GAŁKA OCZNA BUDOWA WEWNĘTRZNA
Osie gałki ocznej:
Oś gałki ocznej (łączy biegun przedni i tylny)
Oś widzenia (łączy obiekt, na którym skupiamy wzrok z miejscem najlepszego widzenia – plamką żółtą)
Odpowiednio do biegunów rozróżnia się równik i południki gałki ocznej.
Ściana gałki ocznej utworzona jest przez:
1) Błonę zewnętrzną (włóknistą) > twardówkę sclera, rogówkę cornea.
2) Błonę naczyniową > naczyniówka choroidea, ciało rzęskowe corpus ciliare, tęczówka iris.
3) Błona wewnętrzna > siatkówka retina.
Oprócz tego we wnętrzu znajdują się:
- komora przednia camera anterior,
- komora tylna camera posteriori,
- soczewka lens,
- komora ciała szklistego camera vitrea.
BŁONA WŁÓKNISTA tunica fibrosa
Twardówka sclera:
Stanowi 5/6 powierzchni gałki ocznej, utrzymuje kształt gałki ocznej. Przebijają ją:
1) N. wzrokowy
2) Naczynia i nerwy rzęskowe
3) Żyły wirowate
Od zewnątrz przyczepiają się do niej mięśnie zewnętrzne gałki ocznej. Na pograniczu z rogówką widoczna jest zatoka żylna twardówki.
Rogówka cornea:
Ma większą krzywiznę od twardówki, na granicy z twardówką zaznacza się bruzda twardówki. Jest przezroczysta, przepuszcza i silnie załamuje promienie świetlne. Jest bogato unerwiona, nie ma naczyń krwionośnych. Rąbek rogówki – w części obwodowej, stanowi nagromadzenie komórek macierzystych oraz jest przejściem rogówki w spojówkę. (Bielmo – zmętnienie rogówki na skutek urazów i schorzeń gałki ocznej).
BŁONA NACZYNIOWA tunica vasculosa
Naczyniówka choroidea:
Leży między twardówką i częścią wzrokową siatkówki, zawiera liczne tętnice rzęskowe tylne, żyły wirowate i nerwy rzęskowe. Odchodzą od niej gałęzie do błony naczyniowej, twardówki i zewnętrzne warstwy siatkówki.
Ciało rzęskowe corpus ciliare:
Środkowa, najgrubsza część błony naczyniowej, zrośnięta powierzchnią zewnętrzną z twardówką, a powierzchnią wewnętrzną do komory tylnej oraz ciała szklistego. GŁÓWNĄ MASĘ STANOWI MIĘSIEŃ RZĘSKOWY (m. ciliaris). Jest to m. gładki unerwiony współczulnie przez n. okoruchowy, włókna przebiegają w różnych kierunkach. Jego skurcz powoduje rozluźnienie aparatu więzadłowego soczewki, co powoduje jej uwypuklenie (większe załamanie promieni świetlnych). Rozróżnia się w nim:
- obrączkę wieńcową orbiculus ciliaris,
- wieniec rzęskowy corona ciliaris,
- wyrostki rzęskowe processus ciliares,
- włókna obwódkowe fibrae zonulares (tworzą obwódkę rzęskową zonula ciliaris).
Tęczówka iris:
Jest ustawiona czołowo z otworem w środku – źrenicą (pupilla). Jest silnie unaczyniona, posiada 2 pierścienie (mniejszy i większy). Wewnątrz występują 2 rodzaje włókien mięśniowych:
1) Mięsień zwieracz źrenicy (przebieg okrężny) – PRZYWSPÓŁCZULNY;
2) Mięsień rozwieracz źrenicy (przebieg promienisty)- WSPÓŁCZULNY.
