Badania lekarskie do pracy

Pracodawca jest odpowiedzialny za przestrzeganie zasad bezpiecznej i higienicznej pracy. To w jego geście leży ochrona zdrowia pracowników. Kodeks pracy zabrania rozpoczęcia pracy bez aktualnego orzeczenia lekarza o braku przeciwwskazań do objęcia danego stanowiska. Oprócz badań wstępnych wykonywane są również badania okresowe oraz kontrolne.

Jedynym wyjątkiem braku przeprowadzenia badań lekarskich jest kontynuacja pracy u tego samego pracodawcy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Od dnia 1 stycznia 2015 roku będzie miała miejsce zmiana Kodeksu pracy w przedmiocie wstępnych badań do pracy. Zmiana ta będzie dotyczyć zwolnienia z wstępnych badań lekarskich osób przyjmowanych do pracy u nowego pracodawcy. Warto podkreślić, że to zwolnienie nie obejmie wszystkich nowo przyjmowanych pracowników.

Wstępne badanie lekarskie

W świetle przepisów prawa pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Badania wstępne do pracy muszą być przeprowadzone przed przyjęciem pracownika do pracy, dlatego ich wykonanie ma miejsce poza czasem pracy. Co do zasady badania wstępne obowiązują wszystkich pracowników. Wyjątek stanowią tylko pracownicy, którzy przyjmowani są ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko bądź stanowisko o tych samych warunkach pracy, na podstawie umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej.

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

1. osoby przyjmowane do pracy,

2. pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Warunkiem, który należy spełnić, aby być zwolnionym ze wstępnych badań lekarskich jest podjęcie pracy u nowego pracodawcy na podstawie umowy o pracę w ciągu 30 dni od rozwiązania umowy z poprzednim pracodawcą.

Zmiany od 1 stycznia 2015 r.

Od początku 2015 roku nowy pracodawca nie będzie musiał kierować osoby przyjmowanej do pracy na wstępne badania lekarskie. Zwolnienie z wstępnego badania lekarskiego będzie mogło nastąpić jednak tylko w przypadku, gdy pracownik przedstawi aktualne orzeczenie lekarskie (uzyskane na podstawie skierowania wydanego przez poprzedniego pracodawcę), które powinno stwierdzać brak przeciwwskazań do pracy w warunkach środowiska pracy odpowiadających warunkom występującym na nowym stanowisku pracy. W tym celu konieczne będzie dokonanie porównania warunków pracy.

Przewidywana zmiana ma dotyczyć art. 229 § 1 Kodeksu pracy. Treść pierwszego zdania art. 229 ma pozostać taka sama (zmianie ulegnie tu numerologia, od 2015 roku zdanie to będzie oznaczone jako § 1). Nadal będzie on zawierał informację dotyczącą osób, które podlegają wstępnym badaniom lekarskim. Zmianie nie ulegnie także treść dotychczasowego drugiego zdania z art. 229 § 1 (jednak po zmianach będzie to art. 229 § 1¹ pkt 1), który traktuje o osobach niepodlegających wstępnym badaniom lekarskim. Celem wspomnianych zmian w Kodeksie pracy ma być poprawa warunków wykonywania działalności gospodarczej.

Badania lekarskie w stosunku pracy

Wstępne badanie lekarskie konieczne przy pracach szczególnie niebezpiecznych

Dla osób wykonujących prace szczególnie niebezpieczne wstępne badanie lekarskie nadal będzie obowiązkowe. Za prace szczególnie niebezpieczne uważa się prace stwarzające duże zagrożenie wystąpienia wypadków przy pracy lub chorób zawodowych, np. prace na wysokości, roboty budowlane, prace w warunkach narażenia na działanie czynników chemicznych lub szkodliwych czynników biologicznych, prace przy zbiornikach czy kanałach. Zdrowie osób pracujących w takich warunkach jest szczególnie narażone, nawet w przypadku wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych przez bardzo krótki okres. Ważne jest więc, aby w tych przypadkach wykonywane były systematyczne badania lekarskie.

Badania okresowe

Badania okresowe to takie badania, które należy regularnie powtarzać w trakcie zatrudnienia. Ich częstotliwość zależy od stanowiska pracy, jakie się zajmuje i wynosi od 2 do 5 lat.

(Rozporządzenie Ministra Zdrowia i opieki Społecznej z dn. 30.maja 1996 r.

w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznrj opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy Dz.U. nr 69 poz. 332)

Badania kontrolne

Pracownik, który przebywał na zwolnieniu lekarskim przez okres dłuższy niż 30 dni ma obowiązek poddać się takim badaniom. Są one przeprowadzane w celu sprawdzenia zdolności do kontynuowania pracy na zajmowanym stanowisku.

Skierowanie na badania

Pracodawca zobowiązany jest do wydania pracownikowi imiennego skierowania. Takie skierowanie powinno zawierać:

• stanowisko pracy, na jakim dana osoba jest zatrudniona

• rodzaj badania profilaktycznego, jakie ma zostać wykonane

• informację o występowaniu na stanowisku czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych.

Kto może przeprowadzić takie badania?

Do przeprowadzenie badań stwierdzających zdolność do pracy nie są uprawnieni wszyscy lekarze, a jedynie tacy, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje. Są to między innymi lekarze medycyny pracy, medycyny kolejowej czy przemysłowej. Na zakończenie badania pracownik otrzymuje od lekarza zaświadczenie stwierdzające o braku przeciwwskazań do objęcia danego stanowiska.

Opłaty i wynagrodzenie

Wszelkie koszty przeprowadzenia badań pokrywa pracodawca. Powinny być one przeprowadzone możliwie w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzonymi badaniami pracownikowi przysługuje pełne prawo do wynagrodzenia. Jeśli pracownik nie ma możliwości przeprowadzenia badań we własnej miejscowości, to pracodawca zobowiązany jest zwrócić mu pieniądze za przejazd.