49. Ustanie małżeństwa w sytuacji uznania za zmarłego

W razie uznania jednego z małżonków za zmarłego domniemywa się, że małżeństwo ustało z chwilą oznaczoną w orzeczeniu jako chwila śmierci tego małżonka. Jakie są skutki ustania małżeństwa w wyniku uznania za zmarłego?

Zła wiara małżonków drugiego małżeństwa musi być udowodniona.

Ważność ponownego małżeństwa

Jeżeli po uznaniu jednego z małżonków za zmarłego drugi małżonek zawarł nowy związek małżeński, związek ten nie może być unieważniony z tego powodu, że małżonek uznany za zmarłego żyje albo że jego śmierć nastąpiła w innej chwili aniżeli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego, chyba że w chwili zawarcia nowego związku małżeńskiego strony wiedziały, że małżonek uznany za zmarłego pozostaje przy życiu. Co oznacza, że czynnikiem decydującym ustania małżeństwa w przypadku uznania za zmarłego jest zawarcie drugiego małżeństwa w dobrej wierze. Wówczas datą ustania małżeństwa jest data zawarcia małżeństwa.

Zła wiara małżonków drugiego małżeństwa musi być udowodniona. Nie można przypisać złej wiary małżonkowi całkowicie ubezwłasnowolnionemu, to samo odnosi się do osoby cierpiącej na poważną chorobę psychiczną.

Jeżeli w chwili zawierania małżeństwa o nieprawdziwości uznania za zmarłego małżonka osoby wstępującej w związek małżeński wiedziała tylko jedna ze stron, to brak podstaw do unieważnienia tego drugiego małżeństwa.

Zasadność powództwa

W zależności od konkretnej sytuacji możliwe są dwa rodzaje powództw:

1) o unieważnienie małżeństwa, tj. można żądać unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim. Unieważnienia może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny i prokurator. Powództwo to jest zasadne w przypadku, gdy małżonek uznany za zmarłego faktycznie żyje albo że zmarł w innej chwili niż określona w postanowieniu o uznaniu za zmarłego (zwłaszcza, gdy jego śmierć nastąpiła po zawarciu nowego małżeństwa). Unieważnienie takiego małżeństwa następuję w oparciu o przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

2) o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa, tj. zawierający małżeństwo nie wiedzieli o niezgodności ze stanem faktycznym orzeczenia o uznaniu za zmarłego. Powództwo takie wytoczyć może każdy, kto ma w tym interes prawny oraz prokurator.

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania jest dodatkiem do zasiłku rodzinnego, związanym z obowiązkiem szkolnym. Jest to doskonała okazja dla rodziców, by uzyskać dodatkowe pieniądze z budżetu państwa przeznaczone na edukację dziecka.

Uprawnionymi do jego uzyskania są:

• Rodzice, jeden rodzic, opiekun prawny,

• Opiekun faktyczny,

• Osoba ucząca się.

Wyróżniamy dwie wysokości dodatku:

• 90 zł – w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności, w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, gdzie mieści się szkoła podstawowa, gimnazjalna, ponadgimnazjalna bądź artystyczna;

• 50 zł – gdy chodzi o dojazd z miejscowości zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się szkoła.

Jest to kwota przysługująca co miesiąc, przez okres 10 miesięcy  pobierania nauki (od września do czerwca następnego roku kalendarzowego).

Wniosek

Dodatek jest przyznawany na wniosek osoby. Wymagane są również następujące dokumenty:

• Kserokopia dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby ubiegającej się o zasiłek rodzinny,

• Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka,

• Orzeczenie o niepełnosprawności albo o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, w przypadku, gdy w rodzinie wychowuje się dziecko niepełnosprawne,

• Zaświadczenia lub oświadczenia stwierdzające wysokość dochodu rodziny,

• Oryginał aktualnego zaświadczenia szkoły w przypadku nauki dziecka w szkole ponadgimnazjalnej,

• Kserokopia dokumentu potwierdzającego tymczasowe zameldowanie ucznia w bursie, internacie lub w innym miejscu zapewniającym mieszkanie, prowadzonym przez podmiot publiczny (oryginał do wglądu),

• Oryginał aktualnego zaświadczenia szkoły potwierdzającego, że uczeń do niej uczęszcza,

• Oryginał oświadczenia osoby fizycznej o wynajmie lokalu uczniowi oraz dokument potwierdzający tymczasowe zameldowanie W razie konieczności ośrodek może zażądać innych dokumentów potrzebnych do ustalenia prawa do dodatku.

