2011-10-10 11:45 PRZEMYSŁAW ADAMUS

http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/co;jest;istota;plagiatu;i;jaka;forme;moze;przybrac,9,0,933129.html

Co jest istotą plagiatu i jaką formę może przybrać

Plagiat określany również jako kradzież intelektualna (łac. plagium - kradzież) nie jest pojęciem występującym na gruncie prawa polskiego. Przestępstwo, potocznie nazywane plagiatem, można definiować na podstawie art. 115 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej ustawa o p. a. i p. p.), który obejmuje trzy odrębne typy zasadnicze przestępstwa podlegającego grzywnie, karze ograniczenia lub pozbawienia wolności.

Wspomniane trzy typy przestępstw to:

• przywłaszczenie autorstwa albo wprowadzenie w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu (art. 115 § 1 ustawy o p. a. i p. p.);

• rozpowszechnianie bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzego utworu w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania (art. 115 § 2 ustawy o p. a. i p. p.);

• inne naruszenie praw autorskich lub pokrewnych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 115 § 3 ustawy o p. a. i p. p.).

Treść artykułu 115 § 1 ustawy o p. a. i p. p. stanowi częściowo odpowiednik art. 284 § 1 kodeksu karnego, który dotyczy przywłaszczenia sobie cudzej rzecz ruchomej lub prawa majątkowego.

Istotą plagiatu jest więc bezprawne przywłaszczenie sobie autorstwa cudzego utworu bądź artystycznego wykonania. W myśl art. 1 § 1 ustawy o p. a. i p. p., utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Działanie mające twórczy charakter winno mieć rezultat stworzony samodzielnie, niepowtarzalny, swoisty (czyli posiadać cechę oryginalności), odróżniać się w sposób co najmniej minimalny od innych rezultatów takiego samego działania, czyli posiadać cechę nowości (vide M. Poźniak-Niedzielska (w:) System prawa prywatnego. Prawo Autorskie, pod red. J. Barty, Warszawa 2003, s. 9).

Plagiat może przyjąć formę jawną lub ukrytą. O plagiacie jawnym mówimy wtedy, gdy utwór lub jego część został przywłaszczony w niezmienionej postaci lub z niewielkimi zmianami (w przypadku artykuł mamy tu do czynienia z przepisaniem słowo w słowo). Plagiat ukryty polega natomiast na przywłaszczeniu sobie istotnych elementów treści cudzego utworu, przy jednoczesnej modyfikacji jego formy. Ponadto plagiat polega na przejęciu z cudzego utworu elementów o charakterze twórczym, nie jest natomiast plagiatem przywłaszczenie pomysłów o charakterze nietwórczym.

W wyroku SA w Warszawie z 15 września 1995 r. (I ACr 620/95), przyjęto, że nie jest plagiatem dzieło, które powstaje w wyniku zupełnie odrębnego, niezależnego procesu twórczego, nawet jeżeli posiada treść i formę bardzo zbliżoną do innego utworu. Możliwe są sytuacje, w których dwóch twórców, niezależnie od siebie, wykorzystuje w utworze ten sam pomysł i opracowuje go przy użyciu bardzo zbliżonych środków artystycznych, zwłaszcza jeżeli dzieła dotyczą tego samego tematu albo tematów bardzo zbliżonych.

Należy również podkreślić, że ustawodawca przewidział tzw. dozwolony użytek utworów chronionych, który umożliwia nieodpłatne korzystanie z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego (art. 23 ustawy o p. a. i p. p.).