ADMINISTRACJA - jest pewną organizacją składającą się z różnorodnych jednostek organizacyjnych, skupionych wokół organów, tj. jednostek organizacyjnych wyposażonych w kompetencje określone w ustawach i tworzących pewien zamknięty układ organizacyjny, mający realizować zadania państwowe lub publiczne, lub jedno i drugie. (2) Def. materialno - negatywna - administracja jest tą częścią działalności państwowej, która pozostaje po wyeliminowaniu z niej działalności prawodawczej i sądowej. TYPY NORM - (1) ustrojowe {określające właściwość, ustanawiające zadania, regulujące podstawowe formy działania i wskazujące na kompetencje, regulujące organizację administracji} (2) materialne {merytoryczne, blankietowe, generalne, abstrakcyjne} (3) proceduralne {normy postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, skargowo - wnioskowego, kontrolnego}. STOSUNEK ADMINISTRACYJNO - PRAWNY - określa wzajemne prawa i obowiązki dwu lub więcej podmiotów, zawarte w normach prawa administracyjnego. Elementy: stosunki ustrojowe, proceduralne, sądowo - procesowe. ŹRÓDŁA PRAWA - 1) Konstytucja (2) ustawy (3) ratyfikowane umowy międzynarodowe (4) rozporządzenia (5) akty prawa miejscowego. AKTY O CHARAKTERZE WEWN. - 1) uchwały Sejmu, Senatu i RM (2) zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa RM i ministrów (3) akty prawa miejscowego nie mające mocy powszechnie obowiązującej (4) nieratyfikowane umowy międzynarodowe. ORGANY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH - 1) Parlament Europejski (2) Rada Unii Europejskiej (3) Komisja Europejska (4) Trybunał Sprawiedliwości (5) Trybunał Obrachunkowy + organy pomocnicze: Komitet Ekonomiczno - Społeczny i Komitet Regionów. ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO - 1) Pierwotne pr. wspólnotowe - Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Europejska Wspólnota Gospodarcza, traktat o fuzji, (Jednolity Akt Europejski i traktat o Unii Europejskiej - tylko w części dot. zmiany traktatów powyższych) (2) Pochodne pr. wspólnotowe - ogólne zasady prawne , prawo zwyczajowe, umowy międzynarodowe, rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. PODSTAWOWE SWOBODY - 1) swobodny przepływ towarów (2) swobodny przepływ osób (3) swobodny przepływ usług (4) swobodny przepływ kapitału i płatności. Składają się one na tzw. Wspólny Rynek - oznacza wolny rynek, równość podmiotów na rynku i wolną konkurencję. NADZÓR - sytuacja, w której organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów czy jednostek nadzorowanych, nie może jednak wyręczać tych organów w ich działalności. KONTROLA - funkcja organu polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych poprzez wydawanie im nakazów czy poleceń. KOORDYNACJA - uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu bezpośrednio, organizacyjnie i służbowo podporządkowane. KIEROWNICTWO - organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych, z wyjątkiem środków, których użycia prawo zakazuje. DECENTRALIZACJA - sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia (1) terytorialna - polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzędnych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane (2) rzeczowa - polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom, z reguły samorządowym, zarządzania określonymi rodzajami spraw. CENTRALIZACJA - taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego. KONCENTRACJA - zjawisko skupiania kompetencji w rękach nielicznej grupy organów. DEKONCENTRACJA - rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów (1) rzeczowa - rozkładanie kompetencji 1 organu na kilka organów tego samego szczebla (2) terytorialna - przenoszenie kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe. SAMORZĄD - jest administracją sprawowaną przez odrębne od państwa osoby prawne (korporacje). Rodzaje: 1) terytorialny (2) specjalny - np. zawodowy, wyznaniowy, narodowościowy, gospodarczy. ORGANY ADM. PUBLICZ. - to każdy podmiot, któremu ustawa przyznaje kompetencje z zakresu pr. administracyjnego, niezależnie od tego, czy stanowi część struktury państwa, czy też podmiotu innego niż państwo (gminy, powiatu albo organizacji społecznej). Podział: Organy samorządowe - 1) obejmujące organy gmin [rada gminy, zarząd, wójt, burmistrz] (2) organy