Rodzinne domy dziecka w świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Placówki o charakterze rodzinnym, tj. Rodzinne Domy Dziecka zapewnią dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobową opiekę do czasu ustania przyczyny, przez którą dziecko jest poza domem rodzinnym bądź do momentu powrotu dziecka do rodziny biologicznej, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia. Całodobowa placówka typu rodzinnego umożliwia wychowanie dzieci w różnym wieku oraz licznemu rodzeństwu co jest niezmiernie ważne przy zasadzie nierozdzielania rodzeństwa. Placówka rodzinna ma obowiązek współpracować z ośrodkiem adopcyjno opiekuńczym, sądem, centrum pomocy rodzinie w celu zapewnieniu wysokiej jakości i skuteczności działań na rzecz dziecka. Działanie rodzinnych domów dziecka oparte jest na ustawie o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. z 2009r. Nr 175.poz. 1362 z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007r. (Dz. U. z 2007r. Nr 201, poz.1455 z późn. zm.) w sprawie placówek opiekuńczo wychowawczych

W rodzinnym domu dziecka może przebywać od 4 do 8 wychowanków.

Należy spełnić następujące warunki, aby prowadzić rodzinny dom dziecka w świetle art. 80a ustawy o pomocy społecznej z dnia 12.03.2011r., oraz § 42 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczej z dnia 19.10.2007r., tj:

- Otrzymać zezwolenie na prowadzenie całodobowej placówki opiekuńczo wychowawczej, które wydaje starosta właściwy ze względu na położenie placówki. Do wniosku należy również przedstawić dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, na której placówka jest położona, przedłożyć regulamin organizacyjny placówki lub jego projekt.

- Dyrektor placówki powinien posiadać wyższe wykształcenie bądź średnie, doświadczenie w pełnieniu funkcji opieki nad dzieckiem, ukończyć szkolenie dla kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych.

- Otrzymać zaświadczenie kwalifikacyjne do pełnienia ww. funkcji wydane przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy.

- Przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie określanych wymagań: poświadczony odpis z właściwego rejestru, zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON, decyzję o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej NIP, wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku ich braku zaświadczenie właściwego organu gminy o zgodności lokalizacji obiektu, w którym będzie prowadzona placówka, z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; opinię właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o warunkach bezpieczeństwa i higieny w budynku, w którym będzie się mieścić placówka oraz najbliższego jej otoczenia, mając na uwadze specyfikę placówki oraz statut placówki lub jego projekt.

- Przedstawić informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwo umyślne oraz zaświadczenie o stanie zdrowia i braku przeciwwskazań do pełnienia ww. stanowiska.

Dyrektor Rodzinnego Domu Dziecka jest jednocześnie wychowawcą.

W placówce może być zatrudniona osoba wskazana przez dyrektora, najczęściej jest to współmałżonek.
50. Przesłanki rozwodu

Aby mogło dojść do orzeczenia rozwodu musi nastąpić trwały i zupełny rozkład pożycia miedzy małżonkami. W tym celu sąd bada, czy istnieje miedzy nimi więź uczuciowa, fizyczna i majątkowa, a jeżeli nie istnieje, to od jak dawna. Należy pamiętać, iż o rozwodzie może orzec jedynie sąd po przeprowadzeniu procesu. Z żądaniem rozwodu może wystąpić każdy z małżonków.
Mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, sąd nie orzeknie rozwodu jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek nie wyraża na to zgody, chyba że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

