POKRYCIA DACHOWE http://www.domyetn.pl/pokrycia%20dachowe.html

Dach i jego pokrycie mają istotny wpływ na trwałość budynku. Mają też ogromne znaczenie w kształtowaniu elewacji i estetyki całego domu. Wybór materiału pokryciowego oraz konstrukcja dachu są ze sobą ściśle powiązane. Materiały posiadają różne cechy techniczne wpływające na zakres stosowania i zakres nachylenia połaci dachowej. Ciężar pokrycia determinuje konstrukcję więźby, jej nośność, przekroje elementów itd. Dlatego wybór rodzaju materiału pokryciowego powinien zostać dokonany wraz z architektem na etapie projektowania domu. W przypadku nowego budynku inwestor ma do wyboru ogromną ilość rozwiązań i materiałów. Natomiast przeprowadzając remont lub wymianę starego pokrycia bez dodatkowej wymiany lub wzmocnienia więźby dachowej, należy użyć materiał dostosowany do istniejącej konstrukcji.

Rodzaj pokrycia dachowego jest zależny od:

nachylenia połaci dachu,
nośności konstrukcji więźby,
złożoności kształtu dachu,
względów estetycznych,
możliwości finansowych.

Pokrycie dachowe stanowi zewnętrzny element składowy połaci dachowej. Spełnia istotną rolę ochrony przed takimi czynnikami atmosferycznymi jak deszcz, wiatr, promieniowanie słoneczne. Pokrycie ułożone jest na konstrukcji dachu za pośrednictwem podłoża, czyli elementów zapewniających możliwość właściwego i trwałego zamocowania do konstrukcji. Podłoże spełnia też często rolę dodatkowej izolacji przeciwwodnej, wiatrowej a także zapewnia warunki właściwej wentylacji dachu. Do pokryć dachowych stosuje się materiały o różnym ciężarze. Materiały lekkie takie jak np. płyty bitumiczne, papy, blachy dachówkowe, dachówki bitumiczne ważą ok. 4-12 kg/m2. Materiały ciężkie takie jak np. dachówki ceramiczne i cementowe ważą ok. 40-80 kg/m2. Ta duża różnica w ciężarze różnych pokryć ma istotny wpływ na zastosowaną konstrukcję dachową. Innym istotnym parametrem pokrycia jest nachylenie połaci dachowej. Nachylenie (spadek) dachu może być określony jako kąt zawarty pomiędzy połacią a poziomem, lub jako stosunek wysokości połaci do jej podstawy wyrażony w ułamku dziesiętnym lub częściej w postaci procentowej. Każdy materiał pokryciowy posiada charakterystyczny dla siebie zakres nachylenia połaci. Koszty zastosowania określonego pokrycia zależą nie tylko od ceny samego materiału dekarskiego ale również od konstrukcji więźby, elementów wstępnego krycia (niezbędnych do ułożenia tego materiału), elementów uzupełniających (wentylacyjnych, kalenicowych, krawędziowych, koszowych), akcesoriów montażowych, obróbek blacharskich (elementy okapowe, kominowe, murki ogniowe) a także robocizny. Koszty robocizny zależą w dużym stopniu od skomplikowania płaszczyzn dachu, obecności lukarn, wieżyczek, kominów i innych tego typu elementów wymagających wykonania starannych obróbek i dodatkowych izolacji.

PODSTAWOWE RODZAJE POKRYĆ DACHOWYCH

DACHÓWKI CERAMICZNE- stosowane od niepamiętnych czasów należą do najchętniej używanego typu pokrycia. Są trwałe, estetyczne, niepalne, odporne na wpływy termiczne. Tak jak wszystkie pokrycia składające się z elementów drobnowymiarowych nadają się do krycia dachów nawet o bardzo skomplikowanych kształtach. Podczas układania niewiele jest odpadów. Pokrycie daje się łatwo naprawiać poprzez wymianę pojedynczych elementów. Należą do pokryć typu ciężkiego, dlatego wymagają więźby o grubszych elementach konstrukcyjnych. Układane są na podkładzie z łat drewnianych mocowanych prostopadle do krokwi. Łaty o przekroju najczęściej 38x50 mm, zabezpieczone odpowiednimi preparatami przed korozją biologiczną, powinny być przybijane jednym gwoździem do każdej krokwi. Dachówki ceramiczne są produkowane z gliny. Po przerobieniu surowca i dodaniu składników uszlachetniających z otrzymanej masy formuje się dachówki. Następny etap to suszenie w suszarni i wypalanie w piecu w temperaturze ok. 10000C. Niektóre typy dachówek są barwione w masie, inne są barwione powierzchniowo a także mogą być glazurowane (szkliwione). Produkowane są w wielu różnych kolorach, od naturalnego ceglasto-czerwonego, brązowego, po szare, grafitowe, zielone i niebieskie. Oprócz dachówek producenci oferują elementy uzupełniające takie jak: gąsiory, dachówki wentylacyjne, dachówki boczne, elementy koszowe i inne. W ofercie handlowej znaleźć można wiele typów dachówek. Od dawna stosowane są karpiówki układane pojedynczo lub podwójnie 'w koronkę' i dachówki klasztorne. Najczęściej spotykamy je na obiektach zabytkowych. Ze względu da duży ciężar i małą szczelność obecnie są rzadko stosowane. Częściej stosowane są dachówki esówki (holenderki) i dachówki zakładkowe. Posiadają większą szczelność i stanowią lżejsze pokrycie. Układanie pokrycia rozpoczyna się po wykonaniu wszystkich obróbek blacharskich, wyprowadzeniu wszystkich elementów ponad połacie dachu oraz otynkowaniu kominów. Układanie rozpoczyna się zawsze od okapu. Dachówki zawieszane są na łatach przy pomocy specjalnie wyprofilowanego zaczepu. Układane są bez użycia zaprawy. Zachodzące na siebie fragmenty poszczególnych dachówek zapewniają szczelność pokrycia. Fragmenty te mogą być płaskie (karpiówka) lub posiadać specjalnie wyprofilowane zamki (esówka, zakładkowa). Do mocowanie niektórych typów dachówek stosuje się gwoździe lub drut. Podkład pod dachówki ceramiczne to najczęściej deskowanie, papa, kontrłaty (wzdłuż krokwi) i łaty. Innym nowocześniejszym rozwiązaniem jest zamiast pełnego deskowania i papy, układana wprost na krokwiach folia wstępnego krycia (zbrojona, paro przepuszczalna), kontrłaty i łaty lub tylko łaty.

DACHÓWKI CEMENTOWE- przypominają wyglądem dachówki ceramiczne. Stosowane już od ponad 150 lat posiadają różne wzory i kolory. Należą do pokrycia ciężkiego. Produkowane są z piasku, cementu i wody. Nowoczesna technologia produkcji zapewnia wysoką ich jakość i trwałość. Najczęściej można spotkać dachówki esówki i zakładkowe. Ich waga ok. 35-50 kg/m2. Dachówki cementowe barwione są w masie i najczęściej dodatkowo powierzchniowo. Podkład pod dachówki cementowe stosowany jest taki sam jak pod dachówki ceramiczne. Nachylenie dachu 22-600, a przy stosowaniu dodatkowego uszczelnienia nawet od 100. Mocując każdą dachówkę można je układać nawet na powierzchniach pionowych. Producenci oferują dodatkowe elementy uzupełniające podobnie jak w przypadku dachówek ceramicznych.

DACHÓWKI BITUMICZNE- należą do pokryć lekkich. Stosowane od około 50 lat przypominają z daleka dachówki tradycyjne. Mają budowę warstwową, składają się z osnowy (włókniny szklanej lub celulozowej) pokrytej obustronnie masą asfaltową i posypką mineralną. Wierzchnia warstwa to posypka gruboziarnista z minerałów o różnych naturalnych barwach. Zapewnia to trwałość i niezmienność barw. Podkładem na ogół jest deskowanie pełne lub sklejka, w przypadku małego nachylenia połaci, pokryte papą podkładową. Dzięki lekkości (8-15 kg/m2) można stosować oszczędniejsze konstrukcje dachowe. Układanie jest proste, nie wymaga specjalistycznego sprzętu, kolejne pasy materiału pokryciowego są przybijane do podłoża gwoździami lub specjalnymi zszywkami. Charakteryzują się ogromną łatwością krycia dachów o nieraz bardzo skomplikowanych kształtach i zróżnicowanym nachyleniu (12-900). Dzięki małym wymiarom pojedynczych elementów mają dużą odporność na odkształcenia pod wpływem zmian temperatury i pracy podłoża. Jest to jeden z tańszych rodzajów pokrycia, a jego trwałość osiąga nawet 40 lat. Niektóre typy dachówek mają od spodu warstwę bitumiczną przyklejającą się (wulkanizującą), pod wpływem ciepła słonecznego, do dolnego elementu, przez co następuje dodatkowe doszczelnienie pokrycia. Na rynku dostępne są dachówki bitumiczne o różnych kształtach (różne wycięcia) i kolorach (różnobarwne posypki). W tym rodzaju pokrycia niewiele się spotyka elementów dodatkowych, ponieważ z elementów podstawowych można wykonać również obróbki kalenic, naroży, koszy i inne. Dachówki bitumiczne są materiałem nowoczesnym, odpornym na wodę i ogień, niewrażliwe na wysoką temperaturę, mają wysoką wytrzymałość na rozciąganie.

POKRYCIA BLASZANE- dawniej używano blachę płaską: miedzianą, cynkową, ołowianą. Później również blachę mosiężną, stalową ocynkowaną. Współcześnie używane są również blachy profilowane z rdzeniem stalowym lub aluminiowym powleczone kilkoma warstwami ochronnymi. Blachy profilowane (dachówkowe, faliste, fałdowe) w przeciwieństwie do blach płaskich nie wymagają podkładu pełnego z desek, wystarczą łaty drewniane lub stalowe. Blacha ze względu na swoją lekkość nadaje się do renowacji starych dachów. Podobnie jak inne lekkie pokrycia wpływa korzystnie na koszty więźby dachowej. Aby zabezpieczyć blachę (stalową, aluminiową) przed korozją i różnymi wpływami atmosferycznymi jej zewnętrzną warstwę pokrywa się żywicą akrylową, poliestrem, plastizolem lub puralem. W rejonach o wysokiej wilgotności i dużej ilości opadów najlepiej stosować pokrycia z rdzeniem aluminiowym. Blacha miedziana- jest odporna na korozję i bardzo trwała. Jej trwałość szacuje się na 100-300 lat. Pod wpływem związków siarki zawartych w powietrzu nabiera charakterystycznej zielonkawej patyny. Jej jedyną wadą jest wysoka cena. Stosowana jest tradycyjnie w postaci płaskiej, nie profilowanej. Blacha cynkowa- trwałość ok. 50 lat (z dodatkiem tytanu ok. 100 lat). Stosowana w postaci płaskiej. Blacha aluminiowa- zabezpieczana powłoką poliestrową przed działaniem promieni UV. Trwałość ponad 50 lat. Dostępna zarówno w postaci płaskiej jak i profilowanej (dachówkowej, fałdowej), a także w zróżnicowanych kolorach. Blacha stalowa ocynkowana- jest najczęściej stosowana ze względu na korzystną cenę. Oprócz obustronnego ocynkowania chroniona jest też dodatkowymi warstwami ochronnymi. Trwałość 30-50 lat. Stosuje się w postaci płaskich arkuszy oraz jako blachę dachówkową lub trapezową. Blacha stalowa pokryta alucynkiem- czyli cienką warstwą stopu zawierającego 55% aluminium, 43,4% cynku i 1,6% krzemu. Aluminium stanowi ochronę przed korozją oraz działaniem kwasów i zasad. Cynk uniemożliwia korozję w miejscach zarysowań i cięcia blachy. Natomiast krzem nadaje powłoce ochronnej odpowiednią twardość. Dodatkowo pokrywa się blachę lakierem poliestrowym nadając jej różne kolory. Takie pokrycie posiada wielokrotnie większą trwałość od zwykłej blachy ocynkowanej. Blacha z posypką ceramiczną- przypomina wyglądem dachówkę ceramiczną. Posiada rdzeń stalowy pokryty galwanicznie stopem aluminiowo-cynkowym, oraz warstwą epoksydową. Zewnętrzna strona posiada ponadto warstwę akrylu oraz żywicy z drobnoziarnistym kruszywem mineralnym pokrytym żywicą akrylową. Od spodu blacha zabezpieczona jest powłoką poliestrową. Blachy z posypką imitują dachówkę, łupek kamienny lub gont.

