TECHNIKI STYMULUJĄCE WYOBRAŹNIĘ u DZIECI 14-15 letnich

Jest to zdolność do intencjonalnego generowania wyobrażeń.

Występuje prawdopodobnie tylko u ludzi, natomiast u zwierząt występują jedynie wyobrażenia.

Jest przykładem przetwarzania top-down, czyli od góry do dołu.

W przeciwieństwie do pamięci wzrokowej (wyobrażenia odtwórcze) może generować intencjonalnie nowe obrazy (wyobrażenia twórcze).

1. Wstęp

Coraz częściej rodzice zadając sobie pytanie: „Czy moje dziecko jest twórcze?” Pytanie jest zrozumiałe, bo każdy rodzic chce, aby jego dziecko było otwarte na świat, myślące nieschematycznie, charakteryzujące się bogatą inwencja twórczą. Często pada też pytanie, czy szkoła sprzyja rozwijaniu aktywności twórczej? Wszystkie dzieci rodzą się z mniejszym lub większym potencjałem twórczym. Ważne jest, aby stworzyć dziecku takie warunki, które sprzyjają twórczemu myśleniu i działaniu tak, aby ten potencjał się rozwijał.

Podstawowym celem kształcenia i wychowania jest harmonijny i w miarę możliwości wszechstronny rozwój osobowości dzieci i młodzieży. Aby taki cel osiągnąć, opracowano lekcje twórczości, których realizacja powinna przyczynić się do bardziej harmonijnego rozwoju osobowości uczniów. Wychowanie i kształcenie twórcze stwarza dziecku warunki do uczenia się, bez strachu pozwala wyjść poza schematy w myśleniu i działaniu. Sprzyja również rozwijaniu zdolności dzieci, kształci myślenie twórcze, pomaga w odkrywaniu własnych możliwości, budzi ciekawość poznawczą, ułatwia realizacje własnych pomysłów. Ukształtowana dzięki konkretnym oddziaływaniom postawa twórcza może przejawiać się nie tylko w działaniach artystycznych, ale także w działaniach organizatorskich i wykonawczych.Możliwości twórcze podlegają treningowi, można je rozwija i udoskonalać poprzez dobór odpowiednich technik.

W swojej pracy przedstawię techniki stymulujące wyobraźnię twórczą u dzieci. Techniki te wzbogacają intelekt uczniów, uczą szukania konsekwencji, przewidywania następstw, tworzenia niezwykłych określeń słownych, powodują, że uczniowie są w stanie generować obrazy umysłowe cechujące się dużą klarownością i oryginalnością. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom dzieci potrafią kojarzyć ze sobą odległe zjawiska i fakty, chętnie podejmują ryzyko rozwiązując problemy trudne lub nowe, lubią zgadywać, spekulować intelektualnie, biorą w swym myśleniu pod uwagę zmysłowy a nie tylko pojęciowy i abstrakcyjny wymiar rzeczywistości.

1.Twórczość

Klasyczna definicja twórczości Steina brzmi: twórczość to proces prowadzący do nowego wytworu, który jest akceptowany jako użyteczny lub do przyjęcia dla pewnej grupy ludzi w pewnym okresie ( Nęcka, 2002 str 17) . Zgodnie z tą definicją twórczość to zdolność do wytwarzania czegoś nowego, innowacyjnego i wartościowego. W psychologii humanistycznej pojawił się jednak pogląd, że może istnieć twórczość bez wytwarzania dzieł. E.Fromm, C. Rogers i A.Maslow traktowali twórczość jako wartość nadająca sens ludzkiemu życiu. Maslow wprowadził pojecie twórczości w zakresie samorealizacji (Nęcka, 2002).Według niego osoba, która ciągle się rozwija, samorealizuje się, jest szczęśliwa a przez to jest bardziej kreatywna.

Maslow wyróżnia dwa rodzaje twórczości:

Twórczość pierwotna, która polega na spontanicznej, pozbawionej wysiłku aktywności człowieka, przejawiającej się w zwykłych sprawach życiowych, życiowych chwilach inspiracji, zaciekawienia, natchnienia. Taka twórczość jest cechą wielu ludzi, nie znajduje jednak odzwierciedlenia w wybitnych osiągnięciach twórczych.

Twórczość wtórna, która jest oparta na specjalnych uzdolnieniach i talentach, wymaga wysiłku, pracowitości, cierpliwości i samodyscypliny. Taka twórczość znajduje wyraz  w wytworach o dużej wartości naukowej, artystycznej spełniających ostre kryteria w danej dziedzinie.

