. W przypadku postrzału rana wlotowa pocisku jest mała i gładka. Na jej brzegach

można czasami stwierdzić ślady prochu. Rana wylotowa jest znacznie większa, o

postrzępionych brzegach. Mogą być widoczne tkanki i odłamki kostne, zmiażdżone i krwawe

podbiegnięcia.

Złamania

Złamaniem nazywamy całkowite przerwanie ciągłości tkanki kostnej w wyniku urazu

mechanicznego (złamanie mechaniczne) lub toczącego się procesu chorobotwórczego

(złamanie patologiczne). Złamania dzielą się na otwarte i zamknięte. Otwartym złamaniom

towarzyszy rana, jest przerwana ciągłość skóry, a kość jest narażona na zanieczyszczenia

pochodzące z powierzchni skóry, otoczenia i z powietrza. Rana moŜe być spowodowana siłą

uszkadzającą lub fragmentami kości przebijającymi skórę. Gdy skóra dookoła złamanej

kości nie jest naruszona, wówczas jest to złamanie zamknięte. Uszkodzenia wewnętrzne

otaczających tkanek i naczyń krwionośnych mogą powodować obrzęk i zasinienie.

Złamaniom towarzyszy również ból samoistny oraz bolesność dotykowa. Może wystąpić

zniekształcenie kończyny lub nieprawidłowa jej ruchomość. W przypadku złamania kości

trzeba unieruchomić złamaną kość i sąsiadujące z nią dwa stawy. Unieruchomienie

uszkodzonego stawu wymaga unieruchomienia dwóch sąsiadujących z nim kości.

Złamanie kończyn.

Złamane kości kończyn górnych z reguły unieruchamia się, stosując m.in. środki podręczne.

Można np. wykorzystać temblak z chusty trójkątnej lub ubiór poszkodowanego, podwijając

bluzkę, sweter lub połę marynarki do góry na zgiętą w stawie łokciowym i ułożoną w poprzek

klatki piersiowej kończynę górną. W przypadku złamania obojczyka unieruchamia się staw

barkowy dwoma chustami. Do dołka pachowego po stronie złamanej trzeba włożyć wałek

zwiniętej tkaniny (waty, bandażu). Kończynę układa się na klatce piersiowej palcami w

kierunku zdrowego barku. Następnie wykonuje się temblak z chusty trójkątnej, dociągając jej

rogi na zdrowym barku w ten sposób, aby łokieć został nieznacznie podciągnięty ku górze.

Następnie z drugiej chusty wykonuje się szeroką opaskę i mocuje się ramię do klatki

piersiowej. Przy złamaniach obojczyka, uszkodzenia barku i ramienia stosuje się także

opatrunek Dessaulta, polegający na umocowaniu kończyny górnej do klatki piersiowej.

Złamania kości kończyn dolnych wymagają unieruchomienia obłożeniowego. Rzadko kiedy

złamana noga układa się w wyproście. Często bywa wykręcona, podwinięta, itp., a

przemieszczenie jej moŜe się przyczynić do dalszych uszkodzeń i wpłynąć na pogorszenie

stanu poszkodowanego. Dlatego uszkodzone kończyny dolne obkłada się przedmiotami,

które mogą je ustabilizować. Natomiast gdy jest konieczny transport poszkodowanego,

należy kończyny dolne unieruchomić. Można do tego celu wykorzystywać deseczki, narty,

linijkę, itp., pamiętając o tym, że należy je obłożyć miękkimi tkaninami (np. ręcznikiem,

szalem), szczególnie w okolicach stawów. Jeżeli nie ma sztywnych przedmiotów, wówczas

należy obłożyć uszkodzoną nogę zrolowanym kocem i przymocować do niej w kilku

miejscach zdrową. Trzeba pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności.

W Taktyce Czerwonej Należy zaznaczyć, że jedną z najważniejszych cech czerwonej taktyki jest wyzbycie się instynktu ratownika i postępowanie zupełnie inaczej niż w przypadku pomocy medycznej w służbach cywilnych. Zgodnie z procedurami realizowanymi w ramach czerwonej taktyki w pierwszej kolejności ratuje się osoby najlżej ranne, tak aby były one w stanie jak najszybciej powrócić do prowadzenia działań i wsparcia swojej grupy.