PŁYTOWE ELEMENTY WIELKOWYMIAROWE- należą do pokryć lekkich, łatwych do ułożenia oraz dosyć tanich. Stosowane są do krycia nieskomplikowanych połaci dachowych o mniejszym nachyleniu oraz budynków przemysłowych, rzemieślniczych, wiat i innych prostych zadaszeń. Bitumiczne płyty dachowe- profilowane w kształcie falistym. Posiadają osnowę z włókna celulozowego nasyconego materiałem bitumicznym. Barwione są na różne kolory. Płyty włóknisto-cementowe- płaskie oraz profilowane w kształcie falistym. Podkład z włókien celulozowo- polipropylenowych nasycany cementem i wypełniaczami mineralnymi. Barwione w masie lub powierzchniowo. Płyty z tworzyw sztucznych- płaskie, profilowane oraz strukturalne. Wykonane z materiałów przepuszczających promieniowanie słoneczne takich jak: poliwęglan (komorowe i gładkie), polimetakrylan (gładki i ornamentowy), polistyren, i inne. Zastosowanie jako doświetlające elementy pokrycia dachowego.

PAPY I FOLIE- stosowane głównie do krycia dachów płaskich i o małym spadku. Podkładem może być gładź cementowa, deski, wełna mineralna, styropian. Układane są w jednej lub dwóch warstwach, mocowane metodą termozgrzewalną lub mechanicznie. Dzięki dużej szczelności można kryć dachy o nachyleniu od 00. Papy- posiadają podkład z tektury, włókniny szklanej lub tkaniny poliestrowej. Nasycane są masą bitumiczną i wykańczane posypką mineralną w różnych kolorach. Folie- produkowane z PVC na welonie z siatki poliestrowej lub włóknie szklanym. Do krycia dachów płaskich o lekkiej konstrukcji oraz do renowacji starych pokryć bitumicznych.

POKRYCIA BEZSPOINOWE- można układać na każdym dachu, niezależnie od jego kształtu a także naprawiać i konserwować istniejące pokrycia dachowe. Gotowe masy po ułożeniu są bardzo szczelne, tworzą powłokę elastyczną, bez żadnych połączeń. Trwałość szacowana jest na ponad 15 lat. Pokrycia bezspoinowe najlepiej nadają się na dachy płaskie. Większość mas wzmacnia się wkładkami zbrojącymi i wykańcza posypką mineralną. Masy asfaltowo-kauczukowe- mają postać ciekłą, po rozprowadzeniu wysychają na powietrzu. Można je układać na betonie, papie asfaltowej, drewnie, blasze itd. Niektóre odmiany można układać na wełnie mineralnej, styropianie i piance poliuretanowej. Zwykle stosuje się wkładki zbrojące i wykańcza posypką mineralną. Wkładki te to najczęściej maty z włókien szklanych, poliamidu, poliestru lub polipropylenu. Posypkę mineralną rozsypuje się ręcznie na wierzchniej, jeszcze nie wyschniętej, warstwie masy. Stosuje się w tym celu najczęściej drobnoziarnisty łupek w różnych kolorach, taki sam jak w dachówkach bitumicznych. Masy poliuretanowe- przygotowywane w specjalnych agregatach i natryskiwane na połacie dachowe tworzą dodatkowo izolację termiczną. Rozprowadzoną masę poliuretanową pokrywa się farbą chroniącą przed promieniami UV lub układa na niej warstwę żwiru. Pokrycie to można wykonać na niemal każdym podłożu.

INNE RZADZIEJ STOSOWANE POKRYCIA

Gonty drewniane- z drewna sosnowego, świerkowego lub jodłowego. Mogą być cięte lub łupane. Cięte dodatkowo posiadają pióro i wpust co zapewnia większą szczelność. Można układać je na każdym nawet bardzo skomplikowanym dachu.

Wióry drewniane- płaty strugane z drewna osikowego. Mają mało sęków, są odporne na działanie korników.

Łupek naturalny- jest to skała osadowa o strukturze warstwowej składająca się głównie z minerału- miki. Skałę pociętą na bloki rozwarstwia się na płytki o gr. ok. 5 mm. Można go układać na dachach o skomplikowanych kształtach, jest niepalny, trwały i odporny na wpływy atmosferyczne. Płytki z łupka dostarczane są w różnych kształtach: prostokątne, łukowe, łuskowe, ortogonalne, mają zabarwienie grafitowe, zielone lub bladobordowe.

Strzecha- wykonywana jest z materiałów naturalnych (trzcina, słoma) lub trudno palnych tworzyw sztucznych. Dach kryty strzechą jest bardzo ciepły i szczelny. Pokrycie strzechą naturalną jest dosyć ciężkie (ok. 70 kg/m2), wymaga więc odpowiednio przygotowanej więźby. Strzecha z tworzywa sztucznego jest lżejsza (ok. 10 kg/m2).

'Zielony dach'- pokrywa trawiasta stosowana przy małym pochyleniu dachu. Pokrycie bardzo ciężkie wymagające złożonej izolacji przeciwwodnej oraz mocnego podłoża, najlepiej betonowego.

NAJWIĘKSZE, NAJMNIEJSZE ORAZ ZALECANE POCHYLENIE POŁACI DACHOWYCH (wg PN-89/B-02361 Pochylenie połaci dachowych):

Papa asfaltowa potrójnie na betonie lub deskowaniu najmniejsze 3st(5%), największe 17st(30%), zalecane 3st(5%)- 11st(20%)

Papa asfaltowa podwójnie na betonie lub deskowaniu najmniejsze 11st(20%), największe 31st(60%), zalecane 11st(20%)- 22st(40%)

Blacha stalowa i aluminiowa fałdowa bez styku i ze stykiem poprzecznym najmniejsze 3st(5%), zalecane od 11st(20%)

Blacha stalowa ocynkowana najmniejsze 11st(20%), zalecane od 17st(30%)

Ceramiczna dachówka karpiówka pojedynczo najmniejsze 39st(80%), największe 50st(120%), zalecane 39st(80%)-45st(100%)

Ceramiczna dachówka karpiówka podwójnie w łuskę najmniejsze 31st(60%), największe 50st(120%), zalecane 35st(70%)-50st(120%)

Ceramiczna dachówka holenderka najmniejsze 11st(20%), największe 50st(120%), zalecane 39st(80%)-47st(110%)

Ceramiczna dachówka zakładkowa najmniejsze 31st(60%), największe 45st(100%), zalecane 35st(70%)-42st(90%)

Ceramiczna dachówka marsylka najmniejsze 31st(60%), największe 45st(100%), zalecane 35st(70%)-42st(90%)

http://www.sciaga.pl/tekst/34978-35-pokrycia_dachowe_bitumiczne

Bitumiczne pokrycia dachowe za względu na swoje właściwości i możliwości zastosowania są popularnymi materiałami budowlanymi. Ich trwałość szacuje się nawet na kilkadziesiąt lat. Nie sprawiają także trudności podczas układania dachów o bardzo wyszukanych kształtach. W przeciwieństwie do swojej poprzedniczki – dobrze wszystkim znanej szarej papy – są ładne i wytrzymałe.

Wspólną cechą, od której wzięła się nazwa omawianych materiałów jest użycie do produkcji wodoszczelnej masy asfaltowej czyli bitumu. Do grupy pokryć bitumicznych zaliczamy:

• papy,

• dachówki bitumiczne (gonty bitumiczne),

• bitumiczne płyty faliste,

• pokrycia bez spoinowe czyli powłoki bitumiczne,

Papy służą jako warstwy wierzchnie pokryć dachowych różnych obiektów, choć za względów estetycznych są coraz rzadziej używane w budynkach mieszkalnych. Dachówki bitumiczne znajdują zastosowanie przede wszystkim na dachach domów jednorodzinnych. Bitumiczne płyty faliste służą jako pokrycie dachów budynków mieszkalnych, hal przemysłowych, obiektów sportowych i rolniczych. Wykorzystuje się je tez do renowacji dachów. Z bitumicznych płyt falistych wykonuje się również elewacje. Pokrycia bez spoinowe wykorzystywane są najczęściej w budynkach użyteczności publicznej. Podstawową zaletą pokryć bitumicznych jest niewielka masa.

Przeciętna masa pokryć bitumicznych:

Nazwa materiału Masa kg/m2

papa asfaltowa 3 – 7

dachówka bitumiczna 7 – 16

bitumiczna płyta falista 3 – 3,5

bez spoinowa powłoka 3 – 7

Pokrycia bitumiczne znajdują zastosowania na dachach o każdym kącie nachylenia i zróżnicowanym kształcie. Układanie nie wymaga specjalnego sprzętu. Odpowiednio przygotowanie podłoże, zapewniona wentylacja i układanie według zaleceń producenta, pozwolą na długą eksploatację bez konieczności konserwacji.

Masy asfaltowe nasączające pokrycie powodują, że materiał jest szczelny, odporny na starzenie się oraz działanie niskich i wysokich temperatur oraz promieni UV. W zależności od rodzaju użytego bitumu, pokrycie jest mniej lub bardziej trwałe.

Typy mas asfaltowych:

• bitum modyfikowany polimerami, którego przekształcenie polega na dodaniu do asfaltu polimeru określonego skrótem APP lub SBS. Modyfikowany asfalt ma wysoką odporność na starzenie, działanie wysokich i niskich temperatur oraz związków chemicznych. Jest mało wrażliwy na działanie promieni UV, wytrzymały na odkształcenia, jest elastyczny i łatwo się układa;

• bitum modyfikowany mineralnie jest przekształcony przez dodanie do asfaltu mączki chlorytowo - serycytowej, która poprawia odporność na starzenie i działanie promieni UV;

• bitum oksydowany (oksydacyjny, dmuchany) czyli utleniany, bitum jest poddawany nadmuchowi sprężonego gorącego powietrza lub pary wodnej. Dzięki temu ma wysokie parametry temperatury mięknienia i łamliwości. Utlenianie asfaltu przeciwdziała kruszeniu się powłoki. Asfalt oksydowany ma jednak odporność w mniejszym przedziale temperatury niż modyfikowany.

Papą można szybko, łatwo i skutecznie pokryć dach. Stosuje się je od ponad 200lat. Jest to materiał lekki, tani i sprawdzony w pracach dekarskich. Odporny jest na działanie słońca, śniegu, deszczu, wiatru i mrozu. Pokrycia z papy mogą służyć nawet przez 40lat.

Na naszym rynku dostępne są papy tradycyjne oraz tak zwanej nowej generacji – termozgrzewalne. Papy tradycyjne mają małą zawartość modyfikowanej masy asfaltowej. Wykonane są głównie na osnowie z tektury o małej wytrzymałości na rozciąganie i niewielkim wydłużeniu. Chociaż są na welonie szklanym. Papy tradycyjne izolacyjne to tektura obustronnie, wielokrotnie zaizolowana masą asfaltową. Służy oczywiście do izolacji budynków, na przykład ław fundamentowych i piwnic.

Papy podkładowe i nawierzchniowe składają się jeszcze z posypki na stronie wierzchniej.