powiatu [rada powiatu, zarząd powiatu ze starostą jako przewodniczącym, starosta] (3) organy samorządu województwa [sejmik województwa z przewodniczącym, zarząd województwa z marszałkiem] (4) organy samorządu zawodowego i gospodarczego. Organy administracji rządowej - wojewoda, kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży, organy adm. niezespolonej, organy samorządu terytorialnego, kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży, organy innych samorządów. Dzielą się na (1) organy centralne [organy naczelne administracji i urzędy centralne] (2) organy terenowe. ZAKRES DZIAŁANIA I WŁAŚCIWOŚĆ ORGANU - obejmuje tylko wyliczenie spraw, jakimi organ się zajmuje. Właściwość dzielimy na: 1) miejscową - zwana terytorialną, to określenie, jaki organ terenowy ma kompetencję do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania (2) rzeczowa - to przyznanie organowi administracji prawa do rozstrzygania tylko określonych kategorii spraw (3) funkcjonalna [instancyjna] - określa instancję właściwą do rozstrzygania danej sprawy. URZĘDY CENTRALNE - zasadniczy i rozbudowany segment administracji centralnej. Dzielą się na: 1) resortowe - Prezes Krajowego Urzędu Pracy, Komendant Główny Policji PSP i SG, szef Obrony Cywilnej Kraju, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych (2) pozaresortowe - Prezes Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Prezes GUS, Prezes UKFiT, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, Komisja Papierów Wartościowych, Polski Komitet Normalizacyjny, Urząd Patentowy RP, Prezes Głównego Urzędu Miar. (3) inspekcje specjalne - Inspekcja Handlowa, Sanitarna, Ochrony Środowiska, Nasienna, Ochrony Roślin, Telekomunikacyjna, Weterynaryjna. (4) dozory i nadzory - Inspektorat Dozoru Jądrowego, Urząd Dozoru Technicznego, Nadzór Farmaceutyczny. PODZIAŁ TERYTORIALNY PAŃSTWA - 1) zasadniczy - [gminy, powiaty, województwa] - tworzy się ze względu na konieczność wykonywania na określonym obszarze zadań państwowych (publicznych) o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania (2) specjalny - [okręgi zarządów lasów państwowych, okręgi dyrekcji dróg publicznych, okręgi dyrekcji gospodarki wodnej, okręgi stacji chemiczno - rolniczych] - to p[odział terytorium państwa tworzony dla potrzeb organów nie należących do systemu ogólnych organów administracji rządowej ani do samorządu terytorialnego, dokonany na podstawie prawa, odrębny od podziału zasadniczego oraz względnie trwały (3) pomocniczy - [sołectwa, dzielnice, osiedla] - jest tworzony dla wykonywania zadań należących do terenowych organów państwowych. Ma on na celu uzupełnienie podziału zasadniczego lub specjalnego. ORGANIZACJA ADMINISTRACJI TERENOWEJ - 1) zespolona - obejmuje działających pod zwierzchnictwem wojewody kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu wojewody, jeżeli ustawy tak stanowią. Obejmuje też działających pod zwierzchnictwem starosty kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach. Skład: [organy Inspekcji Handlowej, Sanitarnej, Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, Ochrony Środowiska, Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, policji i PSP, kurator oświaty i wojewódzki konserwator zabytków] (2) niezespolona - to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom oraz kierowników państwowych osób prawnych i kierowników innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na terenie województwa. Ustanowienie org. adm. niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy i musi być uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania. Skład: [dowódcy okręgów wojskowych, dyrektorzy izb skarbowych...] ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA - Skład podmiotów - (gmina, powiat, województwo, sołectwo, dzielnica, osiedle, gminne osoby prawne, powiatowe i wojewódzkie jednostki samorządowe związek komunalny, stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego, samorządowe kolegia odwoławcze, regionalne izby obrachunkowe) Kompetencje gminy - wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Wyróżniamy: 1) zadania zlecone - z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowania i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Gmina ma prawo występowania z wnioskiem do powiatu o przekazanie jej zadania z zakresu właściwości powiatu. Kompetencje województwa - 1) wymienione w art. 11 ust.1 (2) wykonywanie zadań o charakterze wojewódzkim określonych ustawami. Może tworzyć spółki z o.o. lub spółki akcyjne i przystępować do nich w zakresie użyteczności publicznej. Kompetencje SKO - obejmuje sprawy z zakresu adm. publicznej należącej do właściwości jednostek sam. teryt. rozstrzygane przez ten organ w II instancji, a także rozpatrywanie zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji oraz rozpatrywanie skarg i wniosków stosownie do przepisów k.p.a. Kompetencje RIO - 1) kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych i innych komunalnych osób prawnych (2) nadzór nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych (3) informacja i szkolenie w zakresie spraw budżetowych. Kontrola - organy zawarte w odrębnych przepisach prawnych (NIK, inspekcje specjalistyczne) oraz rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa i RIO. Nadzór - Prezes RM, wojewoda i w zakresie spraw budżetowych RIO. Środki nadzoru to: 1) stwierdzenie nieważności uchwały organu samorządowego (2) wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADM. PUBLICZNEJ - to prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji. Rodzaje: akty normatywne, akty administracyjne, ugody, porozumienia administracyjne, czynności cywilnoprawne, czynności faktyczne. Sfera zewnętrzna - to działalność administracji podejmowana w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani służbowo danemu organowi administracji. Sfera wewnętrzna - wtedy, gdy w grę wchodzą stosunki prawne z organami czy jednostkami organizacyjnymi bądź też z pracownikami bezpośrednio, służbowo podporządkowanymi danemu organowi. Działania władcze - to akty administracyjne i normatywne. Ich cechą jest to, że organ administracji jednostronnie, mocą swoich kompetencji rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego, a więc o pozycji obywatela, czy innego podmiotu. Działania niewładcze - tutaj pozycja organu administracji i pozycja drugiego podmiotu stosunku prawnego są sobie równe lub jeżeli występuje tu pewne zróżnicowanie, to jednak organ administracji nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej. AKT NORMATYWNY - jest to władcze rozstrzygnięcie organu władzy publicznej, zawierające normy postępowania skierowane do ogólnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji. AKT ADMINISTRACYJNY - jest to oparte na przepisach prawa administracyjnego, władcze, jednostronne oświadczenie woli organu adm. publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Rodzaje: 1) wewnętrzny - akty wydawane w sferze wewnętrznej adm., a więc akty kierowane do podmiotów znajdujących się w pozycji podległości organizacyjnej czy służbowej w stosunku do organu wydającego akt. (2) zewnętrzne - akty kierowane do wszystkich innych podmiotów (3) deklaratoryjne - nie tworzą nowych sytuacji prawnych, lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa. (4) konstytutywne - tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne. Wywołują skutki prawne dopiero w chwili ich wydania tj. ex nunc (5) zależne od woli adresata (6) niezależne od woli strony (7) wywołujące skutki cywilnoprawne i nie wywołujące takich skutków (8) regulujące sytuację prawną osób i rzeczy. UGODA - to pisemne porozumienie zawarte między stronami postępowania administracyjnego, przed organem pierwszej lub drugiej instancji, przed którym toczy się postępowanie adm. i zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości. Niezbędne jest zatwierdzenie umowy przez organ adm. prowadzący postępowanie. Prawa i obowiązki określone ugodą adm. czerpią moc nie z woli stron, lecz z woli organu adm., który ugodę zatwierdził. W jej skład wchodzi porozumienie stron i zatwierdzenie tego porozumienia przez organ adm.
Dr hab. Andrzej Wróbel - sędzia Sądu Najwyższego
