dr. inż. Anna Pyka
BANKOWOŚĆ – ĆWICZENIA
Ćwiczenia 1 – 14.10.2015
Zaliczenie:
ﺣ Kolokwium (jedno lub dwa) – ok. 10 krótkich pytań otwartych
ﺣ Prezentacja (musi być zapisana na płycie)
ﺣ Możliwe dwie nieobecności
Literatura:
ﺣ M. Zaleska, Bankowość, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2013
ﺣ J. Świderska, Współczesny system bankowy, wyd. Difin, 2012
ﺣ M. Zaleska, Współczesna bankowość, 2007
_____________________________________________________________________________________________
Ćwiczenia 2 – 21.10.2015
SYSTEM BANKOWY jest elementem rynkowego systemu finansowego. System finansowy obejmuje publiczny
system finansowy oraz rynkowy system finansowy (sektor finansów komercyjnych).
Rynkowy system finansowy składa się z czterech ogniw, którymi są:
• rynki finansowe,
• instrumenty finansowe,
• instytucje finansowe
• i zasady na jakich one działają.
INSTYTUCJE FINANSOWE można podzielić na dwie grupy:
• pasywni pośrednicy finansowi (kantory walutowe, domy maklerskie oraz firmy factoringowe);
• aktywni pośrednicy finansowi, są to instytucje tworzące niepieniężne instrumenty finansowe
oraz instytucje tworzące pieniądz (bank centralny i banki komercyjne).
System bankowy jest jednym z najistotniejszych elementów struktury instytucjonalnej oraz sposobu
funkcjonowania gospodarki pieniężno-kredytowej.
System bankowy w każdym kraju określa prawo bankowe. Ustala ono między innymi rodzaje banków funkcjonujących w tymże systemie, ich czynności, rolę banku centralnego i zadania nadzoru bankowego.
FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO:
stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania;
zapewnienie możliwości dokonywania płatności i rozliczeń między jednostkami;
zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym;
zapewnienie informacji cenowej;
stworzenie warunków do transformacji zasobów finansowych;
Czynniki kształtujące strukturę i funkcjonowanie systemów bankowych to przede wszystkim:
porządek społeczny i ekonomiczny, określający podstawowe wartości i cele gospodarcze;
struktura i wielkość popytu na usługi bankowe;
regulacje prawne działalności banków, wśród których obok regulacji prawnych krajowych szczególną rolę odgrywają regulacje międzynarodowe, w tym dyrektywy unijne;
skłonność banków do innowacji.
SYSTEM BANKOWY NA ŚWIECIE można podzielić na dwa modele:
MODEL ANGLOSASKI -> zorientowany na rynek kapitałowy z dominującą rolą giełdy i banków inwestycyjnych
MODEL NIEMIECKO-JAPOŃSKI -> zorientowany na banki z dominującą rola banków uniwersalnych
W Polsce mamy model zorientowany na banki z cechami modelu zorientowanego na rynek kapitałowy.
KIERUNEK ZMIAN W SYSTEMIE BANKOWYM
Proces transformacji polskiej gospodarki wymagał przystosowania sektora bankowego do nowych warunków funkcjonowania, przede wszystkim sprostania przez nie konkurencji z bankami zagranicznymi. W procesie dostosowania się banków do nowych uwarunkowań na rynku można wyróżnić trzy rodzaje działań:
restrukturyzację, prywatyzację i konsolidację.
CELE PRYWATYZACJI (przesłanki do prywatyzacji):
• przeciwdziałanie wykorzystywaniu przez banki państwowe ich pozycji monopolistycznej,
bez ponoszenia ryzyka w ich działalności;
• lepsza kontrola działalności banku przez akcjonariuszy, zwiększająca efektywność funkcjonowania
banku;
• ułatwiony dostęp do rynku kapitałowego dzięki nowym emisjom, co oznacza wzmocnienie kapitałowe
banku;
• zapobieganie dekapitalizacji banków wynikającą z wysokich podatków i wysokiej dywidendy;
Prywatyzacja banków w Polsce przebiegała kilkoma ścieżkami:
stworzono możliwość powstania banków z kapitałem prywatnym;
prywatyzacja banków z kapitałem mieszanym stała się możliwa poprzez publiczną sprzedaż akcji będących w posiadaniu przedsiębiorstw państwowych i instytucji reprezentujących Skarb Państwa
zapoczątkowano proces prywatyzacji banków państwowych.
PROCESY KONSOLIDACYJNE stanowią etap przemian strukturalnych typowych dla wszystkich systemów bankowych. Konsolidacja krajowego systemu bankowego to proces wzmacniania potencjału strategicznego banków.
Formy konsolidacji banków w Polsce:
fuzje, przejęcia, zakup kluczowego pakietu akcji innego banku, tworzenie bankowych grup kapitałowych, powstanie uniwersalnych grup bankowych, zrzeszenie się banków spółdzielczych.
