MĘSKI

Rozrost guzkowy gruczołu krokowego

• najczęściej mężczyźni po 50 rż.

• rozrost kom nabłonkowych i podścieliska w formie guzków

• głównie w strefie około cewkowej

• patogeneza związana z androgenami, estrogenami, dihydrotestosteronem, wpływającymi na syntezę czynników wzrostu i ich receptorów

• guzki nabłonkowe barwy żółtawo-różowej, miękkie, dobrze odgraniczone, czasem z białawą wydzieliną

• guzki podścieliskowe szaro-białe, twarde, nieostro odgraniczone od otoczenia

Stany przedrakowe

• prostatic inraepithelial neoplasia (PIN)

• hyperplasia adenomatosa atypia (adenosis)

PIN

• proliferacja przednowotworowa w obrębie pojedynczego lub wielu gruczołów

• może być wysokiego lub niskiego stopnia

• często współistnieje z rakiem prostaty

Rak gruczołu krokowego

• epidemiologia

  • najczęstszy nowotwór układu moczowo-płciowego u mężczyzn

  • w 2004r. wykryto 6257 nowych zachorowań w Pl, co stanowi 10% wszystkich nowotworów u mężczyzn

  • w tym roku zmarło ich 3578 (7% przyczyn nowotworowych zgonów mężczyzn)

  • szczyt zachorowań ok. 70 r. ż.

  • od czasu wprowadzenia czułego markera- PSA- znamienny wzrost wykrywalności tego raka roczny wzrost zachorowań to ok. 2,5%

• etiologia

  • podeszły wiek

  • obciążenie rodzinne (2 zachorowania u krewnych I linii to 9-krotny wzrost ryzyka zachorowania)

  • dieta: kw. tłuszczowe wielonasycone, alkohol; wit.E, selen, dieta rybna działają ochronnie

  • palenie papierosów

  • nadwaga

• charakterystyka kliniczna

  • podeszły wiek sprzyja zachorowalności, u 89% 80-latków jest stwierdzany

  • 4 etapy rozwoju: indukcja (ok. 30 lat), In situ (5-10 lat), inwazja (1-5 lat), rozsiew (1-5lat)

  • powstaje obwodowo w gruczole, na ogół wieloogniskowo, charakterystycznie szerzy się wzdłuż przestrzeni okołonerwowych

  • początkowo (faza indukcji, In situ) ograniczony do stercza, później zajmuje pęcherzyki nasienne, dalej pęcherz moczowy

  • w fazie rozsiewu występują przerzuty do miednicznych węzłów chłonnych, a drogą krwionośną głównie do kości

• rak prostaty- objawy kliniczne

  • brak objawów w początkowej fazie choroby

  • przypadki miejscowo zaawansowane: osłabienie mikcji, częstomocz, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego, krwiomocz, nawracające zapalenie pęcherza moczowego

  • w przypadkach rozsiewu choroby: bóle kostne, obrzęki kończyn dolnych

• diagnostyka

  • badanie per rectum - co rok po 50 rż

  • oznaczenie PSA – j.w.

  • ultrasonografia transrektalna TRUS pozwala określić wielkość i strukturę stercza, przydatna podczas biopsji TRU-CUT

  • biopsja stercza, przy nieprawidłowych badaniach podanych wyżej- zróżnicowanie gruczolakoraka określa skala Gleasona (2-10), np. Gleason 8-10 ryzyko zgonu 85-87%

  • badania obrazowe przy podejrzeniu zaawansowania miejscowego lub rozsiewu (TK, MRI, RTG klatki piersiowej, scyntygrafia kośćca)

• leczenie

  • indywidualizacja w zależnościom stopnia zaawansowania choroby, poziomu PSA i stanu chorego

  • leczenie miejscowo zaawansowanego guza; radykalna prostatektomia +/- lymfadenektomia miednicza, samodzielna radioterapia lub uzupełniająca (brachy- i teleterapia)

  • przy niepowodzeniu leczenia miejscowego, uogólnieniu choroby stosuje się: kastrację chirurgiczną, antyandrogeny, ablację androgenową (analogi GNRH), estrogeny

  • w przypadku niepowodzenia leczenia hormonalnego stosuje się: paliatywną chemioterapię, flutamid z prednizonem, stront

