WYCHOWANIE ZDROWOTNE EGZAMIN

1.PRZEDSTAW TAK ZWANE SUBIEKTYWNE I OBIEKTYWNE KRYTERIA ZDROWIA. DOKONAJ PORÓWNANIA ICH WARTOŚCI DLA OCENY ZDROWIA.

Subiektywne kryteria zdrowia- zawierają się w trzech obszarach: fizycznym, psychicznym i społecznym. Do nich zaliczamy brak zmęczenia, dobry apetyt, dobry humor, dobra pamięć, szybka decyzja i działanie, sprawiedliwość i szacunek dla siebie i innych.

Obiektywne kryteria zdrowia- wzrost i masa ciała, prawidłowe odżywianie, pojemność płuc, parametry krwi, zdolność do określonego wysiłku, stan uzębienia.

Dla oceny zdrowia z medycznego punktu widzenia ważniejsze są kryteria obiektywne. Wartość tych cech dla oceny naszego zdrowia zależy od nas samych. Zdowie jest pełnią fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka a nie tylko brakiem choroby czy kalectwa.

2.PROSZĘ OMÓWIĆ GŁÓWNE UWARUNKOWANIA (DETERMINANTY) ZDROWIA – „POLE ZDROWOTNE”

Determinanty zdrowia- są to dane opisujące warunki zdrowotne, w jakich dana ludność czy jednostka żyje. Możemy je przedstawić za pomocą „pola zdrowotnego” Lalondea, które możemy przedstawić następująco:

1. 53% zachowanie zdrowotne, styl życia

-na nie składają się aktywność fizyczna, sposób odżywania, umiejętności radzenia sobie ze stresem, stosowanie używek.

2) 21% środowisko fizyczne i społeczne

-korzystny wpływ mają powietrze i woda oraz zdrowa i bezpieczna szkoła, a także zakłady pracy. Niekorzystny wpływ środowiska wynika z degradacji środowiska naturalnego, promieniowania jonizującego, hałasu, szkodliwych substancji chemicznych oraz czynników biologicznych.

3) 16% predyspozycje genetyczne

4) 10% system opieki zdrowotnej

-jej struktura, organizacja, funkcjonowanie, czy też dostępność do świadczeń medycznych i ich jakości.

3.NA CZYM POLEGA ISTOTA MYŚLENIA MAGICZNEGO O ZDROWIU? PODAJ PRZYKŁADY TAKIEGO SPOSOBU POSTRZEGANIA ZDROWIA W CZASIE PRZESZŁYM I WSPÓŁCZEŚNIE.

Dawniej uważano, że siły nadprzyrodzone mają służyć człowiekowi w opanowaniu środowiska naturalnego. W tym celu stosowano zabiegi rytualne.

W przeszłych czasach wierzono również w obrzędy magiczne, których celem było oddalenie choroby, nieszczęścia, zapewnienie zdrowia i powodzenia. Wierzono w rzucane zaklęcia, które powodować mogły kalectwa i nieszczęścia. Pośrednikiem między światem nadprzyrodzonym a człowiekiem jest szaman, który interpretuje zsyłane przez duchy znaki. Wierzono, że wszystko co dzieje się na świecie jest manifestacją aktywności duchów. Szaman uzdrawia za pomocą obrzędów magicznych i ceremoniałów, stara się wpłynąć na umysł pacjenta.

Współcześnie coraz częściej powracamy do teorii PLACEBO- to lekarz, który mieszka w każdym z nas. Nawet połknięcie tabletki, która nie zawsze ma skuteczne działanie na nasz organizm, wpływa na naszą psychikę, a przez to działa kojąco na nasze dolegliwości. Pewne zabiegi, modlitwy, prośby wpływają podświadomie na naszą psychikę i powodują, że czujemy się dobrze.

4.PRZEDSTAW KONCEPCJĘ ZDROWIA W STAROŻYTNEJ MEDYCYNIE GRECKIEJ (SZCZEGÓLNIE UWZGLĘDNIJ POJĘCIE DIETETYKA). ODNIEŚ TE UWAGI DO ZAŁOŻEŃ WSPÓŁCZESNEJ KONCEPCJI PROMOCJI ZDROWIA.

Medycyna grecka- została oparta na filozofii greckiej. Grecy wierzyli w leczniczą moc natury. Natura wywołuje wszelkie procesy zdrowienia lub gojenia oraz sygnalizuje lekarzowi niezbędne informacje. Wszystkie problemy fizyczne możemy wyjaśnić za pomocą filozofii humoralnej. Były cztery płyny wydzielnicze: krew, flegma, żółta żółć, czarna żółć. Z medycyną grecką ściśle związane jest pojęcie dietetyka.

Dietetyka- w starożytności to uregulowany tryb życia obejmujący ciało (soma) oraz duszę (psyche). Środkiem zapewniającym zdrowie jest przystosowanie trybu życia do indywidualnych potrzeb. Głównymi zaleceniami są: zdrowe odżywianie, racjonalny rozkład dnia, higiena oraz sport. Dietetyka zawiera się w: światło i powietrze, jedzenie i picie, ruch i wypoczynek, sen i czuwanie, wydzieliny i emocje.

Współczesne założenia promocji zdrowia opierają się na podobnych założeniach. Poleca się zdrowe odżywianie, w małych porcjach kilka razy dziennie, przebywanie na świeżym powietrzu co powoduje, że nasz organizm dotlenia się, uprawianie sportu co pozwala utrzymać kondycję fizyczną a przez to dobre samopoczucie. Ważny jest również czas wypoczynku, należy oddzielić czas wypoczynku od pracy aby móc zregenerować siły i znów aktywnie uczestniczyć w różnych działaniach. Ważne są również nasze emocje- jeśli to możliwe powinniśmy unikać sytuacji stresowych, napięć nieporozumień gdyż one także wpływają na nasze samopoczucie a tym samym i na zdrowie.

Na przełomie XIX i XX wieku ukształtowały się nowe subdyscypliny medyczne stawiające sobie za cel krzewienie zdrowia- wspomniana higiena, później medycyna społeczna zwana dziś często zdrowiem publicznym. Na początku celem była popularyzacja wiedzy medycznej, mająca przeciwdziałać różnym chorobom

5.KATEGORIA ZDROWIA W KULTURZE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ. CO JEST NAJWAŻNIEJSZĄ WARTOŚCIĄ W DOKTRYNIE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ? OBJAŚNIJ SZCZEGÓLNIE KATEGORIĘ „CHRISTUS MEDICIS”

Najwyższą wartością dla chrześcijan nie jest zdrowie i dobrobyt, lecz zbawienie duszy grzesznego człowieka i życie wieczne. Cierpienie pozwala grzesznikowi dostrzec swoją winę, choroba daje możliwości odprawienia pokuty. W kulturze chrześcijańskiej Jezus traktowany jest jako zbawiciel świata, „Wielki lekarz”- „Christus Medicis”. W kulturze tej można zauważyć ogromny kult bogów i stuki lekarskiej, kontynuowane są starożytne prototypy medycyny. Chrystus udziela pomocy w odpowiedzi na nasze modły.

6.PRZEDSTAW EWOLUCJĘ STOSUNKU DO CIAŁA I ZDROWIA W KULTIRZE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ- POCZĄWSZY DO ŚW. AUGUSTYNA PO WSPÓŁCZESNĄ WYKŁADNIĘ KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO.

Św. Augustyn- uważał, że celem życia jest zbliżanie się do Boga, o ciało nie warto się troszczyć, ponieważ jest ono ciężarem dla duszy. Choroba staje się wartością, gdy przybliża się moment rozstania duszy z ciałem.