Istnieje jeszcze jeden rodzaj twórczości, który łączy powyższe. Maslow określa ją jako twórczość zintegrowaną. To właśnie twórczości zintegrowanej zawdzięczamy wielkie dzieła sztuki, wybitne wynalazki i odkrycia naukowe.

Psychologowie poznawczy weryfikują twórczość według następujących kryteriów:

nowość- produkt myśli zasługuje na miano twórczego, jeśli jest nowy w sensie obiektywnym, tzn. nie istniał wcześniej,

użyteczność i wartość społeczna- dany wytwór może być uznany za twórczy, jeśli jest społecznie wartościowy i użyteczny,

oryginalność- dzieło jest twórcze, jeśli jest rzadko spotykane, łączy ze sobą odległe skojarzenia, jest niebanalne,

trafność- wytwór zaspakaja jakąś potrzebę (materialną bądź intelektualną), jest sensowny, ma określone znaczenie.

Edward Nęcka proponuje trzy grupy kryteriów twórczości(Nęcka, 2002,str32):

1.Cechy wytworu

- trafność,

- oryginalność,

- niezwykłość,

- konieczność,

- wartość estetyczna.

2. Reakcja psychiczna odbiorcy

- skuteczne zdziwienie,

- początkowa nieufność,

- efekt powtórnej oceny,

- nigdy bym na to nie wpadł/wpadła

- tak bym właśnie zrobił/zrobiła

3. Cechy procesu myślenia

- ruchliwość,

- synteza,

- aktywny stosunek do tworzenia,

- przełamanie bloku mentalnego,

- działanie w sytuacji niedoboru.

Zmianę w podejściu do twórczości spowodował Guilford, który opracował rozbudowany model intelektu człowieka, uwzględniający całość zdolności intelektualnych. Każdą z tych zdolności można rozpatrywać w trzech aspektach:

● operacji umysłowych,

● treści będących przedmiotem tych operacji,

● wytworów.

Wśród operacji intelektualnych Guilford wyróżnia operacje myślenia konwergencyjnego i operacje myślenia dywergencyjnego. (Nęcka,2002).

Myślenie konwergencyjne, czyli inaczej zbieżne; są to operacje umysłowe wykonywane        w sytuacjach problemowych, które maja w zasadzie jedno rozwiązanie, jedną odpowiedź(większość zadań matematycznych, testów wiadomości, jakie stosuje się w szkole ma właśnie taki charakter),

Myślenie dywergencyjne, czyli inaczej otwarte; są to operacje intelektualne wykonywane podczas rozwiązywania problemów o wielu rozwiązaniach, jest to generowanie licznych pomysłów na rozwiązanie tego samego problemu.

Guilford rozróżnia trzy kryteria myślenia dywergencyjnego:

płynność myślenia: jest to wytwarzanie w krótkim czasie wielu pomysłów. Im większa jest zdolność do wytwarzania pomysłów tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się trafnego rozwiązania. Autor wyróżnia kilka rodzajów płynności:

a) płynność słowną

b) płynność ideacyjną

c) płynność skojarzeniową (Nęcka,2002,str27)

giętkość myślenia: jest to zdolność do wytwarzania jakościowo różnych pomysłów i zmiany kierunku poszukiwań. Rozróżniamy giętkość:

- spontaniczną,

- adaptacyjną.

oryginalność myślenia: jest to zdolność do wytwarzania i dostrzegania nowych, niezwykłych, niepowtarzalnych rozwiązań.

2. Proces twórczy

Procesem twórczym nazywamy proces psychiczny prowadzący do wytworzenia nowej i wartościowej idei (Nęcka, 2002,str35).Istnieje wiele koncepcji procesu twórczego. Jedną z nich jest asocjacyjna koncepcja procesu twórczego, jaką przedstawił Mednick (Nęcka,2002). Swoją teorię oparł na mechanizmie odległego kojarzenia, czyli łączeniu  dwóch występujących oddzielnie idei.Kolejna koncepcja to podejście postaciowe (Gestalt).W tej koncepcji proces twórczy jest rozumiany jako dążenie do zmiany struktury sytuacji problemowej Nęcka,2002)Koncepcja ta opiera się na pojęciu wglądu, jako nagłej zmiany struktury sytuacji problemowej dzięki dostrzeżeniu ukrytych związków między elementami. W tej teorii istotną rolę odgrywa również pojęcie myślenia produktywnego, czyli proces przynoszący nowe efekty. Zwolennicy behawiorystycznej szkoły określają twórczość jako proces nowych form zachowania (Nęcka, 2002,str43).Unikają oni jednak słowa twórczość a używają takich zwrotów jak oryginalność, nowość, produktywność.