Wady rozwojowe prącia

• spodziectwo

• wierzchniactwo

Zapalenie prącia

• balanitis balanoposthitis- miejscowe zapalenie żołędzi, żołędzi i napletka

• stulejka: wrodzona, nabyta- skutek miejscowego stanu zapalnego

• kandydoz

Nowotwory prącia – rak płaskonabłonkowy

• czynniki ryzyka: brak higieny, HPV 16,18, substancje drażniące (smoła węglowa, sadza-rak moszny), palenie papierosów

• średnia wieku 60 lat

• przerzuty do węzłów pachwinowych i biodrowych

• rak płaskonabłonkowy In situ

3 formy związane z różnymi typami wirusa brodawczaka

• choroba Bowena

• erytroplasia Queyrata

• Bowenoid papulosis

Choroba Bowena

• pojedyncza płaska zmiana w naskórku na trzonie prącia, może wystąpić na mosznie

• 4-5 dekada

• występuje również na błonach śluzowych m.in. pochwy i jamy ustnej

• makroskopowo: dobrze odgraniczona biaława plama z nadmiernym rogowaceniem

ERYTROPLASIA QUEYRATA

• żołądź, napletek

• 5-6 dekada życia

• makroskopowo: różowa, aksamitna zmiana

PAPULOSIS BOWENOIDES

• żołądź, prącie

• makro: mnogie, czerwone lub czerwono-fioletowe grudki, czasem brodawkowate

• prawie zawsze ulega spontanicznej regresji

• mikro: neoplazja śródnabłonkowa o małej cytologicznej atypii z zachowaną tendencja do dojrzewania komórek

RAK PŁASKONABŁONKOWY PRĄCIA

• najczęściej rowek zażołędny, na wewnętrznej powierzchni napletka lub pod stulejką

• postać egzofityczna - brodawkowata, kalafiorowa ta

• postać endofityczna - (guz Buschke- Lowensteina) - postać wysoko dojrzałą, nacieka miejscowo, nie daje przerzutów, HPV 6 i 11

MĘSKI UKŁAD ROZRODCZY- JADRA

• ATROPHIA (ZANIK)

  • zmiany miażdżycowe w starszym wieku

  • stadium końcowe zapalenia

  • wnętrostwo

  • podawanie żeńskich hormonów płciowych(leczenie raka prostaty)

  • niedoczynność przysadki

• ZAPALENIA

  • niespecyficzne: najądrze-jądro-ropień

  • ziarniniakowi (niegruźlicze!!), prawdopodobnie autoimmunologiczne: jednostronne może naśladować klinicznie guz

  • specyficzne: rzeżączka, gruźlica(najądrze), świnka( jądro!- 20-30% dorosłych), kiła(jądro)

NOWOTWORY JĄDRA

• EPIDEMIOLOGIA

  • najczęstszy nowotwór u mężczyzn w wieku 20-40 lat

  • 25% to nasieniaki, pozostałe 75% to guzy nienasieniakowe

  • 2004-w Polsce odnotowano 811 nowych zachorowań ( 1,3% wszystkich nowotworów mężczyzn)

  • w tym samym roku odnotowano 122 zgony( 0,2% przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe)

• ETIOLOGIA:

  • guzy jądra w wywiadzie ( 500-krotny wzrost ryzyka)

  • wnętrostwo (20-40-krotny wzrost ryzyka, zanik jądra, niepłodność)

  • częściej chorują młodzi mężczyźni intensywnie ćwiczący fizycznie oraz obciążeni zawodowo 30-latkowie

  • wyższe zachorowania wśród strażaków

• OBJAWY KLINICZNE

  • -niebolesne powiększenie jądra

  • -bóle brzucha

  • -objawy przerzutów (zwłaszcza węzły chłonne, ale także narządy miąższowe)

• KLASYFIKACJA WHO

  • nowotwory zarodkowe (nasieniaki, raki zarodkowe, guz pęcherzyka żółtkowego, nabłoniak kosmówkowy, potworniaki, poliembrioma)

  • nowotwory ze sznurów płciowych lub podścieliska

  • nowotwory zawierające elementy ww. grup

  • różne rzadkie nowotwory

  • nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego

  • nowotwory wtórne

• NOWOTWORY JĄDRA:

  • w około 60% obecne jest utkanie 2 lub więcej komponent - konieczność pobierania wielu wycinków