Św. Tomasz z Akwinu- uważał, że świadomość w boga nie jest nam wrodzone tylko, że dochodzimy do niej przez doświadczenia i rozum. Ciało nie jest więzieniem duszy. Ciało i dusza stanowią jedność. Ciało jest naczyniem duszy. Higiena powinna utrzymać ciało w czystości. Kto nie dba o naczynie duszy popełnia grzech.

Arystoteles- uważał, że nie ma wrodzonych idei, największym stopniem poznania jest to, co postrzegamy za pomocą zmysłów. W duszy istnieje tylko odbicie przedmiotów istniejących w przyrodzie, a prawdziwym światem jest przyroda- to ona wpływa na nasze zdrowie. Rzeczywistość to jedyność formy i materii.

Chrześcijaństwo- przenosi na początku widzenia Platona (podzielił na świat- idei, , zmysłów; idea jest wieczna, niezmienna, wiedza pełna itd.) później ideologia Arystotelesa.

Katolicyzm XX wieku- głosi, że ciało człowieka zostało stworzone przez Boga i uznane jako dobre. Ciało i zdrowie nie tylko zostało dane człowiekowi przez Boga, ale zadane do permanentnej dbałości.

7.ŚW. TOMASZ Z AKWINU I JEGO STOSUNEK DO CIAŁA CZŁOWIEKA- ZILUSTRUJ WYPOWIEDŹ CYTUJĄC JEDNĄ Z „ZŁOTYCH MYŚLI” TEGO DOKTORA KOŚCIOŁA.

Św. Tomasz z Akwinu- uważał, że świadomość w boga nie jest nam wrodzone tylko, że dochodzimy do niej przez doświadczenia i rozum. Ciało nie jest więzieniem duszy. Ciało i dusza stanowią jedność. Ciało jest naczyniem duszy. Higiena powinna utrzymać ciało w czystości. Kto nie dba o naczynie duszy popełnia grzech.

*”Każdy człowiek z natury swej kocha swoje ciało”

*”Każdy ma obowiązek troszczyć się o swoje ciało”

8.PRZEDSTAW ISTOTĘ KARTEZJAŃSKO- NEWTOŃSKIEJ WIZJI ŚWIATA ORAZ WYNIKAJĄCE STĄD PRZESŁANKI BĘDĄCE PODŁOŻEM OCENY ZDROWIA PRZEZ CZŁOWIEKA XXI WIEKU.

Kartezjusz propagował myślenie redukcjonistyczne, co oznacza, że zjawiska i procesy przebiegają w złożonych układach, które można całkowicie wyjaśnić sprowadzając je do zjawisk i procesów przejawiających się w ich elementach składowych. Istotą Kartezjańsko- Newtońskiej wizji świata jest Biomedyczny model zdrowia według którego:

-umysł i ciało to dwie oddzielne bryły (dualizm medyczny)

-ciało jest rozpatrywane w kategoriach maszynowych (lekarz jest inżynierem zdrowia)

-BMZ jest modelem redukcjonistycznym- skupia się na poszukiwaniu biologicznych przyczyn choroby przy niedocenianiu społecznych i psychologicznych czynników

-nie ma związku między duchem a materią

-BMZ kładzie nacisk na wykrycie specyficznej przyczyny leżącej u podłoża etiologii choroby (jestem chory- trzeba coś zrobić- idę do specjalisty)

-człowieka i całą rzeczywistość możemy sprowadzić do sumy składników, wystarczy je poznać i zrozumieć, aby móc wyrokować o całości

-zdrowy organizm ludzki porównywany jest do skomplikowanego mechanizmu, w którym wszystkie elementy ze sobą współdziałają

-choroba to uszkodzenie jakiegoś elementu

-leczenie jest regulacją mechanizmów fizjologicznych i biochemicznych, za pomocą chemioterapii, sztucznych środków, wymiany elementów ciała.

Konsekwencje BMZ- w taki inżynieryjny sposób traktowania zdrowia i choroby doprowadził do sytuacji, w której dokonuje się prób naprawy zdrowia poprzez:

1. regulację mechanizmów fizjologicznych, biochemicznych, częściowo procesów psychicznych za pomocą: farmakoterapii, sztucznych materiałów, wymiany elementów ciała itd.;

2. zakłada się, że jedyną racjonalną drogą zagwarantowania sobie zdrowia to możliwie intensywne korzystanie ze świadczeń profesjonalisty. Samodzielne podejmowanie działania nie mają wpływu na zdrowie. Wiedza o tym, jak wieść zdrowy tryb życia, została zastąpiona przez wiedzę o chorobach. Profilaktyka zdrowotna wymaga podporządkowaniu się zaleceniom specjalisty.

9.DOKONAJ CHARAKTERYSTYKI BIOMEDYCZNEGO MODELU ZDROWIA I CHOROBY, A NASTĘPNIE WSKAŻ JEGO WADY (OGRANICZENIA) ORAZ ZALETY.

Istotą Kartezjańsko- Newtońskiej wizji świata jest Biomedyczny model zdrowia według którego:

-umysł i ciało to dwie oddzielne bryły (dualizm medyczny)

-ciało jest rozpatrywane w kategoriach maszynowych (lekarz jest inżynierem zdrowia)

-BMZ jest modelem redukcjonistycznym- skupia się na poszukiwaniu biologicznych przyczyn choroby przy niedocenianiu społecznych i psychologicznych czynników

-nie ma związku między duchem a materią

-BMZ kładzie nacisk na wykrycie specyficznej przyczyny leżącej u podłoża etiologii choroby (jestem chory- trzeba coś zrobić- idę do specjalisty)

-człowieka i całą rzeczywistość możemy sprowadzić do sumy składników, wystarczy je poznać i zrozumieć, aby móc wyrokować o całości

-zdrowy organizm ludzki porównywany jest do skomplikowanego mechanizmu, w którym wszystkie elementy ze sobą współdziałają

-choroba to uszkodzenie jakiegoś elementu

-leczenie jest regulacją mechanizmów fizjologicznych i biochemicznych, za pomocą chemioterapii, sztucznych środków, wymiany elementów ciała.

Konsekwencje BMZ- jedyna racjonalna droga zagwarantowania sobie zdrowia to możliwie intensywne korzystanie ze świadczeń profesjonalisty. Samodzielne podejmowanie działania nie mają wpływu na zdrowie.

Zalety BMZ:

-zachodnia medycyna oparta jest na obiektywnych badaniach, które są wynikiem intuicji i doświadczeń badacza

-jest rezultatem konkretnej wiedzy naukowej

-ograniczone pozanaukowe idee i praktyki okresów wcześniejszych

-wykorzeniła szereg chorób

-znakomite efekty w stosunku zagrożenia życia

-neutralizacja skutków wypadków, dysfunkcji ciała

-coraz lepsze substytuty materiałów biologicznych

-coraz bardziej udana ingerencja w struktury biologiczne

Wady BMZ:

-ciało jest izolowane od osoby ( pacjent jest przypadkiem chorobowym)

-mechanizmy biologiczne rzadko stanowią przyczynę choroby

-społeczne, psychiczne i socjalne przyczyny choroby są niedoceniane

-subiektywne poczucie zdrowia jest nieistotne

-zabiegi biomedyczne niezwykle pomocne w przypadkach wymagających natychmiastowego ratowania życia mają znikome znaczenie dla zdrowotności całych populacji.

