Z jakich materiałów

Do wykonania instalacji wodnej można użyć tworzywa lub miedzi. Rury mają zwykle średnicę 15, 20, 25 lub 32 mm, zależnie od materiału, z jakiego są zrobione, i liczby urządzeń, które zaopatrują w wodę.

System rur i kształtek użytych do budowy instalacji musi mieć – oprócz dopuszczającego go do sprzedaży znaku CE – także atest Państwowego Zakładu Higieny, ponieważ w grę wchodzi kontakt rur z wodą pitną.

Zobacz koniecznie:

Domowa instalacja wodna

Rury z tworzywa nie korodują, są lekkie, łatwo je transportować i montować. Na instalacje zimnej wody zwykle wybiera się najprostsze odmiany tworzywa: polietylen PE, polibutylen PB czy polipropylen PP. Można też stosować rury o lepszych właściwościach (z polietylenu usieciowanego PE-X, wielowarstwowe), ale jest to nieekonomiczne, bo są zwykle droższe. Zależnie od systemu rury się klei, zgrzewa, zaprasowuje lub skręca. Aby otrzymać żądany kształt instalacji, używa się kolanek, trójników lub innych złączek. Połączenia trzeba robić bardzo starannie i dokładnie według wytycznych producenta systemu. Dzięki temu otrzymamy system szczelny i trwały. Rury z tworzywa mogą być miękkie (giętkie) i wówczas są sprzedawane w zwojach, na przykład stumetrowych, albo twarde – dostępne w odcinkach kilkumetrowych (maksymalnie mają długość 6 m).

Rury miedziane też są lekkie, bardzo trwałe, proste w montażu. Mają gładkie wewnętrzne powierzchnie, dlatego nie zarastają kamieniem. Miękkie, podobnie jak te z tworzywa, są giętkie i dają się łatwo kształtować, co zmniejsza liczbę połączeń i skraca czas wykonania instalacji. Twarde łączy się złączkami lub lutuje. Nie zaleca się stosowania rur z miedzi tam, gdzie woda jest miękka. Jeśli w instalacji z tworzywa ma być zamontowane urządzenie do podgrzewania wody, bezpośrednio do niego montuje się rurę stalową lub miedzianą długości około 0,5 m, a dalszą część instalacji robi się z tworzywa.

Instalacja wodna powinna być tak przygotowana, aby bez problemu można było na niej zamontować baterie i podłączyć urządzenia. W zależności od tego, co ma zasilać, trzeba ją doprowadzić na różną wysokość. Do umywalki z baterią stojącą przewody należy doprowadzić 50-60 cm nad podłogą, do wanny z baterią ścienną – minimum 60 cm, do prysznica – 110-130 cm, do WC (spłuczki w kompakcie) – 70-80 cm. Podane wysokości nie uwzględniają grubości posadzki. Z kolei baterie naścienne montuje się 10-18 cm nad wanną (czyli minimum 60 cm nad podłogą) oraz 25-35 cm nad umywalką (czyli 100-120 cm nad podłogą).

Zawory odcinające

Najlepiej, gdy każda umywalka, wanna, natrysk, zlewozmywak albo grupa tych urządzeń ma osobny zawór, na przykład oddzielny dla urządzeń zamontowanych w kuchni, a oddzielny dla tych w łazience. Dzięki temu wymiana uszczelki czy baterii nie wymaga opróżniania z wody całej instalacji.

Materiały do instalacji

wróć do pełnej listy

Vademecum - Instalacje

Rury i łączniki

Rury stosowane w instalacjach wodnych muszą być dostatecznie wytrzymałe na ciśnienie wody w instalacji, a rury centralnego ogrzewania – dodatkowo odporne na wysoką temperaturę. Rury mogą być prowadzone pionowo i poziomo: na zewnątrz ściany, w bruzdach wykutych w ścianie, w specjalnych kanałach ściennych (szachtach), w betonowym podkładzie podłogowym.

Duże znaczenie ma jakość zastosowanych materiałów oraz właściwe wykonanie połączeń. Dlatego wykonanie instalacji najlepiej powierzyć autoryzowanej firmie instalatorskiej.