O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI - Przedmiot ustawy: 1) określa zasady gospodarowania nieruchomościami własności Skarbu Państwa oraz własność jednostki samorządu terytorialnego (2) podziału nieruchomości (3) scalania i podziału nieruchomości (4) pierwokupu nieruchomości (5) wywłaszczenia nieruchomości i jej zwrotu (6) udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej (6) wyceny nieruchomości (7) działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie nieruchomościami. Organem właściwym jest Starosta wykonujący zadania z zakresu adm. rządowej. Ma on prawo do: ewidencjonowania i wycenienia nieruchomości, sporządzania planów wykorzystania zasobów, zabezpieczania nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem itd. Wywłaszczenie - polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości; może nastąpić wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona (oprócz użytkowania wieczystego i ograniczonych praw rzeczowych); może nim być objęta cała nieruchomość albo jej część (jeżeli część, to na żądanie właściciela lub użytk. wieczystego nabywa się tę część w drodze umowy); może nastąpić tylko dla realizacji ustawowo określonych celów (tj. cele publiczne); musi być poprzedzone rokowaniami; ma nastąpić za odszkodowaniem. Postępowanie wywłaszczeniowe - 1) wszczęcie postępowania - z urzędu (na rzecz Sk.P.), na żądanie strony (na rzecz j.s.t. na wniosek jej zarządu) (2) data wszczęcia - na ządanie strony [dzień doręczenia żądania organowi adm. publicznej], z urzędu [dzień podjęcia pierwszej urzędowej decyzji wobec strony, która brała w niej udział]. Odmowa wszczęcia postępowania na wniosek j.s.t. następuje w drodze decyzji adm. Po wszczęciu postępowania starosta składa wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej wszczęcia postępowania adm. i przeprowadza rozprawę adm., w której nie można zawrzeć ugody. Strony postępowania - stroną jest każdy, czyjego prawnego interesu lub obowiązku dotyczy postępowanie lub żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek; przymiot strony mają też właściciele nieruchomości podlegający wywłaszczeniu; stroną nie jest organ prowadzący postępowanie ! Jeżeli zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpienia szkody, lub niedogodnością jakie mogą powstać w wyniku wywłaszczenia dla właścicieli i użytk. wieczystych danych nieruchomości sąsiadujących, w decyzji wywłaszczeniowej ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń. Odszkodowanie - ustala starosta w drodze decyzji wydanej w terminie miesiąca od dnia wydania decyzji o wywłaszczeniu; rekompensaty nie ma w ramach przyszłych zarobków i wartości emocjonalnych. Zwrot - 1) postępowanie reprywatyzacyjne (2) postępowanie regulacyjne - Kościoły. Jeżeli utracono w drodze wywłaszczenia to poprzez: 1) żądanie nieważności tej decyzji (2) wykazanie, że nieruchomość ta jest zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Wg. NSA nie ma obowiązku zwrotu jeżeli jej użytkownik ma dokumenty uprawniające go do podejmowania działań budowlanych. WOLNE ZAWODY - Zawód adwokata w UE: 1) jako działalność gospodarcza - [wykonywanie w sposób trwały, ma na terytorium innego państwa trwałe urządzenie służące tej działalności, trwała integracja z życiem gospodarczym innego państwa w postaci członkostwa w zrzeszeniu pracowników] (2) świadczenie usług - [czynność przejściowa, brak trwałego urządzenia] Kwalifikacje - sprawa Thieffry - dyplom doktora zdobyty w Belgii zrównano do magistra we Francji; sprawa Gepharda - miał kancelarię w Stuttgarcie, a potem otworzył w Mediolanie. Zakazano mu działalności na 6 miesięcy i noszenia tytułu „advocato”; sprawa Onno Kloppa - miał kancelarię w Niemczech i potem po zdaniu egzaminu we Francji otworzył tam drugą. Nie zgodzono się !; sprawa Bulunga - miał złą reputację w Niemczech, ale mógł tam pracować. We Francji mu zakazano. Wygrał ! Spełnienie wymagań deontologicznych w 1 kraju nie jest sprzeczne z wymaganiami w 2 państwie. Pracownik - świadczy pracę za wynagrodzeniem i podlega swojemu przełożonemu. Uprawnienia: 1) ma prawo wyjazdu z państwa, którego jest obywatelem (2) ma prawo wjazdu na terytorium państwa członkowskiego (3) odmowa: względy porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz względy zdrowia publicznego. Poszukiwanie pracy - od 6 do 9 miesięcy; ma prawo do korzystania z biur pośrednictwa pracy; równy dostęp do pracy bez względu na obywatelstwo i płeć, a także do rodzaju pracy i płacy; prawo do członkostwa w związkach zawodowych; ciągłość ubezpieczenia; prawo do pozostania w kraju po upływie stosunku pracy. Ograniczenie - zatrudnienie w adm. publicznej (wymiar