Rozumowanie dedukcyjne

Rozumowanie indukcyjne

Metaforyzowanie,

Dokonywanie skojarzeń,

Abstrahowanie

Dokonywanie transformacji.

Jeśli jednostka przejawia wysoki poziom w dokonywaniu wyżej wymienionych operacji, to możemy powiedzieć, że jest ona twórcza.Za podstawowe składniki procesu twórczego uznaje się procesy poznawcze: uwaga, pamięć, myślenie, spostrzeganie, kategoryzowanie, wyobraźnia i wyobrażenia.

W kolejnym rozdziale zajmę się procesami wyobraźni i wyobrażeniami, które odgrywają znaczące rolę w myśleniu twórczym.

3. Wyobraźnia twórcza

Duże znaczenie dla rozwoju wyobraźni człowieka ma okres dzieciństwa,  w którym  w czasie zabaw z konkretnymi obiektami, a później ich wyobrażeniami kształtują się umiejętności w zakresie tworzenia obrazów. Rozwój wyobraźni związany jest z jakością i ilością spostrzeżeń oraz przeżytych doznań. Wyobraźnia rozwija się w wyniku mimowolnego i świadomego zdobywania doświadczeń, uczenia się i kształcenia (Vygotski, 1982,1984).Wyobraźnia twórcza związana jest z wytwarzaniem obiektów lub idei, które posiadają cechy nowości. Zatem problem wyobraźni twórczej powinien być rozpatrywany zarówno w kontekście rozwoju procesów poznawczych jak i twórczej aktywności jednostki.   Aby zrozumieć, co to jest wyobraźnia twórcza, proponuję przyjąć definicję wyobraźni, jaką podaje T.Maruszewski: Wyobraźnia jest zdolnością do tworzenia wyobrażeń, a w szczególności wyobrażeń twórczych. Ktoś kto ma bogatą wyobraźnię, potrafi tworzyć obrazy przedmiotów, z którymi nigdy się nie zetknął. Ta zdolność jest wykorzystywana przez człowieka w sposób intencjonalny, to znaczy tworzy on wyobrażenia wtedy, kiedy jest mu to    z pewnego względu potrzebne (Maruszewski,2002;str 252). Z definicji wynika, że wyobraźnia  jest zdolnością do tworzenia wyobrażeń. Jak podaje Maruszewski: wyobrażenia są umysłowymi obrazami rzeczywistości, przypominającymi spostrzeżenia, tyle tylko, że pojawiają się pod nieobecność pewnego obiektu Maruszewski,2002).

Wyobrażenia mogą być odtwórcze i twórcze.

Wyobrażenia odtwórcze mają formę obrazów pamięciowych, obrazy te są mało wyraziste, powstają jako efekt spostrzeżenia jakiegoś przedmiotu. Oznacza to, że przedmiot przestał działać na nasze zmysły, nie widzimy go już, a pozostał jedynie ślad pamięciowy, obraz   w naszym umyśle. Przykładem tego typu wyobrażeń są obrazy ejdetyczne. Są one dokładnym, wręcz fotograficznym odbiciem spostrzeżonego przedmiotu. Według Habera obrazy ejdetyczne występują częściej u małych dzieci w wieku 7-14 lat niż    u osób dorosłych.(Maruszewski,2002).

Wyobrażenia twórcze są to obrazy, które nie są odbierane własnymi zmysłami, powstają tylko i wyłącznie w umyśle twórcy. Powstają takie obrazy, które nie maja odniesienia do rzeczywistości (jakie przedmioty czy postaci nigdy nie istniały, twórca nigdy się z nimi nie zetknął).

Przeprowadzono wiele badań, których celem było rozstrzygniecie, czy wyobrażenia są zjawiskami subiektywnymi, związanymi ze świadomością i umiejętnością posługiwania się językiem. Badania te wykazały, że nawet małe dzieci czy też zwierzęta posługują się wyobrażeniami W procesie wyobrażania wykorzystujemy te same procesy przetwarzania informacji, jakie uczestniczą w spostrzeganiu. Istnieje jednak różnica, która polega na tym, że wyobrażenia pochodzą ze środka natomiast spostrzeżenia dochodzą do nas z zewnątrz.Dzięki takiemu rozróżnieniu potrafimy oddzielić halucynacje od wyobrażeń. W wyniku wielu badań stwierdzono, że wyobrażenia wpływają na pamięć. Dzieje się tak dzięki mechanizmowi podwójnego kodowania informacji. Polega to na tym, że informacje, które są przechowywane w dwóch różnych, niezależnych kodach będą lepiej zapamiętane, ponieważ mogą się one nawzajem uzupełnić. Pavio w swoich eksperymentach (Maruszewski,2002) wykazał, że słowa o dużym potencjale wyobrażeniowym są lepiej zapamiętywane.