O trwałym rozkładzie pożycia mówi się wtedy, kiedy wszystkie okoliczności sprawy wskazują na to, że niemożliwe jest ponowne zespolenie małżonków we wszystkich przejawach życia małżeńskiego (tj. przywrócenie więzi duchowej, fizycznej i materialnej). Aby sąd mógł uznać, że nastąpił trwały rozkład pożycia między małżonkami konieczne jest zatem wykazanie, że od ustania poszczególnych więzi między małżonkami upłynął pewien okres czasu. Przyjmuje się, że czas ten powinien pozostawać w proporcji do długości trwania małżeństwa, wychodzi się bowiem z założenia, że im pożycie małżeńskie trwa dłużej, tym większe prawdopodobieństwo, że małżonkowie przezwyciężą dzielące ich nieporozumienia. Od powyższej zasady istnieją oczywiście wyjątki, jeżeli zaistniały okoliczności tej wagi, że nie można oczekiwać, że małżonkowie do siebie powrócą, pomimo relatywnie krótkiego czasu od ustania więzi (np. w przypadku zdrady małżeńskiej, posiadania potomstwa z innym partnerem).

Zupełny rozkład pożycia oznacza zerwanie wszelkiej więzi łączącej małżonków, a mianowicie więzi:

1. duchowej;

2. fizycznej

3. materialnej;

Dla stwierdzenia ustania więzi duchowej wystarcza ustalenie wygaśnięcia więzi charakterystycznej dla związku małżeńskiego, czyli wzajemnej miłości, szacunku i akceptacji, co nie musi oznaczać automatycznie wrogiego stosunku między małżonkami.

Ustanie więzi fizycznej oznacza, że małżonkowie przestali obcować ze sobą cieleśnie. Pewną niepisaną zasadą jest, że aby można było mówić o ustaniu więzi fizycznej między małżonkami od ich ostatniego zbliżenia musi minąć co najmniej 6 miesięcy.

 Ustanie więzi materialnej oznacza, że małżonkowie przestali prowadzić wspólne gospodarstwo domowe. Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego samo zamieszkiwanie pod wspólnym dachem- jeżeli wynika ono ze szczególnych okoliczności (np. małżonkowie ze względów finansowych nie mogą pozwolić sobie na oddzielne zamieszkanie) - nie musi oznaczać, że więź materialna między małżonkami została zachowana.

 Uwaga! Samo zamieszkiwanie pod wspólnym dachem nie musi oznaczać, że więź materialna między małżonkami została zachowana.

Ustanie każdej z poszczególnych więzi musi przy tym stanowić wyraz woli małżonków, a nie okoliczności od nich niezależnych. Nie będzie zatem symptomem rozkładu pożycia ustanie więzi fizycznej i materialnej wywołane długotrwałym pobytem w szpitalu, wyjazdem służbowym albo zarobkowym, jeżeli nie będzie się z tym wiązało jednoczesne ustanie więzi duchowej.

W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga, kto ponosi winę za rozkład pożycia. Małżonkowie mogą jednak zgodnie zastrzec, aby sąd zaniechał orzekania o winie. Wobec tego sąd może orzec o winie jednego lub obojga małżonków albo żadnego z nich. Orzeczenie o winie ma duże znaczenie, ponieważ powoduje konieczność płacenia alimentów na rzecz drugiego małżonka. Podstawową zasada jest, że małżonek uznany za wyłącznie winnego nie może żądać alimentów od drugiego małżonka. Natomiast małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka alimentów. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego małżonka, wówczas sąd na jego żądanie może nakazać małżonkowi winnemu płacenie alimentów.
Obowiązek płacenia alimentów byłem małżonkowi wygasa z chwilą zawarcia przez niego nowego małżeństwa oraz po upływie pięciu lat od orzeczenia rozwodu, jeżeli zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Orzeczenie o winie nie ma jednak wpływu na obowiązek płacenia alimentów na rzecz dzieci.