10.DOKONAJ OMÓWIENIA DEFINICJI ZDROWIA WG. WHO NA TLE BIOMEDYCZNEGO PODEJŚCIA DO ZDROWIA I CHOROBY.

Zdrowie wg WHO to stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka, a nie tylko brak choroby czy kalectwa. Pozwala mu na prawidłowe reagowanie i przystosowanie się do środowiska społecznego. Definicja wg WHO jest rozszerzona obejmując oprócz fizycznej jak w modelu biomedycznym, a także psychiczne i społeczne jego strony. Stan zdrowia zależy nie tylko od parametrów fizycznych , ale także od samopoczucia jednostki.

Dawniej WHO koncentrowało się na czysto medycznym podejściu do zdrowia koncentrując się głównie na zwalczaniu choroby i likwidowaniu jej skutków. Po ich zwalczeniu rola lekarza się kończy. Ostatnio podejście WHO zmieniło się z socjospołecznego punktu widzenia na biopsychospołeczny model.

Głównymi wadami biomedycznego modelu jest to, że ciało izolowane jest od osoby, a pacjent traktowany jest jak przypadek do leczenia. Inną wadą jest to, że takie podejście ma małe znaczenie dla całych społeczności, co jest nie tylko niekorzystne społecznie, ale również ekonomicznie. Jednak taki model ma kilka zalet: ogranicza on idee i praktyki okresów wcześniejszych jak wróżbiarstwo, lepiej ingeruje w struktury biologiczne oraz daje lepsze rezultaty w sytuacji zagrożenia.

Biopsychospołeczny model różni się od tradycyjnego podejścia medycznego. Podejście nie jest ukierunkowane na zwalczanie choroby w momencie je zaistnienia, ale charakteryzuje się podniesieniem poziomu zdrowia tak by nie dopuścić do stanu choroby i jej zaistnienia. Za przykład może tutaj posłużyć ludowa medycyna chińska, w której to pacjent płacił swojemu lekarzowi za bycie zdrowym. W momencie kiedy chorował przestawał płacić dlatego każdy lekarz starał się by jego pacjent nie chorował. Nacisk położono na psychiczną stronę zdrowia, gdzie w przypadku biomedycznym modelu nacisk kładziony jest na wykrycie podłoża choroby.

Właśnie w tym tkwi różnica między podejściem medycznym a modelem zdrowia.

11.NA CZYM POLEGA HOLISTYCZNY SPOSÓB POSTRZEGANIA CIAŁA I ZDROWIA (OMÓW POJĘCIE, PODAJ PRZYKŁADY- WYKORZYSTAJ WYKŁAD ORAZ POZYCJĘ BISHOP 2000)

*Holistyczny- oznacza pojmowanie rzeczywistości w kategoriach zintegrowanych całości, których własności nie można sprowadzić do własności mniejszych części.

Medycyna holistyczna traktuje człowieka jako całość. Ważna jest nie tylko choroba, co przyczyny tkwiące w organizmie, które pozwoliły by choroba się rozwinęła. Medycyna ta respektuje „Przysięgę Hipokratesa” i prawa natury, które stara się zrozumieć i wykorzystać dla dobra chorego. Zmusza chorego do czynnego udziału w działaniach prowadzących do zdrowia. Wg Hipokratesa i innych „Ojców Medycyny”, życie to psychiczny i duchowy stały rozwój aż do śmierci, w dobrym zdrowiu fizycznym. Jesteśmy tak skonstruowani, że z powodzeniem możemy przeżyć około 120- 130 lat zachowując sprawność fizyczną, psychiczną i radość życia.

Umieramy i chorujemy zbyt młodo gdyż:

a)zanikają w nas naturalne procesy samoregulacji i samo leczenia

b)zapomnieliśmy o obowiązku „rozwoju duchowego”

Medycyna holistyczna to inaczej powrót do nauk (przysięg) Hipokratesa.

Medycyna holistyczna zakłada, że:

a)w zdrowym organizmie nie będzie chorego narządu

b)Jeżeli jest chory narząd chory jest cały człowiek

c)Narządy, układy i komórki współpracują ze sobą, a więc są od siebie zależne. Organizm stanowi jakby łańcuch naczyń połączonych, wszystkie od siebie zależą.

Choroba w tym przypadku to konsekwencja nierównowagi, dysharmonii i braku integracji. To nie skutek działania czynnika przyczynowego i ewolucji patologicznej, lecz wynik konfliktu wewnętrznego albo zaburzonej równowagi między człowiekiem a środowiskiem.

Wg holistycznego poglądu ciała i zdrowia człowiek stanowi makrokosmos. Człowiek jest powiązany ze światem, co oznacza, że:

a)wszechświat jest żywym systemem a nie maszyną

b)istnieje wzajemne powiązanie i współzależność zjawisk

c)przyrodę można poznać nie tylko w kategorii podstawy struktur lecz kategorii ukrytych procesów dynamicznych

Sam człowiek traktowany jest jako makrokosmos, ponieważ jest on sumą bytów. Oznacza to, że zbudowany jest on z pewnych składników:

*jako pierwiastki budujące ciało

*jako poszczególne części ciała odpowiadające poszczególnym częściom wszechświata

12.WYJAŚNIJ POJĘCIA: RÓWNOWAGA DYNAMICZNA ORGANIZMU (HOMEOSTAZA, ADAPTACJA), ISNIENIE SIŁ AUTOTELECZNICZYCH (SAMOORGANIZACJA)- WYKORZYSTAJ INFORMACJE Z RÓŻNYCH NURTÓW HOLISTYCZNYCH.

Zdrowie jest doznawaniem dobrego samopoczucia wynikającym z utrzymania przez organizm równowagi dynamicznej za pomocą homeostazy, adaptacji, regeneracji, samoodnawiania przy wykorzystaniu sił autoleczniczych tkwiących w organizmie. Równowaga dynamiczna między elementami systemu to podstawowy warunek jego wartości.

Siły autolecznicze- inaczej samoorganizacja. Założenie, że każdy organizm posiada siły autolecznicze jest podstawą do stanu równowagi w każdym przypadku jej zachowania. Można stwierdzić, że każdy żywy organizm jest systemem samoorganizującym się. Środowisko zewnętrzne nie ma wpływu na porządek panujący w strukturze, porządek ten jest ustanawiany przez sam system. Siły autolecznicze wynikają z wrodzonych skłonności organizmu do utrzymania stabilności, regeneracji, których działanie przywraca zakłócony przez bodźce środowiska stan równowagi dynamicznej.

Samoorganizacja systemu polega na tym, że:

*każdy system można opisać w kategoriach współzależnych, zmiennych

*każda zmiana systemu może przybierać dowolne wartości i postawy

*zmiany wielkości składowych muszą się jednak zmieścić pewnym charakterystycznym dla systemu zakresie zmian

Równowaga dynamiczna- wrodzona skłonność organizmu powrotu do stanu równowagi w każdym przypadku jej naruszenia, wykorzystując procesy adaptacji, regeneracji oraz homeostazy.

Homeostaza (homois- podobny; stasis- trwanie)- zdolność do utrzymania stanu równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrzkomórkowych oraz zewnątrzkomórkowych. Jest podstawowym pojęciem w fizjologii. Pojęcie to jest również stosowane w psychologii zdrowia dla określenia mechanizmu adaptacyjnego.

Zdolności adaptacyjne- podatność organizmu na zmieniające się warunki zewnętrzne- wyraża się to poprzez zbiór sprzężeń zwrotnych ujemnych (np. regulowanie temperatury ciała, ciśnienia krwi) i dodatnich (np. rozwój organizmu, uczenie się, ewolucja itd.).