Wyróżnia się trzy fazy procesu pamięciowego:

zapamiętywanie,

przechowywanie,

przywoływanie.

W fazie zapamiętywania decydującą rolę odgrywają  procesy kodowania, za pomocą których nowa informacja jest włączana do już istniejącej struktury wiedzy. Nęcka wyróżnia trzy typy kodowania w przypadku twórczości (E.Nęcka, 2002,str 68):

kodowanie nietypowe które polega na nadaniu obiektowi niezwykłej etykiety

kodowanie alternatywne polegające na przypisaniu kilku etykiet,

kodowanie selektywne polegające na podaniu definicji danego obiektu uwzględniając tylko jedną, wybraną cechę.

Wyobrażenia są wykorzystywane jako środek mnemotechniczny.  Spośród nich wyróżnia się:

- metodę miejsc, która polega na zapamiętywaniu informacji w pewien uporządkowany sposób,

- wyobrażenia interakcyjne mają na celu wyszukanie związków pomiędzy elementami, które nie są ze sobą powiązane,

- słowa- wieszaki - to metoda, która wykorzystuje znany już nam tekst do tworzenia skojarzeń z lista informacji do zapamiętania.

Wyobrażenia odgrywają znaczącą rolę w procesie rozwiązywania problemów. Szczególną rolę wyobrażeń w matematyce podkreślił Hayes (Maruszewski, 20002). Stwierdził on, że dzieci podczas rozwiązywania zadań wykorzystywały niekonwencjonalne metody (operacja dodawania została zastąpiona operacja zaliczania pałeczek). Główna rolę odgrywały tutaj wyobrażenia wzrokowe.

Lubard i Getz  połączyli wyobrażenia z procesami emocjonalnymi i twórczością. Wykazali oni, ze emocje odgrywają znaczącą rolę w tworzeniu metafor. Podstawą ich tworzenia jest zwrócenie uwagi na podobieństwa między problemem a dziedziną (Maruszewski, 2002;str 291)

Dorota Kubicka (1993) w badaniach nad aspektem twórczych metafor wykazała, że dzieci    w wieku czterech lat łatwo wytwarzają metafory oryginalne, bardzo pomysłowe, ale tylko nieznaczna ich część cechuje się trafnością. Cechą charakterystyczną metafor małych dzieci jest ich różnorodność. Wraz z wiekiem dzieci tworzą metafory oryginalniejsze i bardziej trafne.

Wyobrażenia także zmieniają nasze stany emocjonalne. Wykorzystuje się je do przeróżnych technik relaksacyjnych.

4. Wybrane techniki stymulujące wyobraźnię twórczą.

W ostatnich latach pojawiło się wiele propozycji w postaci różnorodnych treningów stymulujących twórczość u dzieci i młodzieży.

Możliwości twórcze podlegają treningowi, można je rozwijać i udoskonalać poprzez użycie odpowiednich technik. Techniki te są dostosowane do wieku rozwojowego dziecka, jego możliwości na danym etapie rozwoju. Istnieje pogląd, że najkorzystniejszym momentem oddziaływań w postaci treningu twórczości, jest wiek 13-17 lat. Jest to okres wczesnej adolescencji rozwoju biologicznego i społecznego. Młody człowiek w tym okresie życia poszukuje idei, którym mógłby być wierny i z którymi mógłby się identyfikować. Rozwój poznawczy osiąga poziom operacji formalnych, odwracalnych.

W niniejszej pracy przedstawię przykładowe techniki stymulowania wyobraźni twórczej, na bazie doświadczeń własnych z pracy z grupą dzieci 14-15 letnich. Technik jest bardzo wiele, pozwoliłam sobie na wybranie kilku reprezentatywnych.