Różnice:
- separacja nie powoduje rozwiania małżeństwa,
- separacja nie ma charakteru trwałego i może zostać zniesiona przez sąd, co powoduje ustanie jej skutków. Rozwód powoduje ostateczne rozwiązanie małzeństwa,
- małżonkowie będący w separacji nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego,
- małżonek będący w separacji, który zmienił w wyniku zawarcia małżeństwa nazwisko, nie może wrócić do nazwiska rodowego,
- obowiązek alimentacyjny rozwiedzionych małżonków jest ograniczony w czasie (do 5 lat, chyba że sąd uzna, że zachodzą wyjątkowe okoliczności i na wniosek uprawnionego przedłuży ten okres), natomiast małżonkowie po orzeczeniu separacji, jeżeli wymagają tego względy słuszności, obowiązani są do wzajemnej pomocy. Podobieństwa:
- o separacji i rozwodzie orzeka sąd
- orzeczenie separacji i rozwodu powoduje ustanie między małżonkami wspólnoty majątkowej,
- sąd orzeka o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi i może ograniczyć władzę rodzicielska jednego z rodziców,
- małżonkowie pozostający w separacji i rozwiedzieni nie dziedziczą po sobie na podstawie ustawy.

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka

Z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka w wysokości 1000 zł na jedno dziecko.

Również w przypadku dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego -  jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka, przyznaje się na podstawie przepisów dotychczasowych, jeżeli dziecko zostało objęte tą opieką albo przysposobione przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej.

 

Przy ustalaniu prawa do przedmiotowego świadczenia, w szczególności ustalenia czy spełnione jest kryterium dochodowe,  mają zastosowanie przepisy dotyczące ustalania dochodu określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych.  Kwota kryterium dochodowego podlega weryfikacji co 3 lata. Świadczenie to, podobnie jak wszystkie świadczenia rodzinne jest  wolne od podatku dochodowego.

Zapomoga przysługuje:
1. matce lub ojcu dziecka;
2. opiekunowi prawnemu dziecka;
3. opiekunowi faktycznemu dziecka (oznacza to osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka).
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka przysługuje jeżeli matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu.

Zaświadczenie o pozostawaniu matki dziecka pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu może wystawić lekarz lub położna. Warunek udokumentowania pozostawania matki dziecka pod opieką medyczną nie dotyczy osób będących prawnymi albo faktycznymi opiekunami dziecka, a także osób, które przysposobiły dziecko. Wzór zaświadczenia został określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobieta w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod ta opieką (Dz. U. Nr 183, poz. 1234).

Zadania rodziny zastępczej i rodzinnego domu dziecka

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
Art. 40. Zadania rodziny zastępczej i rodzinnego domu dziecka

1. Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.
2. Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.

51. Pozytywne przesłanki rozwodu

• zupełny rozkład pożycia-jeżeli doszło do zerwania miedzy małżonkami wszystkich więzi jakie normalnie w małżeństwie występują- duchowej, fizycznej i gospodarczej. Zupełność rozkładu pożycia wiąże się najczęściej z wrogim lub co najmniej niechętnym nastawieniem małżonków do siebie, jednakże nawet przyjazne ustosunkowanie się jednego do drugiego nie wyłącza zupełności rozkładu, jeżeli w/w więzi ustały. Oczywiście ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej o charakterze czasowym związanym z chorobą małżonka nie będzie stanowić przejawu rozkładu pożycia.

• trwały rozkład pożycia-rozkład nieodwracalny, brak perspektyw aby pożycie małżeńskie mogło być przywrócone, gdy można przyjąć, że małżonkowie do siebie już nie powrócą. jeżeli sad ustali, że w konkretnych okolicznościach powrót do wspólnego pożycia należy uważać za nieprawdopodobny, oznacza to, że rozkład jest trwały

Zasiłek pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w przypadku zaistnienia konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osobie ze względu na jej niezdolność do samodzielnej egzystencji, gdy osoba ta nie została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.