13.DOKONAJ PORÓWNANIA ZAŁOŻEŃ I i II REWOLUCJI ZDROWOTNEJ.

I REWOLUCJA ZDROWOTNA (1880- 1885)- najważniejsze założenie tej rewolucji:

Człowiek występował w niej w roli przedmiotowej- pozostawał bierny wobec działania

Założenia rewolucji:

-radykalne polepszenie wyżywienia ludności- wzrost odporności

-polepszenie warunków mieszkaniowych dużych grup ludzkości

-zapewnienie ludziom czystej wody oraz odprowadzenia ścieków

-ograniczenie kontaktu z zarazkami

-masowe szczepienia ochronne

II REWOLUCJA ZDROWOTNA- w centrum zainteresowania stawia człowieka, którego traktuje się podmiotowo, który traktowany jest podmiotowo. Głównym założenie jest:

Zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawą, co ma skutki nie tylko medyczny, ale również ekonomiczne

Rewolucja ta stawia przed każdym obowiązki:

-każdy ma być partnerem w promocji zdrowia swojego

-biorę współodpowiedzialność za swoje zdrowie

-umiem rozpoznać i wyrazić swoje potrzeby zdrowotne

Rewolucja ta opiera się na płaszczyźnie indywidualnych zachowań jednostki. Zakłada ona osobistą odpowiedzialność za wybory w sprawie zdrowia oraz przyjmuje ona, że zdrowie jest funkcją indywidualnego zachowania, zakłóceń społecznych, czynników ekonomicznych oraz społecznych.

14.WYJAŚNIJ KRÓTKO NA CZYM POLEGAIDEA PROMOCJI ZDROWIA W JWJ WYMIARZE ODNOSZĄCYM SIĘ DO POJEDYNCZEGO CZŁOWIEKA I W ASPEKCIE SPOŁECZNYM.

W wymiarze odnoszącym się do pojedynczego człowieka-obejmuje dążenia do takich zachowań jak: aktywność fizyczna, zrównoważona dieta, umiejętność opanowania sytuacji stresowych. Obowiązki człowieka wobec własnego zdrowia to: chcę być partnerem w ruchu promowania zdrowia, umiem rozpoznać i wyrażać swoje potrzeby zdrowotne, muszę dzielić odpowiedzialność za zdrowie, jestem aktywny w działaniach do osiągnięcia zdrowia.

W wymiarze społecznym- uwzględnia i zakłada istnienie społecznych zachowań ludzi, którzy reagując na występujące zagrożenia podejmują wspólne lub uzupełniające się zadania w celu likwidacji lub ograniczenia tych założeń, a także w celu ogólnej poprawy warunków i stylu życia związanych ze zdrowiem. Działanie te mają charakter działań grupowych i tworzą specyficzny charakter stosunków społecznych, które z jednej strony oparte są na istniejących związkach i więziach terytorialnych, z drugiej strony – ich podstawą organizującą jest zdrowie.

Zdrowotny aspekt stosunków odpowiada założeniom Deklaracji z Dżakarty, w której uwzględnione są dwa zakresy działań:

1)eliminacja i ograniczenie czynników szkodliwych dla zdrowia

2)popieranie działań sprzyjających zdrowiu

15.”MOJE ZDROWIE W MOICH RĘKACH”- WYJAŚNIJ ZNACZENIE I GENEZĘ TEGO HASŁA; WSKAŻ ROLĘ PAŃSTWA W OBRĘBIE TEGO PROCESU.

GENEZA HASŁA: krajem, który pierwszy podjął działanie z zakresu promocji zdrowia na szeroką skalę była Kanada. W dniu 1 maja 1974 roku Marc LaLonde przedłożył parlamentowi kanadyjskiemu dokument pod nazwą „Nowa perspektywa dla zdrowia Kanadyjczyków”. I to właśnie tutaj sformułowano założenie, które dzisiaj określamy jako II Rewolucja Zdrowotna w dziejach refleksji nad zdrowiem.

W podłożu hasła leżą założenia pedagogiki holistycznej, a więc nurt myślenia, który dostrzega człowieka jako jego środowisko życia uwzględniając otoczenie społeczne i przyrodnicze. W tej idei ważna jest jednostka, to ona decyduje i kieruje własnym losem mającym wpływ na zdrowie.

ZNACZENIE HASŁA: hasło „moje zdrowie w moich rękach”- oznacza, że człowiek staje się podmiotem w zakresie ochrony swojego zdrowia, człowiek jest osobiście odpowiedzialny za własne zdrowie i dobre samopoczucie, niż jakikolwiek lekarz, szpital.

II Rewolucja Zdrowotna

-rozgrywa się na płaszczyźnie indywidualnych zachowań ludzi

-osobista odpowiedzialność za własne zdrowie poprzez zmianę stylu życia

-zdrowie jest funkcją pewnych typów indywidualnego zachowania, zakłóceń społecznych, czynników ekonomicznych oraz środowiska

ROLA PAŃSTWA: państwo ma na celu poprzez edukację, inicjatywy społeczne, ekonomiczne, polityczne zapewnić warunki do realizacji tego hasła.

WARUNKI DO REALIZACJI PRZEZ OBYWATELA HASŁA „MOJE ZDROWIE W MOICH RĘKACH”:

-zapewnić możliwości utrzymania kondycji psychofizycznej stosowanej do płci i wieku

-zapewnić możliwości korzystania z praw i swobód obywatelskich

-zapewnić możliwości uzyskania odpowiedniego wykształcenia

-stworzyć prozdrowotne warunki pracy

-zapewnić korzystne dla zdrowia warunki

-zapewnić nadzór zad dystrybucją żywności

-poczucie bezpieczeństwa

-możliwość bezpiecznego oszczędzania

-możliwość łączności z innymi ludźmi

-możliwość wypoczynku i rozrywki.

16.PODEJŚCIE SIEDLISKOWE DO ZDROWIA- OBJAŚNIJ TERMIN A NASTĘPNIE OKREŚL NA CZYM POLEGA RÓŻNICA POMIĘDZY SIEDLISKOWĄ (PROMOCYJNĄ)A MEDYCZNĄ (TRADYCYJNĄ) KONCEPCJĄ OCHRONY ZDROWIA OBYWATELI.

Środowisko- światowa Organizacja Zdrowia określiła jako miejsce, gdzie ludzie żyją, pracują i korzystają z różnych świadczeń. W ostatnich latach zwraca się uwagę na konieczność rozpatrywania w promocji zdrowia siedliska w kontekście teorii i praktyki nowoczesnej organizacji i zarządzania. Na przykład:

*R. Grossman i K. Scala podkreślają, że z punktu widzenia rozwoju organizacyjnego podejście siedliskowe jest w promocji zdrowia kwestią kluczową. Traktują oni siedlisko jako system społeczny (całość), który zmienia się, aby promować zdrowie. Podejście siedliskowe oznacza, że obiektem interwencji w promocji zdrowia są systemy społeczne, a nie jednostki.

*I. Kickbush zwraca uwagę, że siedlisko jest dynamicznym systemem i zgodnie ze współczesną teorią zarządzania można by go nazwać „uczącą się organizacją”.

Typowe siedliska prozdrowotne to: rodzina, szkoła, dzielnica, gmina. To miejsca gdzie jednostka poprzez określone zachowania, preferowany sposób życia może zmniejszyć lub zwiększyć swój potencjał zdrowia.

