CO MOŻE ZROBIĆ NAUCZYCIEL, KTÓRY CHCE POMÓC DZIECKU Z AD/HD
Po pierwsze zaakceptować fakt, że dziecko z AD/HD jest uczniem innym niż pozostali, ma inne możliwości i w związku z tym wymaga innego podejścia.

Biorąc pod uwagę częstość występowania zespołu AD/HD, jest wielce prawdopodobne, iż w każdej klasie będzie przynajmniej jeden uczeń z tym zespołem. Wobec faktu, że niewiele mówi się o tym zespole, nauczyciel, który zauważył typowe cechy zachowania (które jak wspomniano wcześniej u ucznia z nadreaktywnością nie są trudne do wychwycenia), powinien skontaktować się, z być może, nieświadomymi istoty problemu rodzicami. Najprawdopodobniej już od lat borykają się oni w domu z zachowaniami swojego dziecka, których zupełnie nie rozumieją i z którymi wielokrotnie sobie nie radząc, utwierdzają się w poczuciu winy i własnej niekompetencji. Jest więc mało prawdopodobne, by cokolwiek z tego, co usłyszą od nauczyciela, było dla nich zaskoczeniem. Na ogół dzieci te zachowują się w szkole o wiele lepiej niż w domu, można się więc spodziewać, że rodzice będą w stanie dostarczyć własnych, znacznie "ciekawszych" przykładów zachowania ich dziecka. Świadomość, że obserwowane zachowania mają podłoże fizjologiczne oraz wobec faktu, że istnieją metody leczenia, jak i opracowane sposoby prowadzenia dziecka, może przynieść rodzicom ogromną ulgę, jak również nadzieję, zarówno dla dziecka jak i dla całej rodziny. Oczywiście, może być wiele innych powodów wpływających na podobne zachowania ucznia. Wydaje się jednak, że uważny i kompetentny nauczyciel, który dostrzeże opisane wyżej cechy może uczynić wiele dobrego, poprzez zwrócenie uwagi rodziców na potrzebę diagnostyki i uruchomienia wszelkich możliwych form pomocy dziecku.
    Jest też wiele form pomocy, które życzliwy nauczyciel może sam wprowadzić w klasie w stosunku do dziecka (-ci) z AD/HD. Z ogólnych zasad, po pierwsze bardzo ważnym wydaje się, aby spojrzeć na dziecko jako całą osobę, a nie tylko jako na "przypadek" ucznia z problemami edukacyjnymi. Każdy uczeń potrzebuje pozytywnej uwagi, zrozumienia, życzliwości - uczeń z AD/HD potrzebuje tego wszystkiego w dwójnasób, głównie ze względu na szereg niepowodzeń (zarówno edukacyjnych, jak i społecznych), które są jego udziałem w szkole i wynikającą z tego samooceną. Dodatkowo, uczniowie z AD/HD, jak nikt inny, potrzebują świadomości, że ktoś "po drugiej stronie katedry" rozumie, że można mieć trudności z utrzymaniem uwagi, słuchaniem, czytaniem, pisaniem lub nawet siedzeniem spokojnie na jednym miejscu przez dłuższy czas i nie ma to nic wspólnego z byciem "nieposłusznym" czy "mało zdolnym". Bardzo trudno jest przecież żyć i prawidłowo poznawać świat, gdy inni uważają, że zachowujemy się zawsze źle i nic nam nie wychodzi. Dlatego dzieci te, często desperacko potrzebują kogoś, kto zatroszczy się o nie na tyle, by znaleźć w nich coś godnego pochwały i życzliwie poprowadzi przez niełatwe dla nich szkolne lata. Może się zdarzyć, że osobą taką będzie właśnie nauczyciel, jako ktoś z dużo większym dystansem do problemu dziecka, niż jego własny rodzic, którego np. ambicje nie zostały w potomku zaspokojone. Dzieci te, jak każde inne, potrzebują też oczywiście dyscypliny, ale życzliwej, opartej na jednoznacznych i stałych regułach - dziecko musi dokładnie wiedzieć (i to z wyprzedzeniem) jakie zachowania są niedopuszczalne i jakie za to grożą konsekwencje. Najlepiej sprawdzają się takie systemy modyfikacji zachowań, których efekty są odbierane przez dom i tam są nagradzane. W stosunku do najmłodszych dzieci sprawdzonym pomysłem na złe zachowanie jest odesłanie dziecka na parę minut w spokojne miejsce, gdzie może ochłonąć i ma szansę zastanowić się nad swoim postępowaniem. Natomiast jakakolwiek forma zawstydzania dziecka na oczach klasy obnażania jego słabych stron, może zniszczyć, i tak, jego nadwątloną samoocenę i z pewnością nie przyczyni się do poprawy jego zachowania. optymalnie byłoby, gdyby krytyce podlegały jedynie naganne zachowania dziecka, a nie ono w całości, gdyż wtedy właśnie zachwianiu ulega jego samoocena. Oczywiście wymaga to ogromnej cierpliwości, ale wydaje się, że może być ona kluczem do sukcesu nie tylko w odniesieniu do dzieci z AD/HD.