sprawiedliwości, Policja, Służba Celna, Urzędy Skarbowe). Uznawanie dyplomów - 1) generalny system - uznawanie dyplomów uzyskanych w wyniku co najmniej 3 letniego kształcenia zawodowego (2) system sektorowy - uznawanie kwalifikacji w ramach świadczenia usług przez adwokatów. Dyplom - świadectwo kwalifikacji przyznanych przez kompetentny organ państwa umożliwiający podjęcie zawodu w państwie członkowskim. Kwalifikacje zawodowe - test kwalifikacyjny + okres adaptacyjny - adwokat praktykujący w państwie członkowskim może być zwolniony z tych wymagań jeżeli prowadzi rzeczywistą działalność przez 3 lata. WOLNE ZAWODY W POLSCE - Zawód kryteria - zakres stałych czynności czy prac wykonywanych w ramach tego zawodu. Jest to świadczenie pracy w ramach pełnionej funkcji. Te czynności muszą być społecznie użyteczne, a wykonywanie tych prac wymaga kwalifikacji (wiadomości uzyskane w drodze kształcenia lub pewne umiejętności praktyczne). Czynności te wykonuje się systematycznie, a nie przypadkowo. Czynności te mają charakter zarobkowy. Wolny zawód - szczególny charakter wykonywanych czynności (aktywność intelektualna); wymagają wysokich kwalifikacji zawodowych (wyższe wykształcenie); niezależność w wykonywaniu tego zawodu (nie podlega się przełożonemu bo go nie ma); szczególny stosunek osoby wykonującej wolny zwód do swojej klienteli (obopólne zaufanie i tajemnica zawodowa); bezinteresowność (powściągliwość w ustalaniu wynagrodzenia); wykonywanie pewnej misji w społeczeństwie; przedstawiciele tego zawodu ponoszą szczególną odpowiedzialność Praktyka - wykonuje się go osobiście; wykonuje się go systematycznie; zarobkowy charakter; wymagane wysokie kwalifikacje teoretyczne (studia) i praktyczne (aplikacje, specjalizacje). Dostęp do wykonywania wolnego zawodu - każdy ma prawo dostępu do wykonywania wolnego zawodu. Dostęp ten jest reglamentowany prawnie (materialno - prawne i formalne przesłanki). Przesłanki materialno - prawne - 1) określające zdolności zawodowe kandydata [np. obywatelstwo polskie, wiek, pełna zdolność do czynności prawnych, odpowiedni stan zdrowia] (2) wymagania kwalifikacyjne [wyższe wykształcenie prawnicze + aplikacja] (3) wymagania etyczno - moralne [nieskazitelne charakter, niekaralność]. Przesłanki formalne - 1) decyzja właściwego organu adm. publicznej np. ministra sprawiedliwości (2) wpis notariusza, adwokata czy radcy prawnego na listę [odmowa podlega kontroli sądu administracyjnego] ZRZESZENIA I ZGROMADZENIA W UE - Treść wolności zrzeszania się - 1) prawo do utworzenia zrzeszenia {istotne są zasady konstytucyjne i ograniczenia ustawowe - konieczne w społeczeństwach demokratycznych i konieczne ze względu na ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego, ochronę zdrowia i moralności oraz ochronę praw i wolności innych osób} (2) prawo do przystąpienia do już istniejącego zrzeszenia {nie może być to roszczenie o przyjęcie do zrzeszenia ale musi być możność ubiegania się o przyjęcie do zrzeszenia danego zgodnie z procedurą istniejącą} (3) prawo do ukształtowania wewnętrznej struktury organizacyjnej zrzeszenia {wybór nazwy zrzeszenia, uchwalenie statutu, wybór organów zrzeszenia oraz sposób ich kontroli} Aspekt negatywny - nikt nie może być zmuszony do przystąpienia do istniejącego zrzeszenia (sprzeczne z autonomią człowieka oraz ideą zrzeszania się. Wolność zgromadzeń - nie posiada ono cech zrzeszania się, a mianowicie trwałości. Ma za to cechę jaką jest cel wspólny. Zakłada się wielość uczestników. Wolność ta nie odnosi się tylko do zgromadzeń publicznych ale i prywatnych. Ochrona zgromadzeń - pod gołym niebem, zamkniętych, w sprawach ważnych i błahych, musi mieć charakter pokojowy. PRAWO O STOWARZYSZENIACH - dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Autonomia wewnętrznoorganizacyjna - samodzielność w ustalaniu celów, programów działania i struktur organizacyjnych oraz aktów wewnętrznych odnoszących się do działalności zrzeszenia. Zdolność tworzenia - obywatele polscy mający pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawieni praw publicznych; cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania w Polsce (nie mający miejsca zamieszkania mogą wstępować do stowarzyszeń już istniejących); małoletni 16 - 18 lat gdy w jego zarządzie większość stanowią o