Świadczenie to ma charakter opiekuńczy. Jego celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką nad osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Zasiłek przysługuje ściśle określonym osobom:
1) niepełnosprawnemu dziecku;
2) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ale tylko wówczas, gdy niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.
4) osobie, która ukończyła 75 lat

Jednak żadnej z wyżej wymienionych osób zasiłek nie zostanie przyznany, jeśli członkom ich rodzin przysługują za granicą inne świadczenia na pokrycie wydatków związanych z pielęgnacją niesamodzielnych osób. Nie dotyczy to sytuacji, gdy przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zasiłek pielęgnacyjny a dodatek pielęgnacyjny

Otrzymanie zasiłku pielęgnacyjnego wyklucza pobieranie dodatku pielęgnacyjnego. Należy pamiętać, iż są to dwa niezależne od siebie świadczenia.

Wysokość zasiłku

Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 153,00 zł miesięcznie niezależnie od dochodu na osobę w rodzinie.

52. Negatywne przesłanki rozwodu

• żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia- gdy tylko zawinione zachowanie jednego małżonka stało się przyczyną rozkładu pożycia pewnych wypadkach, mimo żądania rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia, rozwód będzie mógł być orzeczony:

a)jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód

b)jeżeli odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jest to tzw. zasada rekryminacji.

• dobro wspólnych małoletnich dzieci-rozwód nie jest dopuszczalny jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Jeżeli z okoliczności \danej sprawy wynika, że po rozwodzie sytuacja dziecka uległaby pogorszeniu w porównaniu z jego aktualna sytuacją wówczas rozwód nie będzie orzeczony.

• zasady współżycia społecznego-nie mogą sprzeciwiać się orzeczeniu rozwodu. Jeżeli np. po długotrwałym pożyciu doszło do jego rozkładu z powodu nieuleczalnej choroby małżonka i stan zdrowia wymaga udzielenia mu pomocy materialnej lub moralnej, orzeczenie rozwodu nie będzie możliwe, ponieważ byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Świadczenie pielęgnacyjne z świetle art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych

Art. 17.

1. Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy za-robkowej przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) opiekunowi faktycznemu dziecka,

3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej oso-by w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

1a. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzi-cielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzecze-niem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

1b. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wyma-gającej opieki powstała:

1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku

2–2d. (uchylone).

3. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w wysokości 620,00 zł miesięcznie.

4. Świadczenie pielęgnacyjne przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia pielęgnacyjnego za każdy dzień. Na-leżną kwotę świadczenia zaokrągla się do 10 groszy w górę.

5. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

1) osoba sprawująca opiekę:

a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku sta-łego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przed-emerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,

b) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadcze-nia pielęgnacyjnego;

2) osoba wymagająca opieki:

a) pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastęp-czej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z ko-niecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce za-pewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;

3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniej-szej emerytury;

4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuń-czego lub świadczenia pielęgnacyjnego;

5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku ro-dzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuń-czego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;

6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umo-wy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zadania organizatora rodzinnej pieczy zastępczej

Do zadań organizatora pieczy zastępczej należy w szczególności:

1. prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;

2. kwalifikowanie osób kandydujących oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnianiu warunków oraz ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej;

3. organizowanie szkoleń dla kandydatów;

4. organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego;

5. zapewnianie rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby;

6. zapewnienie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych;

7. organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy;

8. współpraca ze środowiskiem lokalnym;

9. prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej;

10. zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym funkcję rodzinnej pieczy zastępczej, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego;

11. dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej;

12. prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodzinnej pieczy zastępczej, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tą pieczą;

13. przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej, dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;

14. zapewnienie osobom pełniącym funkcję rodzinnej pieczy zastępczej poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego;

15. zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających;

16. organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina lub prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku.

