OCHRONA PRZYRODY
Jest to materiał teoretyczny przydatny do zrozumienia tematu przez prowadzącego. Harcerze powinni poznać najważniejsze kwestie z tego opracowania. Materiał trzeba uzupełnić o przykłady ochrony przyrody w Waszym regionie, o praktyczne pomysły - jak my możemy chronić przyrodę oraz o treść ciekawostek i materiałów znalezionych przez prowadzącego zajęcia.
Kwestie związane z ochroną przyrody na terenie Rzeczypospolitej reguluje Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16.10.1991 r. z późniejszymi poprawkami, rozporządzenia Ministra Środowiska, Ustawa o lasach.
Na podstawie tych przepisów możemy wyróżnić trzy rodzaje ochrony przyrody:
Ochrona częściowa - czynna: Polega na konsekwentnym i świadomym ingerowaniu w ekosystemy, które chcemy chronić.
Ochrona ścisła - bierna: Polega na zaniechaniu wszelkiej działalności człowieka na danym terenie. Najczęściej stosowana na terenie rezerwatów ścisłych.
Ochrona gatunkowa: Ma na celu ochronę rodzimych, dziko żyjących gatunków roślin i zwierząt, ze względów naukowych, kulturowych i gospodarczych. Gatunków chronionych nie wolno zrywać, niszczyć, płoszyć etc. Grozi za to kara grzywny lub areszt. Niektóre rośliny podlegają częściowej ochronie, np. ze względu na właściwości lecznicze. Szczegółowy wykaz gatunków roślin i zwierząt znajdujących się pod ochroną możemy znaleźć na stronach Ministerstwa Ochrony Środowiska.
FORMY OCHRONY PRZYRODY
Park narodowy: jest to najwyższa i najbardziej skuteczna forma ochrony przyrody. Parki narodowe zajmują obszary wyróżniające się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, kulturowymi i wychowawczymi. Ochronie podlega tutaj całość przyrody i krajobrazu. Powoływane są przez Ministra Środowiska. Celem istnienia parków narodowych jest poznanie i zachowanie całości systemów przyrodniczych danego terenu, wraz z warunkami ich funkcjonowania oraz odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw przyrody. Powierzchnia parku narodowego musi wynosić minimum 1000 ha. Rozszerzenie terytorium parku możliwe jest tylko za zgodą wojewody. Wszystkie parki są udostępnione do zwiedzania, większość z nich posiada własne muzea przyrodnicze, działy edukacyjne. Łączna powierzchnia parków narodowych w Polsce wynosi 314 675ha.Istnieją 23 parki narodowe:
Woliński
Słowiński
Borów Tucholskich
Wigierski
Drawieński
Wielkopolski
Kampinoski
Białowieski
Roztoczański
Poleski
Świętokrzyski
Ujścia Warty
Karkonoski
Gór Stołowych
Babiogórski
Gorczański
Ojcowski
Tatrzański
Pieniński
Magurski
Bieszczadzki
Narwiański
Biebrzański
Planowane jest utworzenie kilku kolejnych (m.in. mazurskiego)
Na końcu znajduje się mapka z Parkami Narodowymi w formie do zaznaczenia lub z odpowiedziami.
Park krajobrazowy: powołuje się go ze względu na wartości przyrodnicze, kulturowe, historyczne i rekreacyjne. Celem jego istnienia jest zachowanie i popularyzacja tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Tworzy się je na podstawie decyzji wojewody. Pod koniec 2000 roku w Polsce było 120 parków krajobrazowych (ponad 8% powierzchni kraju).
Barlinecko - Gorzowski Park Krajobrazowy |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rezerwat przyrody: jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym fragmenty ekosystemów, stanowiska rzadkich roślin lub zwierząt, elementy przyrody ożywionej i nieożywionej mające istotną wartość za względów przyrodniczych, naukowych, krajobrazowych, bądź kulturowych. Może też chronić przyrodę szczególnie narażoną na dewastację. Powstaje na mocy zarządzenia wojewody. Obecnie w Polsce jest około1300 rezerwatów. Dzielą się na ścisłe i częściowe. W ścisłych nie jest prowadzona jakakolwiek gospodarka człowieka.
Pomnik przyrody: pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia. O szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej, oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów przyrody. Pomnikami mogą być wodospady, wywierzyska, źródła, skałki, głazy narzutowe, jaskinie, stare drzewa. Jest ich w Polsce ponad 33 000.
Obszary chronionego krajobrazu: jest to nowa forma ochrony przyrody. Na terenach objętych przez te obszary nakazuje się ograniczyć stosowanie środków chemicznych w rolnictwie, wyeliminować w lasach zręby zupełne. Zajmują 23 % powierzchni kraju.
Użytek ekologiczny: w jego ramach chronimy pozostałości naturalnych ekosystemów zasługujące na ochronę dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Jest ich ponad 5000.
Rezerwat biosfery: tworzony jest na terenach najcenniejszych przyrodniczo, możliwie najbardziej naturalnych i reprezentatywnych dla większych obszarów. Jest to forma uznania dla obszarów już chronionych. Do rezerwatu biosfery włączony zostaje park narodowy wraz z przyległymi parkami krajobrazowymi. Park narodowy pełni funkcję jądra rezerwatu a parki krajobrazowe funkcję otuliny. W Polsce istnieje 5 rezerwatów biosfery:
Babiogórski,
Białowieski,
Słowiński,
Kampinoski,
Jez. Łuknajno.
Są też oprócz tego trzy międzynarodowe:
Wschodniokarpacki (Bieszczady; polsko -słowacko-ukraiński)
Tatry (polsko - słowacki)
Karkonosze(polsko - czeski)