pełnej zdolności do czynności prawnych (mogą korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego); małoletni poniżej 16 lat gdy zgodzi się przedstawiciel ustawowy (nie mają biernego i czynnego prawa wyborczego, chyba że stowarzyszenie zrzesza wyłącznie małoletnich) Wyłączenia ustawowe - organizacje społeczne działające na podstawie ustaw szczególnych; kościoły i inne związki wyznaniowe; komitety powstające w celu przygotowania wyborów do Sejmu i Senatu oraz organów samorządowych; partie polityczne. Tworzenie - osoby w liczbie co najmniej 15 uchwalają statut i wybierają komitet założycielski. Nadzór - 1) wojewoda właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia [w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń j.s.t.] (2) starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia [w zakresie nadzoru nad innymi niż wymienione] (3) prokurator. Organ nadzorujący ma prawo: żądać odpisów uchwał walnego zebrania członków lub delegatów; żądać wyjaśnień dot. jego działalności; nałożyć grzywnę do 5000 zł. W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu organ nadzorujący może: wystąpić o usunięcie naruszeń w danym terminie; może udzielić ostrzeżenia; może wystąpić do sądu o zastosowanie środków z art. 29 u. 1. Środki sądowe - upomnienie; uchylenie sprawy niezgodnej ze statutem; rozwiązanie stowarzyszenia na skutek (1) rażącego (którego skutki nie dadzą się pogodzić z demokratycznym państwem prawa) i uporczywego (jeżeli organ nadzorczy wezwał do zaprzestania naruszeń, a stowarzyszenie nie stosuje się do tego) łamania przepisów statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem (2) liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej 15 (3) stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do jej wyłonienia w okresie dłuższym niż rok. Stowarzyszenia zwykłe - liczba założycieli wynosi 3 osoby; nie ma osobowości prawnej; nie wymaga rejestracji; nie może powoływać terenowych jednostek organizacyjnych, łączyć się w związki stowarzyszeń, zrzeszać osób prawnych, prowadzić działalności gospodarczej; utrzymuje się ze składek; nie może przyjmować darowizn, spadków i dotacji. USTAWA O ZGROMADZENIACH - zgromadzeniem jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska. Wolność zgromadzenia się podlega ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do ochrony bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób a także pomników zagłady. Tworzenie - przysługuje osobom mającym pełna zdolność do czynności prawnych, osobom prawnym, innym organizacjom, a także grupom osób. Nie mogą w nich uczestniczyć osoby mające przy sobie broń, materiały wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia. Organizacja - wymagają one zawiadomienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia. Jeżeli zgromadzenia organizowane są w pobliżu siedzib przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych i organizacji międzynarodowych - organ gminy zawiadamia właściwego komendanta Policji oraz MSZ. Organizator zgromadzenia publicznego zawiadamia organ gminy nie później niż na 3 dni, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia. Zakaz - 1) jego cel lub odbycie sprzeciwiają się niniejszej ustawie lub naruszają przepisy ustaw karnych (2) odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. Rozwiązanie - przez przedstawiciela organu gminy, jeżeli jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu albo mieniu w znacznych rozmiarach lub gdy narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy ustaw karnych, a przewodniczący wzbrania się tego uczynić. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE - określa zakres oraz sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele i ustalania zasad ich zagospodarowania. Ustalenie przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenu dokonywane jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku następuje w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zasady - 1) demokratyzacji planowania przestrzennego [udział obywatela w procedurze planowania przestrzennego] (2) wolności zagospodarowania [do terenu do którego ma się tytuł prawny z uwzględnieniem ustaw i zasad współżycia społecznego] (3) ciągłości planowania [obowiązek właściwych organów i dokonania przez nie analiz oraz dokonywanie zmian w planach zagospodarowania przestrzennego zgodnie z obowiązującą procedurą] Procedura - 1 Etap - dot. uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 2 Etap - właściwa procedura sporządzania i uchwalania planu zagospodarowania przestrzennego. (STUDIUM: uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzenia studium; wykonanie tej uchwały przez zarząd gminy; zarząd gminy uwzględnia w studium cele, kierunki i założenia polityki przestrzennej na obszarze województwa). 