Papy termozgrzewalne stosowane są dzisiaj powszechnie, ich struktura jest podobna do budowy tradycyjnych pap układanych na lepik. Mają jednak bardziej skomplikowana technologię produkcji. Wytwarzane są na bazie asfaltów oksydowanych lub modyfikowanych polimerami. Poprawiają one właściwości mechaniczne i fizyczne, takie jak giętkość i wytrzymałość na rozerwania, odporność na wysokie temperatury, starzenie, a także zmniejszają przesiąkliwość i nasiąkliwość. Mają także lepszą osnowę, są więc trwalsze, bardziej elastyczne i odporne na przebicie niż papy tradycyjne. Wierzch papy pokryty jest posypką, a warstwa spodnia wykonana jest najczęściej z folii antyadhezyjnej zabezpieczającej zwiniętą papę przed sklejeniem. Cechą charakterystyczną wszystkich pap jest gramatura (numer), która określa w gramach ciężar użytej osnowy na 1m2 papy. Im wyższa jest gramatura papy, tym jest ona lepsza, ponieważ jest szczelniejsza.

Dostępne są także papy samoprzylepne, zaliczane są do pap nowej generacji. Przyklejane są do podłoża pod wpływem nagrzewania słonecznego. Dzięki nim można łatwo i szybko wykonać pokrycie, co znacznie obniża koszty wykonawstwa.

Osnowa jest to warstwa nośna pokrycia i decyduje o jego właściwościach. Zespolona z materiałem bitumicznym, zapobiega zmianom kształtu pokrycia pod wpływem temperatury i wilgoci. Zapewnia także odporność mechaniczną, umożliwiającą długą eksploatację pokrycia, przeciwdziała rozerwaniu papy podczas układania, ruchów podłoża oraz przez chodzących ludzi. Osnowa może być nienasiąkliwa i odporna na butwienie.

Osnowa może być z tektury, welonu szklanego, tkaniny szklanej, tkaniny poliestrowej, tkaniny technicznej (wigoniowej lub wigoniowo – zieleńcowej), włókniny przeszywanej, folii, taśmy aluminiowej itp. Tektura wykorzystywana jest tylko w papach tradycyjnych, ze względu na łatwo palność. Szybko także wchłania wilgoć, czego skutkiem jest pęcznienie materiału, papa nie przylega do podłoża, jest nieszczelna, szybko się niszczy i jest mało estetyczna. Jeśli więc zdecydujemy się na papę tradycyjną, to lepiej wybrać tą na osnowie z welonu szklanego. Ulega ona mniejszym zniekształceniom pod wpływem wilgoci i różnic temperatur, jest bardziej elastyczna i łatwiejsza w układaniu, ma też dłuższą żywotność.

Bitum stanowi izolacje przeciwwilgociową – im grubsza warstwa, tym szczelniejsza papa. Na rynku uznanie zdobyły sobie zwłaszcza te papy termozgrzewalne, które w swoim składzie zawierają bitum modyfikowany APP i SBS. Modyfikacja bitumu polega na dodaniu do asfaltu odpowiedniego polimeru. Papy mogą mieć bitum modyfikowany jednostronnie (SBS, APP) lub obustronnie (APP/APP, SBS/SBS, SBS/APP).

Posypka jest bardzo ważna – chroni papę przed promieniowaniem słonecznym, wiatrem, deszczem, wahaniami temperatury i rozmiękczaniem. Decyduje też o estetyce pokrycia. W papach podkładowych posypka jest drobnoziarnista, nawierzchniowych – gruboziarnista. Najczęściej stosowane posypki to piasek kwarcowy, naturalny lub barwiony łupek i ceramizowany granulat bazaltowy. Mają różne kolory – standardowy to szary, zielony, czerwony, brązowy i czarny.

Układanie.

Papę należy ułożyć zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i w odpowiednich warunkach pogodowych. Najsłabszymi i najbardziej narażonymi miejscami na destrukcję są obróbki. Niedoróbki obróbek papowych są szczególnie zdradliwe; to właśnie przez nie wilgoć przenika do wnętrza dachu i czyni szkody. Papa do krycia dachów musi być jednolita, to znaczy bez dziur, załamań, rozerwań, nie może się rwać ani być łączona z kilku części. Podczas rozwarstwowienia musi mieć jednolite ciemnobrunatne zabarwienie. Jeżeli na rolce jest więcej niż 3 naderwania dłuższe niż 30cm, to nadaje się ona tylko na pokrycia odcinkami.

Do niedawna papy przyklejano lepikiem lub klejem. Obecnie rozpowszechnione i najliczniejsze, papy termozgrzewalne przykleja się palnikami gazowymi na gaz propan – butan lub agregatami wytwarzającymi gorące powietrze. Zasada układania jest taka sama. Polega na podgrzaniu spodniej warstwy – rozgrzany bitum mocuje się do podłoża. Są dwa sposoby układania: można cała szerokość rolki podgrzać i przytwierdzić do podłoża lub 1/3 szerokości pozostawić do ułożenia następnego pasa i dopiero zgrzać. Papy mają pas szerokości 8 – 10cm, tzw. Zakład pod następny pas papy. Zaleca się zgrzewanie pasów minimum 8cm na długości i 10cm na zakończeniu rolek. Dla bezpieczeństwa i zapewnienia szczelności pokrycia styki podłużne sąsiadujących arkuszy należy przesunąć względem siebie o co najmniej 50cm. Czas podgrzewania nie może być zbyt długi, ponieważ może nastąpić nadmierne wtopienie asfaltu na zgrzewie.

Aby pokryci było trwałe należy:

• wybierać papy dobrej jakości – decydują o tym wszystkie składniki dopuszczone do stosowania i przechowywania w odpowiednich warunkach (rolki papy muszą być przechowywane w pozycji pionowej);

• prawidłowo zaprojektować warstwy izolacyjne, solidnie je ułożyć oraz wykonać wszystkie roboty murarskie, tynkarskie i blacharskie – nawet najlepszy materiał od tego nie zwalnia;

• papę układać w dni suche w temperaturze wyższej niż +5C (chociaż niektóre można układać w niższej);

• przygotować podłoże (ewentualnie naprawić)- powinno być suche, czyste, równe, bez wgłębień, zgrubień, wystających ostrych przedmiotów oraz zagruntowane .

Dach spadzisty pokryty dachówkami bitumicznymi (gontem) może być wykonany z materiałów wyprodukowanych przez różnych producentów, można też, podobnie jak w przypadku pokryć ceramicznych i cementowych, skorzystać z rozwiązania systemowego. Producentem takich rozwiązań jest między innymi niemiecka firma Vedag.

Vedag działa na rynku pokryć dachowych od ponad 150 lat. Produkuje papy podkładowe, papy wierzchniego krycia, dachówki bitumiczne, kleje i uszczelniacze oraz tzw. dachy zielone, czyli wielowarstwowe pokrycia dachowe, na których można uprawiać rośliny. Poniżej przedstawiamy przykłady produktów,

wchodzących w skład systemu opracowanego przez Vedag dla dachów spadzistych.

Gonty bitumiczne Vedaform. Można je układać na dachach spadzistych o najbardziej skomplikowanych formach. Gonty montuje się łatwo i szybko (nawet na kalenicach i w narożach dachu), w technologii samoprzylepnej, na pełnym deskowaniu. Trwałość gontów i ułożenie w systemie podwójnego krycia zapewniają doskonałą ochronę przed wiatrem i czynnikami atmosferycznymi. Dodatkową zaletą dachówek jest ich niewielki ciężar, co znacznie obniża koszty budowy więźby dachowej oraz koszty transportu. Dachówki są estetyczne, dostępne w różnych kształtach (prostokąt, karpiówka i trójkąt) i kolorach, mają długi okres użytkowania.

Dachówki bitumiczne Preolit. Dachówki bitumiczne na włókninie szklanej są produkowane w Saksonii od 50lat. Ten sposób krycia dachów przeżywa dziś prawdziwy renesans. Wykorzystywany jest przy renowacji zabytków, wykończeniu obiektów specjalnych oraz nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym i użytkowym. Jednym z produktów tego typu są dachówki Preolit firmy Bituwell. Dachówki (gonty) Preolit nadają się do zastosowania na każdym typie obiektu (są uznawane za tzw. twarde zadaszenie), a jedynym warunkiem jest nachylenie dachu pod kątem od 15 do 85. Układa się je na pełnym deskowaniu, konstrukcja dachu musi być przewietrzana, odpowietrzana i pokryta izolacją cieplną, co gwarantuje oszczędność energii i komfort użytkowania o każdej porze roku.

Struktura.

Górna powierzchnia posypana naturalnym łupkiem dla ochrony przed promieniowaniem UV, jest neutralna lub kolorowana ceramicznie dla utrwalenia barwy i mocno zakotwiona w nieszkodliwym dla zdrowia bitumie.

Wysoką odporność na rozciąganie zapewnia dwukrotne, pełna nasycenie wkładki z włókniny szklanej. Profesjonalna folia - ochronna na spodniej stronie zapobiega sklejaniu się gontów podczas transportu i składowania, a także umożliwia precyzyjne naklejanie pokrycia na dachu.

Są produkowane w 3 kształtach i 5 kolorach. Dachówki układa się na pełnym deskowaniu i mocuje gwoździami (papiakami). Zgodnie z zaleceniem producenta odpowiednim podkładem pod dachówki bitumiczne są papy podkładowe (talkowane), na osnowie

Włókna szklanego.

Dane techniczne.

Dachówka jest sprzedawana w formie pasów o długości 1 metra. W tabeli – niektóre dane techniczne takiego pasa w każdym z trzech wzorów.

KSZTAŁT TRÓJKĄ ŁUSKA PROSTOKĄT

WYMIARY 29cm x 1metr 33,6cm x 1metr 33,6cm x 1metr

MASA Ok. 11kg Ok. 12kg Ok. 12kg

GRUBOŚĆ Ok. 3,5mm Ok. 3,5mm Ok. 3,5mm

POWIERZCHNIA 9pasów na 1m² 7pasów na 1m² 7pasów na 1m²

Fiński gont firmy Lamminkainen spośród innych dachówek dostępnych na polskim rynku wyróżnia szeroka warstwa bitumu samoklejącego na spodniej stronie płatu, dzięki której pokrycie jest trwale zamocowane na dachu. Nadają się do krycia dachów budynków mieszkalnych, domów letniskowych, obiektów przemysłowych i gospodarczych.

Wierzchnią warstwę gontu pokrywa posypka mineralna zapewniająca ochronę przed negatywnym oddziaływaniem czynników atmosferycznych. Jest produkowany w trzech wzorach: fali, jednobarwnego oraz cieniowanego plastra miodu. Warunkiem zastosowania gontu jest spadek dachu powyżej 12. Produkt ma aprobaty techniczne oraz certyfikaty bezpieczeństwa ISO 9001 i 14001.

Właściwą wentylację dachu zapewniają szczeliny wentylacyjne

i odpowiednie akcesoria dachowe. Wywietrzniki dachowe firmy Bituwell wspomagają wentylację na dachach pokrytych dachów-kami bitumicznymi.

Wywietrzniki Bituwell są dopasowane kształtem i kolorem do gontów bitumicznych. Wykonane są polistyrenu (HIPS), odpornego na uderzenia, promieniowanie UV oraz wysokie i niskie temperatury. Wywietrzniki są tak zbudowane, że nie przedostaje się przez nie woda, kurz i insekty.

Materiały pomocnicze: specjalny klej Bituwell - składa się z masy do uszczelniania fug i masy klejącej. Klej nakłada się jako plamę wielkości opuszka palca i krótko dociska na dolnej stronie gontu w miejscu luźnych form języczka oraz tłocznika. Precyzyjne naklejenie można uzyskać również przez ostrożne nadtopienie dolnej strony gontu za pomocą palnika.