Różnice między siedliskową a medyczną koncepcją ochrony zdrowia obywateli: różne są sposoby metody wdrażania postulowanych treści w obydwu przypadkach. Oświata opiera się na popularyzacji wiedz medycznej poprzez ulotki, filmy oraz pogadanki. Natomiast siedliskowa koncepcja ochrony zdrowia obywateli skłania się do pracy organicznej, procesu oddziaływań pedagogicznych na siedlisko społeczne. Pedagogika społeczna wyraża kwestie zdrowotne w aspekcie praktycznej działalności pracy społecznej w środowisku, interesuje się edukacyjnym znaczeniem poszczególnych elementów struktury środowiska.

17. CO NA GRUNCIE PROMOCJI ZDROIA OZNACZA ZASADA „WBUDOWANIE ZDROWIA W SYSTEM SPOŁECZNY”? JAK TĘ ZASADĘ MOŻNA UWZGLĘDNIĆ POPRZEZ WYKORZYSTANIE SYSTEMU SŁUŻBY ZDROWIA?

Promocję zdrowia określamy jako sztukę interwencji w systemy społeczne i zachęcanie ich, aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk. W tym kontekście Narodowy Program Zdrowia zmierza do wbudowania zdrowia w różne systemy społeczne i istniejące w nich organizacje poprzez zintegrowanie zdrowia z podstawowymi celami tego systemu.

Zdrowie wchodzi do każdego systemu: nauka, polityka, służba zdrowia, rodzina, ekonomia, edukacja. A choroba łączy się tylko z służbą zdrowia.

Edukacja zdrowotna w placówkach oświatowych i medycznych jest jednym z elementów życia społecznego skutecznie zmieniających zachowania prozdrowotne obywateli.

Społeczną wiedzę o zdrowiu tworzy oprócz lekarzy i pielęgniarek wielu innych animatorów życia społecznego (szczególnie pedagodzy). Zachodzi więc potrzeba powstania instytucji lekarza zdrowego człowieka, którego sposób myślenia będzie adekwatny do holistycznej wizji świata. Dotyczy to szkolenia lekarzy medycyny, pielęgniarek, pedagogów, tzw. menadżerów zdrowia itd.

Opiera się na podejściu siedliskowym do zdrowia. Chcesz uzyskać określone cele zdrowotne, działaj na struktury społeczne a nie tylko na jednostki. Przez służbę zdrowia koncepcję tą można uzyskać poprzez:

*udzielanie świadczeń leczniczych na wysokim poziomie

*środowisko promujące zdrowie wewnętrzne szpitala

*rzecznik promocji zdrowotnej na swoim terenie

18.OMÓW KWESTIĘ: ZDROWY STYL ŻYCIA A CZYNNIKI RYZYKA. DOKONAJ WYKŁADNI TEGO POJĘCIA W ODNIESIENIU DO CZŁOWIEKA ZDROWEGO I CHOREGO.

Zdrowy tryb życia jest bardzo ważny dla naszego organizmu. Daje nam zdrowie i lepsze samopoczucie. Zdrowy tryb życia to ewidentnie ćwiczenia, ruch, dbanie o ładną sylwetkę. Jednakże w dzisiejszych czasach często popadamy ze skrajności w skrajność i albo pozwalamy sobie na szybkie tycie, albo katujemy się dietą. Nie możemy rezygnować z jedzenia. Owszem możemy je ograniczać, ale w sposób racjonalny i przemyślany, a nie po prostu zrezygnować z posiłków, bo chcemy schudnąć. Takie zachowanie w bardzo krótkim czasie może doprowadzić nasz organizm do stanu wyczerpania. Bardzo łatwo możemy doprowadzić do anemii, bo brak normalnych posiłków zmniejsza poziom hemoglobiny i hematokryt, a to zwłaszcza one są podstawą do stwierdzenia tej choroby. Musimy pamiętać, że zdrowy tryb życia to także zdrowe odżywianie.

Zdrowy tryb życia to eliminowanie czynników ryzyka w trybie życia człowieka. Do czynników ryzyka zaliczamy: palenie, otyłość, cholesterol, nadmierne spożywanie alkoholu, zła dieta, czynniki genetyczne, nadmierne spożywanie lekarstw, brak AF, uprawianie przypadkowego seksu.

Rola pożywienia dla organizmu człowieka:

*zaopatrywanie organizmu w składniki potrzebne do budowy i odbudowy komórek i tkanek

*dostarczenie składników potrzebnych do wytwarzania energii

*dostarczanie składników regulujących przemiany zachodzące w organizmie

Większość z nas czerpie przyjemności z jedzenia. Bogactwo dostępnych produktów z jednej strony umożliwia bardzo zdrowe odżywianie, z drugiej jednak może prowadzić do nadwagi i otyłości. Mówiąc inaczej- nie wystarczy jeść, trzeba się odżywiać! Właściwa dieta powinna nam dostarczać dostosowaną do indywidualnych potrzeb danego człowieka ilość składników odżywczych, niezbędnych do wytwarzania energii oraz utrzymania procesów fizjologicznych.

Zasady zdrowej diety to:

*jedz to co sprawia ci przyjemność

*spożywaj różnorodne produkty

*jedz tyle aby utrzyma odpowiednią masę ciała

*jedz dużo produktów zawierających skrobię i błonnik

*ogranicz jedzenie tłuszczów

*nie jedz zbyt dużo słodkich produktów

*pamiętaj o witaminach i solach mineralnych

W odniesieniu do człowieka zdrowego- zdrowy człowiek unika czynników ryzyka lub ogranicza je do minimum. Pojęcie człowiek zdrowy odnosi się do osoby, która dobrze się czuje psychicznie, fizycznie i społecznie.

W odniesieniu do człowieka chorego- prawdopodobnie nie unika czynników ryzyka lub też ogranicza czynniki zdrowotne życia. Człowiek chory nie zmieniając postępowania nie ma szans na poprawę swojej sytuacji.

Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia:

I rzędowe: podwyższony poziom cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów

II rzędowe: obciążenia genetyczne, cukrzyca, otyłość, stres, brak AF, podwyższony poziom trój glicerydów, podwyższony poziom kwasu moczowego, wiek, płeć, pojemność życiowa płuc, nieprawidłowy zapis EKG.

Czynniki ryzyka nie podatne na zmianę stylu życia to: obciążenie genetyczne, wiek oraz płeć.

Czynniki ryzyka podatne na zmianę stylu życia to: poziom cholesterolu, sprawność fizyczna, ciśnienie tętnicze krwi, poziom trój glicerydów.

Czynniki ryzyka w przypadku nowotworów: genetyczne środki kancerogenne (np. azbest), bogato w tłuszcze nasycona dieta, używki, stres, skażenia środowiska.

Czynniki ryzyka w przypadku raka sutka: wiek > 50 lat, dieta wysoko tłuszczowa, wysoki standard ekonomiczny, niedoczynność tarczycy, obecność lub przebycie innych nowotworów.

19. OMÓW POJĘCIE „OPÓR ZDROWOTNY”. OKREŚL SWÓJ STOSUNEK DO TEGO ZJAWISKA.

Wysiłki edukatorów i promotorów zdrowia mogą wywołać nieoczekiwane negatywne efekty, gdyż drażnią ludzi powtarzanym wielokrotnie schematem z pouczeniami. Czyli mogą wywołać nieoczekiwane efekty sprzeciwu i oporu wobec propagandowych teorii i praktyki.