Techniki, jakie wykorzystałam do pracy z dziećmi można podzielić na:

- techniki rysunkowe

- techniki słowne

Do technik rysunkowych zaliczyłam:

1.Test szkiców

Dzieci dostają kartkę podzielona na kwadraty, w każdym kwadracie jest narysowane koło. .Zadanie polega na tym, aby uzupełnić te rysunki nowymi elementami w taki sposób, aby powstały nowe.

2. Test rysunków.

Na dwunastu polach umieszczone są figury. Należy wykonać rysunki traktując te figury jako ich początek.

3.Test Jellena Urbana.

Dzieci otrzymują kartkę, na której znajduje się duży kwadrat i kilka znaków. Dostają polecenie takie, że malarz nie dokończył rysunku i teraz oni, wykorzystując elementy, jakie nakreślił malarz mają ten rysunek dokończyć.

4. Polecenie: narysuj zglansowane tralinki

5. Zaprojektuj maszynę do tłamszenia pomysłów

6.Narysuj pojęcie „Naga prawda to klucz życia”

Do technik słownych zaliczyłam:

 

1. Test konsekwencje

Inaczej przewidywanie następstw- Uczestnikom zadaje się pytanie:co by było, gdyby...

co by było, gdyby ludzie stracili zmysł równowagi ?

co by było, gdyby ludzie mieli oczy na piętach?

co by było, gdyby szkołą rządził owad?

2.Testy skojarzeń

Dzieci dostają dwa słowa-hasła a zadanie polega na podaniu innego słowa, które kojarzy się z obydwoma słowami-bodźcami.

Schodek  -  ocena    (stopień)

Szkoła    -   radio     (dziennik)

3. Nowe zastosowania.

Dzieci wyszukują nowe, niekonwencjonalne zastosowania znanych przedmiotów.

sto zastosowań cegły

4. Kostka cukru byłaby rajem dla mrówek. Co i dla kogo mogłoby być takim rajem?

Przykładowe odpowiedzi:

- wolność dla więźnia,

- jedzenie dla głodujących dzieci,

 

Do czego to może służyć? pokazujemy dzieciom rysunek niekonwencjonalnego przedmiotu)

Przykładowe odpowiedzi:

- wazon na kwiatki,

- wieszak na pierścionki,

- domek dla chomika.

Płynność wyobraźni i myślenia to łatwość wytwarzania w krótkim czasie dużej liczby wytworów, takich jak słowa, wyrażenia, pomysły, rozwiązania

W zależności od materiału, jakim manipulujemy, wyróżnić można szereg zdolności dywergencyjnych, niezbędnych różnych rodzajach twórczości. W niektórych przypadkach twórca manipuluje głównie obrazami, w innych słowami czy symbolami. Przedstawione przeze mnie wytwory uczniów 13-14 letnich dobitnie świadczą o tym, że warto stymulować wyobraźnię twórczą.

 

5. Podsumowanie.

Czy istnieje potrzeba rozwijania wyobraźni twórczej u dzieci?

Starałam się w swojej pracy odpowiedzieć na to pytanie twierdząco.Chciałabym przytoczyć kilka przykładów wskazujących na znaczący wpływ myślenia wyobrażeniowego u wybitnych twórców.Francuski matematyk Jacques Hadamard, autor książki o psychologii odkryć matematycznych, pisał, że w jego umyśle pojawiają się najpierw wyobrażenia, a dopiero potem słowa. Obrazy umysłowe przybierały u niego charakterystyczną formę chmur.

Einstein rozwiązywał problemy fizyki posługując się obrazami wizualno-przestrzennymi (odbył podróż po promieniu świetlnym w wieku 16 lat wykorzystując w tym celu wyobrażeniowy eksperyment myślowy i w ten sposób wykonał pierwszy krok do stworzenia teorii względności). Wyobrażenia pojawiające się Marcelowi Proustowi miały charakter wizualno-przestrzenny, przypominały zmięte kartki papieru, które dopiero po włożeniu do wody nabierały właściwego koloru i kształtu. Ludvig van Bethoven w czasie tworzenia dzieł muzycznych dokonywał ciągłych transformacji wyobrażeń. Przykładem konkretnego wizualnego myślenia jest przykład Nikoli Tesli, który przed skonstruowaniem maszyny sprawdzał jej wyobrażeniowy model. Wyobrażenia u Tesli były żywe, trójwymiarowe, a rozwiązania pojawiały się nagle w formie kinetyczno-wizualnych obrazów. Zjawiskiem związanym z twórczością jest też efekt iluminacji określany też jako olśnienie. Tego efektu doświadczyło wielu twórców, chociażby Kekule, któremu pojawiały się obrazy tańczących atomów, które po wielu latach połączyły się w cząsteczkę.