Wywietrzniki kalenicowe typ G 32 oraz G 34 - łączą funkcje kalenicy i wywietrznika w jednym elemencie. Jest wykonany z polistyrenu a płyta kalenicy ze stali ocynkowanej. Przekrój wentylacyjny równa się 100cm² na każdą stronę, pokrycie boczne 45mm. G 32 nadaje się do dachów o pochyleniu 15 - 35, G 34 do dachów o pochyleniu 36 - 60.

Wywietrznik rurowy typ G 20/45 - jest to wywietrznik z kominkiem o prostokątnych bokach i zdejmowaną osłonką przeciwdeszczową. Wysokość kominka od połaci dachowej 30cm.

Wywietrzniki płaskie: typ G 1 o małym, dolnym systemie odpowietrzania, powierzchnia przekroju wentylacyjnego 44 cm2. Typ G 5, wywietrznik powierzchniowy o dużym, bocznym, obustronnym systemie odpowietrzania (dymnik z bocznymi wlotami powietrza), powierzchnia przekroju wentylacyjnego 200 cm².

Kilka lat temu wśród nowych pokryć dachowych pojawiły się na rynku bitumiczne płyty faliste. Ich zaletą jest lekkość, szczelność oraz odporność na pleśń i grzyby.

Faliste płyty bitumiczne należą do pokryć bardzo lekkich (metr kwadratowy pokrycia waży około 3,5kg). Służą jako materiał wykończeniowy dachów oraz okładziny elewacyjne w obiektach budowlanych wszelkiego typu (garaży, domów jednorodzinnych, obiektów przemysłowych). Produkuje się je z celulozowych lub organicznych włókien nasyconych bitumem. Następnie w wysokiej temperaturze prasuje się pod wysokim ciśnieniem i tnie na odcinki, które mają przeważnie 10 fal i długość 2 metrów, a szerokość od 0,95m do 1,25m. Są całkowicie szczelne. Po 24 godzinach całkowitego zanurzenia w wodzie nasiąkają w 2-6 %. Są także odporne na działanie grzybów i agresywnych związków chemicznych pochodzących z zanieczyszczonego środowiska. Nie gniją, nie utleniają się i nie kruszą. Są sprężyste i elastyczne. Tłumią dźwięk uderzających kropel deszczu.

Można je układać na dachach płaskich, spadzistych oraz łukowych. Minimalny spadek połaci dachowej wynosi 5. Pokrycie płytami bitumicznymi dachu o spadku 5-0 wymaga pełnego deskowania. Przy spadku powyżej 15 płyty bitumiczne można układać na ruszcie z łat i kontr łat. Na dachach łukowych promień krzywizny dachu musi wynosić minimum 5 metrów.

Faliste płyty bitumiczne sprawdzają się przy remontach starych dachów krytych papą, płytami cementowo-azbestowymi i blachą. Nie trzeba przy tym zdejmować starego pokrycia. Ze względu na mały ciężar płyty bitumiczne nie stanowią dużego obciążenia konstrukcji starego dachu. Montując je na starym pokryciu, uzyskuje się podwójną warstwę pokrycia dachowego, która jest izolacją termiczną i stanowi wentylację dachu.

Ze względu na niską cenę płyty są szczególnie przydatne przy renowacji dachów pokrytych starą papą, jeśli nie jest zniszczona przez wilgoć. Koszt remontu z użyciem nowej warstwy papy byłby wyższy. Należałoby zerwać starą papę i zastosować podwójne krycie przy użyciu papy podkładowej i papy wierzchniej. Tu, jedyne, co trzeba zrobić przed montażem, to oczyścić dach. Płyty można także stosować jako podłoże pod pochówki ceramiczne lub cementowe. Montuje się je w zastępstwie pełnego

deskowania z papą. Dzięki temu, dachówki (które należą do pokryć mało szczelnych i wymagają dużego dachu o dużym kącie nachylenia) można ułożyć na dachu o spadku poniżej 12. Płyty pełnią tu rolę dodatkowego zabezpieczenia przed podciekaniem wody opadowej na spód dachówek. Pełnią też funkcję dodatkową izolatora cieplnego i akustycznego.

Zaletą płyt bitumicznych jest szybki i łatwy montaż, do którego potrzebne są jedynie młotek, ręczna piła lub pilarka tarczowa, sznurek i narzędzia da trasowania. Płyty mocuje się za pomocą gwoździ z łebkami polietylenowymi lub gwoździ z wodoszczelną podkładką i kapturkiem. Układa się je zaczynając od okapu, z zachowaniem zakładów odpowiednim do kąta pochylenia dachu. Od 5 - 10 zakład boczny powinien wynosić dwie fale, a wzdłużny 30cm. Przy większych pochyleniach płyty mogą z boku zachodzić na siebie jedna falą, a zakład wzdłużny powinien wynosić 15-20cm.

Bitumiczne płyty faliste Bituwell Hart-S są wytrzymałym, ekonomicznym materiałem budowlanym nadającym się na pokrycia dachów o kącie nachylenia od 7 do 85. Ze względu na duży format, niewielki ciężar, wysoką elastyczność, nieprzemakalność

i odporność na działanie związków chemicznych, płyta nadaje się do zastosowania na obiektach rolniczych i przemysłowych, w budownictwie indywidualnym jako pokrycie dachów domków ogrodowych i letniskowych, wiat, werand i garaży.

Materiałem macierzystym nośnym jest półfabrykat tekturowy, który nie zawiera substancji trujących i azbestu. Surowe płyty są nasycone bezpiecznym dla zdrowia bitumem Shell. Powłoki wykonuje się z żywicznych farb winylowo-akrylowych . Zgodnie z normą DIN 4102 bitumiczne płyty faliste są klasyfikowane do materiałów budowlanych B2 (normalnie zapalne) i zaliczane do miękkich pokryć dachowych. Płyta jest nieprzemakalna, odporna na niskie temperatury i jest dostępna w siedmiu kolorach.

Płyty nadają się do renowacji dachów. Dzięki niewielkiemu ciężarowi nie obciążają drewnianej konstrukcji dachu. Na starym pokryciu układa się kontr łaty, na nich mocuje się łaty poprzeczne i następnie płyty Hart-S, które mocuje za pomocą gwoździ samouszczelniających. Nie ma więc potrzeby rozbierania starego zadaszenia i usuwania odpadów; montaż jest szybki i prosty, a efektem "podwójnego dachu" jest lepsza izolacja cieplna i dźwiękowa. Uzupełnieniem pokrycia są akcesoria, dopasowane kształtem i kolorem do płyt: rurowe i płaskie wywietrzniki dachowe, kolorowe opierzenia i kalenice, uszczelki pod kalenice i świetliki. Jeżeli chcemy zastosować płyty jako dodatkową izolację termiczną to należy je montować na konstrukcji dachowej przed ułożeniem dachówki. Na płycie należy następnie zamocować kontr łaty i łaty położyć dachówkę ceramiczną lub cementową. Takie wykonanie dachu znacznie zwiększa jego szczelność, a dodatkowym walorem jest wentylacja dachu.

Wymiary płyty:

• długość: 200m,

• szerokość: 93cm (10 fal),

• grubość: ok. 3mm,

• ciężar: ok. 5,4kg,

Dach montowany w nowym systemie Onduline Tile - odpowiednie ułożenie pasów płyty, daje efekt porównywalny z dachówką ceramiczną lub cementową. Jest idealnym rozwiązaniem dla inwestorów, którzy nie mogą zastosować dachówki ceramicznej ze względu na jej ciężar i niedostatecznie mocną konstrukcję dachu. Produkt jest dostępny w trzech kolorach: czerwonym, brązowym i zielonym. Materiał, z którego go wykonano nie koroduje, nie łamie się, jest odporny na chemikalia i promieniowanie ultrafioletowe. Gwarancja: 15 lat.

Jednowarstwowe pokrycia dachowe.

KB-len jest materiałem będącym mieszanką kopolimeru etylenu i bitumów. Służy do zabezpieczenia budowli przed działaniem czynników atmosferycznych.

Jednowarstwowe pokrycie KB-len nadaje się jako:

• pokrycia dachowe na podłożach betonowych, drewnianych, płytach styropianowych, poliuretanowych, wełnie mineralnej,

• pokrycie dachów zielonych, tarasów,

• wodoszczelne wykładziny zbiorników.

Właściwości materiału:

• wodoszczelny,

• odporny na działanie czynników biologicznych, atmosferycznych i promieniowanie UV,

• odporny na rozrywanie,

• łatwy w obróbce,

• ekologiczny,

KB-len jest pakowany w rolkach długości 20m i szerokości 0,75m, 0,525m lub 0,35m. Jest produkowany w pięciu kolorach: czarnym, ceglasto - czerwonym, niebieskim, zielonym i beżowym.

Do montażu dachówek bitumicznych potrzebne są jedynie: młotek lub zszywacz, miarka, szczotka dekarska, poziomica, nóż lub nożyce dekarskie, listwa do docinania, szpachelka, klej albo kociołek do podgrzewania lepiku.

Układanie dachówek bitumicznych to ostatni etap prac na dachu. Najpierw należy odpowiednio przygotować podłoże, wykonać wentylację i ułożyć wstępne krycie.

Obecne na rynku systemy pokryć bitumicznych mają szeroką gamę dodatkowych elementów wykończeniowych - w kolorach i fakturach harmonizujących z resztą pokrycia - wśród nich: akcesoria montażowe, masy uszczelniające oraz kompletne systemy wentylacji dachu.

Przed ułożeniem pokrycia należy wykonać obróbki blacharskie połączeń dachu ze ścianami, nadbudówkami, wzdłuż naroży dachu oraz wokół komina. Obróbkę należy tak wykonać, aby woda w miejscu załamań swobodnie spływała nad połączeniami i nie zaciekała pod pokrycie. Obróbki wykonane z blachy stalowej dodatkowo trzeba zagruntować, aby można było do nich przykleić dachówki. Należy również zamontować deski okapowe i szczytowe oraz ułożyć papę podkładową. Mocuje się również rynny dachowe, kominki wentylacyjne i wywietrzniki wentylacyjne. Nie można zapomnieć również o zachowaniu przestrzeni wentylacyjnej między ocieplenie ma podłożem. Właściwie wykonana szczelina wentylacyjna zabezpiecza przed zawilgoceniem izolacji cieplnej

i utratą jej właściwości cieplnych. Aby szczelina mogła spełniać swoje funkcje musi mieć otwory wlotowe pod okapem i wylotowe w połaci, kalenicy lub w ścianach szczytowych. Dachówki bitumiczne układa się na wytrzymałym i sztywnym podłożu. Dobrym materiałem są deski, wodoodporne płyty wiórowe V-100 lub OSB lub sklejka wodoodporna. Powierzchnia poszycia musi być równa i sucha - wilgotność nie może przekroczyć 21%. Deski poszycia należy zaimpregnować środkiem grzybobójczym i ognioochronnym. Na dachu o połaci nachylonej pod kątem mniejszym niż 17 stopni, na całej powierzchni układa się papę podkładową (z zachowaniem 10cm zakładu). Gdy nachylenie jest większe niż 17 stopni wystarczy ułożyć pas papy o szerokości około 1m wzdłuż wszystkich krawędzi dachu. Podkład z papy jest niezbędny również w koszach.

Wierzchnia warstwa dachówek bitumicznych jest pokryta posypką mineralną. Dlatego należy kupować materiał tylko

z tej samej serii. Uniknie się w ten sposób łat na dachu w różnych odcieniach. Dobrze jest również przed ułożeniem pokrycia wymieszać gonty z kilku paczek. Wówczas różnice w kolorze są niewidoczne.