  • emryonal carcinoma+teratoma

  • choriocarcinoma + każdy inny rodzaj utkania terminalnego

  • punktem wyjścia jest nieprawidłowa komórka terminalna jadra (w kanalikach)

  • istotnym jest rozróżnienie utkania seminoma od innych typów utkania terminalnego

  • nowotworowa komórka terminalna może różnicować się w kierunku komórki gonadalnej -seminoma lub totipotencjalnej - non-seminoma

  • komórka totipotencjalna może zostać niezróżnicowana - carcinoma emryonale, różnicować się do struktur zarodkowych – teratoma, lub różnicować się w kierunku struktur pozazarodkowych - choriocarcinoma i yolk sac tumor

WEWNĄTRZKANALIKOWA NEOPLAZJA KOMÓREK ROZRODCZYCH - IGCN

• neoplazja ograniczona do nabłonka plemnikotwórczego kanalików nasiennych

• poprzedza rozwój naciekającego nowotworu zarodkowego (u ok. 50% pacjentów z wyjątkiem małych dzieci, w ciągu 5 lat rozwija się inwazyjny nowotwór germinalny)

• mikro:

  • kanaliki bez czynnej spermatogenezy

  • komórki IGCN położone przypodstawnie

  • hiperchromatyczne jądro, czasem jąderko, nie zawsze polimorfizm

  • obfita, jasna cytoplazma zawierająca glikogen

  • kom. Sertolego zepchnięte w stronę światła kanalika

  • pogrubienie i zeszkliwienie błony podstawnej

SEMINOMA vs NON-SEMINOMA

• seminoma przez dłuższy czas jest ograniczony do stadium I (70%)

  • przerzuty typowo drogami limfatycznymi

  • bardzo promienioczułe

  • najlepsze rokowanie

• Non-seminoma znacznie częściej diagnozowany w stadium II i III

  • wcześniej przerzuty, w tym drogą krwi

  • raczej promieniooporne

SEMINOMA

• 50% zarodkowych nowotworów jądra

• wiek 40-50 lat

• częściej niż inne nowotwory w jadrach niezstąpionych

• również w innych lokalizacjach: śródpiersie, mózg, przestrzeń zaotrzewnowa

• może być składnikiem guza mieszanego

• często wzrost markerów w surowicy

• przerzuty głównie do węzłów chłonnych

• promienioczuły ,,dobrze” rokujący 95% wyleczeń, w I stadium klinicznym, rokowanie zależy od stopnia zaawansowania. Orchidektomia+ rtg, terapia na okolicę węzłów chłonnych około aortalnych, okolicy żyły głównej, niekiedy miednicy małej

• IGCN

• OBRAZ MAKRO

  • zwykle dobrze odgraniczone, nie przekraczające osłonki białawej jądra

  • miękkie szaro-kremowe

  • powierzchnia przekroju jednorodna lub wieloguzkowa, unosząca się ponad tkanki jądra

  • martwica skrzepowa barwy żółtawej, zwykle bez ognisk krwotocznych, ognisko krwotoczne, syncytiotroblast

SEMINOMA SPERMATOCYTICUM

• ok. 2% guzów zarodkowych

• obustronnie w ok. 9% przypadków

• wiek 50-60 r.ż.

• występuje wyłącznie w jądrze, bez związku z wnętrostwem

• prawidłowe stężenia markerów w surowicy

• w postaci „czystej”

• nie daje przerzutów

• dobre rokowanie, rośnie wolno, orchideoktomia

NOWOTWORY JĄDRA

• 95% to GUZY GERMINALNE (ZARODKOWE)!!!!!!! O jednym lub kilku (tzw. Mieszane) obrazach morfologicznych, np.:

  • Seminoma, spermatocytic seminoma

  • Embryonal carcinoma

  • Yolk sac tumor

  • Polyembryonoma

  • Choriocarcinoma

  • Teratoma: mature, immature

Rak zarodkowy (carcinoma embryonale)

• Słabo odgraniczony, naciekający nowotwór z ogniskami martwicy i wylewów krwawych

• Lite pola lub różnicowanie w struktury gruczołowe i brodawkowate

• 1-3% formy czyste

• Komponenty, Yolk sac tumor, teratoma, choriocarcinoma

POLYEMBRYOMA

• Rzadko występujący nowotwór germinalny o cechach pośrednich między rakiem zarodkowym i bardziej zróżnicowanym nowotworem terminalnym