ELEMENTY SYSTEMU BANKOWEGO
bank centralny
banki operacyjne – banki komercyjne, depozytowo-kredytowe, uniwersalne
banki specjalne – banki inwestycyjne, hipoteczne, rolne i melioracyjne, komunalne oraz
towarzystwa kredytowe
kasy oszczędnościowe
spółdzielczość kredytowa
INFRASTRUKTURA SYSTEMU BANKOWEGO
Infrastrukturę systemu bankowego tworzy wiele instytucji i organizacji. Reprezentują one interesy banków i organizacji kredytowych wobec społeczeństwa i przekazują oczekiwania adresowane do banków przez klientów instytucjonalnych, jak i przez osoby fizyczne.
Najbardziej znane w Polsce to KIR, BIK i BIG.
KIR (KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA S.A.) - kluczowa instytucja infrastrukturalna polskiego sektora bankowego, działającą na podstawie art. 67 ustawy Prawa bankowego.
Z produktów i usług świadczonych przez KIR korzystają banki, przedsiębiorstwa, administracja publiczna, firmy działające w obszarze e-commerce oraz ich klienci.
KIR został powołany z inicjatywy Związku Banków Polskich, 16 banków oraz Narodowego Banku Polskiego. Działalność operacyjną rozpoczął w 1992 roku.
BIK (BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ S.A.) – instytucja, której zadaniem jest gromadzenie, integrowanie i udostępnianie danych dotyczących historii kredytowej klientów banków i SKOK-ów. Dane te w olbrzymiej większości są danymi pozytywnymi, to znaczy zawierającymi informacje o prawidłowo spłacanych zobowiązaniach, a tworzona w ten sposób historia kredytowa jest instrumentem mogącym służyć uwiarygodnianiu klienta banku.
BIG (BIURO INFORMACJI GOSPODARCZEJ) – instytucja gromadząca dane o nierzetelnych dłużnikach. Informacje do BIG mogą przekazywać podmioty, które mają zawartą z biurem stosowną umowę.
Według stanu na grudzień 2013 na rynku w Polsce działają cztery biura informacji gospodarczej:
• BIG InfoMonitor,
• Krajowy Rejestr Długów BIG,
• Rejestr Dłużników ERIF BIG,
• Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG).
KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH – spółka akcyjna, centralna instytucja odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo-rozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce.
KDPW prowadzi rejestrację papierów wartościowych oraz zajmuje się rozrachunkiem transakcji na rynku regulowanym i poza rynkiem regulowanym
NARODOWY BANK POLSKI (NBP) – polski bank centralny z siedzibą w Warszawie. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
Zadania NBP w zakresie sprawnego działania systemu płatniczego polegają m.in. na:
• organizowaniu i prowadzeniu podstawowych rozliczeń pieniężnych,
• nadzorze nad innymi systemami rozliczeń,
• działaniach regulacyjnych.
NBP prowadzi systemy płatności o nazwie SORBNET(od 1996 r.) oraz TARGET2-NBP (od 2008 r.)
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO (KNF) – centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce. Powołany na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów.
Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór bankowy, sprawowany zgodnie z przepisami:
ﺣ ustawy – Prawo bankowe,
ﺣ ustawy o Narodowym Banku Polskim
ﺣ ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY (BFG) – instytucja gwarantująca depozyty banków w Polsce. Powstała na mocy ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z dnia 14 grudnia 1994 r.
Jednym z głównych zadań BFG jest udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności oraz gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objętych systemem gwarantowania
Genezą powstania nadzoru nad rynkiem bankowym był Wielki Kryzys Gospodarczy.
Normy ostrożnościowe systemu bankowego to istotny element sieci bezpieczeństwa finansowego ze względu na mnogość ryzyk związanych z działalnością bankową.
Regulacje nadzorcze powinny uwzględniać specyfikę prowadzonej przez banki działalności, a ich restrykcyjność nie powinna w sposób znaczący wpływać na konkurencyjność.
Normy te określoną są przez:
• prawo bankowe;
• rozporządzenia ministrów finansów;
• uchwały Komisji nadzoru finansowego.
Do najistotniejszych z nich należą regulacje dotyczące:
• adekwatności kapitałowa;
• limitów koncentracji ich zaangażowania w różne rodzaje wierzytelności;
• zasady tworzenia rezerw na ryzyko;
KNF dzięki upoważnieniu Prawa bankowego wydaje rekomendacje, mające na celu kształtowanie odpowiednich mechanizmów zarządzania ryzykiem bankowym oraz ryzykiem operacyjnym, a także zasad funkcjonowania podmiotów sektora. Mimo iż rekomendacje nie są źródłem prawa ani obligatoryjne to ich zapisy są powszechnie stosowane przez polskie banki i należy je traktować jako akty kreujące modele ich działania wobec konkretnych rodzajów ryzyka. Od początku KNF wprowadziła 16 rekomendacji.
Bazylea
Mianem Bazylei lub Porozumienia Bazylejskiego określa się zespół regulacji dotyczących wymogów kapitałowych i zarządzania ryzykiem w banku działających trans granicznie.
BAZYLEA III została ogłoszona 26 lipca 2010 r.. Z założenia Bazylea III ma służyć wzmocnieniu stabilności banków i zwiększenia gwarancji bezpieczeństwa środków. Proponuje odgórne i jednakowe dla wszystkich wskaźniki jako gwarant bezpiecznej bankowości globalnej