PUNKT 10 polityka społ.

Bezrobocie - sytuacja, w której mamy do czynienia z nierównością między popytem na pracę o podażą; bezrobocie jest to sytuacja, w której pewna liczba osób zdolnych i chętnych do pracy nie może tej pracy podjąć
- bezrobocie to zjawisko powszechne, w PRL-u było to zjawisko nieobecne; w tym okresie było bezrobocie utajone
- od roku 1990 pojawiło się bezrobocie gwałtownie
- stopa bezrobocia - stosunek liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych jako bezrobotni do aktywnych zawodowo w wieku produkcyjnym
- definicja bezrobotnego wymienia zastrzeżenia, w przypadku których status bezrobotnego nie przysługuje
- są różne rodzaje bezrobocia:
` bezrobocie fluktuacyjne - krótkotrwałe; wynika z naturalnego ruchu na rynku pracy; nie pociąga za sobą w zasadzie negatywnych konsekwencji; pozytywnym efektem tego bezrobocia jest dopasowanie na rynku pracy; bezrobocie fluktuacyjne przyczynia się z drugiej strony do większego poczucia szacunku dla pracy, respektu dla posiadania zatrudnienia; jedyne bezrobocie pociągające za sobą pozytywne efekty
` bezrobocie koniunkturalne - wynika z tego, że kiedy pogarsza się koniunktura w gospodarce, to rośnie bezrobocia; jest to bezrobocie cykliczne; pojawia się w różnych wymiarach; nie trwa ono bardzo długo (z reguły kilka miesięcy, do roku); działania ze strony polityki społecznej, zmniejszające to bezrobocie, nie są konieczne
` bezrobocie technologiczne - związane z robotyzacją, automatyzacją, która zastępuje prace ludzi o niskim poziomie wykształcenia i kwalifikacji
` bezrobocie sezonowe - związane z cyklicznymi branżami; np. w rolnictwie, w budownictwie
` bezrobocie strukturalne - wynika z niedopasowania struktury siły roboczej ze strukturą zapotrzebowania na tę siłę roboczą; pracodawcy poszukują ludzi do pracy, ale nie znajdują pracowników, którzy odpowiadają ich potrzebom; najczęściej w okresie przemian społeczno-gospodarczych, np. przechodzenie ze społeczeństwa przemysłowego do poprzemysłowego
- procesy restrukturyzacji powodują, że kwalifikacje są niedostosowane do potrzeb na rynku pracy
- bezrobocie strukturalne jest najczęściej długotrwałe, a nawet chroniczne; pociąga za sobą b. negatywne konsekwencje

W/w podział to podział ze względu na przyczyny
- ze względu na czas
* krótkotrwałe - nie dłużej niż 3 miesiące; fluktuacyjne, sezonowe
* średniookresowe - koniunkturalne, technologiczne; do roku
* długotrwałe - ponad rok; strukturalne
* chroniczne/długookresowe - bezrobocie trwające dwa lata i więcej

* bezrobocie jawne - rejestrowane w urzędach pracy
* bezrobocie utajone - nierejestrowane; postać nadmiernego zatrudnienia, ale częściej postać dezaktywizacji zawodowej osób, które przestają szukać pracy, widząc brak szans na zatrudnienie
- w Polsce część utajonego bezrobocia to rodziny rolnicze; nie można powyżej 2 hektarów przeliczeniowych rodziny rolników nie mają prawa uzyskania statusu bezrobotnych
- dramatyczne konsekwencje pociąga za sobą bezrobocie strukturalne, które bardzo szybko się nasilają
- konsekwencje bezrobocia - płaszczyzny:
* ogół społeczeństwa - utrata konkretnej liczby rąk do pracy i przysparzania dochodu gospodarce narodowej; utrzymywanie instytucji dla bezrobotnych to też konkretny koszt dla państwa i polityki społecznej; bezpośrednia pomoc (zasiłki, kursy) to również straty dla państwa; ważne są też negatywne zachowania bezrobotnych (agresja, alkoholizm, samobójstwa)
* jednostka, której bezrobocie dotyka - utrata dochodu, obniżenie poziomu życia, zagrożenie biedą, ubóstwem; bezrobocie oznacza też bardzo poważny stres, utratę poczucia bezpieczeństwa socjalnego i życiowego; stresy przekształcają się w dolegliwości somatyczne, nerwice; bezrobocie powoduje obniżenie poczucia własnej wartości, pojawienie się izolacji społecznej jednostki; bezrobocie zaburza dobowy rytm życia - nadmiar czasu powoduje trudności z zapanowaniem nad nim; bezrobocie powoduje dezaktualizację kwalifikacji zawodowych, które się dezaktualizują
* rodzina - pojawiają się w rodzinie konflikty, napięcia w rodzinie, co często kończy się rozpadem małżeństwa; czasami doprowadza do przemocy, alkoholizmu; dzieci odczuwają izolację społeczną, czują się gorsze itp.; dzieci zagrożone są dziedziczeniem statusu bezrobotnego