Jak wynika z powyższego znaczącą rolę w odkryciach nowych teorii, wynalazków odegrała wyobraźnia i wyobrażenia. Dlatego tez duże znaczenie w rozwoju zdolności związanych z posługiwaniem się obrazami umysłowymi ma wczesne podjecie tego typu aktywności. Ważnymi ćwiczeniami dla rozwoju tej właściwości są treningi w transformacji wyobrażeń. Ważne jest zatem jak najwcześniejsze kształcenie dzieci i młodzieży w zakresie posługiwania się i przekształcania obrazów umysłowych. zy wyobrażenia to fotografie porzechowywane

                           w głowie?

 

+Człowiek składa się z ciała, umysłu i wyobraźni. Jego ciało jest niedoskonałe, jego umysł zawodny, ale jego wyobraźnia uczyniła go znakomitym-John Mansfield

+Wyobraźnia bez wiedzy może stworzyć rzeczy piękne.
Wiedza bez wyobraźni najwyżej doskonłe-Albert Einstein

+Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona.-A.Einstein

+Wyobraźnia to elektrownia pamięci-Tony Buzan

 

 

              Mamy cztery warianty mózgowej reprezentacji rzeczywistości w postaci obrazowej w wersji psychicznej:spostrzeżenie,złudzenie, halucynację i wyobrażenie. Wyobrażenie od trzech pozostałych różni to,że podobieństwo między obiektem a jego odtworzonym obrazem w wyobraźni jest bardzo duże i to,że jesteśmy w pełni świadomi tego,że obiektu,który sobie wyobrażamy nie ma obecnie w zasięgu naszych zmysłów, jest obrazem,rezultatem naszej aktywnej pamięci.

                            Wyobraźnia. Świat w którym możemy latać w chmurach ze smokami, pływać pod wodą z syrenami, czy urządzać sobie wyścigi z mucho-pająkami. Kraina nieskończoności, doskonałości, piękna i dobrobytu. Dolina marzeniami i snami płynąca, usadowiona w korytach rzek "co by było gdyby" i "jak dobrze byłoby móc". Tam nic co dobre nigdy się nie kończy, wszystko jest możliwe a słowo "zakazane" jest zakazane. To tam uciekamy gdy świat wali nam się na głowę, a problemy rozsadzają głowę.

                            Wyobraźnia to mechanizm psychiczny,który pozwala na przetwarzanie wyobrażeń. Wyobraźnia,która polega na przekodowywaniu informacji obrazowej posiada dwa warianty: izomorficzny,gdy przekształcenia zachodzą w tej samej modalności zmysłowej, i transmorficzny,gdy podczas zmiany modalności dochodzi do jedno-lub kilkakrotnego przetworzenia,pomimo pozostawania informacji wciąż w postaci obrazu. Dzieje się tak np. podczas synestezji. Synestezja to taki stan lub zdolność, w której podczas doświadczenia z jednego zmysłu wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów, np. odczuwanie barwy niebieskiej jako chłodnej a odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości. Niektórzy ludzie twierdzą,że widzą muzykę. Podczas słuchania muzyki dochodzi do synestezji i wrażenia słuchowe wywołują wrażenia wzrokowe,barwne, np. Mikołaj Rimski-Korsakow kojarzył dźwięk C-dur z barwą białą, a F-dur z zieloną.

              Wyobrażenia charakteryzują się np. tym,że obrazy wyobrażane są mniej wyraziste, mniej barwne i nasycone niż obrazy widziane "na żywo". Są zazwyczaj niestabilne,pulsujące. Często przypominaniu sobie wyobrażeń towarzyszy znieruchomienie całego organizmu, co wiąże się z koncentracją uwagi kognitywnej, która wiąże się z wykonaniem określonego zadania. Pierwszoplanowe wyobrażenie jest znacznie wyraźniej wyeksponowane niż jego tło,często zdarza się tak,że wyobrażenia wogóle nie mają tła. Wyobrażenia są podatne na przetwarzanie.Jeśli mają one charakter multimodalny to przetwarzanie przebiega synchronicznie dla poszczególnych modalności. Dlatego właśnie dzieci,np. traktują wyobrażenia jako spostrzeżenia.Dzieje się tak dlatego,że mają one ograniczone doświadczenie osobnicze. Kierunek i głębokość przetwarzania wyobrażeń są sterowane uwagą, pośrednio innymi procesami psychicznymi,najczęściej emocjami - dominacja lęku,strachu i ekstazy i motywacją-niezaspokojone potrzeby. Podczas przetwarzania mogą wystąpić nowe elementy, więc wyobraźnię możemy ulokować pośród procesów twórczych.Możliwości wyobraźni są w pewnym stopniu podatne na trening.