Uważam że jest to zjawisko wynikające z przewrotnego charakteru człowieka, edukowany dobrze wie, że edukator chce dobrze, ale fakt sprzeciwu pozwala mu uwierzyć, że ma on również swoje zdanie, które niekoniecznie jest tym złym.

W krajach zachodnich dążenie do „dobrego zdrowia” staje się synonimem „dobra moralnego”. Program zdrowotny może się wydawać zbyt konformistyczny „niemodny”.

Poczucie własnej skuteczności zwiększa motywację do działania i wiąże się z większymi osiągnięciami jednostki i jej lepszym zdrowiem.

20. CIĄŻA A PALENIE PAPIEROSÓW- OMÓW POTENCJALNE RELACJE I SKUTKI ZDROWOTNE.

Dym tytoniowy zawiera wiele toksycznych substancji , związków węgla, smołę, nikotynę, które poprzez krążenie matczyno- płodowe przenikają do dziecka i kumulują się w jego krwi. Może dojść do zaburzeń łożyskowych, mogących doprowadzić do niewydolności łożyska będącego niekorzystnym skutkiem zagrażającym nawet życiu płodu.

Kobieta paląca w ciąży powoduje że:

-dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu niezbędnego do prawidłowego wzrostu i rozwoju

-dziecko jest zmuszone do kontaktu z prawie 4 000 substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczymi , które są zawarte w dymie tytoniowym

-dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na choroby na choroby wieku niemowlęcego i dziecięcego.

SKUTKI: samoistne poronienia, poród przedwczesny, krwawienia z dróg rodnych, łożysko przodujące, hipotrofia płodu, wady rozwojowe płodu, zespół ponikotynowy, nieprawidłowe ułożenie płodu, oddzielenie przedwczesne łożyska, nadpobudliwość.

Najbardziej negatywnie na rozwój dziecka wpływa zwłaszcza palenie papierosów w ostatnich 2 miesiącach ciąży. Niemowlęta wdychające dym częściej zapadają na poważne choroby układu oddechowego, astmę oskrzelową, zapalenie ucha środkowego, białaczkę. Dziecko ma słabszą odporność, przez co częściej zapada na różne choroby. Dzieci są bardziej płaczliwe, niespokojne, gorzej śpią, mają zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego. Na całe życie pozostanie u nich zwiększona tolerancja nikotyny. W przyszłości łatwiej uzależniają się od palenia papierosów.

Palenie w ciąży jest czynnikiem ryzyka wystąpienia tzw. nagłej śmierci łóżeczkowej dziecka. Ujemny wpływ palenia tytoniu przez kobietę w ciąży na zdrowie jej dziecka nie ustaje z momentem porodu. Ilość mleka wytwarzanego przez palącą, karmiącą piersią matkę jest o 30 % mniejsza w porównaniu do kobiet niepalących. Mleko kobiet palących zawiera kadm i karmienie piersią w takich przypadkach dodatkowo naraża dziecko na toksyczne działanie.

Korzyści wynikające z rzucenia palenia przez kobietę w ciąży:

1.Jeśli zrezygnuje z tego nałogu w pierwszej połowie ciąży, a najlepiej w pierwszym trymestrze ciąży, to ryzyko niskiej wagi urodzeniowej u dziecka, wcześniactwa, krwawień podczas ciąży lub martwego płodu będzie podobne jak u kobiet nigdy nie palących.

2.Jeśli rzucenie palenia przez matkę nastąpi w 30 tygodniu ciąży istnieje szansa na wyrównanie przez dziecko swojej wagi urodzeniowej.

3.Jeśli kobieta pali po porodzie i jednocześnie karmi dziecko piersią to dochodzi do przekazywania wielu trujących substancji z dymu tytoniowego wraz z pokarmem matki. Do pokarmu przechodzi np. nikotyna.

21.UZALEŻNIENIE OD ALKOCHOLU- PRZEDSTAW OSTRZEGAWCZE OBJAWY.

Uzależnienie od alkoholu , czyli alkoholizm jest chorobą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na niekontrolowanym piciu alkoholu i może doprowadzić do przedwczesnej śmierci. Początkowo alkohol odprężą, ośmiela, ułatwia zasypianie. Po jakimś czasie życie koncentruje się na piciu alkoholu, osoba nie potrafi już odprężyć się, zasnąć bez dawki trunku, zaczyna pić samotnie i w ukryciu.

Objawy tej choroby to takie zjawiska jak:

1.Zmiana tolerancji na alkohol- podwyższenie tolerancji objawia się , gdy wypicie tej samej ilości powoduje słabsze niż poprzednio efekty.

2.Objawy abstynencyjne- gdy człowiek przerywa dłuższe picie lub zmniejsza ilość wypijanego trunku pojawiają się bardzo przykre objawy: niepokój, drażliwość, dreszcze, drżenie kończyn, skurcze mięśniowe, poty, nudności a nawet zaburzenia świadomości i majaczenia. Osoba uzależniona stara się szybko usunąć te cierpienia przy pomocy alkoholu.

3.Subiektywne poczucie łaknienia alkoholu- w miarę upływu czasu bez alkoholu pojawiają się nieprzyjemne doznania podobne do głodu i wewnętrznego przymusu wypicia, połączonego z poczuciem paniki i obawą, że się nie wytrzyma długa bez alkoholu.

4.Koncentracja życia wokół picia- obecność alkoholu w życiu codziennym staje się czymś bardzo ważnym, dużo uwagi i zabiegów jest skoncentrowanych wokół okazji do wypicia i dostępności alkoholu.

5.Utrata kontroli nad piciem

6.Zaburzenia pamięci i świadomości- po wypiciu pojawiają się dziury w pamięci , całe fragmenty wydarzeń znikają z pamięci. Mimo próby obrony pozorów rozumności i ciągłości postępowania coraz więcej rzeczy dzieje się poza świadomością osoby uzależnionej.

7.Nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynencji.

22.JAK OBJAŚNIĆ ROLĘ ZDROWIA- TRZY POTENCJALNE MODELE (TZW. MODEL I, II, III TANAHILLA). KTÓRA WYKŁADNIA JEST SZCZEGÓLNIE WSKAZANA W PROCESIE PROMOWANIA ZDROWIA.

I model klasyczny- zwalczanie chorób, zwalczanie czynników wywołujących okresowe choroby, zdrowie to nie walka z chorobą

Edukacja ukierunkowana na walkę z chorobą

Priorytet: jednostka chorobowa

Podejmowane działanie: eliminowanie czynników ryzyka związanych z chorobą.

II model medyczny- zwalczanie czynników ryzyka, zwalczanie pewnych zespołów zachowań (nie będą powodować dalszego ryzyka zachorowań), medycyna zapobiegawcza.

Edukacja skierowana na czynniki ryzyka.

Priorytet: czynniki ryzyka

Podejmowane działanie: eliminowanie czynników ryzyka z trybu życia

III model nowoczesny (promocyjny, siedliskowy)- wzmocnienie potencjału zdrowia, medycyna pozytywna, działanie w obrębie miejsca życia.

Edukacja skierowana na wzmocnienie potencjału zdrowia.

Priorytet: potencjał zdrowia człowieka

Podejmowane działania: w obrębie miejsca, w którym się pracuje i żyje

Model III jest najbardziej wskazany w procesie promowania zdrowia. Edukacja zorientowana jest na wzmocnienie potencjału zdrowia w wymiarze fizycznym, psychicznym i społecznym.