• Zwykłe składnik mieszanych nowotworów germinalnych

• Obraz mikro:

  • Liczne ciałka embrionalne w prymitywnym embrionalnym podścielisku

  • Ciałka embrionalne przypominają zarodek 14-20tygodniowy

  • Budowa ciałka zarodkowego: dysk z wysokich komórek walcowatych z jądrami hyperchromatycznymi, podobnymi do komórek ca. embryonale, po jednej stronie pokryte są komórkami yolk sac tumor typu reticular lub myxomatous, z drugiej jama owodniowa

  • Czasem ciałka są niekompletne

Potworniaki

• Teratoma zawiera struktury wywodzące się ze wszystkich 3 listków zarodkowych

• T. maturum --- struktury dojrzałe i wyskokozróżnicowane

• T. immaturum --- struktury niezupełnie zróżnicowane: niedojrzała chrząstka, luźna mezenchyma i neuroblasty. Traktowzne jako guzy złośliwe

• T. z transformacją złośliwą: teratoma + carcinoma lub sarkoma (nie c.embryonale)

TERATOMA

• U DZIECI

  • 14% guzów jąder

  • Zwykle w postaci izolowanej

  • Związany z zaburzeniami rozwoju i zespołami chorobowymi (z. Downa, z. Klinefertera, xero derma pigmentosum)

  • Potworniaki u dzieci w jądrze traktowane są jak nowotwory miejscowo złośliwe
    

• U DOROSŁYCH

  • Jeden ze składników ok. 50% mieszanych guzów zarodkowych jąder

  • Sporadycznie izolowany

  • Daje przerzuty, wyjątki: cystis dermoidalis, cystis epiderma lis

  • Potworniaki dorosłych mężczyzn są nowotworami złośliwymi

YOLK SAC TUMOR

• Syn.Endodermal sinus tumor

• Dzieci do 3 r.ż., w tym wieku dobre rokowanie

• Makro: guz nieotorebkowany, lity, żółtawo-szary, o śluzowym wyglądzie w przekroju

• Mikro: średniej wielkości komórki sześcienne lub wydłużone tworzące układy siatkowate

  • Czasami układy brodawkowate lub lite

  • W ok. 50% przypadków zatoki endodermalne (mezodermalny rdzeń z centralnym naczyniem u układami komórek przypominającymi kłębki nerkowe)

  • Wewnątrz i pozacytoplazmatyczne kwasochłonne, szkliste ziarna AFP i α1-antytrypsyny

CHORIOCARCINOMA

• Identyczne guzy w jajnikach, łożysku, śródpiersiu, przestrzeni zaotrzewnowej

• Czyste formy niezwykle rzadko, poniżej 1% wszystkich guzów terminalnych

• Najczęściej komponent guzów mieszanych

• Makro: zwykle małe rozmiary, bez lub dyskretnie powiększone jądro

  • na przekroju częste wylewy krwawe ogniska martwicy

  • czasami w miejscu guza pierwotnego tylko dyskretna blizna, a na obwodzie rozsiane przerzuty

• Mikro: dwa typy komórek

  • komórki syncytiotrfoblastu większe, mają wiele nieregularnych lub płatowatych, hiperchromatycznych jąder, obfitą kwasochłonną cytoplazmę

  • z zawartością HCG

  • komórki cytotrofoblastu regularne, wielokątne, z wyraźnymi granicami komórkowymi i jasną cytoplazmą, jądra jednopostaciowe. Układy pasmowate i lite

MIXED TUMORS (guzy mieszane)

• ok. 60% guzów jąder jest utworzonych z więcej niż jednego czystego składnika

• 14% guzów germinalnych: teratoma, carcinoma embrionale, yolk sac tumor, choriocarcinoma

• Seminoma + embryonal carcinoma

• Teratoma + carcinoma embrionale (teratocarcinoma)

Nowotwory jądra – diagnostyka

• Dokładna anamneza, badanie fizykalne

• USG jądra i jamy brzusznej i miednicy

• Inne badania obrazowe: TK, MRI, RTG klatki piersiowej

• Rozpoznanie histologiczne na podstawie badania całego usuniętego jądra

• Markery (AFP, HCG, LDH1-silny czynnik rokowniczy)