              Powyższy opis stanowić może roboczą definicję wyobraźni, my z racji ćwiczeń w których uczestniczymy możemy jeszcze omówić wyobraźnię z perspektywy procesów poznawczych. Przekształcenia dokonywane na informacji obrazowej tak naprawdę dokonywane są na śladach pamięciowych, które tworzą neuronalny substrat obrazu. Główna lokalizacja tego zjawiska związana jest z korą mózgową, szczególnie płatu czołowego kory prawej półkuli mózgowej.Jest to czynność psychiczna,która szybciej i intensywniej ulega degradacji, także inwolucji. Posiadamy znacznie większe kłopoty ze swoją pamięcią niż nasi przodkowie. Może to wynikać z długości naszego życia, która pozwala na ujawnianie się naturalnych procesów regresji,jak również rozwój tehcnologii może mieć na to swój znamienny wpływ. Nie musimy tak często korzystać z naszej pamięci skoro do naszej dyspozycji mamy coraz to nowsze urządzenia zastępujące nam pamięć,pozwalające zachować nasze wspomnienia o wiele lepiej niż zrobiłby to nasz umysł. Degradacje dosięgające pamięci mają wielki wpływ na wyobraźnię. Wg ostatnich badań to kilkunastoletnie osoby posiadają najlepiej rozwiniętą wyobraźnię,nosi ona miano ejdetycznej co znaczy,że wyobrażenia są stabilne obrazowo, wyjątkowo nasycone szczegółami, często dające wrażenie halucynacji. Operacje transformujące występujące w tej formie wyobraźni są w zasadzie niedostępne dla ludzi dorosłych. Niewiele o niej wiemy,ponieważ badanie jej empirycznie jest kłopotliwe. Prawdopodobnie zanika u większości jej posiadaczy we wczesniej młodości,ustępując tym samym miejsca dla kompetencji językowych i operacji myślowych. Osoby u których pozostały zdolności ejdetyczne są szczególnie wrażliwe, przeżywające obrazy choćby tylko jednej modalności,np. przyszli plastycy, kompozytorzy czy kucharze. Jednak trenowanie wyobraźni może zatrzymać jej regres i wspomóc jej sprawność. 

              Wyobraźnia spełnia 6 funkcji istotnych dla organizacji działania. Funkcję imitacyjną,symulacyjną,kreatywną,akomodacyjną,mnemiczną i kompensacyjną.Funkcja imitacyjna polega na reprodukowaniu treści spostrzeżeniowych  lub pamięciowych bez przetworzenia, wyobrażenia imitują przedmioty,których nie ma w przestrzeni zmysłowej.Dalej, funkcja symulacyjna, jej najistotniejszą właściwością są transformacje, dzięki którym następuje obrazowe naśladowanie czynności minonych modyfikowane wymaganiami obecnej lyb przyszłej sytuacji,co umożliwia organizację, optymalizację planów, kontrolę i trening sposobów przyszłych działań. W ramach tej funkcji wyobraźnia jest psychicznym substytutem dla fizycznego działania. Wykorzystanie funkcji symulacyjnej przenosi działania realizowane metodą prób i błędów z poziomu behawioralnego w sferę psychiczną ,co przyczynia się do zaoszczędzenia czasu,energii,niepowodzeń i konsekwencji. Funkcja kreatywna, jest rozwinięciem funkcji symulacyjnej i przeciwnieństwem funkcji imitacyjnej. Niektóre z powstawanych wizji dotyczy stanów nigdy nie zaistniałych w życiu osobnika w sposób obiektywny. Treści tych wizji mogą ale nie muszą być w przyszłości urealnione. Treści nieurealnione nazywamy fantazjami. Nowo powstałe informacje są użyteczne bez względu na ich przyszły los.Dalej,funkcja kompensacyjna, przejawia się jako aktywność wyobrażeniowa motywowana satysfakcją z samego przekształcania bez zamiaru urealniania rezultatów wskutek następczych działań fizycznych czyli, pojawia się wtedy gdy wyobrażamy sobie coś tylko po to,żeby sobie to wyobrażać, gdy wyobrażamy sobie,np. jakby to było gdybym była profesorem Uniwersytetu Łódzkiego. To co przyciąga do tego typu wyobraźni to fakt,że nic nie jest tu niemożliwe, chcemy latać,to latamy, chcemy mieć ogon jak syrena,pstryk! i mamy. Reprezentacje w tej modalności są niezwykle plastyczne i posłuszne,podatne na wielorazowe wyginanie i dopasowywanie się do naszego toku myślenia. Następna funkcja, funkcja akomodacyjna, polega na tym,że ślady pamięciowe są wyobrażeniowo przetwarzane do postaci jaką można porównać z aktualnym obrazem zmysłowym. Jako operacja warunkuje rozpoznanie treści obrazu. Może składać się z trzech faz,w zależności od postaci śladu przechowywanego. Może polegać na przetworzeniu śladu do postaci sygnału, na przetworzeniu śladu do modalności sygnału lub dopasowaniu pozycji śladu do eksponowanego sygnału, co występuje najczęściej.Ostatnia z funkcji to funkcja mnemiczna, dzięki niej następuje przekodowanie lub przetransformowanie sygnału do postaci wizualnej, inne określenie tego procesu to wizualizacja.Takie przekodowanie usprawnia zapamiętanie, trwałość i wierność przechowywania śladów jak i ich przypominanie.