Niektóre dachówki bitumiczne są pokryte klejem lub mają paski kleju bitumicznego. Dzięki temu w wyniku nagrzewania przez słońce, po ułożeniu samoistnie się sklejają. Proces ten nazywa się wulkanizacją. W paczkach dachówki bitumiczne są zabezpieczone przed sklejeniem folią. Jeżeli spodnia część dachówek jest w całości pokryta klejem, folię należy zerwać. Natomiast w przypadku gontów, które mają klej tylko nałożony miejscowo na wierzchniej stronie, folię można pozostawić. Sposób ich montażu uzależniony jest od temperatury. Kiedy jest chłodno (poniżej 5 C), paski należy podgrzewać ręczną nagrzewnicą, ponieważ nie nagrzane słońcem mogą się nie skleić. Dachówki wymagające użycia kleju należy dodatkowo lepikiem lub specjalnym cementem do materiałów asfaltowych.

Na połaci i kalenicy dachówki bitumiczne można mocować zszywkami nierdzewnymi. Dachówki mocuje się do podłoża gwoździami papowymi ocynkowanymi 2,8 x 30mm lub specjalnymi zszywkami, w odległości 2cm nad nacięciami. Przy kącie nachylenia dachu około 50 stopni i wyżej należy zwiększyć ich liczbę. Dodatkowo na górnej części pasa należy przybić cztery gwoździe.

Na powierzchnię 1m² układa się od 6 do 9 pasów. Rzędy należy układać tak, aby były przesunięte o pół dachówki. Na połaci należy wyznaczyć poziome i pionowe linie pomocnicze. Układanie zaczyna się od okapu, przykrywa się pas okapowy. Sąsiednie pasy układa się na styk i mocuje. Kolejny rząd musi nachodzić na poprzedni tak aby przykrywał mocowania. Wokół kosza wykończonego blachą, pasy układ się tak, aby zachodziły na blachę. Zamiast blachy, możnawkoszuułożyćpapępodkładowąoszerokości1m.Pasydachówek zachodzące na kosz można układać na przemian lub docinać

z obu stron (kosz otwarty) albo z jednej strony. Wokół komina układa się jedną warstwę papy podkładowej, na którą nakłada się obróbkę blacharską. Kalenicę i grzbiety można wykończyć akcesoriami systemowymi sprzedawanymi razem z pokryciem. Elementy kalenicowe można również dociąć z pasów dachówek i wygiąć je do kształtu dachu. Podklejać lepikiem lub specjalnym cementem do materiałów asfaltowych. Na połaci i kalenicy dachówki bitumiczne można mocować zszywkami nierdzewnymi. Dachówki mocuje się do podłoża gwoździami papowymi ocynkowanymi 2,8 x 30mm lub specjalnymi zszywkami, w odległości 2cm nad nacięciami. Przy kącie nachylenia dachu około 50 stopni i wyżej należy zwiększyć ich liczbę. Dodatkowo na górnej części pasa należy przybić cztery gwoździe. Na powierzchnię 1m² układa się od 6 do 9 pasów. Rzędy należy układać tak, aby były przesunięte o pół dachówki. Na połaci należy wyznaczyć poziome i pionowe linie pomocnicze. Układanie zaczyna się od okapu, przykrywa się pas okapowy. Sąsiednie pasy układa się na styk i mocuje. Kolejny rząd musi nachodzić na poprzedni tak aby przykrywał mocowania. Wokół kosza wykończonego blachą, pasy układ się tak, aby zachodziły na blachę. Zamiast blachy, można w koszu ułożyć papę podkładową o szerokości 1m. Pasy dachówek zachodzące na kosz można układać na przemian lub docinać

z obu stron (kosz otwarty) albo z jednej strony. Wokół komina układa się jedną warstwę papy podkładowej, na którą nakłada się obróbkę blacharską. Kalenicę i grzbiety można wykończyć akcesoriami systemowymi sprzedawanymi razem z pokryciem. Elementy kalenicowe można również dociąć z pasów dachówek i wygiąć je do kształtu dachu.

Sposób montażu gontów powinien być dostosowany do wymogów konkretnego producenta, gdyż od jakości podłoża, staranności wykonania obróbek i samego pokrycia - odpowiednio wentylowanego - w dużej mierze zależy gwarancja jego trwałości. Pokrycia bitumiczne należy przechowywać w suchych pomieszczeniach, zabezpieczonych przed słońcem i wilgocią. W upalne dni dachówki powinny leżeć w zacienionych i chłodnych miejscach. Podłoże musi być twarde i równe. Materiały bitumiczne nie mogą leżeć bezpośrednio na gruncie.

Pokrycia z pap starego typu wymagają okresowej konserwacji. Polega ona na powlekaniu pokrycia odpowiednimi preparatami. Pierwsze zabiegi konserwujące należy wykonać po 2-3 latach eksploatacji, a później nie rzadziej, niż co 5 lat. Konserwacji nie wymagają natomiast pokrycia z pap nowej generacji (z asfaltów modyfikowanych, na trwałych osnowach). Producenci udzielają na te materiały oraz ułożenie 15-30 lat gwarancji. Nie znaczy to jednak, że nie trzeba dokonywać przeglądu takiego pokrycia i nie ulega ono uszkodzeniu.

Jeżeli w pokryciu są pęcherze powietrzne, należy je usunąć przez przecięcie na krzyż, odgięcie rogów papy, wysuszenie miejsc zawilgoconych, oczyszczenie spodu papy oraz podłoża ze starego lepiku. Na tak przygotowane miejsce przykleja się łatę wykonaną z dwóch warstw papy. Łata powinna być większa od zlikwidowanego pęcherza: warstwa dolna o 10cm, górna o 20cm. Załatać trzeba także dziury w pokryciu, zaś odklejone pasy papy należy, po starannym oczyszczeniu i wysuszeniu podłoża, dokleić lepikiem asfaltowym.

Gdy uszkodzenia to przede wszystkim miejscowa utrata posypki

i odsłonięcia osnowy, nie ma znacznych szczelin (pęknięć) ani pęcherzy, pokrycie odnawia się nanosząc bez spoinową powłokę z preparatów bitumicznych. Przed renowacją należy naprawić uszkodzenia, następnie pokryć powierzchnię roztworem gruntującym, który ma uzupełnić utratę lepiszcza, przywrócić elastyczność i zwiększyć przyczepności podłoża do nowej warstwy izolacji wodochronnej.

Jeśli zniszczenia są bardzo duże, wskazane jest wykonanie nowego pokrycia. Możemy albo wymienić stare na nowe, albo - nie usuwając starego - położyć na nim nowe z pap asfaltowych lub bitumicznych płyt falistych. Można też wykonać powłokę z tworzyw sztucznych. Mogą one być nakładane na stare pokrycie papowe w różny sposób. Szybkim rozwiązaniem jest natrysk pianki poliuretanowej. Uzyskane pokrycie jest lekkie (2 kg/m2), ma małą nasiąkliwość i dobrą izolacyjność termiczną. Na dachu można również ułożyć membranę EPDM (polimer etylenowo-propylenowy), w postaci wstępnie przyciętych, wykonanych na miarę arkuszy (długość 2m, szerokość 10 – 140cm, grubość 0,75 – 2mm) w standardowych rolkach. Na pokrycia dachowe zaleca się arkusze o grubości 1,2mm.

Do konserwacji i renowacji papowych pokryć dachowych stosuje się płynne i plastyczne wyroby bitumiczne. Po naniesieniu na podłoże tworzą ciągłą i jednolitą warstwę. Powłoki takie wykonuje się przy użyciu tradycyjnie stosowanych lepików asfaltowych z wypełniaczem lub bez wypełniaczy, oraz różnego rodzaju mas asfaltowych, nanoszonych w temperaturze 180-200 C. Mniej kłopotliwe są środki do stosowania na zimno (bez podgrzewania). Preparaty do renowacji można podzielić na:

• rozpuszczalnikowe – roztwory, lepiki i masy asfaltowe (roztwory asfaltów z dodatkiem kauczuków syntetycznych w rozpuszczalnikach organicznych), z dodatkiem plastyfikatorów i ewentualnie substancji nadających odpowiednią konsystencję. Do tych środków należą: Abizol, Askowil, Alubit, Bitizol, Cyklolep, Dacholeum, Dachbit itp. Wadą tych preparatów jest palność;

• bezrozpuszczalnikowe (emulsyjne):

o emulsyjne (dwufazowe układy koloidalno – dyspersyjne, składające się z dwóch nierozpuszczalnych cieczy: wody i asfaltu, takie jak Emizol),

o dyspersyjne masy asfaltowe: Dysperbit, Dysperbit-Color,

o asfaltowo – gumowe: Bitgum, Gambit itp.

Preparaty bezrozpuszczalnikowe są łatwe w stosowaniu, ale ze względu na zawartość wody nie można ich nakładać, przechowywać ani transportować w czasie mrozów. Naniesione powłoki z mas dyspersyjnych zabezpiecza się posypką mineralną (za wyjątkiem preparatów zawierających pigment),co pozwala uzyskać odpowiedni efekt dekoracyjny.

Pokrycie dachowe z wyrobów bitumicznych będzie długo służyć, jeśli jest wykonane z materiałów wysokiej ja-kości. Niestety jak każde pokrycie, ulegać będzie uszkodzeniom. Aby przedłużyć trwałość dachu krytego papą, należy go konserwować i na bieżąco naprawiać.

Temperatura.

Głównym powodem uszkodzeń dachowych pokryć bitumicznych jest stałe wystawienie na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych - słońca, mrozu, opadów i wiatru. Duży wpływ na zachowanie się pokrycia mają wahania temperatury. A temperatura pokrycia zależy nie tylko od jego właściwości, ale i od podłoża, na którym zostało umieszczone. Ułożone na warstwie termoizolacyjnej nagrzewa się do wyższej temperatury, niż leżące bezpośrednio np. na betonie (różnice wynoszą do 10 C). Temperatura pokryć dachowych w okresie letnim, przy bezwietrznej pogodzie, wynosi 70-90 C. Wraz ze zmianą pór roku różnice temperatury pokrycia sięgają ok. 100 C, zaś amplitudy dobowe - do 60 C.

Woda.

Destrukcyjne działanie wody polega na zmniejszeniu przyczepności hydro-izolacji do podłoża. Kropla wody, która trafia między warstwy pokrycia przy temperaturze około 21 C, podczas jego rozgrzania do temperatury 66 C zwiększa swą objętość 1500 razy! W wyniku tego powstają pęcherze. Do powstawania zniszczeń przyczyniają się również spadki temperatury - zamarzająca woda, przechodząc w lód, zwiększa swą objętość, wywołując naprężenia w szkielecie materiału. Ulegając wielo-krotnemu zamrażaniu i odmrażaniu, powoduje rozszczepienie materiału. Jest to szczególnie groźne przy małych spadkach dachu, na którym łatwiej gromadzi się woda. Woda zacznie przenikać pod pokrycie papowe, jeśli użyto wadliwych materiałów, pokrycie zostało niewłaściwie wykonane (np. papa ułożona na mokre podłoże, źle zrobione zakłady, roboty prowadzone przy nieodpowiedniej pogodzie) lub gdy spadki połaci są za małe. Przyczyną przesiąkania wody może być także niewłaściwa eksploatacja pokrycia, a więc brak lub nieodpowiednia konserwacja.

Utlenianie.

W przypadku pokryć z bitumicznych materiałów rolowych (pap) znaczenie ma nieunikniony proces zmian właściwości wyrobu, wywołany naturalnym starzeniem się lepiszcza. Zmiany powodowane są utratą składników lotnych (pod wpływem oddziaływania podwyższonej temperatury), zmianą składu chemicznego (pod wpływem tlenu), procesami polimeryzacji i polikondensacji (wskutek działania pro-mieni ultrafioletowych) i innych czynników katalizujących. W ich wyniku asfalt traci właściwości lepko-sprężyste i staje się materiałem twardym i kruchym. Pokrycie dachowe można również uszkodzić, niewłaściwie je użytkując. Przy przeglądach pokrycia, naprawach, montażu dodatkowych instalacji (anten, reklam itp.) i wykonywaniu innych niezbędnych prac, mogą powstać mechaniczne uszkodzenia pokrycia dachowego. Dlatego na dach należy wchodzić w butach o miękkich spodach (najlepiej gumowych).

http://www.abc-dachy.pl/index2.php?site=art&id=358

Dachówki ceramiczne według norm europejskich

Wprowadzenie

W niedługim czasie będą powszechnie użytkowane normy europejskie dotyczące dachówek ceramicznych. Pierwsze normy europejskie (EN) z tego zakresu już zostały wprowadzone do Polskich Norm (PN), pozostałe są przygotowywane do powszechnej ankietyzacji.