54. Wina małżonków za rozkład pożycia

Zasady rozwiązania małżeństwa przez sąd regulują przepisy ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DZ. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 z późn. zm., dalej K.r.o.). Zgodnie z art. 56 § 1 K.r.o. podstawową przesłanką orzeczenia rozwodu przez sąd jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków. Jednocześnie, zgodnie z art. 57 § 1 kodeksu, orzekając rozwód sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Sąd odstępuje od wydawania decyzji w tej kwestii, w przypadku gdy taka jest zgodna wola małżonków.

Orzekając o winie za rozkład pożycia sąd może orzec o winie obojga małżonków lub jednego z nich, bądź też (w przypadku zgodnego żądania małżonków) - zaniechać orzekania o winie. W przypadku zgodnego żądania małżonków w kwestii zaniechania orzekania o winie któregokolwiek z nich, sąd jest związany przedmiotowym żądaniem. W takiej sytuacji przyjmuje się, iż żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia.

Jednocześnie, w przypadku, gdy jeden z małżonków wnosi o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie którejkolwiek ze stron, a drugi małżonek żąda ustalenia winy, sąd jest związany przedmiotowym żądaniem drugiego małżonka.

W praktyce, jako że rozwód bez orzekania o winie któregokolwiek z małżonków wymaga ich pełnej zgodności, często dochodzi do orzekania przez sąd o winie za rozpad pożycia małżonków. Przypisanie małżonkowi winy wymaga ustalenia, iż naruszył on obowiązki małżeńskie wymienione w art. 23 K.r.o., do których należą wspólne pożycie, wzajemna pomoc, wierność oraz współdziałanie dla dobra rodziny jak również inne, wynikające z zasad współżycia społecznego.

Przy ustalaniu, któremu z małżonków należy przypisać winę za rozkład związku, jedną z najistotniejszych i często najbardziej spornych kwestii jest ustalenie momentu, kiedy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Od tego bowiem momentu czyny drugiego małżonka, który nie naruszył obowiązków małżeńskich zanim doszło do rozpadu małżeństwa, nie będą stanowić o jego winie za rozkład pożycia (nawet jeśli stanowiły naruszenie obowiązków małżeńskich).

Wskazać przy tym należy, iż w orzecznictwie sądów obecne są dwa odrębne stanowiska w tej kwestii. Zgodnie z pierwszą koncepcją, winą za rozpad pożycia obciąża się obydwoje małżonków, jeżeli wystąpił trwały i zupełny rozkład małżeństwa, w związku z naruszeniem obowiązków małżeńskich przez obie strony. Nie ma wówczas znaczenia, iż drugi małżonek, dotąd niewinny, dopiero później naruszył obowiązki małżeńskie.

Zwolennicy tej koncepcji podkreślają, iż przy orzekaniu o winie za rozkład pożycia, na względzie należy mieć jego ewoluujący charakter. Podnosi się, iż rozkładu pożycia, który jest zupełny i trwały nie należy rozumieć jako stan, który nie może ulec pogorszeniu. Doświadczenie życiowe uczy, że nawet zupełny i trwały rozkład pożycia może się pogłębić, zarówno bowiem zupełność rozkładu, jak i trwałość mogą ulec wzmożeniu.

Jednocześnie, zgodnie z uregulowaniami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 316 § 1 K.p.c.) Podstawę rozstrzygnięcia sądu stanowi stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W sytuacji, gdy stan ten nosi znamiona zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, wówczas wszystko, co przyczyniło się do jego powstania w chwili wydania wyroku, stanowi przyczynę trwałego i zupełnego rozkładu pożycia.

Zadania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej

Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:

1. udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej;

2. przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku;

3. pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu;

4. zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej;

5. zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających;

6. udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej;

7. przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.

Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 30 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka.

Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej jest obowiązany do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział  w szkoleniach i samokształcenie.

Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej ma prawo do korzystania z poradnictwa zawodowego, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie jego kompetencji
oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego.

55. Orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód

Orzekając rozwód sąd rozstrzyga o:
- rozwiązaniu małżeństwa,
- władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz alimentach dla nich,
- podziale majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenia podziału nie spowoduje przedłużenia czasu trwania procesu,
- sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania rozwiedzionych małżonków,
- eksmisji jednego z małżonków ze wspólnego mieszkania,
- podziale wspólnego mieszkania albo przyznania go jednemu z małżonków, jeżeli obie strony złożą taki wniosek,
- alimentach na rzecz małżonka

Formy instytucjonalnej pieczy zastępczej

Formy instytucjonalnej pieczy zastępczej – art. 93 ustawy

1) placówki opiekuńczo - wychowawcze ( powiat);

2) regionalne placówki opiekuńczo-wychowawcze ( samorząd województwa);

3) interwencyjne ośrodki preadopcyjne ( samorząd województwa).

Typy placówki opiekuńczo - wychowawczej:-art. 101, 1021)socjalizacyjny;

2) interwencyjny,

3) specjalistyczno-terapeutyczny,

4) rodzinny

Placówka opiekuńczo-wychowawcza może łączyć zadania placówek jw.oprócz typu rodzinnegoTyp placówki określa jej regulamin.

Placówka typu rodzinnego:

-wychowuje dzieci w różnym wieku, w tym dorastające i usamodzielniające się;

-umożliwia wspólne wychowanie i opiekę licznemu rodzeństwu; współpracuje z koordynatorem rodzinnej pieczy i asystentem rodziny

Placówka typu interwencyjnego:

-sprawuje doraźną opieke nad dzieckiem w czasie trwania sytuacji kryzysowej – na podstawie orzeczenia sądu, doprowadzone przez Policję lub Straż Graniczną, na wniosek rodziców lub w przypadku zastosowania art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Art.104

–W placówce typu interwencyjnego może zostać wyodrębniona część organizacyjna dysponująca bazą noclegową i zapewniająca opiekę wychowawczą, czynna przez całą dobę, wykorzystywana w sytuacjach

kryzysowych, kiedy dziecko lub rodzina musi czasowo uzyskać schronienie ( za opłatą –Rada Powiatu określi warunki opłaty)

Art.105 –Placówka typu specjalistyczno-terapeutycznego sprawuje opiekę nad dzieckiem o indywidualnych potrzebach:

1)z orzeczeniem o niepełnosprawności,

2)wymagającym stosowania specjalnych metod wychowawczych i specjalistycznej terapii,

3)wymagającym opóźnień rozwojowych i edukacyjnych.

Uwaga :w ustawie nie ma mowy o zadaniach placówki typu socjalizacyjnego

Regionalna placówka opiekuńczo - terapeutyczna:

Umieszcza się dzieci , które wymagają stosowania specjalistycznej opieki i rehabilitacji;

Interwencyjny ośrodek preadopcyjny: Umieszcza się dzieci, które wymagają specjalistycznej opieki w okresie oczekiwania na przysposobienie nie mogą być umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej

Liczba dzieci w placówkach:

1.Typu socjalizacyjnego, interwencyjnego, specjalistyczno-terapeutycznego

–nie więcej niż 14 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność;

2. Typu rodzinnego -nie więcej niż 8 dziecioraz osób, które osiągnęły pełnoletność;

3. Regionalna placówka opiekuńczo-terapeutycznego –nie więcej niż 30 dzieci,

4. Interwencyjny ośrodek preadopcyjny –nie więcej niż 20 dzieci W jednym budynku może mieścić się jedna placówka, chyba żezapewni się odrębność lokali.

Wiek dzieci w placówkach:

1.W placówkach typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lubspecjalistyczno-terapeutycznego są umieszczane dzieci powyżej 10 roku życia.