• PET – w diagnostyce zaawansowania, zwłaszcza przy decyzji o rozległej lymfadenektomii – 100% pozytywnej wartości przepowiadającej stanu węzłów chłonnych

KIŁA

Epidemiologia

• Liczba zarejestrowanych przypadków zachorowań na kiłę nabytą w Polsce w 2005 roku wynosiła 613 ze współczynnikiem zapadalności 1,61. Chorobowość Europy Wschodniej wynosi 5/100 000os/rok, a w Rosji 100-300/100 000 os/rok, mężczyźni chroują 2x częściej

Kiła I rzędowa

• I – okres kiły pierwotnej z wytworzeniem objawu pierwotnego. Wyróżnia się w nim:

  • kiłę surowiczoujemną – do 6. tygodnia

  • kiłę surowiczododatnią – 6-9 tydzień

• Krętek blady wnika do organizmu przez nienaruszoną błonę śluzową lub niewielkie uszkodzenia skóry. W ciągu kilku godzin powoduje uogólnioną bakteriemię. Pierwszym objawem choroby jest pojawienie się niebolesnej zmiany pierwotnej (affectio primaria), której często towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Pojawia się ona średnio około 3 tygodnia od wniknięcia patogenu i utrzymuje się ok. 2-6 tygodni. Następnie goi się samoistnie w ciągu 3-4 tygodni. Typowa zmiana pierwotna powstaje jako bezbolesna grudka, która w krótkim czasie ulega owrzodzeniu, z charakterystycznym podminowaniem jej brzegów.

• wrzód Huntera (ulcus Hunteri), owrzodzenie pierwotne (sclerosis initialis). U heteroseksualnych mężczyzn zmiana pierwotna najczęściej zlokalizowana jest na członki, natomiast u homoseksualistów w kanale odbytu, odbytnicy, jamie ustnej. U kobiet najczęstszym miejscem występowania owrzodzenia pierwotnego jest szyjka macicy i wargi sromowe. Z uwagi na tę lokalizację zmiana bywa nierzadko przeoczona. Należy tez dodać, że w obecnych czasach zmiana pierwotna ma często nietypowy wygląd – wpływa na to powszechne stosowanie antybiotyków. Zmiana ta najczęściej wymaga różnicowania z zakażeniem wirusem opryszczki, z wrzodem miękkim oraz zakażonymi zmianami urazowymi. W ciągu tygodnia od pojawienia się owrzodzenia, dołącza się powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, które może utrzymywać się przez wiele miesięcy i jest zwykle obustronne. Węzły są twarde, bolesne i nie wykazują tendencji do ropienia.

• Nietypowy objaw pierwotny

  • mnogie objawy pierwotne

  • postać współistniejąca z opryszczką

  • objaw pierwotny opryszczkopodobny

  • zapalenie kiłowe żołędzi (balonitis primaria syplulitica)

  • kiłowe zapalenie sromu i pochwy (vulvovaginitis primaria syplulitica)

  • postać poronna (objaw bardzo mały)

  • postać olbrzymia (zmiana o średnicy >2 cm)

  • postać o nietypowej lokalizacji (np. na palcu, odbycie, brodawce sutka, błonie śluzowej jamy ustnej) – taaa, ciekawe dlaczego

  • postać szczelinowata

  • objaw pierwotny żrący

  • postać zgorzelinowa

  • dodatkowe zakażenia stan zapalny, bolesność, obrzęk

Powikłania kiły I-rzędowej

• stulejka

• załupek – schorzenie najczęściej nabyte, występujące u mężczyzn. Polega na niemożliwości sprowadzenia napletka z powrotem na żołądź prącia. Odciągnięty napletek znajduje się w okolicy rowka zażołędnego i jest zbyt wąski by żołądź mógł się przez niego przecisnąć

  • sytuacja taka powstaje jako konsekwencja odprowadzonej stulejki lub na skutek urazu żołędzi, która uległa obrzękowi. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do niedokrwienia i martwicy żołędzi. Leczenie wyłącznie operacyjne

• obrzęk stwardniały – u kobiet i mężczyzn

• wtórne zakażenie

Kiła II rzędowa

• II okres kiły wtórnej z pojawieniem się charakterystycznej osutki kiłowje (skórnej – exanthema i błon śluzowych - enanthema); wyróżnia się w nim:

  • II-rzędową kiłę wczesną (lues recens) – 9-15 tydzień

  • II-rzędową kiłę nawrotową (lues recidivans) – po 15 tygodniach

• Niestałym objawem tego okresu kiły jest umiejscowiona lub uogólniona wysypka śluzowo-skórna lub bezbolesne uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. U około 15% z objawami kiły drugorzędowej stwierdza się jeszcze obecność zmiany pierwotnej. Zmiany skórne mają charakter plamkowy (lues maculosa), grudkowy (lues papulosa), grudkowo-łuskowy lub rzadziej krostkowy (lues pustulosa)

• w wilgotnych częściach ciała (okolice odbytu, sromu, worka mosznowego, wewnętrznej powierzchni ud, pod piersiami) grudki z czasem mogą się powiększać, ulegając powierzchownej erozji. Prowadzi to do powstawania szarawo-białych, szerokich u podstawy i wilgotnej powierzchni zmian zwanych kłykcinami płaskimi (condylomata lata). Wydzielina tych zmian jest zakaźna.

• zmianom skórnym towarzyszą zmiany ogólne, które mogą występować równolegle lub je wyprzedzać:

  • bóle gardła (5-30%)

  • gorączka (5-8%)

  • utrata masy ciała (2-20%)

  • złe samopoczucie (25%)

  • utrata łaknienia (2-10%)

  • ból głowy (10%)

  • podrażnienie opon mózgowych (5%)

  • lub ich zapalenie (1-2%)

• brak leczenia w tym okresie doprowadza do powstania objawów kiły późnej, zwanej też trzeciorzędową lub też wystąpienie kiły utajonej

Kiła utajona wczesna (lues latens recens)

• okres 2 lat od początku zakażenia, w którym nie obserwuje się objawów klinicznych lub

• okresy bezobjawowe kiły wczesnej występujące pomiędzy okresami objawowymi

Kiła III-rzędowa – kiła objawowa

• bezobjawowa kiła ukłądu nerwowego (lues nervosa asymptomatica)

• objawowa kiła układu nerowego

• kiła sercowo-naczyniowa (lues cardiovascularis)

• łagodna kiła trzeciorzędowa (kilaki, gummata)

Kiła wrodzona – gdy do zakażenia dochodzi w życiu płodowym od chorej matki (po 5 miesiącu od zapłodnienia, gdy bariera łożyskowa ulega osłabieniu i gdy już istnieje posocznica w ciele matki – czyli 2-3 lata od zakażenia). Niekiedy w tych przypadkach kiła prowadzi do śmierci płodu i poronienia lub urodzenia martwego płodu. W przypadku żywych urodzeń możemy mieć do czynienia z kiłą wrodzoną wczesną (lues congenita recens) i późną (lues congenita tarda)

• nos ……………..owaty (nosus …………… - wyniku uszkodzenia części kostnych (lemiesza i kości nosowych)

• zapalenie kostno-chrzęstne (osteochondritis)

• zajady (rhagades) – linijne pękanie kącików ust

• ………… (…….ryza)

• plamki kiłowe (lues …………….….)

• pęcherze kiłowe (lues……………………….)

• ………………………… kiłowa (………………………..)

• marskość wątroby

• kilaki prosowate (……………………. …………………….)

• w grasicy ropień ………………………………….. (abscessus …………………..)

• zapalenie białe płuc (pneumonia alba)

• wytwórcze zapalenie śródmiąższowe w różnych narządach (nerki, serce, nadnercza, trzustka, śledziona)

• triada Hutchinsona (zęby Hutchinsona, głuchota błędnikowa (surditas), zapalenie miąższowe rogówki (keratitis perenhymatosa) prowadzące do bielma (leukonta))

• szablasie podudzia

• czaszka kwadratowa (caput quadration)

• kiłowe zapalenie okostnej (periostitis leutica)

• kiłowe przewlekłe zapalenie opon miękkich (neurosyphilis meningovascularis)

• zanik nerwu II

• uszkodzenie nerwu VIII

• pogrubienie nasad przymostkowych obojczyków (obajw Higoumenakisa)

• blizny Parotta (cicatrices Parroli) wokół usta i odbytu