Sposoby rozmnażania szparaga
Wstęp: Rośliny warzywne najczęściej rozmnażane są generatywnie, czyli z nasion. Wegetatywne rozmnażanie stosuje się rzadziej: u roślin nie wytwarzających nasion (np. chrzan, czosnek), nie powtarzających wiernie cech rodzicielskich (np. ziemniak, rabarbar), dla wcześniejszego plonowania plantacji (rabarbar, szczypiorek), w celach hodowlanych (jednolity genetycznie materiał).
Wegetatywne rozmnażanie to rozmnażanie z bulw, cebul, kęp, sadzonek, kłączy lub kultur tkankowych.
Szparag (Asparagus officinalis)
Należy do rodziny szparagowatych (Asparagaceae). Jest rośliną wieloletnią, zielną. Części jadalną są młode pędy, tzw. wypustki, wyrastające co rok z pączków w górnej części karpy. Zależnie od sposobu produkcji otrzymujemy szparagi bielone lub zielone.
Jest dwupienny, o zbliżonej ilości osobników męskich i żeńskich. Rośliny żeńskie są smuklejsze, wytwarzają mniej zgrubiałych pędów, natomiast męskie wcześniej i dłużej plonują, a ich plon jest średnio o 25 % wyższy, są więc bardziej pożądane w uprawie.
Rozmnażanie
Szparag jest obecnie rozmnażany wyłącznie generatywnie (z nasion). Metoda wegetatywna polega na dzieleniu starszych karp, zrezygnowano z niej ze względu na ryzyko rozprzestrzeniania się chorób. Ponadto skraca ona okres plonowania.
Metoda generatywna – Produkcja rozsady
Cykl produkcji rozsady szparaga na rozsadniku trwa ok. 12 miesięcy. Starsze, dwuletnie karpy gorzej się przyjmują i słabiej rosną, nie powinny być używane do zakładania plantacji.
Wybór stanowiska na rozsadnik – Powinno być dobrze nasłonecznione, gleba gliniasto-piaszczysta lub piaszczysto-gliniasta, niepodmokła, szybko nagrzewająca się wiosną. Odcyn powinien być zbliżony do obojętnego (pH 6,2 – 7,0). Dobrym przedplonem mogą być zboża i trawy, nie należy natomiast zakładać rozsadnika szparaga na polu po wieloletnich motylkowatych, burakach, marchwi, a także pola, gdzie rosły szparagi (ryzyko wystąpienia chorób)
Przygotowanie pola pod rozsadnik – jesień: 30 -40t/ha obornika, głęboka orka przedzimowa; wiosna 100kg P2O5 i 150-200kg K2O, mieszając z glebą kultywatorem i broną. Włókowanie zwiększy równomierność wschodów. Azot dzielimy dawkę 100-200kg/ha na 2-4 części, stosujemy pogłównie, od wschodów do początku sierpnia.
Wysiew nasion – koniec marca do końca sierpnia. Wschody po 4-6 tygodniach, by je przyspieszyć, moczymy nasiona w wodzie o temp 25-35C przez 1-3 dni, lub stosujemy stratyfikacje w wilgotnym piasku. Wysiewamy 1kg nasion na 1000-1500m2, by otrzymać ilość roślin na obsadzenie 1 ha plantacji. Głębokość siewu- 3 cm, rzędy co 40-45cm, co 4-5cm w rzędzie.
Zabiegi pielęgnacyjne w rozsadniku szparaga – utrzymanie w stanie wolnym od chwastów! Zwalczanie chemiczne – Afalon 1-1,5kg/ha do 10 dni po siewie lub po wschodach, gdy siewki mają co najmniej 10 cm, lub mieszankę Afalon i Reglone tuż przed wschodami, 3l/ha.
-przerywka roślin, gdy za gęsto (zostawiamy co 10-12cm)
- w razie suszy w lipcu i sierpniu deszczowanie20-25mm.
Na zimę pozostawiamy karpy w polu, wczesną wiosną wykopujemy., przygotowując wpierw glebę pod plantację. Na małej powierzchni wykopuje się karpy widłami szerokozębnymi, na większej wyoruje pługiem i wybiera z ziemi lub wykopuje kopaczką elewatorową do ziemniaków. Dobrej jakości karpa powinna mieć masę co najmniej 35g, 15 wykształconych korzeni i 5 pączków. Nie dopuszczać do wysychania, przegrzania, zmarznięcia po wykopaniu karp, najlepiej sadzić od razu na miejsca stałe.
Produkcja rozsady pod szkłem i w tunelu foliowym – opracowana w Akademii Rolniczej w Poznaniu. Skraca cykl produkcji z 12 do 2-3 miesięcy, zapotrzebowanie na nasiona jest mniejsze, rozsadę można sadzić mechanicznie. Wadą są jednak wyższe koszty produkcji.
Nasiona, namoczone lub podkiełkowane, wysiewa się do skrzynek wypełnionych podłożem (torf wysoki, torf niski, ziemia kompostowa w stosunku 1:1:1). Na obsadzenie 1 ha pola przy rozstawie 10 x 10cm potrzeba 60-70cm szklarni lub tunelu foliowego pod produkcję rozsady. Produkowaną w pomieszczeniu rozsadę można sadzić wiosną i latem.
Natomiast uzyskane w tradycyjny sposób karpy szparaga sadzi się w I i II dekadzie kwietnia, gdyż w glebie jest jeszcze zapas wody, w rzędach północ-południe, w rozstawie dopasowanej do rozstawy kół ciągnika; ręcznie, na dnie bruzdy o głębokości 25-35 cm.
Można też sadzić karpy na 8 centymetrowych kopczykach, co 35-50 cm. Umożliwi to lepsze rozłożenie korzeni.
W obu przypadkach korzenie przysypujemy 5-10 cm warstwą ziemi.
Pączki wszystkich karp powinny by zwrócone w jednym kierunku, wzdłuż osi rzędu, ze względu na ich tendencję do poziomego rozrastania się.
Na rozsadniku pozostawiamy ok. 10 % rozsady, na późniejsze dosadzanie.
Literatura: Kołota E., Orłowski M., Biesiada A., Warzywnictwo;
Kołota E, Biesiada A., Adamczewska- Sowińska K., Krężel J., Systematyka, biologia i cechy odmianowe roślin warzywnych