WPŁYW SPALIN NA ŚRODOWISKO
Tlenek węgla (CO) powstaje podczas niecałkowitego spalania benzyny w samochodach bez katalitycznych dopalaczy. Przemiana CO do CO2 nie zachodzi w dolnych warstwach atmosfery, dlatego działa on toksycznie na rośliny, zwierzęta i ludzi. Wiąże się z hemem, uniemożliwiając transport tlenu. Ostre niedotlenienie powoduje utratę przytomności i śmierć człowieka. Przewlekłe oddziaływanie małych dawek prowadzi do zmian w śródbłonku naczyń i przyspiesza rozwój miażdżycy. Zmiany dotyczą prawie wyłącznie substancji białej mózgu. Odbijają się one na wynikach testów psychiatrycznych i psychologicznych. Powodowanie przez tlenek węgla niedotlenienie prowadzi do zwiększenia ciśnienia krwi i obciążenia układu krążenia.
W przypadku zatruć ołowiem, np. z hut ołowiu, ale także ze spalin (w wyniku dodawania czteroetylku ołowiu do benzyny) luz z farb, może rozwinąć się ostra encefalopatia zwłaszcza u dzieci, które wchłaniają znacznie więcej ołowiu. Poprzedzają ją wymioty, apatia, otępienie, niezborność ruchowa, śpiączka. Ołów akumuluje się w kościach i tkance nerwowej. W przypadkach zatruć przewlekłych dochodzi do pogorszenia sprawności umysłowej, nadmiernej ruchliwości, agresji, zaburzeń snu. Stężenie ołowiu we krwi przekraczające 10µg/1 może powodować opóźniony rozwój umysłowy.
Kadm jest niebezpieczny ze względu na łatwe rozprzestrzenienie się w środowisku i kumulowanie się w warzywach korzeniowych. Emitowany jest z hut metali ( cynku, żelaza, ołowiu) i pojawia się jako zanieczyszczenie z transportu spalinowego. Związki jego są stosowane do barwienia tworzyw sztucznych oraz w elektrotechnice. Z kadmem wiąże się uszkodzenie nerek i systemu kostnego, jest czynnikiem w chorobach sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Następna grupą związków, które mogą dostawać się przez płuca, skórę lub przewód pokarmowy, to wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Należy do nich benzo-(a)-piren (BaP), ale właściwości rakotwórcze posiada też duża grupa związków, wśród nich dibenzoantracen, chryzen, 2-metylofluorantren, benzofenantren itp. Są one zawarte w spalinach samochodowych, dymie papierosów, są emitowane z koksowni, gromadzą się przy spalaniu węgla w piecach. Wiąże się z nimi występowanie raka skóry u kominiarzy, raka płuc u palaczy tytoniu, u pracowników koksowni i ludzi eksponowanych na zanieczyszczenia środowiska. Należą one do związków rakotwórczych i mutagennych pośrednich, które wymagają w tkankach aktywacji na drodze hydroksylacji. Aktywne produkty tworzą addukty z cząsteczkami DNA, umożliwiając zamianę nieczynnych protoonkogenów.
Tlenek siarki (SOx) należy do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, zarówno pochodzenia naturalnego, jak również antropogenicznego. Przenikają one do atmosfery głównie w postaci ditlenku siarki (IV) (SO2), stąd też wielkość emisji pozostałych tlenków określa się w przeliczeniu na ten tlenek. W warunkach normalnych SO2 jest bezbarwnym gazem o charakterystycznym drażniącym zapachu wyczuwanym przez większość osób, gdy występuje w zakresie stężeń od 1000 do 3000µg/m3 (co odpowiada 0,35-1.05ppm). szacuje się że źródła antropogeniczne, których większość zlokalizowana jest na półkuli północnej, stanowią około 2/3 globalnej emisji SO2 , z czego około 70% pochodzi z procesu spalania zasiarczonych paliw stałych, stosowanych do ogrzewania i wytwarzania energii.
Zatrucia ołowiem- spośród wielu metod zapobiegania ujemnym skutkom zdrowotnym oddziaływań chemicznych pochodzenia środowiskowego, najlepiej dotychczas poznane są sposoby unikania lub ograniczenia zatruć ołowiem. Zapobieganie polega na wykrywaniu, ciągłym oznaczaniu i likwidowaniu przekroczeń ustalonej normy. Nadal w zatruciach ołowiem bardzo groźne są spaliny samochodowe.