Ze względu na materiał rury dzielimy na:

stalowe,

z tworzyw sztucznych

miedziane.

Rury stalowe

Rury stalowe są stosunkowo tanie, ale wrażliwe na osadzanie się kamienia i łatwo ulegają korozji. W instalacjach stosuje się rury stalowe ze szwem lub bez, czarne (niezabezpieczone przed korozją) lub ocynkowane.

Zależnie od przeznaczenia rury łączy się: na gwint, kołnierzowo lub przez spawanie.

Rury stalowe stosuje się głównie w instalacjach wymagających wytrzymałości na bardzo wysoką temperaturę lub w wysokociśnieniowych instalacjach pożarowych. Coraz rzadziej – w budownictwie jednorodzinnym.

Rury z tworzyw sztucznych

Rury z tworzyw sztucznych są trwałe – w przeciętnych warunkach eksploatacji i temperaturze do 60°C wytrzymują do 50 lat. Jeśli temperatura w instalacji jest wyższa, trwałość rur obniża się. Nie ulegają korozji. Dzięki gładkiej powierzchni wewnętrznej ścianek opory przepływu są małe i rury są odporne na gromadzenie się osadu, ich średnica może być więc mniejsza niż rur metalowych. Rury z tworzyw sztucznych można łączyć z elementami wykonanymi z innych materiałów (stali, miedzi). Są jednak mniej wytrzymałe od rur metalowych i mają o wiele wyższy współczynnik rozszerzalności termicznej, wskutek czego przy wzroście temperatury ulegają wydłużeniu. Z tego powodu wymagają kompensacji (przejmowania wydłużeń przez specjalne elementy zwane kompensatorami). Największą wadą rur z tworzyw sztucznych jest podatność na przenikanie (dyfuzję) gazów. Przenikający razem z powietrzem przez ścianki tlen przyspiesza korozję metalowych części instalacji (kocioł, grzejniki). Dlatego produkuje się specjalne rury wielowarstwowe z aluminiową warstwą antydyfuzyjną, ograniczającą przenikanie tlenu. Również inne wady rur z tworzyw sztucznych można częściowo wyeliminować stosując rury wielowarstwowe.

Rury z nieplastyfikowanego PVC stosuje się powszechnie w instalacjach wodociągowych wewnątrz i na zewnątrz budynku. Charakteryzują się wysoką odpornością na działanie związków chemicznych, kwasów, tłuszczów, olejów mineralnych i gazów przemysłowych. W niskiej temperaturze wykazują dużą kruchość (najniższa temperatura pracy – 0°C). Stosuje się je przede wszystkim w instalacjach zimnej wody. Rury łączy się kształtkami na klej lub stosuje połączenia kielichowe z uszczelkami gumowymi.

Rury z chlorowanego PVC (CPVC) mają podwyższoną sztywność i wytrzymałość oraz odporność na temperaturę do 100°C, dzięki czemu można je stosować w instalacjach zarówno zimnej jak i ciepłej wody, także w systemach tradycyjnych. Rury z CPVC łączy się łącznikami wykonanymi z tego samego tworzywa.

Rury z polietylenu PE (miękkiego o niskiej gęstości PE-LD, twardego o wysokiej gęstości PE-HD lub o średniej gęstości PE-MD) charakteryzują się wysoką odpornością na związki chemiczne, dużą gładkością ścian

i stosunkowo niską odkształcalnością sprężystą (co umożliwia wykonanie przewodów bez kompensatorów). Są odporne na temperaturę do 60°C i ciśnienie do 1,6 MPa. Rury z polietylenu łączy się przez zgrzewanie czołowe, za pomocą specjalnych elektrozłączek lub złączek gwintowanych albo zaciskowych.