3 Etap - zarząd gminy jest obowiązany do przedłożenia studium do zaopiniowania organom z art. 18 u.2 pkt. 4. Nienadesłanie opinii przez te organy w terminie 21 dni od dnia udostępnienia studium uważa się za brak uwag do tego studium. 4 Etap - podjęcie uchwały przez radę gminy w sprawie studium. Obowiązek sporządzenia planu - wymóg przepisów szczególnych; plan sporządza się dla obszarów dla których przewiduje się realizację programów rządowych; dla obszaru, dla którego przewiduje się zadania dla lokalizacji lokalnych celów publicznych; obszary, które są określone w studium zagospodarowania i które zgodnie z przepisem art. 6 u.5 pkt. 5 mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową. // Zarząd gminy po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: ogłasza to w miejscowej prasie i przez obwieszczenie; zawiadamia na piśmie organów właściwych do uzgodnienia projektu planów wymienionych w art. 18 u.2 pkt. 4. Zarząd musi upublicznić projekt planu na okres 21 dni orz jest obowiązany poinformować na piśmie o dacie wyłożenia planu właścicieli nieruchomości, których interes prawny może być naruszony lub od których może być pobrana opłata oraz tych, których wnioski nie zostały uwzględnione w projekcie planu. Zarząd gminy przyjmuje protesty i zarzuty odnośnie wyłożonego projektu planu. Skutki - plan ten kształtuje sposób wykonywania prawa własności nieruchomości; z dniem jego wejścia w życie wygasają wydane uprzednio decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu sprzeczne z ustaleniami tego planu. Roszczenia - 1) żądanie odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę (2) wykupienie nieruchomości lub jej części (3) zamiana nieruchomości na inną. Jeżeli wartość nieruchomości ulegnie obniżeniu wówczas właściciel i użytkownik może żądać odszkodowania o wysokości równej obniżeniu wartości nieruchomości pod warunkiem że: właściciel zbywa tę nieruchomość, nieskorzystanie z uprawnień art. 36 u.1 pkt. 1,2,3. Jeżeli wartość nieruchomości wzrosła to można nałożyć na właściciela opłaty wymierzonej w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Warunki zabudowy - zmiana zagospodarowania terenu polegająca w szczególności na wykonaniu, odbudowie, rozbudowie i nadbudowie obiektu budowlanego wymaga ustalenia warunków zabudowy i zagosp. terenu. Takich warunków nie wymagają: roboty budowlane polegające na modernizacji, remoncie lub montażu, przebudowa oraz zmiana przeznaczenia budynku lub jego części, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu; roboty budowlane nie wymagające pozwolenia na budowę. Decyzja - wydaje się ją w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego lub przepisy szczególne. Nie może być wydana z zastrzeżeniem warunku. Jeżeli nie ma takiego planu wydanie decyzji następuje po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej. Nie rodzi ona praw do terenu oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich. Wnioskodawcy, który nie uzyskał prawa do terenu nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku z otrzymaną decyzją. Warunki zabudowy i zagosp. terenu ustalone w decyzji wiążą organ wydający pozwolenie na budowę. Wygaśnięcie decyzji stwierdza się w drodze decyzji gdy: inny wnioskodawca uzyskał pozwolenie na budowę; nastąpiła zmiana zagosp. przestrzennego tego terenu wskutek wejścia w życie planu miejscowego (wyjątek! Jeżeli w odniesieniu do tego terenu wydano pozwolenie na budowę). PRAWO BUDOWLANE - normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych. Ustawa nie dotyczy: wyrobisk górniczych; prawa geologicznego, górniczego, wodnego i dot. ochrony dóbr kultury i muzeów. Tymczasowy obiekt budowlany - obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt nie połączony trwale z gruntem. Roboty budowlane - to budowy, a także prace polegające na montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Pozwolenie na budowę - w formie decyzji. Nie wymaga: obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną; obiekty tymczasowe i małej architektury, altany, ogrodzenia. Może być ono wydane po uprzednim uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, uzgodnień, pozwoleń lub opinii innych organów. Uzgodnienie wyrażenia opinii lub zgody powinno nastąpić po 14 dniach od dnia złożenia przez inwestora proponowanych rozwiązań, zaś nie zajęcie stanowiska w tym terminie oznacza brak zastrzeżeń. Pozwolenie może być wydane temu kto: 1) złożył wniosek w tej sprawie w terminie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym (2) wykazał prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Do wniosku należy dołączyć: projekt budowlany wraz z opiniami, uzgodnieniami lub pozwoleniami; dowód stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane; decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zgłoszenie - należy tu określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót oraz ich termin rozpoczęcia. Jeżeli przez 30 dni nie ma sprzeciwu to można przystąpić do robót. Nakaz rozbiórki - 1) gdy może ona wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska (2) gdy wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie rozbiórki. O CUDZOZIEMCACH - określa zasady i warunki wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z RP oraz właściwość organów w tych sprawach. Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego. Wiza pobytowa - uprawnia do pobytu w RP bez prawa do podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Wydaje się ją na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy i można przedłużyć o 6 miesięcy. Wiza repatriacyjna - wydaje się cudzoziemcowi narodowości polskiej lub pochodzenia polskiego, który zamierza przesiedlić się na stałe do Polski. Wydaje się ją na 12 miesięcy i w tym czasie powinno nastąpić przekroczenie granicy. Wiza pobytowa z prawem do pracy - uprawnia do podjęcia zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej w czasie pobytu w Polsce. Wydaje się ją cudzoziemcowi, który przedstawi zezwolenie na zatrudnienie lub podjęcie innej pracy zarobkowej w Polsce na 12 miesięcy Wiza tranzytowa - uprawnia do przejazdu przez terytorium RP w terminie 2 dni. Może być wydana gdy cudzoziemiec posiada już prawo wjazdu do innego państwa. Odmowa - 1) został wydalony z terytorium RP, a od daty wykonania decyzji upłynęło mniej niż 2 lata, zaś w wypadku pokrycia kosztów wydalenia przez Skarb Państwa - mniej niż 5 lat. (2) został skazany prawomocnym wyrokiem w RP za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności lub za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego (3) istnieje uzasadnione podejrzenie, że prowadzi działalność mającą na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części terytorium, obalenie przemocą ustroju lub osłabienie mocy obronnej RP, w działalności takiej uczestniczy, organizuję ją, bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność (4) ... prowadzi działalność terrorystyczną ... (5) ... przewozi lub przenosi przez granicę, bez wymaganego zezwolenia broń, materiały wybuchowe, materiały promieniotwórcze lub środki odurzające, bądź psychotropowe ... (6) ... prowadzi działalność polegającą na umożliwianiu innym osobom przekraczania wbrew przepisom granicy ... (7) ... jego wjazd lub pobyt na terytorium RP mają inny cel niż deklarowany (8) jego pobyt zagroziłby zdrowiu publicznemu (9) jego wjazd lub pobyt są niepożądane ze względu na inne zagrożenia dla bezpieczeństwa i obronności państwa albo z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego. Zgoda na zamieszkanie - uzyskanie zezwolenia na zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej; prowadzenie działalności gospodarczej; podjęcie nauki; zawarcie związku małżeńskiego. Zezwolenia udziela się na okres do 2 lat z możliwością przedłużenia do 10 lat. Wydalenie - przebywa bez wymaganego zezwolenia na wjazd lub pobyt; zajdzie któraś z okoliczności z art. 13 u.1.; nie posiada środków niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu; pracował, a nie miał zezwolenia.
Dr hab. Andrzej Wróbel - sędzia Sądu Najwyższego