              Mówiąc o wyobraźnie nie możemy zapomnieć o swoistych formach operacji wyobrażeniowych. Dotyczą one tylko wyobraźni wizualnej,czyli takiej,która istnieje w kodzie ikonicznym. Wyróżniamy: -reintegrację,czyli "łączenie" naturalnych, osobno występujących elementów według własnych, nietypowych i niespotykanych zasad,np.hybrydy takie jak syreny czy centaury;

-multiplikację czyli zwielokratnianie elementów jednego rodzaju w tym samym obrazie,np. obraz wielorękiego boga Wisznu, wielogłowy smok czy obrazy kalejdoskopowe;

-persewerację czyli  powtarzanie w obrazie tego samego elementu na różnych tłach reprezentujących odmienne okoliczności,jest to odwrotność multiplikacji;

-majoryzację, tj powiększenie całego obrazu lub jego centralnego fragmentu, przypomina efekt użycia lupy,a dokładniej transfokatora (transfokator to zoom, obiektyw zmiennoogniskowy, obiektyw kamery lub aparatu fotograficznego posiadający możliwość płynnej zmiany odległości ogniskowej;transfokator to układ wielosoczewkowy - wyróżnia się w nim trzy zespoły soczewek, z których środkowy jest przesuwny.);

-hiperbolizację, czyli nienaturalne, przesadne i świadome wyeksponowanie jakiegoś elementu zaburzające proporcje obrazu ,np. karykatury rysunkowe;

-schematyzację, czyli upraszczanie kształtów na obrazie, konsekwentnie oparte na ich przyjętych schematach, opierają się na niej np. piktogramy, rysunkowe lub kukiełkowe filmy animowane;

-metamorfozę,są to  ukierunkowane i ewolucyjne zmiany początkowego kształtu centralnej figury wyobrażenia, których efektem jest nowy autonomiczny kształt,np. prace Eschera;

-przenikanie,  czyli "przebijanie" obrazów, polega na słabnięciu natężenia ekwiwalentu światła w wyobrażeniu poprzedzającym;

-skaning, czyli wyszukiwanie w obrazie pewnych elementów poprzez przemieszczanie całego obrazu;

-translokację, czyli przemieszczenie wyróżnionych elementów obrazu w relacji do pozostałych;

-animację, czyli nadawanie elementom wyobrażenia, które reprezentują faktycznie nieruchome obiekty, właściwości dynamicznych, ruchowych względem pozostałych częśći obrazu;

-petryfikację, czyli odwrotność animacji, nadawanie nieruchomości ruchomym obiektom;

-rotację,czyli obrót obrazu w jego płaszczyźnie, wokół prostopadłej osi,która styka się z obrazem w dowolnym punkcie;

-inwersję przestrzenną,czyli obrót obrazu wokół osi leżącej w płaszczyźnie obrazu,nachylonej pod dowolnym kątem;

-inwersję barwną,czyli świadomą, niekoniecznie konsekwentną zmianę barw niektórych elementów wyobrażenia;

-eskalację czasu polegającą na wyobrażaniu czynności przebiegającej wolniej niż rzeczywiście, "slow motion";

-kompresję czasu,czyli wyobrażanie czynności przebiegającej szybciej niż rzeczywiście, "fast motion".