Zadania polityki społecznej w kontekście bezrobocia
1/ zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom tracącym pracę - w Polsce: zasiłki dla bezrobotnych, pomoc społeczna; w innych krajach: ubezpieczenie dla bezrobotnych, które jednak stają się przyczyną utrwalania bezrobocia; mają one jednak na celu zapewnienie minimalnego dochodu na okres bezrobocia, a stają się alternatywą, dla wielu wystarczającym źródłem dochodu; zasiłek dla bezrobotnych przysługuje na 6 miesięcy, jest na poziomie ok. 700 zł; uprawnienia do zasiłku

2/ umożliwienie bezrobotnym powrotu na rynek pracy; działania związane ze zmniejszeniem naporu bezrobotnych na rynek pracy:
a/ pasywne sposoby przeciwdziałania bezrobociu - rozwiązania powodujące zmniejszenie liczby bezrobotnych; nie znajdują oni jednak pracy, ale mają możliwość: ` przejścia na emeryturę, rentę, ` edukacji itp.
b/ aktywne sposoby przeciwdziałania bezrobociu - instytucje pośrednictwa pracy, doradztwa zawodowego, dokształcania, które pozwala modyfikować kwalifikacje zawodowe; wsparcia dla podmiotów tworzących nowe miejsca pracy; działania polegające na organizowaniu robót publicznych czy prac interwencyjnych, gdzie z budżetu finansuje się miejsca pracy; ostatnio ogromny nacisk kładzie się na aktywizację bezrobotnych, z racji wysokiego bezrobocia strukturalnego; różne sposoby finansowania (budżet centralny, lokalny, fundusze europejskie)

Struktura bezrobocia
- w wielu krajach bezrobocie jest sfeminizowane; od 2005 r. w Polsce stopień feminizacji bezrobocia wzrastał; kobiety objęte są stereotypem matki-gospodyni domowej, co ułatwia przystosowanie się do bezrobocia
- osoby między 16. A 24. r.ż. są najliczniejszą grupą bezrobocia
- osoby w niemobilnym wieku produkcyjnym (50 lat) mają trudną sytuację na rynku pracy; brak szans na zatrudnienie
- wykształcenie jest silnym korelatem bezrobocia; najmniej liczną kategorią bezrobotnych są osoby z wyższym wykształceniem; w tej grupie jednak przybywa bezrobotnych, co wynika z bumu edukacyjnego
- bezrobocie jest silnie zróżnicowane ze względu na wielkość zamieszkiwanej miejscowości
- im większa miejscowość, tym mniejsza skala bezrobocia; w największych miastach jest najmniejsze bezrobocie
- bardzo silne zróżnicowane geograficznie jest polskie bezrobocie; obszary Polski północnej, północno-wschodniej są najbardziej dotknięte bezrobociem

Statystyka bezrobocia w Polsce
- w roku 1990 bezrobocie w Polsce z poziomu 0% do poziomu 6%; bardzo gwałtownie bezrobocie rosło; w 1994 r. stopa bezrobocia to ok. 16%; w 1998 r. spadła do poziomu 10%; od 1999 r. bezrobocie zaczęło rosnąć, a w 2002 r. stopa bezrobocia sięgnęła ponad 20% (ponad 3 mln bezrobotnych); w 2003 r. podobny poziom bezrobocia; w 2008 r. polskie bezrobocie spadło do ok. 9,5%, jednak później zaczęło rosnąć; obecnie ok.: 12%
- okresowi spadku bezrobocia w latach 2003 - 2008 nie towarzyszył wzrost zatrudnienia; w 2011 r. - najwyższy poziom zatrudnienia w Polsce od początku XXI w. /przybywa bezrobotnych, ale przybywa też pracujących/

---