Zastąpienie norm krajowych normami europejskimi (PN-EN) jest jednym z warunków przyjęcia Polski do Unii Europejskiej. Proces ten jest kontynuowany, i ma na celu usuwanie przeszkód w zakresie wymiany handlowej oraz swobodnym stosowaniu wybranych rozwiązań technicznych.

Rysunek 1. Przykład pomiaru prostoliniowości dachówki dachówki płaskiej.

W przypadku dachówek ceramicznych wszystkie te czynniki odgrywają istotną rolę:

– w ostatnich latach produkcja dachówek ceramicznych wzrosła wielokrotnie i to za sprawą technologii i standardów zachodnich,

– dzięki wysokiej jakości i rozwojowi wzornictwa upowszechniło się stosowanie dachówek ceramicznych, zwłaszcza w budownictwie mieszkaniowym,

– dachówki ceramiczne są przedmiotem zarówno eksportu, jak i importu,

– pokrycia dachowe ceramiczne wykonują firmy prowadzące budowy w kraju i za granicą.

Można zatem stwierdzić, że zarówno producenci, jak i wykonawcy są zainteresowani stosowaniem norm zgodnych z normami europejskimi, a wczesne zapoznanie się z wymaganiami tych norm pozwoli wszystkim użytkownikom na przygotowanie się do ich stosowania i sprostania konkurencji na rynku budowlanym.

Ogólna charakterystyka norm PN i EN dotyczących dachówek ceramicznych

Dotychczasowy zbiór Polskich Norm zawierał dwie normy dotyczące dachówek ceramicznych:

PN-B-12020:1997 Pokrycia dachowe ceramiczne – Dachówki i gąsiory dachowe,

PN-75/B-12029 Ceramiczne materiały dekarskie. Dachówki i gąsiory dachowe. Badania.

Pierwsza z tym norm zawiera wymagania dotyczące wyrobu, a druga wymagania dotyczące badań.

Norma PN-B-12020 ustanowiona została stosunkowo niedawno i różni się od poprzedniego wydania głównie tym, że ma charakter otwarty, umożliwia certyfikację praktycznie wszystkich typów dachówek. Poprzednia norma przedmiotowa z 1975 r. obejmowała jedynie kilka, wówczas produkowanych w kraju, typów dachówek. Z tego względu norma PN-B-12020 odegrała, i odgrywa nadal, bardzo ważną wolę, umożliwia wprowadzenie do obrotu wszystkich typów nawet najbardziej wyszukanych dachówek, ale wymaganiami różni się od odpowiedniej normy europejskiej.

Rysunek 2. Przykład urządzenia do pomiaru wichrowatości dachówek.

Norma PN-75/B-12029 zawiera wszystkie badania dotyczące dachówek ceramicznych. Norma ta nie została dotychczas znowelizowana, gdyż przyjęto wcześniej słuszne ustalenie, że nastąpi to wraz z ustanowieniem norm europejskich. Norma ta ma liczne wady bo ustanowiona była już blisko ćwierć wieku temu, wówczas gdy produkcja dachówek była znikoma i dotyczyła głównie dachówek karpiówek. W tym czasie dokonany został ogromny postęp w zakresie technologii produkcji, metod badań oraz systemów kontroli jakości. Względy te powodują, że nastąpienie omawianej normy normami europejskimi jest nie tylko uzasadnione ale również pilne.

Zbiór norm europejskich dotyczących dachówek ceramicznych zawiera pięć norm, z tego jedna dotyczy wyrobów, a pozostałe cztery poszczególnych metod badań. Ponieważ normy europejskie wprowadzane są do Polskich Norm metodą tłumaczenia, wersje polskie norm są wiernymi odpowiednimi norm europejskich, w dalszej części artykułu omawiane będą właśnie odpowiedniki krajowe tych norm (PN-EN) lub ich projekty (PrPN-EN), jeżeli znajdują się w tym stadium opracowania.

Polskie Normy (projekty norm) zgodnie z normami europejskimi:

PrPN-EN 1304 Dachówki ceramiczne do nieciągłego układania – Definicje i specyfikacja produktów,

PrPN 1024 Dachówki ceramiczne do nieciągłego układania – Oznaczenie właściwości geometrycznych,

PN-EN 539-1:1999 Dachówki ceramiczne do nieciągłego układania – Określenie charakterystyki fizycznej – Badanie przesiąkliwości,

PN-EN 538:1999 Dachówki ceramiczne do nieciągłego układania – Określenie charakterystyki fizycznej – Badanie mrozoodporności.

Pierwsza norma, norma wyrobu zawiera: definicje, wymagania, znakowanie i ocenę zgodności. Już w tytule normy zwraca uwagę słownictwo różniące się od używanego dotychczas, dlatego sporo miejsca poświęcono definicjom używanym w tej i pozostałych normach. Wersja polska tej normy jest w trakcie opracowywania, w najbliższym czasie poddana zostanie opiniowaniu w ramach ankiety powszechnej; po ustanowieniu zastąpi dotychczasową normę PN-B-12020.

Pozostałe cztery normy dotyczą metod badań dachówek ceramicznych. Dwie z nich, tj. PN-EN 538 i PN-EN 539-1 zostały już ustanowione, pozostałe dwie zostaną również skierowane wkrótce do ankiety powszechnej. Normy te zawierają opis zasady metody, postanowienia dotyczące pobierania próbek, aparatury, sposobu przeprowadzenia badania i świadectwa badania.

Rysunek 3. Schemat badania przesiąkliwości metodą 1.

Łącznie pięć ww. norm wyczerpuje zagadnienie normalizacji dachówek ceramicznych. Jak zatem przedstawiają się wymagania dotyczące dachówek i metod badania dachówek według norm europejskich? O tym w kolejnych rozdziałach niniejszego artykuły, ale rozważania te poprzedzone zostaną krótkim przypomnieniem wymagań dotyczących dachówek, jakie dotychczas obowiązują.

Wymagania dotyczące dachówek ceramicznych wg PN-B:12020:1997

W dotychczas stosowanej normie wymagania dotyczące dachówek ceramicznych podzielone zostały na dwie grupy: cechy zewnętrzne i cechy fizyczne.

Cechy zewnętrzne

1. Kształt – wg dokumentacji technicznej, kształt dachówek powinien zapewniać: łatwe i trwałe mocowanie, łatwość łączenia dachówek, szczelność pokrycia dachowego.

2. Wymiary nominalne – wg dokumentacji technicznej, min. wysokość zaczepu 10 mm, informacyjnie podano wymiary zalecane (długość, szczelność, grubość).

3. Odchyłki wymiarów – w zależności od gatunku 1% lub 1,5% dla długości, szerokości i grubości.

4. Dopuszczalne wady – zróżnicowane w zależności od gatunku:

4.1. Skrzywienia powierzchni i krawędzi 3 lub 5 mm;

4.2. Pęknięcia od strony zaczepu (zaczepów) – nie dopuszcza się lub 2 szt. o długości do 20 mm;

4.3. Pęknięcia od strony zakładek, na zakładce kryjącej – nie dopuszcza się lub 1 szt. o długości do 10 mm;

4.4. Odpryski i wytopy na powierzchni górnej – nie dopuszcza się lub 2 szt. o największym wymiarze do 10 mm;

4.5. Odpryski i wytopy na powierzchni dolnej – 2 szt. o największym wymiarze do 8 lub 10 mm;

4.6. Zgniecenia rowków, żłobków, wypustów – o łącznej długości do 80 lub 100 mm;

4.7. Kąt pochylenia (obcięcia ) zaczepu – nie większy niż 90° + 2°.

5. Ukształtowanie powierzchni licowej – powierzchnie licowe gładkie lub zdobione, jednolite w ramach partii;

6. Barwa – zgodna z wzorcem, dopuszcza się nieznaczne różnice odcieni barwy;

7. Otwory montażowe – dachówki mogą mieć otwory montażowe.

Cechy fizyczne

8. Nasiąkliwość – nie większa niż o 1,5% w stosunku do nasiąkliwości z trzech poprzednich mrozoodpornych partii dachówek (badacze wskaźnikowe).

9. Masa – dopuszcza się różnice w stosunku do masy deklarowanej nie większe niż 10%.

10. Odporność na działanie siły łamiącej – dachówki karpiówki 700N, dachówki zakładkowe 1 200 N.

11. Przesiąkliwość – nie dopuszcza się wystąpienia kropli wody na dolnej powierzchni dachówki w czasie krótszym niż 3 h.

12. Odporność na działanie mrozu – 50 cykli zamrażania-odmrażania.

13. Obecność szkodliwej zawartości marglu – dopuszcza się uszkodzenie nie większe niż wymienione w 4.4 i 4.5.

Wymagania dotyczące dachówek ceramicznych wg PrPN-EN 1304

Nowe wymagania, zgodne z normą europejską ujęte zostały nieco inaczej, mianowicie w pięciu grupach: właściwości budowy, wady budowy, mocowanie, właściwości geometryczne, właściwości fizyczne i mechaniczne.

1. Właściwości budowy – dachówki nie powinny mieć wad produkcyjnych utrudniających ich wzajemne dobre łączenie.

2. Wady budowy

2.1. Złamanie – niedopuszczalne pęknięcie dachówki na dwie lub więcej części.

2.2. Pęcherze – nie dopuszcza się jeżeli mają średnicę większą niż 10 mm.

2.3. Odpryski – nie dopuszcza się jeżeli mają średnicę większą niż 7 mm (dotyczy zwykle odprysków na skutek ekspanji ziarn wapna czy pirytu).

2.4. Szczerby – nie dopuszcza się jeżeli mają wymiar większy niż 7 mm i znajdują się na widocznej części dachówki.

2.5. Pęknięcia – nie dopuszcza się nawet pojedynczych pęknięć, jeżeli przechodzą przez całą grubość dachówki.

2.6. Rysy – nie dopuszcza się również rys (pęknięć) nie przechodzących przez całą grubość dachówki.

2.7. Ubytki zaczepu – nie dopuszcza się braku lub ubytku zaczepu.

3. Mocowanie – dachówki powinny mieć co najmniej jeden zaczep; dachówki mogą mieć jeden lub więcej otworów na gwoździe lub klamry mocujące.

4. Właściwości geometryczne.

4.1. Wymiary – dla wszystkich typów dachówek, z wyłączeniem zakładkowych, określa się poszczególne wymiary – długości i szerokości; w przypadku dachówek zakładkowych określa się poszczególne wymiary lub wymiary krycia – w kierunku podłużnym i poprzecznym (dla dachówek zakładkowych pasmowych tylko w kierunku poprzecznym) według uznania producenta; zarówno poszczególne wymiary, jak i wymiary krycia nie powinny różnić się więcej niż o 2% od wymiarów podanych przez producenta.

4.2. Wichrowatość – współczynnik wichrowatości nie powinien być większy niż 1,5% dla dachówek o długości większej niż 300 mm i 2% dla dachówek krótszych; w przypadku dachówek mnich-mniszka zamiast wichrowatości określana jest równomierność profilu poprzecznego.

4.3. Prostoliniowość – w kierunku podłużnym i poprzecznym nie powinna być większa niż 1,5% dla dachówek o długości większej niż 300 mm i 2% dla dachówek krótszych.