23.PRZEDSTAW ZASADNICZE RÓŻNICE POMIĘDZY AUTORYTARNYM (DYKRETYWNYM) A ANTYAUTORYTARNYM (NIEDYKRETNYM) PROCESEM WYCHOWANIA CZŁOWIEKA DO DBAŁOŚCI O CIAŁO I ZDROWIE. OKREŚL ZACHODZĄCE RELACJE POMIĘDZY PACJENTEM I TERAPEUTĄ W OBYDWU PRZYPADKACH.

AUTORYTARNA (DYKRETYWNA)

ANTYAUTORYTARNA (NIEDYKRETNA)

- celem wychowania jest kształtowanie z góry określonych wzorców osobowych, a więc koncepcji mających na celu adaptację człowieka do zastanego obrazu świata -biomedyczna perspektywa ciała i zdrowia- oznacza to że zakłada ona konieczność wdrożenia określonych z góry zasad dbałości o ciało i zdrowie - towarzyszy temu kształtowanie wzorców osobowych, uwzględniając kryteria etyczne, moralne i społeczne -tradycyjna metoda postępowania dydaktycznego

-celem wychowania jest wspieranie swobodnego rozwoju wychowanka, a więc emancypacja, uwolnienie się od zastanego obrazu rzeczywistości -promowanie szeroko pojętej zmiany człowieka świata -zakłada dopasowanie człowieka na nowo do świata, wykorzystanie codziennych doświadczeń „zderzeń człowieka ze światem w kontekście jego siedliska społecznego” -rozwój pacjenta rozumiany jako samorealizacji

24.OMÓW POJĘCIA: POSTAWA, UMIEJĘTNOŚCI, SPRAWNOŚCI, NAWYKI. ODNIEŚ DO POJĘCIA DO PROCESU UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA STOSUNKU DO CIAŁA I ZDROWIA.

POSTAWA- nastawianie, dyspozycja, trwała skłonność determinanta kierunku działania. Dyspozycja do wykonywania zadań wobec biologicznych, medycznych i społecznych determinantów.

SPRAWNOŚĆ- maksymalna zdolność żywego organizmu do wykonywania określonych czynności- zręczności i umiejętności.

UMIEJĘTNOŚĆ- umożliwiające człowiekowi pozytywne zachowanie przygotowawcze dzięki którym skutecznie można radzić sobie z zadaniami, nie dotyczy umiejętności w zakresie fizycznej, lecz umiejętności budowania własnego systemu wartości, umiejętności podejmowania decyzji, radzenia sobie i kierowanie stresem.

NAWYK- czynność, której wykonanie w rezultacie częstego powtarzania stała się automatyczna i zrutynizowana, przestała wymagać koncentracji.

Osobowość dbająca o ciało i zdrowie- dyspozycje kompetencje:

1.Dyspozycje emocjonalne- intelektualne (wartości, przekonania)

2.Kompetencje technologiczne

3.Dyspozycje instrumentalne- intelektualne

25.DOKONAJ CHARAKTERYSTYKI POJĘCIA UMIEJĘTNOŚCI ŻYCIOW, WSKAŻ PRZYKŁADY. OKREŚL MOŻLIWOŚCI TWORZENIA SIĘ UMIEJĘTNOŚCI ŻYCIOWYCH W PROCESIE TERAPII MEDYCZNEJ. PODAJ DWA PRZYKŁADY TAKICH ODZIAŁYWAŃ NA TERENIE PLACÓWKI MEDYCZNEJ.

Umiejętności życiowe- umiejętności umożliwiające człowiekowi pozytywne zachowania przystosowawcze, dzięki którym skutecznie radzi sobie z zadaniami i wyzwaniami codziennego życia.

Przykłady: interpersonalne; budowania samo- świadomości; budowanie własnego systemu wartości; podejmowania decyzji; radzenie sobie i kierowania stresem

W procesie terapii medycznej możliwości tworzenia umiejętności życiowych odbywa się w każdej z wyżej wymienionych umiejętności. Pacjenci w trakcie pobytu uczą się rozumienia siebie i własnego ciała jak i rozumienia innych. Przykłady umiejętności życiowych (oddziaływań) to: instruktaż edukatora prowadzi do nauki ćwiczeń fizycznych (odział rehabilitacyjny); instruktaż lekarza buduje samo- świadomość.

26.OMÓW NA CZYM POLEGA ISTOTA AKTYWNEGO UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA. PRZEDSTAW ZAŁOŻENIA ORAZ MODEL AKTYWNEGO UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA. JAK TO PODEJŚCIE NALEŻY WYKOŻYSTAĆ W KONTAKTACH FIZJOTERAPEUTA- PACJENT?

Aktywne uczenie się i nauczanie oznacza, że zadaniem edukatora jest doprowadzenie do sytuacji, aby uczeń aktywnie słuchał, aby aktywnie wykonywał polecenia nauczyciela pełną świadomością sensu kierowanych do niego uwag i spostrzeżeń. Nie wystarczy aktywnie czytać, pisać, słuchać czy aktywnie wykonywać ćwiczenia fizyczne, grać w grach zespołowych. Zadanie tego elementu jest aby uczący się był bezpośrednio i aktywnie włączony w proces uczenia się.

Aktywne uczenie się to:

*udział pacjenta w rozwiązywaniu postawionego przez fizjoterapeutę zadania

*głębokie emocjonalne zaangażowanie pacjęta poprzez robienie czegoś co powinno pomagać

Aktywne uczenie się i nauczanie pozwala na włączenie się pacjenta w poszukiwanie swoich związków z podjęciem tematu i jego przetwarzania, a nie proste przyswojenie wiedzy medycznej i zasad profilaktyki. Proces ten nie zachodzi w wystarczającym stopniu samodzielnie. Aktywne nauczanie wymaga umiejętności połączenia form : dialogu, obserwacji, działania. Takie powiązanie tych czynników prowadzi do zwiększenia efektywności procesu rehabilitacyjnego pacjenta.

MODEL AKTYWNEGO UCZENIA SIĘ

DOŚWIADCZENIE POPRZEZ DIALOG Z

-działanie - sobą

-obserwowanie -innymi

Dialog z sobą- pojawia się, kiedy uczący się myśli refleksyjnie o tematyce, pyta siebie co sądzi, lub zastanawia się co powinien myśleć, czy czuć w związku z tematem.

Dialog z innymi osobami- może się pojawić poprzez tradycyjne czesanie lub słuchanie wypowiedzi, a także jako udział w grze sportowej, zbiorowe wykonywanie ćwiczeń. Aktywną formą tego pojęcia jest tworzenie małych grup dyskusyjnych lub ćwiczących.

Doświadczenie przez obserwowanie- ta sytuacja pojawia się, kiedy uczący się patrzy na coś lub słucha czegoś o czym się uczy. Obserwowanie może być bezpośrednie, a więc związane z realną sytuacją, zdarzeniem lub pośrednie co oznacza obserwowanie sytuacji stymulowanej. Obserwowanie zawodów sportowych jest aktem biernym, a obserwowanie treningu sportowego jest aktem stymulowanym.

Doświadczenie poprzez działanie- ta forma aktywności odnosi się do dwóch sytuacji:

1.Kiedy uczący samodzielnie coś robi

2.Działanie pośrednie, kiedy uczący się wykonuje ściśle polecenia edukatora

Zadaniem edukatora jest doprowadzenie do sytuacji, aby uczeń aktywnie słuchał, aby wykonywał aktywnie polecenia nauczyciela pełną świadomością sensu kierowanych do niego uwag i spostrzeżeń. Chodzi o to, aby uczący się był bezpośrednio i aktywnie włączony w proces uczenia się. W procesie terapii medycznej edukator dostrzega konieczność aktywnego przetwarzania przez pacjenta dostarczonej wiedzy i umiejętności uwzględniając doświadczenia i opinie środowiska.