KONKRETNE POMYSŁY, KTÓRE MOGĄ POPRAWIĆ SYTUACJĘ DZIECKA Z AD/HD W SZKOLE
Ponieważ dzieci te lepiej funkcjonują w stałych, z góry ustalonych ramach, dobrym sposobem jest umieszczenie w widocznym miejscu zasad (i konsekwencji za ich przekroczenie) obowiązujących w klasie czy w szkole. Również niezmiernie ważnym jest informowanie dziecka zawczasu o planowanych w klasie czy w szkole zmianach. Ze względu na łatwą rozpraszalność uwagi, dzieciom tym bardzo trudno pracować w dużych zespołach klasowych, szczególnie, jednoczasowo toczą się różne zajęcia. Generalnie można powiedzieć, że im mniej rozproszeń w klasie i bezpośrednio poza nią - tym łatwiej dziecku z AD/HD pracować w skupieniu. Z tym wiąże się też miejsce siedzenia dziecka w klasie - wydaje się, że optymalnie jest, gdy znajduje się ono blisko nauczyciela - wtedy szansa na rozproszenia ze strony innych dzieci jest mniejsza, a i nauczycielowi łatwiej bezpośrednio wpływać na pracę takiego ucznia bez przeszkadzania innym dzieciom. Również sąsiedztwo dobrych, spokojnych uczniów może być bardzo przydatne - pomoże dziecku zorganizować się np. poprzez naśladowanie tego, co w danym momencie robi kolega czy koleżanka. Aby pomóc dziecku z utrzymaniem uwagi podczas lekcji nauczyciel może dotknąć jego ramienia, stuknąć długopisem w blat biurka - cokolwiek, co będzie jasnym dla obojga sygnałem życzliwej pomocy ze strony nauczyciela w przywróceniu uwagi dziecka na to, co dzieje się w klasie. Mówimy wtedy, że nauczyciel jest tą "zewnętrzną" uwagą dziecka, której ono po prostu nie posiada. Inną formą pomocy, w odniesieniu szczególnie do dziecka, u którego na problemy z koncentracją uwagi nakładają się dodatkowo problemy edukacyjne (dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia itp.) jest modyfikacja wymogów szkolnych. Dotyczyć ona może wielu obszarów np. zamiana sprawdzianów pisemnych na ustne, sprawdziany bez ograniczeń czasowych zdawane w nie rozpraszającym środowisku, wpisywanie brakujących słów zamiast pisanie dyktanda "ze słuchu", redukcja liczby zadań domowych (te dzieci i tak spędzają nad książkami wielokrotnie więcej czasu niż ich koledzy). W odniesieniu do języka obcego, który na ogół stanowi kolejny problem edukacyjny dzieci z AD/HD, zalecane jest stosowanie testów, podczas których dziecko wybiera prawidłową odpowiedź z paru podanych. Chodzi oczywiście o to, aby stawiane wymagania były na poziomie rzeczywistych możliwości edukacyjnych poszczególnych dzieci. Prawdą jest bowiem, że poprzeczka postawiona zbyt wysoko - zniechęca i obniża i tak słabą samoocenę; jeśli zbyt nisko - rozleniwia i nie motywuje go do pracy. 
    Ponieważ dzieciom tym szczególnie trudno jest nadążyć z wypełnianiem zadań podczas lekcji, można spróbować na początku zmniejszyć ich liczbę, zachęcając dziecko do aktywnego wysiłku poprzez nagradzanie np. kolorową nalepką lub własnoręcznym rysunkiem każdej pracy wykonanej poprawnie i w przewidzianym czasie. W ten sam sposób można każdorazowo nagradzać wysiłki dziecka siedzącego spokojnie na lekcji, zaczynając od okresu np. 20 min. aż do osiągnięcia pożądanych 45 min. Nic bardziej nie zachęca do dalszego wysiłku niż uznanie i nagroda ze strony kogoś, kto jest autorytetem.
