Nawozy organiczne jako źródło zanieczyszczeń

W praktyce spotykamy się z dwoma rodzajami nawozów, a mianowicie z nawozami organicznymi i mineralnymi. Nawozami organicznymi nazywamy produkty pochodzenia roślinnego i odchody zwierząt stosowane w rolnictwie w celu użyźnienia gleby i żywienia roślin. Nawozy mineralne są to związki chemiczne lub ich mieszaniny otrzymywane na drodze syntezy ze składników prostych lub z przeróbki surowych kopalin.

Do nawozów organicznych zaliczamy:

• Obornik - mieszanina przefermentowanych zwierzęcych odchodów stałych

i płynnych oraz ściółki. Zawiera on wszystkie składniki odżywcze potrzebne do rozwoju roślin oraz poprawia właściwości fizyczne gleby.

• Gnojowicę - przefermentowana mieszanina kału i moczu zwierząt gospodarskich oraz wody, ewentualnie z domieszką niewykorzystanych pasz, pochodząca z obór bezściółkowych, gromadzona w zbiornikach.

• Gnojówkę - składa się głównie z moczu zwierząt gromadzonego w zbiornikach Jest nawozem jednostronnym gdyż prawie całkowicie pozbawiona fosforu Nawożenie gnojówką powinno być uzupełnione nawożeniem fosforowym

• Kompost - wytwarzany z odpadów roślinnych i zwierzęcych w wyniku częściowego, tlenowego rozkładu (butwienie) przez mikroorganizmy poprzez proces kompostowania w pryzmach kompostowych.

• nawozy zielone

• plony uboczne Np. słoma

• fekalia i osady ściekowe

Nawozy organiczne obok działania dodatniego mogą wywierać również niezamierzony ujemny wpływ na środowisko, zwłaszcza na gleby, wody, a w mniejszym stopniu na powietrze. Z nawozami organicznymi w tym głównie z osadami ściekowymi i kompostami ze śmieci, wprowadza się do gleby różnego rodzaju toksyczne substancje organiczne. Jeżeli kumulują się w dość dużych stężeniach, mogą negatywnie wpływać na wielkość uzyskiwanych plonów roślin oraz na ich jakość, a w dalszej kolejności zagrażać zdrowiu zwierząt i ludzi. Szczególnie niebezpieczne ze względu na silne właściwości rakotwórcze i mutagenne są wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Poza naftalenem, WWA są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie i ulegają bardzo wolnej degradacji. Ponadto WWA w glebie charakteryzują się niewielką mobilnością i dużą trwałością. Mogą być one pobierane z gleby przez rośliny oraz przemieszczane do wód powierzchniowych i podziemnych, a za ich pośrednictwem do organizmów zwierzęcych i ludzkich, dlatego ważna jest kontrola tych węglowodorów w glebie.

Nawozy organiczne w tym szczególnie komposty z odpadów komunalnych

i przemysłowych, ale także powstające z roślin pozyskiwanych w rejonach o dużym skażeniu pyłami przemysłowymi lub motoryzacyjnymi mogą być źródłem metali ciężkich w glebach.

Niewłaściwe przechowywanie obornika i gnojowicy, brak zbiorników na wodę gnojową, a niekiedy gnojówkę oraz gromadzenie różnego rodzaju odpadów organicznych w obrębie gospodarstwa powoduje skażenie gleb związkami chemicznymi, które w dalszej kolejności ulęgają zmywom do wód powierzchniowych, a znaczna część azotanów może zanieczyścić wody w studniach. Amoniak powoduje zakwaszenie gleb oraz zanieczyszczenie wód.

Fizyczne właściwości gnojowicy a zwłaszcza jej gęstość i lepkość powodują, że jest ona bardzo powoli przemieszczana w profilu glebowym. Szczególnie powolnemu przemieszczaniu ulega gnojowica pełna stosowana w glebie gliniastej. W miarę uzdatniania i oczyszczania gnojowica staje się roztworem bardziej przepuszczalnym w glebie - szczególnie lekkiej.

Obornik jako nawóz wykazuje same zalety i korzyści tylko wtedy, kiedy stosowany jest w racjonalnych - odpowiednich dawkach. Roczna dawka obornika to 40 ton/ha, gnojowicy 45m³ na ha/rok. Ograniczenia, co do ilości stosowanych nawozów naturalnych zostały wprowadzone w celu ochrony środowiska, chodzi głównie o ochronę gleb i wód przed zanieczyszczeniem azotem i fosforem, gdyż jak wiadomo N i P oprócz cennych podstawowych właściwości plonotwórczych, stanowią potencjalne i poważne źródło zanieczyszczeń rolniczych gleb i wód.

Stosowanie nawozów organicznych

• Nawozy naturalne mogą być stosowane tylko w okresie od 1 marca do 30 listopada, z wyjątkiem nawozów stosowanych na uprawy pod osłonami.

• Optymalnym terminem stosowania obornika jest wczesna wiosna, następnie - późna jesień. Należy unikać wywożenia obornika w okresie lata i wczesnej jesieni z uwagi na możliwe straty azotu poprzez wymywanie do wód gruntowych.

• Najlepszym terminem nawożenia roślin, gleb obornikiem jest wiosna, jednak dotyczy to gleb lekkich, natomiast na glebach ciężkich - zwięzłych, optymalnym terminem stosowania obornika jest późna jesień.

• Nawozy naturalne stosowane na gruntach powinny być przykryte lub wymieszane z glebą nie później niż następnego dnia po wywiezieniu.

• Nie powinny być stosowane na glebach zalanych wodą, przykrytych śniegiem lub zamarzniętych do głębokości 30cm oraz w strefach ochronnych źródeł wody, ujęć wody, brzegu zbiorników i kąpielisk. Zakaz stosowania obowiązuje na odległości 20 m od tych obiektów.

Podsumowanie

Jak się okazuje, nawozy organiczne, pomimo swego naturalnego i zgodnego z przyrodą istnienia, mogą okazać się niebezpieczne dla środowiska. Zależy to w dużej mierze od rolników, od tego w jaki sposób i w jakich ilościach będą wprowadzali nawozy do gleb. Dużo to nie znaczy dobrze. Nawozy organiczne więc mogą się okazać nie tylko bardzo dobrą opcją użyźniania gleby, ale również powodem jej szkody i negatywnego wpływu również na wody czy w mniejszym stopniu na powietrze. Poza tym nawozy śmierdzą haha xD ale ogólnie są dobre :D

---