BŁONA WEWNĘTRZNA – SIATKÓWKA
Tunica interna – retina
Rozróżnia się część ślepą i część wzrokową. Część ślepa pokrywa powierzchnię wewnętrzną ciała rzęskowego i tęczówki (nie ma tu receptorów i neuronów, tylko nabłonek barwnikowy). Oddzielona od części wzrokowej rąbkiem zębatym. Część wzrokowa oprócz warstwy barwnikowej zawiera grubszą warstwę nerwową. Kom. Receptorowe wysyłają informację do neuronów dwubiegunowych, a one do zwojowych.
DNO OKA
Tarcza nerwu wzrokowego discus nervi optici:
Po stronie przyśrodkowej gałki ocznej, gromadzą się tu włókna zwojowe z komórek zwojowych całej siatkówki. Przechodzą tutaj na powierzchnię siatkówki gałęzie tętnicy środkowej siatkówki. Są to gałązki skroniowe, nosowe i tętniczki plamkowe (do plamki żółtej).
Plamka żółta macula lutea:
Po bocznej stronie dna oka, jest to miejsce najlepszego widzenia. Biegną tutaj włókna pod postacią pęczka tarczowo-plamkowego do tarczy nerwu wzrokowego.
KOMORY GAŁKI OCZNEJ
Komora ciała szklistego camera vitrea:
Największa z komór, sąsiaduje z siatkówką i soczewką. Jest wypełniona ciałem szklistym corpus vitreum – galaretowatą substancją utrzymującą napięcie gałki ocznej.
Soczewka lens:
Silnie załamująca światło struktura, mająca strukturę dwuwypukłego krążka, przy czym wypukłość tylna jest większa od przedniej. Przylega z przodu do komór gałki ocznej, a z tyłu do ciała szklistego. (Zmętnienie soczewki – zaćma/katarakta).
Komora przednia camera anterior:
Leży między rogówką, twardówką, tęczówką, ciałem rzęskowym i soczewką. Kąt tęczówkowo-rogówkowy – oddziela powierzchnię tylną rogówki od tęczówki. Znajduje się tu więzadło grzebieniaste z przestrzeniami, które prowadzą do zatoki żylnej twardówki.
Komora tylna camera posteriori:
Między tęczówką ciałem szklistym, soczewką i ciałem rzęskowym. Łączy się z komorą przednią przez źrenicę.
Ciecz wodnista powstaje w ciele rzęskowym, po czym przesącza się do komory tylnej, z niej do przedniej i odpływa do zatoki żylnej twardówki.(Jaskra – nadmierne ciśnienie cieczy wodnistej, spowodowane jej utrudnionym odpływem lub nadmiernym wytwarzaniem)
UNACZYNIENIE GAŁKI
Głównie przez tętnice rzęskowe i tętnicę środkową siatkówki.
Tętnice rzęskowe:
1) Tylne krótkie – do twardówki i naczyniówki
2) Tylne długie – do ciała rzęskowego
3) Przednie – przednia twardówka
Tętnica środkowa siatkówki:
Krew do układu siatkówkowego, wnika do nerwu wzrokowego w części oczodołowej, następnie w środku tarczy rozbija się na gałązki skroniowe, nosowe i plamkowe. Unaczynia wewnętrzne warstwy siatkówki (zewnętrzne przez t. rzęskowe).
Żyły wirowate – przebijają twardówkę za równikiem i zbierają krew z gałki ocznej i oczodołu. Żyła środkowa siatkówki rozpoczyna się w obrębie siatkówki przechodzi do nerwu wzrokowego towarzysząc tętnicy i uchodzi do zatoki jamistej lub żyły ocznej górnej.
UNERWIENIE
Nerwy rzęskowe długie – odchodzą od nerwu nosowo-rzęskowego (gałęzi V1). Prowadzą włókna czuciowe i współczulne. Unerwiają błonę naczyniową i włóknistą.
Nerwy rzęskowe krótkie – odchodzą od zwoju rzęskowego i prowadzą włókna czuciowe, współczulne i przywspółczulne.
CZUCIOWE – z gałki ocznej do n. ocznego.
PRZYWSPOŁCZULNE – m. rzęskowy i zwieracz źrenicy.
WSPÓŁCZULNE – m. rozwieracz źrenicy.