Cechy antropometryczne człowieka

Antropometria – metoda badań somatologicznych, jej przedmiotem jest przełożenie wymiarów ciała na liczby i stosunki liczbowe. Dzielimy ją na styczną i kątową. Antropometria zajmuje się pomiarem:

• Cech w pozycjach nieruchomych (stojącej, siedzącej, leżącej)

• Wielkości kątów między różnymi płaszczyznami i segmentami ciała lub kości

• Zakresów ruchu w poszczególnych stawach organizmu

Antropometryczne pozycje pomiarowe – pozycje, dla których wykonuje się pomiary antropometryczne. Dzielimy te pozycje na:

• Antropometryczna pozycja stojąca

• Antropometryczna pozycja siedząca

Atlas antropometryczny – zbiór tabel zawierających wykaz wartości cech antropometrycznych z uwzględnieniem:

• Rasy

• Narodowości

• Płci

• Wieku

• Poziomu sprawności

Cecha antropometryczna – jest szczególnym przypadkiem cechy morfologicznej. Rozróżnia się cechy:

• Somatyczne – wysokość, szerokość, długość, głębokość, obwód

• Funkcjonalne – wielkości kątowe, zakresy ruchu

Centyl - Podstawowa jednostka odniesienia w pomiarach antropometrycznych

Indywidualne cechy człowieka – wyznaczone są przez:

• Wiek

• Płeć

• Stan zdrowia

Oraz wyznaczone przez 3 grupy cech:

• Fizyczne – o sprawności fizycznej

• Psychomotryczne – o sprawności motorycznej

• Psychiczne – o sprawności psychicznej

Normy z obszaru antropometrii – wyróżniamy:

• Normy z pomiarami cech antropometrycznych i definiujące procedury pomiarowe

• Normy zawierające dane antropometryczne

• Normy wskazujące na specyficzne zastosowanie danych antropometrycznych

Orientacja ciała ludzkiego w przestrzeni – w celu opisania usytuowania przestrzennego ciała ludzkiego bądź jego elementów posługujemy się trzema osiami oraz trzema płaszczyznami ciała,

• strzałkowe – wyznaczane przez oś pionową i strzałkową.

• płaszczyzny poprzeczne – są wyznaczane przez oś poprzeczną i strzałkową.

• płaszczyzny czołowe – wyznaczane przez oś pionową i poprzeczną.

Pomiary antropometryczne – podstawowe pomiary ciała służą do opisu poszczególnych grup ludzkich, wyodrębnionych jako populacje (wg lokalizacji geograficznej) lub jako kohorty (osoby o tym samym wykształceniu, wieku, płci itd), w celu uzyskania porównywalnych danych. Podstawą porównywalnych pomiarów są punkty antropometryczne. Wyniki mogą być wykorzystywane w różnych dziedzinach gospodarki. Wymiary wykonuje się względem płaszczyzn odniesienia, którymi są trzy płaszczyzn pomiarowe:

• stania

• siedzenia

• oparcia.

Warunki niezbędne do pomiarów to: określony ubiór badanego, określone powierzchnie odniesienia, uwzględnienie symetrii ciała, przyrządy pomiarowe.

Punkty i cechy antropometryczne – są to punkty umiejscowione najczęściej na łatwo wyczuwalnych miejscach szkieletu człowieka (wyrostek, rowek, kolec). Wskazują one zazwyczaj miejsce na charakterystycznej okolicy ciała na układzie kostnym lub odpowiadające temu punktowi miejsce na powierzchni skóry. Określenie ich położenia umożliwia porównywanie i ciągłe uzupełnianie pomiarów antropometrycznych.

Somatotyp – inaczej typ konstytucjonalny, jest to ogólny typ budowy ciała zależny od:

• zmienności międzypopulacyjnej (rasa, środowisko geograficzne itd.)

• zmienności wewnątrzpopulacyjnej (dymorfiznm płciowy, zmiany ciała od urodzenia do starości, różnice środowiskowe, np. między miastem a wsią, odżywianie i uprawianie sportów)

Ogólna ocena somatotypu zawiera stosunek długości kończyn i tułowia do wysokości całego ciała. Isnieje wiele klasyfikacji somatotypów, najpopularniejsze z nich to: Kretschmera, Sheldona, Wankego. Uważa się, że somatotyp wiąże się z pewnymi predyspozycjami do pracy w określonych warunkach.

Segmenty ciała – wyróżniamy:

• Głowa

• Szyja

• Tułów

• Kończyna górna (parzysta)

• Kończyna dolna (parzysta)

Wielkości progowe – wymiary minimalne progowe to te, których nie osiąga 5% ludności, a maksymalne – których nie przekracza 95%. 3 podstawowe tendencje:

• Wiele rozmiarów tego samego obiektu

• Jeden wymiar dla wszystkich

• Regulacja

Zasady ergonomii w kształtowaniu środków pracy w zakresie dostosowania obiektów technicznych do wymiarów ciała – powinny być środki pracy projektowane z uwzględnieniem:

• Wymiarów ciała populacji operatorów

• Odległości bezpieczeństwa

• Wymiarów dostępu

Ogólne zasady:

• Specjalne podejście dla osób o potrzebach specjalnych

• Wymiary wewnętrzne ustalać kierując się zasadą miar ograniczających

• Siedzisko dostosowane do wymiarów operatora i rodzaju wykonywanej pracy

Zasady i wymagania ergonomii

Zasady – to reguły dotyczące projektowania ergonomicznego. Wskazują jak ogólnie dopasować pracę do człowieka z uwzględnieniem jego:

• Możliwości

• Umiejętności

• Ograniczeń

• Potrzeb

Wymagania ergonomii - szczegółowe wytyczne dotyczące obiektów technicznych, systemów lub ich elementów. Źródłem wymagań są zasady ergonomii.

Standardy ergonomiczne – standardy ergonomiczne są opracowywane przez organizację międzynarodowe, europejskie i narodowe, właściwe krajom, które je wydały. Międzynarodowe standardy ergonomiczne są opracowywane przez ISO (International Standard Organization). Polskie standardy ergonomiczne to standardy opracowane przez polskie placówki naukowe. Normy określone nagłówkiem „Ergonomia” wraz z normami dotyczącymi ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi oraz normami dotyczącymi ochrony zdrowia pracowników przed zagrożeniami fizycznymi zostały zakwalifikowane według Międzynarodowej Klasyfikacji Norm w jedną Dziedzinę.