Kolejną cechą czerwonej taktyki jest przełamanie określonych wartości wpajanych żołnierzom podczas szkolenia. Nie ma tutaj zastosowania braterstwo czy

postępowanie według zasady jeden za wszystkich wszyscy za jednego. Bardzo ważnym aspektem jest nauka dbania tylko o siebie i własne bezpieczeństwo

Dlatego wyróżniamy 3 strefy: niebezpieczną (znaną także jako strefa zero lub strefa śmierci), strefę względnie bezpieczną i strefę bezpieczną.

Pierwsza z nich odnosi się do miejsca opanowanego przez wroga, które charakteryzuje się stanem zagrożenia zdrowia i życia. Nawet, gdy dany oddział, pododdział czy zespół taktyczny odeprze atak, miejsce to nadal trzeba zakwalifikować jako niebezpieczne ze względu na możliwość pojawienia się nieprzyjaciela lub ewentualności dostania się pod wzmocniony ostrzał ogniowy. Dlatego trzeba jak najszybciej oddalić się z sektora mimo, iż mogą być ranni. Należy tutaj zauważyć, iż niesienie pomocy znajdując się w strefie, w której grozi nam atak ze strony nieprzyjaciela, jest niezmiernie trudnym zadaniem. Nie da się realizować pomocy medycznej pozostając pod ostrzałem ogniowym, jedyne co można próbować to założyć opaskę uciskową lub ucisnąć ranę tak, aby zahamować krwawienie. Niestety na inne czynności ratownicze nie ma czasu, ani realnych możliwości. Cały czas trzeba dbać przede wszystkim o bezpieczeństwo własne oraz formacji pozostającej w sektorze o podwyższonym poziomie niebezpieczeństwa, dlatego nie można prowadzić działań ratowniczych w strefie śmierci. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której śmierć może ponieść trzech ludzi przy ratowaniu jednego. Należy pamiętać o tym, aby jak najszybciej przeprowadzić ewakuację z tego terenu do miejsca, gdzie będzie można udzielić pomocy przedmedycznej.

Strefa względnie bezpieczna charakteryzuje miejsce, w którym dany oddział, pododdział czy zespół taktyczny decyduje się na chwilowy postój podyktowany tylko i wyłącznie koniecznością udzielenia pomocy przedmedycznej. W tym czasie odbywa się wstępna selekcja, a osoby ranne otrzymują pomoc. Pozostali członkowie formacji są w stanie podwyższonej gotowości bojowej. Podkreślić tutaj należy, iż w pierwszej kolejności ratuje się osoby, które odniosły najmniejsze obrażenia i mają większe szanse na przeżycie, tak aby jak najszybciej mogły powrócić do wsparcia działań prowadzonych przez formację. Po opatrzeniu rannych należy oddalić się z tej strefy do miejsca bezpiecznego, ponieważ teren ten w każdej chwili może stać się strefą śmierci.

Trzecim, a zarazem ostatnim, sektorem czerwonej taktyki jest strefa bezpieczna. Miejsce to jest obszarem, w którym nie ma zagrożenia ze strony nieprzyjaciela. Wskazane jest, aby w strefie tej znajdował się szpital polowy. W przypadku niesienia pomocy liczy się każda chwila, dlatego bardzo ważnym elementem staje się udział śmigłowca, który mógłby przetransportować rannych ze strefy względnie bezpiecznej do omawianego w tym punkcie sektora. Jeżeli nie ma takiej możliwości, wówczas dany oddział, pododdział lub zespół taktyczny musi radzić sobie sam. W strefie bezpiecznej wszyscy ranni otrzymują pomoc medyczną, głównie ci, którzy odnieśli największe odrażenia. Sprawą priorytetową staje się ratowanie życia osobom poszkodowanym w działaniach wojennych.

---