2. Umieszczenie poniżej 10 roku życia tylko w wyjątkowych przypadkach np. rodzeństwo

56. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej i kontaktach osobistych z dziećmi w wyroku rozwodowym

Ustalenie kontaktów dzieckiem nie idzie w parze z ograniczaniem władzy rodzicielskiej. W doktrynie prawa rodzinnego przyjmuje się, że władza rodzicielska to ogół obowiązków spoczywających na rodzicach i praw im przysługujących względem dziecka, w celu należytego wykonywania pieczy nad jego osobą i majątkiem. Władza rodzicielska wobec dzieci może być zawieszona, orzeka o tym sąd opiekuńczy w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Natomiast, jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo, jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wyroku orzekającym rozwód lub unieważnienie małżeństwa. Podsumowując powyższe uwagi należy stwierdzić, iż sąd może orzec o władzy rodzicielskiej wobec dzieci w wyroku orzekającym rozwód i zapewne tak też uczyni, bo jest to obowiązkowe z mocy przepisów Kodeksu rodzinnego i opikuńczego. Konsekwencją tego jest obowiązek dbania o dobro dzieci przez oboje rodziców. Tak, więc pozbawienie władzy rodzicielskiej jest pozbawieniem możliwośći decydowania o sprawach dziecka przez rodzica i nie jest w żaden sposób skorelowane z ustalenie wizyt jednego z rodziców u dziecka. Co do widywania się z dziećmi, to nawet rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej mają prawo widywania się z dziećmi, tylko gdy wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaże rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem. Stąd wspomniane w pytaniu ustalenie kontaktów z dzieckiem służy właśnie takim sytuacjom.

Zadania placówki opiekuńczo – wychowawczej

Placówka opiekuńczo-wychowawcza:

• zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne;

• realizuje przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku;

• umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej;

• podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny;

• zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych;

• obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi;

• zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych.

Placówka opiekuńczo-wychowawcza typu rodzinnego:

• wychowuje dzieci w różnym wieku, w tym dorastające i usamodzielniające się;

• umożliwia wspólne wychowanie i opiekę licznemu rodzeństwu;

• współpracuje z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i asystentem rodziny.

Placówka opiekuńczo-wychowawcza typu interwencyjnego:

• sprawuje doraźną opiekę nad dzieckiem w czasie trwania sytuacji kryzysowej;

• przyjmuje dziecko w przypadkach wymagających natychmiastowego zapewnienia dziecku opieki – na podstawie orzeczenia sądu, doprowadzenia przez Policję lub Straż Graniczną, na wniosek rodziców, dziecka lub osoby trzeciej, w trybie art. 12 a ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

Placówka opiekuńczo-wychowawcza typu specjalistyczno-terapeutycznego:

• sprawuje opiekę nad dzieckiem o indywidualnych potrzebach,

• z orzeczeniem o niepełnosprawności,

• wymagającym stosowania specjalnych metod wychowawczych i specjalistycznej terapii,

• wymagającym wyrównywania opóźnień rozwojowych i edukacyjnych;

• zapewnia zajęcia wychowawcze, socjoterapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne, rekompensujące braki w wychowaniu w Rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dzieciom niepełnosprawnym odpowiednią rehabilitację i zajęcia rewalidacyjne.

Placówka opiekuńczo-wychowawcza w współpracuje z sądem, powiatowym centrum pomocy rodzinie, rodziną, asystentem rodziny, organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz z innymi instytucjami i osobami, które podejmują się wspierania działań wychowawczych placówki opiekuńczo-wychowawczej. Warunkiem koniecznym jest uzyskanie przez te osoby akceptacji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej oraz pozytywnej opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.

W placówce opiekuńczo-wychowawczej działa Zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, który dokonuje oceny sytuacji umieszczonego dziecka w placówce w miarę potrzeb nie rzadziej niż co pół roku, a w przypadku dziecka w wieku poniżej 3 lat nie rzadziej niż co 3 miesiące.

Wychowankowie mogą przebywać w instytucjonalnej pieczy zastępczej po uzyskaniu pełnoletności, za zgodą dyrektora placówki, nie dłużej niż do ukończenia 25. roku życia jeżeli się uczą lub legitymują się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i uczą się.