Brearley, Psychoterapia dzieci niepełnosprawnych ruchowo (s. 130- 152)
TERAPEUTA I KLIENT
KTO MOŻE ZOSTAĆ PSYCHOTERAPEUTĄ?
Należy założyć, że osoba, która podejmuje się psychoterapii dzieci niepełnosprawnych lub przewlekle chorych, jest wykwalifikowanym psychoterapeutą, legitymującym się dyplomem lub zaświadczeniem ukończonego doskonalenia zawodowego w wiarygodnym miejscu.
Kontrakt
Porozumienie ustne lub pisemne dotyczące istotnych warunków (poufność, czas i liczba spotkań, oczekiwania itp.).
- Dyskrecja
Jeden z najbardziej fundamentalnych aspektów kontraktu. Określić w kontrakcje w jakim przypadku może zostać naruszona.
- Liczba sesji i czas ich trwania
Muszą zostać z góry ustalone- należy przestrzegać, aby dać dziecku poczucie przewidywalności. W razie gdy na koniec sesji zaczyna się najważniejszy temat- uzmysłowić sedno poruszanego problemu i obiecać kontynuację tematu na następnym spotkaniu.
- Granice określające wzajemne relacje
Muszą być jasno określone, aby dziecko nie traktowało psychologa jako przyjaciela cały czas dyspozycyjnego, tylko wiedziało, że to jego praca.
- Oczekiwania
Trzeba wyjaśnić dziecku, co możemy mu zaoferować w ramach terapii, oraz czego ono od nas oczekuje.
Nadzór superwizora
Obowiązkowa, gdyż: dostarcza znaczącego wsparcia dla psychoterapeuty; umożliwia dokonywanie oceny własnej pracy; stwarza możliwość dyskutowania różnych rozwiązań; pozwala na emocjonalne odreagowanie napięć.
ZAANGAŻOWANIE RODZICÓW
Trudno zdecydować czy rodzice powinni być zaangażowani w terapię czy nie. Niekiedy ośrodek sam narzuca taką formę, ale gdy dziecko ma poważne problemy emocjonalne trzeba się zastanowić czy jest to dobra metoda.
INNE DYSCYPLINY
Gdy nastąpi konieczność poinformowania innych służb, należy uzgodnić to z dzieckiem.
ZDOLNOŚCI TERAPEUTY
Terapeutę powinny cechować:
- wiara w dziecko i tkwiącą w nim siłę,
- przekonanie, że dziecko może dokonywać życiowo dobrych wyborów,
- akceptacja dla podjętych czasami „złych” decyzji i umiejętność wspierania dziecka także w takiej sytuacji,
- świadomość pomyłek innych osób i potrzeba poinformowania o tym dziecka,
- zaakceptowanie faktu, iż niektórych okoliczności nie można zmienić,
- wiara, że dzieci mogą się bardzo dużo nauczyć,
- elastyczność,
- całkowita koncentracja na dziecku.
Niezbędny jest ciągły rozwój terapeuty:
- świadomość własnych możliwości i ograniczeń,
- gotowość do nauki,
- łatwość przystosowania się do nowej sytuacji,
-zdolność do zmiany własnego zdania,
- umiejętność akceptowania porażki,
- chęć uczenia innych,
- dbałość o siebie samego,
- zadowolenie z wyników pracy.
UMIEJĘTNOŚCI TERAPEUTY
CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ?
Informacje medyczne
Znać przyczyny i skutki niepełnosprawności lub choroby, którą dotknięte jest dziecko. Często rolą psychologa jest uświadomienie dziecka o istocie jego choroby.
Czynniki społeczne
Pomocne w pracy informacje dotyczą miejsca zamieszkania dziecka, sprawowania opieki przez oboje lub jedno z rodziców, przekonań religijnych oraz sposobu życia rodziny.
Trudności w komunikacji
Dla ułatwienia najpierw najlepiej obserwować rozmowę takiego dziecka z nauczycielem. Dziecko z problemami wymowy woli powtórzyć coś kilka razy niż mieć przeświadczenie, że nie zrozumiałeś, a tylko przytakujesz.
UMIEJĘTNOŚCI TERAPEUTYCZNE
Empatia
Psychoterapeuta, który nie ma uprzedzeń i nie zakłada niczego z góry, staje się otwarty na postrzeganie świata w taki sposób, jak widzi je klient. Takie podejście, jak lustrzane odbicie, zostaje przeniesione na klienta. Empatia jest szczególnie ciężka w przypadku pracy z dziećmi, ponieważ dorośli są przyzwyczajeni do uczenia dzieci.
Spójność uczuć i zachowań terapeuty
Terapeuta uświadamia sobie własne uczucia i jeśli uzna je za słuszne, to mówi o nich klientowi. Dzieci bardziej niż dorośli wyczulone są na reakcje terapeuty, i mogą je źle zinterpretować.
Okazywanie serdecznego, ale nie władczego stosunku
Żadne uprzedzenia ani zamiary czy też decyzje terapeuty nie mogą mieć wpływu na opinie dotyczące osoby klienta. Jest to najprawdopodobniej najtrudniejsze zadanie w pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
WAŻNE ASPEKTY TERAPII
Dyskrecja
Szacunek dla dziecka
Zachęta (stosuj różnorodne techniki, żeby dziecko nie miało wrażenia, że musi się dostosowywać)
Zadawanie pytań (nie czuj się zmieszany, gdy musisz zadać pytanie)
Obserwacja (mowy ciała dziecka- może być sprzeczna z tym, co dziecko mówi)
Aprobata wyrażanych uczuć
Sposoby rozwiązywania problemu (pomóc dziecku odnaleźć różne metody)
Troska o siebie
Poczucie realizmu
DALSZA TERAPIA I DORASTANIE
ZAKOŃCZENIE TERAPII
Najlepiej przy rozpoczynaniu terapii ustalić ilość spotkań od 4- 6, uwzględniając możliwość modyfikacji. Zdarza się, że to wystarcza i dziecko samo jest przekonane, że nie potrzebuje dalszej terapii.
KONTYNUOWANIE TERAPII
W innych sytuacjach, kiedy terapeuta uważa kontynuację terapii za konieczną, należy powtórnie ustalić ilość spotkań.
Kontrakty otwarte niosą niebezpieczeństwo koncentracji uwagi na problemach codziennych, a nie faktycznie nurtujących uczuciach.
TERAPIA DŁUGOFALOWA
Niektóre dzieci cechują poważne i trudne do rozwiązania problemy emocjonalne, przez co wymagają większej liczby spotkań. Trzeba to przedyskutować z dzieckiem.
Istnieje możliwość wspierania terapii dziecka przez inne osoby dorosłe, jednak to również musi zostać jasno określone.
DORASTANIE I ODEJŚCIE OD TERAPII
Dziecko musi stworzyć własną sieć, która da mu oparcie.
W szkole podstawowej lub ogólnokształcącej
Możliwa dostępna w obrębie placówki pomoc.
Ukończenie szkoły
Pomóc dziecku w ustaleniu koniecznej formy wsparcia, jak też możliwości zaspokojenia jej w instytucji docelowej. Dać ulotki nt. organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
UTRZYMYWANIE KONTAKTU
Nie jest zalecane utrzymywanie kontaktu po zakończeniu terapii, ani przedłużanie kontraktu- chyba, że są to sytuacje wyjątkowe.