Bardzo ważną rzeczą dla dzieci z AD/HD jest forma, w jakiej otrzymują one instrukcje - powinna być jak najbardziej zwięzła i ograniczona do pojedynczych czynności, ponieważ dzieci te mają ogromne trudności z przyswajaniem wieloskładnikowych poleceń. Ważne jest też, aby wydając dziecku polecenie utrzymać z nim kontakt wzrokowy - ułatwia to skupienie uwagi na osobie mówiącej. Inną, bardzo przydatną formą pomocy tym dzieciom jest specjalne zwracanie  ich uwagi na rodzaj otrzymanych poleceń np. poprzez zakreślenie kolorowym pisakiem, w którym zadaniu dziecko ma np. dzielić, a w którym mnożyć. Po zakończeniu sprawdzianu czy kartkówki dobrze jest pomóc dziecku w sprawdzeniu czy wykonało wszystkie zadania, czy wyniki są poprawnie wpisane, czy nie popełniło błędów przez nieuwagę. W stosunku do dzieci z nadreaktywnością ruchową, które mają problemy z usiedzeniem przez 45 min na miejscu, dobrym pomysłem jest poproszenie o wytarcie tablicy,  zaniesienie czegoś do sekretariatu, czy nawet podlanie kwiatków. Daje to dziecku nie tylko szansę naturalnego fizycznego odreagowania, ale pozwala mu zyskać uznanie, we własnych oczach, jako członka społeczności klasowej, któremu powierza się istotne działania. Jeszcze raz warto podkreślić ogromną moc pochwały, nagrody, uznania, które szczególnie u tych dzieci mają szansę zmotywować je do bardziej wytężonej pracy. Wszelkiego rodzaju naklejki, rysunki, kolorowe znaczki nadawane w zeszycie dziecka jako natychmiastowy wyraz uznania dla jego pracy, są w stanie uczynić cuda. Dają one też nauczycielowi możliwość wstecznego wglądu w funkcjonowanie dziecka (np. w ostatnim miesiącu czy semestrze) - nie mówiąc już o radości rodziców, którzy mają szansę zaobserwować postępy potomka w szkole. 
    Kolejną, niezmiernie istotną sprawą, jest przepływ informacji między domem a szkołą. W stosunku do dziecka z AD/HD jest to szczególnie ważne, ponieważ dzieci te notorycznie czegoś zapominają (terminów sprawdzianów, materiałów do prac, przyborów szkolnych itd.). Sprawdzonym pomysłem jest założenie dodatkowego notesu, do którego trafiają wszelkie informacje niezbędne rodzicom, by móc przypilnować dziecko.

Na końcu parę słów na temat, wydałoby się, więcej niż oczywisty. Wydaje się być truizmem podkreślanie, że im nauczyciel wyraźniej, głośniej i wystarczająco wolno  przekazuje treści na lekcji, tym większa jest szansa, że wszystkie dzieci go zrozumieją. Jeśli dziecko z trudnościami z koncentracją niewyraźnie odbiera przekazywany materiał, bo np. siedzi zbyt daleko od nauczyciela, lub ten mówi niezbyt wyraźnie, lub zbyt szybko, z pewnością nie będzie w stanie utrzymać na nim swojej uwagi. Nie ma chyba lepszego sposobu na utrzymanie uwagi uczniów niż prawdziwe, osobiste zaangażowanie i towarzysząca temu serdeczność wraz z poczuciem humoru. Takiemu stylowi pracy nawet dziecku z AD/HD trudno będzie się oprzeć! Dla dzieci z tym zespołem bardzo pomocne jest podawanie materiału w sposób zwięzły i precyzyjny, oraz tak, by ważne elementy były inną czcionką lub kolorem. Ponieważ dzieci te mają trudności z porządkowaniem materiału, przydatne jest takie jego podsumowywane, które podkreśla najważniejsze elementy w zalecanym przez nauczyciela porządku. 
    Ostatnia uwaga dotyczyć powinna wniosku, który wypływa z całości niniejszego opracowania. Dzieci, które doświadczają szkolnych (edukacyjnych lub społecznych) niepowodzeń przeżywają ogromny stres, a nawet depresję (każdy z nas potrzebuje sukcesu i poczucia akceptacji społecznej). W rezultacie, nie tylko, nie osiągają wyników na miarę swoich możliwości intelektualnych, ale często ich zachowanie pozostawia wiele do życzenia. Wszystko to razem może być ogromnie frustrujące dla nauczyciela i jest to całkowicie uzasadnione i zrozumiałe. Nie mniej warto uzmysłowić sobie, że krytyka, oznaki dezaprobaty czy braku akceptacji ze strony nauczyciela z pewnością nie pomogą młodemu człowiekowi, który i tak boryka się często z ciężarem ponad miarę. Z pewnością pomagać dzieciom z AD/HD posiąść wiedzę, dorastać i odnosić sukcesy nie jest łatwym zadaniem (szczególnie wobec nadmiaru obciążeń spoczywających na nauczycielu), ale może dostarczyć satysfakcji i zadowolenia, jakiego nie znajdzie w kontakcie z tzw. bezproblemowym uczniem.