Rury z polietylenu sieciowanego PEX mają większą wytrzymałość niż rury ze zwykłego polietylenu. Są elastyczne i ciągliwe, co umożliwia ich wyginanie na załamaniach trasy przewodu bez stosowania dodatkowych kształtek. Są odporne na temperaturę do 90°C i ciśnienie do 1,0 MPa. Stosuje się je w instalacjach zimnej i ciepłej wody oraz w instalacjach c.o. Szczególnie polecane są do instalacji ogrzewania podłogowego. Rury łączy się złączkami gwintowanymi lub zaciskowymi metalowymi (z miedzi lub mosiądzu) albo z tworzywa sztucznego. Polietylen sieciowany nie może być zgrzewany ani klejony.

Rury z polipropylenu PP mają podwyższoną sztywność i elastyczność. Dzięki temu nadają się do systemów tradycyjnych. Są odporne na temperaturę do 95°C i ciśnienie do 1,6 MPa. Charakteryzują się też odpornością na działanie wielu związków chemicznych (m.in. kwasów o dużym stężeniu i zasad). Stosuje się je w instalacjach wody zimnej i ciepłej. Rury wzmocnione wkładką aluminiową można stosować w instalacjach c.o. Rury z polipropylenu PP łączy się przez zgrzewanie.

Rury z polibutylenu PB charakteryzują się wysoką elastycznością oraz odpornością na uderzenia, pęknięcia. Są odporne na działanie temperatury do 95°C i ciśnienie do 1,0 MPa. Rury z polibutylenu stosuje się w instalacjach ciepłej i zimnej wody oraz c.o. Łączy się je przez zgrzewanie lub złączkami zaciskowymi z miedzi albo gwintowanymi z mosiądzu.

Rury wielowarstwowe mają warstwy zewnętrzną i wewnętrzną wykonane z tworzywa (najczęściej z polietylenu zwykłego lub sieciowanego), a między nimi aluminiową wkładkę. Mają znacznie mniejszy od jednowarstwowych współczynnik rozszerzalności termicznej, a dzięki dodatkowej warstwie aluminium są odporne na przenikanie gazów. Dają się wyginać na zimno; w miejscach zgięć nie trzeba stosować kolanek; obniża się więc koszt instalacji. Są odporne na uderzenia hydrauliczne (nagły wzrost ciśnienia wody w sieci). Rury łączy się złączkami zaciskowymi. Rury o mniejszych średnicach (16-20 mm) wygina się ręcznie, o większych – za pomocą ręcznej giętarki; można wtedy uzyskać mniejszy promień gięcia. Rury wielowarstwowe można instalować na powierzchni ściany bez dodatkowych zabezpieczeń. Jeśli umieszcza się je wewnątrz ściany lub podłogi, powinny znajdować się w rurze osłonowej. Ponieważ wewnętrzna warstwa rur jest wykonana z aluminium, można je łatwo wykryć pod tynkiem przy pomocy wykrywacza metali.

Na co warto zwrócić uwagę wykonując instalacje z tworzyw sztucznych?

całkowita odporność na korozję

trwałość do około 50 lat

nie wymagają żadnych zabiegów konserwujących

dobra izolacyjność termiczna

łatwość w montażu i transporcie ze względu na mały ciężar

znaczna rozszerzalność liniowa pod wpływem wysokiej temperatury; dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiedni projekt i wykonawstwo danego typu instalacji

większość rur z tworzyw sztucznych jest nieodporna na długotrwałe działanie promieni UV

Rury z miedzi

Rury z miedzi stosuje się w instalacjach ciepłej i zimnej wody użytkowej oraz w instalacjach c.o. i ogrzewania podłogowego, a także gazowych i chłodniczych. Ze względu na tzw. korozję elektrochemiczną w jednej instalacji nie wolno łączyć bezpośrednio elementów z miedzi z elementami (grzejnikami, wymiennikami ciepła, pompami, zbiornikami) z innych metali. Dopuszcza się łączenie w instalacji elementów z miedzi oraz stali ocynkowanej pod warunkiem wbudowania elementu ze stali przed elementem miedzianym (zgodnie z kierunkiem przepływu wody). Miedź jest odporna na korozję. Rury z miedzi są mniej sztywne niż stalowe i mają większą rozszerzalność termiczną, dlatego konieczne jest stosowanie kompensatorów. Sprzedaje się je w zwojach lub w prętach. Oferowane są też rury miedziane w osłonie z tworzywa sztucznego, przeznaczone do instalacji zimnej wody oraz rury z fabrycznie naniesioną izolacją cieplną przeznaczone do przewodów c.o. i ciepłej wody użytkowej przebiegających w piwnicach i ścianach zewnętrznych.

