Jaka decyzja może zapaść w wyniku wznowienia postępowania
administracyjnego?
Ogólnie biorąc, przez postępowanie administracyjne należy rozumieć
tok czynności organu administracyjnego i stron, zmierzających do wydania
aktu administracyjnego. Inaczej mówiąc - tryb i forma postępowania.
Aktu administracyjnego nie można wydać w dowolny sposób .
Konieczne jest przestrzeganie pewnych formalności i rygorów. Istnieje
stały tryb załatwiania określonych rodzajów spraw. Wszystko to składa się
na postępowanie administracyjne. Istnieje tu analogia do postępowania
sądowego (procedura cywilna, procedura karna), choć postępowanie przed
sądami jest uregulowane znaczenie dokładniej.
Nałożenie pewnych ram działalności organów administracyjnych jest
uzasadnione wieloma względami. Zabezpiecza to przede wszystkim
praworządności, zapobiegając naruszaniu prawa i nadużyciu władzy przez
organy administracyjne, ponadto zaś zwiększa ogólną prawidłowość
działania administracji.
Działalność administracji państwowej jest bardzo różnorodna, toteż
niemożliwe jest ustaleniu jednolitych przepisów postępowania we
wszystkich rodzajach działalności administracji , np.: przy wywłaszczaniu
nieruchomości i udzielaniu ślubów. Dlatego istnieje szereg postępowań
administracyjnych.
Większość spraw załatwiana jest w postępowaniu ogólnym. Jest ono
uregulowane przepisami kodeksu postępowania administracyjnego
(k.p.a.)
Obok postępowania ogólnego istnieją także postępowania,
przewidziane dla niektórych specjalnych dziedzin administracji. Są to
szczególne rodzaje postępowania administracyjnego. Do ważniejszych
postępowań szczególnych należą : posterowanie w sprawach o
wykroczenia, postępowanie przymusowe, postępowanie podatkowe,
postępowanie w sprawach patentowych i in. Postępowania szczególne
uregulowane są odrębnymi przepisami.
Do podstawowych zasad postępowania administracyjnego należą :
1. zasada prawdy obiektywnej
2. zasada udziału stron w postępowaniu
3. zasada kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym
4. zasada uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego
interesu
Wszczęcie postępowania administracyjnego może nastąpić z urzędu
(z inicjatywy samego urzędu), jak i na wniosek stron.
Pierwszą czynnością organu administracyjnego jest stwierdzenie, czy
jest organem właściwym do wydawania decyzji. O wszczęciu
postępowania zawiadamia się wszystkie osoby będące stronami w
sprawie. Stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy, czyjego
interesu lub obowiązku prawnego postępowanie dotyczy albo kto żąda
czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Stronami mogą być obywatele, osoby prywatne, państwowe
jednostki organizacyjne, organizacje społeczne.
W każdy stadium postępowania strony mają prawo wglądu akta
sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów.
W celu ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,
organ administracyjny przeprowadza stosowne dowody.
Podstawowe znaczenie w postępowaniu administracyjnym mają
dowody z dokumentów. Stosowane są też dowody z zeznań świadków,
dowody z opinii biegłych i inne. Wszystko to zmierza do ustalenia
rzeczywistego stanu faktycznego , zgodnie z zasadą swobodnej oceny
dowodów, która oznacza, że organ sam ocenia wiarygodność
poszczególnych dowodów i odpowiednio ej traktuje.
Do nader istotnych reguł wprowadzonych przez kodeks
postępowania administracyjnego należy ograniczenie czasu załatwiania
sprawy do dwóch miesięcy , a postępowaniu odwoławczym do jednego
miesiąca.
Po wyjaśnieniu wszelkich okoliczności sprawy organ administracyjny
podejmuje decyzję.
Jedną z gwarancji praworządności w działaniu organów administracji
jest oparcie postępowania na zasadzie instancyjności.
Od każdej decyzji przysługuje stronom odwołanie do organu
wyższego szczebla. Wniesienie odwołania powoduje z reguły
wstrzymanie wykonania wydanej decyzji i powtórne zbadanie sprawy.
Strona wnosi odwołanie wtedy, gdy z jakichkolwiek przyczyn jest z
decyzji niezadowolona, w szczególności gdy uważa , że decyzja narusza
jej prawa.
Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego znają trzy środki
odwoławcze :
1. odwołanie
2. zażalenie
3. wniosek o wznowienie postępowania
Wniosek o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem
odwoławczym. Zmierza on do podjęcia na nowo postępowania, które
zostało zakończone wydaniem decyzji. Z tego względu może mieć miejsce
tylko w wyjątkowych przypadkach :
Wznowienie postępowania może nastąpić gdy :
a) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa ( np.: przekupienie
urzędnika)
b) dowody na, których oparł się organ okazały się fałszywe (np.:
podrobione dokumenty)
c) wyjdą na jaw nowe okoliczności, nie znane w chwili wydania decyzji
Wznowienie postępowania może nastąpić zarówno na skutek wniosku
stron , jak i z urzędu. Wniosek o wznowienie postępowania powinien być
złożony w ciągu miesiąca od uzyskania wiadomości o przyczynie
uzasadniającej wznowienie. W wyniku wznowienia postępowania może
zapaść decyzja o innej treści i skutkach aniżeli wcześniej podjęta w tej
sprawie.
§ 1. Organ administracji państwowej, o którym mowa w
art.150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art.149
§ 2 wydaje decyzję, w której:
1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi
brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art.145 § 1 ,
albo
2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie
podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, i
wydaje nową decyzję
§ 2. W przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania
nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności, om których
mowa w art.146 , organ administracji państwowej ograniczy się
do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa
oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej
decyzji.
Po przeprowadzeniu wznowionego postępowania organ administracji
państwowej odmawia zgodnie z § 1 pkt,.1 uchylenia dotychczasowej
decyzji , gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia z przyczyn
określonych w art.135 § 1, np. gdy okaże się, że w postanowieniu o
wznowieniu (art.149 §1) błędnie przyjęto, że strona nie wzięła udziału w
postępowaniu bez własnej winy.
Organ odmawia także uchylenia dotychczasowej decyzji, mimo iż
zachodzą przyczyny określone w art. 145 § 1, jeśli z okoliczności spraw
wynika, że w razie uchylenia mogłaby zapaść wyłącznie taka sama decyzja
w istocie decyzja. Tak tylko można tłumaczyć niezupełne jasno
sformułowany i niewłaściwie umieszczony (systematycznie bowiem nie
wiąże się on z treścią art.146 § 1, który wprowadza okresy przedawnienia
do uchylenia decyzji we wznowionym postępowaniu, lecz z omawianym
art.151), a wskutek tego trudno zrozumiały przepis art. 146 § 2:"Nie uchyla
się decyzji także w przypadku jeżeli w wyniku wznowienia postępowania
mogłaby zapaść wyłącznie decyzja w swej istocie decyzji dotychczasowej".
Jeżeliby więc np. okazało się, że fakt , iż strona nie wzięła udziału w
rozprawie bez własnej winy , nie wpłyną w istocie na treść decyzji - organ
po przeprowadzeniu wznowionego postępowania nie uchyli
dotychczasowej decyzji. Swoje stanowisko wyjaśni w uzasadnieniu decyzji
negatywnej ( decyzji odmawiającej uchylenia dotychczasowej decyzji).
Po przeprowadzeniu wznowionego postępowania organ administracji
państwowej uchyla zgodnie z § 1 pkt. 2 omawianego artykułu