5. Właściwości fizyczne i mechaniczne

5.1. Przesiąkliwość – rozróżnia się dwie kategorie przesiąkliwości dachówek:

Kategoria I:

– badanie metodą 1 – współczynnik przesiąkliwości IF £ 0,5 cm3/cm2/dobę,

– badanie metodą 2 – współczynnik przesiąkliwości IC £ 0,8;

Kategoria II:

– badanie metodą 1 – współczynnik przesiąkliwości IF £ 0,8 cm3/cm2/dobę,

– badanie metodą 2 – współczynnik przesiąkliwości IC £ 0,925;

Dachówki kategorii II mogą być stosowane tylko nad wodoszczelną warstwą pokrycia dachowego.

5.2. Nośność na zginanie – nie powinna być mniejsza niż:

– 600 N dla dachówek płaskich (karpiówek),

– 900 N dla dachówek zakładkowych z równą powierzchnią licową,

– 1 000 N dla dachówek mnich-mniszka,

– 1 200 N dla pozostałych dachówek.

5.3. Mrozoodporność – wymaganie zależy od strefy geograficznej, w której mają być stosowane dachówki; dla każdej strefy A, B, C oraz D przyjęto odpowiednio jedną metodę badania A, B, C oraz D; wszystkie kraje UE przydzielono do poszczególnych stref; należy uznać, że dla Polski właściwa jest strefa B, obejmująca Austrię, Finlandię, Islandię, Niemcy, Norwegię, Szwajcarię i Szwecję; w tej strefie obowiązuje metoda badania mrozoodporności B, a liczba cykli zamrażania-odmrażania wynosi 150.

Właściwości takich jak: cechy powierzchni licowej, fałdy, harys szkliwa lub angoby, uwarstwienie czerepu, różnice odcieni barwy, drobne naloty nie traktuje się jako wad użytkowych, nie dyskwalifikują one dachówek, a jedynie wpływają na ogólny wygląd pokrycia dachowego.

Właściwości budowy i wady budowy mają być kontrolowane w różny sposób, metody badania w tym zakresie nie zostały zdefiniowane, natomiast metody badania właściwości geometrycznych oraz fizycznych i mechanicznych zostały ustalone o odrębnych normach.

Oznaczenie właściwości geometrycznych wg PrPN-EN 1024

Wymiary wyznacza się z dokładnością do 11 mm. Długość i szerokość określa się jako średnią arytmetyczną z pomiarów 10 dachówek. Odchyłki od tych średnich podaje się w procentach.

Długość i szerokość krycia określa się na 24 dachówkach ułożonych w dwóch rzędach. Średnią długość krycia określa się z wzoru: L = (L1 + L2)/20, gdzie L1 – maksymalny odstęp między odpowiednimi punktami pierwszej i jedenastej dachówki w stanie rozsuniętym, a L2 – minimalny odstęp przy dachówkach dosuniętych do siebie. Analogicznie określa się średnią szerokość krycia, 1.

Prostoliniowość określa się jako strzałkę odchylenia krawędzi od prostolinijność, dla dachówek płaskich w kierunku podłużnym i poprzecznym, dla pozostałych jedynie w kierunku podłużnym. Pomiary wykonuje się za pomocą trzypunktowego przyrządu pomiarowego z czujnikiem, przykład pomiaru w kierunku długości przedstawiono na rysunku 1.

Prostoliniowość w kierunki długości lub szerokości określa się z wzoru: R = Dh × 100/LA lub LB, w procentach, gdzie Dh = (hm – hd) wartość bezwzględna, hm – zmierzona wartość strzałki odchylenia, hd – podana przez producenta wartość strzałki odchylenia, LA i LB – odległość między punktami podparcia dachówki w kierunku podłużnym i poprzecznym, odpowiadają 2/3 długości i szerokości dachówki.

Rysunek 6. Schemat komory chłodniczej.

Rysunek 7. Krzywa chłodzenia próbki

Wichrowatość określa się po ułożeniu dachówki na dwóch metalowych prętach lub w specjalnym urządzeniu pomiarowym, ustaleniu trzech punktów podparcia i określeniu wysokości H, jako odległości czwartego punktu pomiarowego od płaszczyzny wyznaczonej przez trzy poprzednio wymienione punkty pomiarowe. Współczynnik wichrowatości oblicza się z wzoru: C = H × 100/(LA+LB) w procentach, gdzie H – wysokość jw. w mm, LA – odległość pomiarowych punktów podparcia w kierunku podłużnym (2/3 długości prostokątnej części dachówki), LB + odległość pomiarowych punktów podparcia w kierunku poprzecznym (równa szerokości dachówki). Przykład urządzenia do pomiaru wichrowatości dachówek zakładkowych i esówek przedstawiono na rysunku 2.

Badanie przesiąkliwości wg PN-EN 539-1

W normie podano dwie metody badania, do wyboru. Do badania używa się 10 próbek.

Metoda 1. Badanie polega na określeniu ilości wody jaka przepływa przez 1 cm2 górnej powierzchni materiału dachówki pod ciśnieniem słupa wody o wysokości 10 cm, w czasie 48 h. Schemat badania przedstawiono na rysunku 3.

W wyniku badania określa się: powierzchnię próbki (A) w cm2, ilość wody jaka przepływa przez próbkę w czasie 48 h (V1) w cm3, ilość wody jaka odparowuje w tym czasie z cylindra (V2) w cm3 i następnie oblicza współczynnik przesiąkliwości (IF) z wzoru:

IF = (V1 – V2) w cm3/(cm2 dobę)

A × 2

Metoda 2. Badanie polega na oznaczeniu czasu jaki upływa od rozpoczęcia badania do chwili spadku pierwszej kropli z dolnej powierzchni dachówki pod wpływem ciśnienia słupa wody o wysokości 60 mm wywieranego na górną powierzchnię dachówki. Maksymalny czas badania 20 h. Schemat badania przedstawiono na rysunku 4.

W wyniku badania określa się czas od chwili spadku pierwszej kropli wody (x1), w godzinach i następnie oblicza się współczynnik przesiąkliwości (IC) z wzoru:

IC = 20 – x1

20

który ilustruje czas spadku pierwszej kropli wody w stosunku do maksymalnego czasu badania (20 h)

Badanie nośności na zginanie wg PN-EN 538

Badanie polega na: ułożeniu dachówki na dwóch podporach rozstawionych w odległości równej 2/3 długości dachówki, ustabilizowaniu dachówki za pomocą podkładek, przyłożeniu obciążenia na całej szerokości dachówki za pomocą przegubowo umieszczonego pręta i podkładki wyrównującej, w środku między podporami. Obciążenie powinno wzrastać aż do zniszczenia próbki, z prędkością 0,05 kN/s. Urządzenie badawcze powinno zapewniać dokładność pomiaru 2%. Przykład badania nośności na zginanie przedstawiono na rysunku 5. Obciążenie niszczące (F) w N, oblicza się jako średnią arytmetyczną z wyników badań 10 próbek.

Badanie mrozoodporności wg PrPN-EN 539-2

Przyjęta metoda badania B polega na odwzorowaniu występujących w warunkach naturalnych procesów zamrażania-odmrażania przy dużym nasyceniu dachówek wodą oraz przy występowaniu znacznych spadków temperatury powietrza.

Do badania pobiera się próbkę o liczności 30 dachówek dla których oznacza się absorpcję wody po kąpieli wodnej w stosunku do masy próbki po wysuszeniu. Z ww. próbki laboratoryjnej pobiera się próbkę badawczą składającą się z 6 próbek pobranych parami po dwie o najniższej, najwyższej i średniej wartości absorpcji wody i rejestruje występujące rysy i uszkodzenia.

Badanie mrozoodporności przeprowadza się w specjalnej, uprzednio wyskalowanej komorze chłodniczej, której schemat przedstawiono na rysunku 6, wg określonego programu, który ilustruje krzywa chłodzenia przedstawiona na rysunku 7.

Próbki badawcze umieszcza się w komorze chłodniczej na specjalnym stelarzu, w dwóch rzędach, objętość użytkowa komory powinna wynosić co najmniej 0,5 m3. Komora chłodnicza powinna być wyposażona w system automatycznego sterowania; mogą być stosowane dwa systemy sterowania, wg bilansu masowego lub wg krzywej temperatury powietrza.

W czasie chłodzenia próbki badawcze zraszane są wodą (4,5 l/min co 5 min przez 5 s), tak długo, aż temperatura w komorze chłodniczej nie spadnie do ca 0°C. po utrzymaniu próbek w tej temperaturze przez ca 35 min prowadzi się dalsze zamrażanie do czasu uzyskania temperatury w próbce pomiarowej + 15°C i utrzymania tej temperatury przez dalsze 30 min.

Próbki badawcze są następnie rozmrażane poprzez zraszanie wodą o temperaturze (5–10) °C, aż do momentu, gdy poziom lustra wody w komorze znajdzie się 50 mm ponad próbkami. Próbki powinny pozostać w kąpieli wodnej przez dalsze 15 min, po czym należy spuścić wodę i rozpocząć następne zamrażanie.

Należy przeprowadzić bez przerwy 150 cykli zamrażania-odmrażania. Próbę ocenia się jako mrozoodporną, jeżeli po 150 cyklach zamrażania-odmrażania nie wystąpią widoczne zmiany: na powierzchni górnej: rysy (pęknięcia), początkowe odspojenia, odspojenia, odpryski oraz na powierzchni górnej i dolnej: odłupywanie, złamanie i łuszczenie się.

Podsumowanie i wnioski

Prezentowany powyżej przegląd wymagań dotyczących dachówek ceramicznych oraz wymagań dotyczących metod badań dachówek pozwala na określenie różnic między wymaganiami dotychczasowych Polskich Norm, a normami europejskimi, umożliwia ocenę celowości wprowadzenia zmian, a także określenie podstawowych przedsięwzięć, jakie należy podjąć w związku z wprowadzaniem norm europejskich do Polskich Norm.

• Wymagania dotyczące kształtu dachówek zastąpione zostały wymaganiami pn. W odpowiedzi właściwości budowy. Zrezygnowano tu całkowicie z określania kształtu, nawet przykładowo, pozostawiając jedno nadrzędne wymaganie – dobre łączenie dachówek. Rozwiązanie takie jest dobre, nie stanowi zbędnych ograniczeń dla producentów, pozwala na wprowadzanie nowych typów i wzorów.

• Dopuszczalne wady zastąpione zostały głównie wadami budowy, które nieco inaczej sformułowano, pominięto wady nie mające wpływu na własności użytkowe, usunięto zbędne ograniczenia wymiarowe. Można powiedzieć, że są bardziej praktyczne.

• Wymagania dotyczące wymiarów i niektórych wad zastąpione zostały wymaganiami dotyczącymi właściwości geometrycznych. Wymiary określane są z taka samą dokładnością. Podanie sposobu pomiaru wymiarów krycia należy ocenić pozytywnie, podobnie pozytywnie należy ocenić możliwość podawania wymiarów krycia zamiast długości i szerokości. Zrezygnowano z wymagań dotyczących grubości dachówek. Znacznie dokładniej określane są takie właściwości jak prostoliniowość i wichrowatość, które zastępują skrzywienia powierzchni i krawędzi wg dotychczasowych PN. Do pomiaru tych właściwości niezbędny jest specjalny przyrząd trzypunktowy z czujnikiem. Wprowadzone w tej grupie wymagań zmiany są bardziej zróżnicowane i dostosowane do typu dachówek (płaskie, zakładkowe pasmowe, zakładkowe tłoczone, esówki). Przyjęte wartości dopuszczalnych odchyleń nie stanowią zwiększenia wymagań, kształtują się między wartościami wymaganymi dotychczas dla gatunku 1 i 2.