Ze względu na smak i wygląd wody zawartość jonów miedzi nie powinna przekraczać 2 mg/l. Podczas przerw w poborze wody (np. w nocy) stężenie miedzi w wodzie może wzrastać. Najlepiej w takim przypadku spuścić część wody z instalacji. Przy stosowaniu rur z miedzi do wody pitnej zaleca się też okresowe badania wody. Woda o zbyt dużej zawartości miedzi powoduje zabarwienie urządzeń sanitarnych.

Rury miedziane produkowane są w trzech rodzajach:

rury miękkie średnicy od 6 do 54 mm; sprzedawane w kręgach (6-22 mm) długości 10, 25 i 50 m lub w sztangach (6-54 mm), czyli odcinkach prostych długości 3 i 5 m,

rury półtwarde średnicy od 6 do 159 mm, dostarczane w sztangach 3 i 5 m,

rury twarde o średnicy od 6 do 267 mm, sztangi 3 i 5 m.

Na rynku dostępne są również rury z izolacją cieplną w postaci otulin i osłon. Rury miękkie w kręgach mogą być np. zaizolowane osłoną grubości 2-3 mm wykonaną z PVC, która chroni je dodatkowo przed uszkodzeniami mechanicznymi. Do rur twardych często stosuje się otulinę z twardej pianki PIR.

Sposoby połączeń

połączenia nierozłączne (lutowanie miękkie lub twarde, spawanie, łączenie za pomocą złączek zaprasowywanych lub zaciskanych),

połączenia rozłączne (za pomocą złączek zaciskowych lub samozaciskowych).

Z rur miedzianych można wykonać instalację ciepłej i zimnej wody, instalację c.o., w tym również wodnego ogrzewania podłogowego, instalację gazową. Łączniki do rur to m.in. kolana, łuki, mufy, mufy redukcyjne, trójniki równoprzelotowe, trójniki redukcyjne, śrubunki. Wykonywane są z miedzi, brązu, mosiądzu. Przewody instalacji mogą być prowadzone po wierzchu ścian, pod tynkiem, w bruzdach, na stropach lub w szachtach instalacyjnych.

Na co warto zwrócić uwagę stosując miedź?

duża trwałość instalacji, rury nie ulegają starzeniu

właściwości bakteriostatyczne miedzi (na wewnętrznych ściankach rur nie rozwijają się wirusy i bakterie)

gazoszczelność (nie następuje przenikanie tlenu przez ściankę, co chroni elementy stalowe i mosiężne instalacji przed korozją)

odporność na korozyjne działanie ciepłej i zimnej wody oraz promieni UV

stosunkowo mały ciężar, co ułatwia montaż

miedź charakteryzuje się dużym współczynnikiem rozszerzalności termicznej (pod wpływem długotrwałego działania wysokiej temperatury rura wydłuża się o określoną wartość), dlatego też wykonując instalacje należy stosować albo kompensację naturalną albo kompensatory wydłużeń

miedź jest dobrym przewodnikiem ciepła (gorąca woda podczas przepływu w przewodach nieizolowanych traci bardzo dużo ciepła),dlatego też instalacje c.w.u. oraz c.o. trzeba izolować termicznie

woda miękka o dużej zawartości CO2 wywołuje korozję instalacji wodnej

w instalacji c.o. z miedzi nie wolno instalować grzejników aluminiowych

w instalacji, w której jednocześnie występują rury miedziane i ze stali ocynkowanej, należy stosować tzw. regułę przepływu – elementy z miedzi muszą być zawsze instalowane za elementami ze stali, patrząc w kierunku przepływu wody