• Przesiąkliwość, właściwość ta określona jest zarówno w dotychczasowych normach, jak i w normach europejskich, przy czym w tych ostatnich do oceny tej właściwości podano do wyboru dwie metody. Należy założyć, że są równorzędne. Badanie metodą 2 jest prawie identyczne z metodą wg PN-75/B-12029, różnice są minimalne, ale wymaganie nieco wyższe. Wg dotychczasowej PN 3 h, wg nowej normy wskaźnik przesiąkliwości (IC) £ 0,8 odpowiada 4 h.

• Odporność na działanie siły łamiącej zastąpiona została nośnością na zginanie. Zarówno poziom wymagań, jak i metoda badania tej właściwości są całkowicie równorzędne wg starej i nowej normy identycznej z EN. Pozytywnie należy ocenić przy tym bardziej dokładną ilustrację przygotowania do badań w zależności od typu dachówek.

• Odporność na działanie mrozu zastąpiona zostanie krótszym terminem – mrozoodporność, ale to nie jedyna zmiana, całkowicie różne są wymagania jak i metoda badania. Zamiast 50 cykli zamrażania-odmrażania, w normie europejskiej 150. Do badania niezbędna jest komora chłodnicza z automatycznym sterownikiem przebiegu chłodzenia wg określonego programu, wyposażona w instalację zraszającą, odpowiedni stelarz na próbki, wentylator cyrkulacyjny oraz instalacje dopływu – odpływu wody.

• Reasumując można stwierdzić, że poziom wymagań przyjęty w normach europejskich odpowiada jakości produkowanych współcześnie dachówek ceramicznych.

• Przyjęte w normach europejskich metody badania dobrze odwzorowują zachowanie się dachówek w różnych, zmiennych warunkach w czasie eksploatacji, jak również podczas wykonywania pokrycia dachowego.

• Wprowadzenie norm europejskich do praktyki krajowej nie powinno nastręczyć producentom trudności, niezbędne jest natomiast uzupełnienie wyposażenia niektórych laboratoriów badawczych, zwłaszcza w urządzenia do badania mrozoodporności.

• Przyjęty w normach europejskich wprowadzanych do Polskich Norm poziom wymagań, metody badań oraz system oceny zgodności gwarantują, że odbiorca otrzyma dachówki oczekiwanej jakości, trwałości i wyglądzie.

• Wszystkie wymienione względy techniczne, jak i gospodarcze przemawiają zatem za wprowadzeniem w całości norm europejskich dotyczących dachówek ceramicznych do Polskich Norm.

Włodzimierz Babik

http://chomikuj.pl/iwona1051/Materia*c5*82y+budowlane+z+Materia*c5*82oznastwem/Badania+techniczne+ceramicznych+materia*c5*82*c3*b3w+dekarskich+i+p*c5*82ytek+ceramicznych,1134503584.doc

Celem ćwiczenia było sprawdzenie przesiąkliwości dachówek, sprawdzenie cech zewnętrznych materiałów dekarskich i płytek ceramicznych oraz określenie twardości płytek ceramicznych.

I. Badanie przesiąkliwości.

Zaobserwowano przygotowany 3 godz. wcześniej (przez gr. poprzednią) „zbiornik” wypełniony wodą, którego dno stanowiła badana dachówka (typu karpiówka) natomiast ściankę stanowiła drewniana ramka. Obie części połączone były tworzywem uszczelniającym – kitem okiennym.

Poprzez obserwację dna „zbiornika” (dachówki) stwierdzono, że dachówka nie jest podatna na przepuszczanie wody (nie przesiąka).

II. Sprawdzenie cech zewnętrznych

1. Płytek ceramicznych.

Badane były 3 płytki ceramiczne. Cechy zewnętrzne były wykonane w następujący sposób:

a). pomiar długości i szerokości wszystkich płytek wykonano za pomocą suwmiarki.

Długość i szerokość płytki nr.1 (płytka szklista), prostokątnej zmierzono w dwóch miejscach. ok. 5mm od krawędzi.

Otrzymano wyniki: długość: (19,95cm+20,12cm):2 = 20.04cm

szerokość: (15,12cm+15,32cm):2= 15,22cm

Podobnie zmierzono dł. i szer. płytki klinkierowej (nr.2), kwadratowej.

Otrzymano wyniki: długość: (10,12cm+10,16cm):2= 10,14cm

szerokość: (10,14cm+10,12cm):2= 10,13cm

Płytka nr.3, glazurowana, nie miała prostych krawędzi, nie była kwadratowa, w związku z tym zmierzono ją w najszerszych i najwęższych miejscach, przyjmując średnią arytmetyczną jako długość i szerokość boków.

Otrzymano wyniki: długość: (9,92cm+9,68cm):2= 9,80cm

szerokość: (9,69cm+9,93cm):2= 9,81cm

b). do pomiaru grubości użyto śruby mikrometrycznej. Grubość każdej badanej płytki zmierzono w czterech miejscach, w pobliżu środka każdej krawędzi.

Grubości płytek przedstawiły się następująco:

Płytka nr.1 (0,61cm+0,64cm+0,67cm+0,65cm):4 = 0,64cm

Płytka nr.2 (0,85cm+0,90cm+0,90cm+0,85cm):4 = 0,88cm

Płytka nr.3 (0,80cm+0,75cm+0,75cm+0,85cm):4 = 0,78cm

c). pomiar odchylenia krawędzi od kąta prostego wykonano za pomocą kątownika z kątem 90o . Odchylenie krawędzi od kąta prostego pomierzono tylko dla płytki prostokątnej (nr.1) i kwadratowej (nr.2), ponieważ dla innych kształtów tego rodzaju sprawdzenia się nie stosuje. W obu płytkach odchylenie od kąta prostego wyniosło 0,0mm.

d). pomiar skrzywienia krawędzi użyto metalowej linii. W płytce szklistej i klinkierowej nie zaobserwowano skrzywień krawędzi, natomiast w płytce glazurowanej zmierzono maksymalną wklęsłość wynoszącą 3,0mm.

e). w celu pomiaru skrzywienia powierzchni ułożono wszystkie płytki na równej powierzchni, na stronie montażowej i przyłożono linię. Ponadto określono skrzywienie powierzchni na podstawie oględzin. Stwierdzono:

Płytka nr.1 – płytka gładka

Płytka nr.2 – płytka gładka

Płytka nr.3 – płytka o chropowatej powierzchni (cecha badanej płytki).

2. Dachówek i gąsiorów dachowych.

Zbadano 3 dachówki (karpiówki) oraz 2 gąsiory dachowe. Cechy zewnętrzne sprawdzane były w następujący sposób:

a). kształt poprzez oględziny, wymiar długości i szerokości za pomocą przymiaru liniowego, natomiast grubość za pomocą śruby mikrometrycznej.

Dachówka nr.1- prostokątna, z jednej strony zaokrąglona, posiadała otwór wentylacyjny. Długość zmierzono w trzech miejscach: po obu stronach (przy krawędziach bocznych) oraz na środku, gdzie dachówka była najdłuższa.. Szerokość zmierzono z jednej strony (niezaokrąglonej). Pomiar grubości wykonano w dwóch miejscach: przy krawędzi krótszej oraz przy krawędzi zaokrąglonej. Otrzymano wyniki:

Długość krawędzi: (34,2cm+33,9cm):2 = 34,1cm

Długość maksymalna (pośrodku dachówki): 37,8cm

Szerokość: 15,5cm

Grubość: (11,33mm + 13,45mm):2 = 12,39mm

Dachówka nr.2 – prostokątna, z jednej strony zaokrąglona. Wymiary sprawdzono analogicznie jak w dachówce poprzedniej. Otrzymano:

Długość krawędzi: (33,2cm+33,8cm):2 = 33,5cm

Długość maksymalna (pośrodku dachówki): 38,9cm

Szerokość: 18,2cm

Grubość: (16,43mm + 12,48mm):2 = 14,46mm

Dachówka nr.3 – kształt prostokątny, z jednej strony szerokość zaokrąglona, charakterystyczne poprzeczne zgrubienia. Wymiary zbadano podobnie jak w przypadku dachówek poprzednich. Wyniki pomiarów:

Długość krawędzi: (33,9cm+34,0cm):2 = 33,9cm

Długość maksymalna (pośrodku dachówki): 38,0cm

Szerokość: 18,2cm

Grubość: (10,83mm + 11,85mm):2 = 11,34mm

Gąsior dachowy nr.1 – przekrój poprzeczny zbliżony do kształtu półkolistego, przyjmującego płaski grzbiet wzdłuż gąsiora. Długość zmierzono wzdłuż grzbietu gąsiora, natomiast pomiar grubości wykonano przy bocznej krawędzi oraz przy zgrubieniu poprzecznym na końcu gąsiora.

Długość: 43,2cm

Szerokość: 24,2cm

Grubość (przy krawędzi):14,78mm

(na końcu gąsiora): 20,41mm

Gąsior dachowy nr.2 – przekrój poprzeczny półkolisty. Wymiary sprawdzono tą samą metodą co gąsiora poprzedniego. Otrzymano:

Długość (jako średnia długości obu krawędzi): (45,7cm + 45,9cm):2 = 45,8cm

Szerokość (jako średnia szerokości z obu stron gąsiora, przy krawędziach): (26,2cm+26,3cm):2 = 26,3cm

Grubość: 13,35mm

b). wichrowatość i skrzywienia powierzchni pomierzono przymiarem liniowym.

We wszystkich dachówkach stwierdzono wichrowatość 0mm. Powierzchnia równa występowała w dachówkach 1 i 2, natomiast w trzeciej dachówce występowały charakterystyczne (w ilości 3) podłużne zgrubienia.

W gąsiorze pierwszym zmierzono odchylenie równe 3mm, natomiast w drugim 5mm. Wichrowatość w obu równa 0mm.

c). odbicia i odpryski sprawdzono poprzez oględziny.

We wszystkich dachówkach stwierdzono odpryski brzegów (spowodowany najprawdopodobniej uszkodzeniami mechanicznymi).

W gąsiorze 1 występowały drobne ubytki nie dyskwalifikujące wyrobu z użytku (drobne pęknięcia itp.), natomiast drugi gąsior żadnych ubytków nie posiadał.

d). obcięcie zaczepu sprawdzono poprzez oględziny.

W dachówce nr.1 zauważono obok zaczepu mały ubytek nie dyskwalifikujący dachówki z użytku. Pozostałe dachówki miały zaczepy nienaruszone.

Zaczep gąsiora 1 posiadał niewielki ubytek nie dyskwalifikujący wyrobu z użytku, natomiast w drugim gąsiorze zaczep był prawidłowy.

e). jednolitość barwy sprawdzono poprzez oględziny.

Ustalono, że wszystkie badane wyroby posiadają jednolitą barwę.

Oprócz wymienionych materiałów dekarskich sprawdzono również cechy zewnętrzne płytki parapetowej. Długość jej wynosiła 22,7cm, szerokość 11,5cm co zmierzono pomiarem liniowym, natomiast grubość wynosiła 27,50mm (zbadano śrubą mikrometryczną). Wichrowatość w danym wyrobie wynosiła 0mm. Brak jakichkolwiek odprysków. Barwa jednolita. Cechą badanej płytki parapetowej były charakterystyczne żłobki, umożliwiające lepsze połączenie płytki z zaprawą.

III. Określenie twardości płytek.

Twardość płytek określono wg. skali Mohsa. Badane płytki umieszczono na twardej powierzchni i unieruchomiono. Następnie ostrą krawędzią ręcznie rysowano po powierzchni płytki minerałami o określonej twardości.

Otrzymane wyniki:

Płytka nr.1 (szklista) została zarysowana topazem, który ma twardość 8, zatem twardość badanej płytki wynosi HB = 7.

Płytka nr.2 (klinkierowa) została zarysowana kwarcem, który ma twardość 7, a więc stwierdzono, że płytka ma twardość HB = 6.

Płytka nr.3 (glazurowana) nie została zarysowana topazem (twardość 8), w związku z tym uznano, że płytka ma twardość HB >= 8.