W procesie edukacji fizycznej na oddziale rehabilitacji doświadczeniu walorów i słabości własnego ciała powinna towarzyszyć głębszą refleksją osobistą, aktywna obserwacja siebie i innych. Dialog z sobą i innymi ma pomóc uczącym się konstruować wiele znaczeń wynikających z bieżących doświadczeń.

Aktywne uczenie się to: udział uczącego się, emocjonalne zaangażowanie, aktywne włączanie się pacjenta, nie zachodzi samoistnie, dialog, obserwacja, działanie, współuczestnictwo partnerów.

27.NAUCZANIE PRZEZ DOŚWIADCZENIA- OBJAŚNIJ PRZESŁANKI IDEOWE. JAKIE DOSTRZEGASZ WALORY ZASTOSOWANIA TEGO SPOSOBU NAUCZANIA W PROCESIE TERAPII MEDYCZNEJ- TWORZENIA SIĘ STOSUNKU CZŁOWIEKA DO CIAŁA I ZDROWIA.

Uczenie przez doświadczenie czyli uczenie się w działaniu. Podstawowe zmiany w zachowaniu człowieka stanowi jego własna zdolność do samorozwoju, zdolność uczenia się na podstawie doświadczeń. Nie wystarczy edukatorowi poczucie świadomości istnienia tego stanu. Zadaniem nauczyciela jest odkrycie i uwzględnienie oczekiwań, potrzeb uczenia się i wykorzystania ich do dalszego rozwoju, poprzez odpowiednio zorganizowany proces dydaktyczny. Uzyskać to można poprzez aktywny udział w procesie dydaktycznym.

Nauczanie poprzez doświadczenie- celem nauczania jest wspieranie istniejącego w świadomości wychowanka obrazu świata, a celem uczenia się jest dostrzeganie tego, co się dzieje we mnie, ze mną i wokół mnie czyli świadomość siebie i świata poprzez postrzeganie. Zasadniczym celem współczesnej dydaktyki, jak to wynika z przedstawionych założeń będzie zatem ułatwienie poprzez nauczyciela procesu doświadczania rzeczywistości poprzez ucznia przy jego aktywnym udziale. Koncepcja konstruktywiczna stwierdza, że społeczna interakcja i aktywne zaangażowanie jednostki w rozwiązywaniu problemów łącznie z innymi jednostkami jest podstawą rozwoju umysłowego. Założenia konstruktywizmu to:

-wiedza jest aktywnie konstruktywna przez podmiot poznający

-dochodzenie do wiedzy jest procesem adaptacyjnym, w którym następuje organizacja doświadczonego świata.

W koncepcji nauczania przez doświadczenie logicznym założeniem jest, aby wykorzystać w procesie dydaktycznym posiadane relacje i je wspomagać. Uczenie przez doświadczenie prowadzi do tego aby pozwolić pacjentowi działać, a zrozumie co edukator chciał mu przekazać. Punkt ten jest wykorzystywany w fizjoterapii w procesie edukacji zdrowotnej doświadczenia człowieka w zakresie dbałości o swoje zdrowie. Uczenie przez doświadczanie prowadzi do:

-identyfikacji własnych mocnych i słabych stron

-pozytywne myślenie o sobie

-umiejętność rozwiązywania problemów

-radzenie sobie z lękami

-identyfikacja własnego ryzyka wobec siebie i innych

-poszukiwanie kompromisu

Metoda uczenia przez doświadczenia prowadzi do odkrywania potrzeb własnej psychiki, wymiana doświadczeń z innymi osobami oraz korzystanie z doświadczeń czasu przeszłego.

Teoria uczenia się przez doświadczenia oparta jest na 6 przesłankach:

1.Uczenie się najlepiej postrzegać w kategoriach procesu, a nie poprzez zbiór oczekiwanych wyników. Należy skupić się na zaangażowaniu uczących się.

2.Proces uczenia się jest na ogół powtórnym uczeniem się. Uczenie się jest najbardziej ułatwione, gdy uczący się korzysta z własnych wierzeń i postaw.

3.Proces uczenia się wymaga rozwiązywania przez człowieka konfliktów pomiędzy dwoma dialektycznie przeciwstawnymi sposobami adaptacji do świata.

4.Uczenie się jest holistycznym procesem adaptacji do świata.

5.Rezultaty uczenia się to synergistyczna transakcja pomiędzy sobą a jej środowiskiem.

6.Uczenie jest procesem kierowania wiedzy. Uczenie się wykorzystuje konstruktywistyczną teorią uczenia się zgodnie z którą społeczna wiedza jest tworzona i przetwarzana jako rezultat osobistej wiedzy uczącego się.

Założenia konstruktywizmu- wiedza jest aktywnie konstruowana przez podmiot pouczający; dochodzenie do wiedzy jest procesem adaptacyjnym, w którym następuje organizacja doświadczanego świata.

Założenia dydaktyczne:

I-edukator i edukowany aktywnymi partnerami

II-edukator organizuje system dydaktyczny, przedstawia problem zdrowotny

III-edukator i osoba edukowana: poszukują rozwiązań, aktywnie wykorzystują wiedzę i doświadczenie życiowe edukowanego, przedstawiają alternatywne propozycje

IV-Uczeń, student, pacjent- poznaj siebie, swoje reakcje, nastawienia; podejmuje decyzje, poszukuje kompromisu; zdobywa wszelkie umiejętności i sprawności działające na rzecz zdrowia.

Mamy 4 składowe uczenia się przez doświadczenia: doświadczenie, refleksja, myśleniem działanie.

Cykl takiego uczenia się można rozpocząć każdym miejscu, nawet placówce medycznej. Najczęściej rozpoczyna się od konkretnego doświadczenia, a następnie obserwacji. Czyli w następstwie doświadczenia następuje próba jego zrozumienia w okolicznościach, w których ono nastąpiło. 3 krok to próba zrozumienia efektów doświadczenia w szerszym kontekście poprzez odniesienie się do ogólnych zasad, stanu wiedzy, prawidłowością biologicznym czy fizycznym, Ostatni krok to zastosowanie tak wszystkich doświadczeń w nowych okolicznościach.

28.OMÓW 4 ZASADNICZE SKŁADOWE PROCESU AKTYWNEGO UCZENIA SIĘ, A NASTĘPNIE PRZEDSTAW ADEKWATNY DO TEGO MODEL UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA (TZW. CYKL KOLBA).

Składowa A

DOŚWIADCZENIA- uczący się wykonuje konkretne zadania samodzielnie lub w małej grupie, odwołując się do własnych zasobów wiedzy, przeżyć, doświadczeń, obserwacji (uczenia się na podstawie własnych odczuć)

Składowa B

REFLEKSJA I DYSKUSJA- autorefleksja i dyskusja w grupie na temat problemu – wymiar opinii, wyrażanie uczuć (uczenie się przez słuchanie innych i obserwacje)

Składowa C

POGŁĘBIANIE, PORZĄDKOWANIE, LUB KOREKTA WIEDZY- wykład, przeczytanie tekstu, fragmentu podręcznika- krótkie, wprowadzające lub podsumowujące „mini” wykłady (5- 10 min)

Składowa D

WŁASNE EKSPERYMENTOWANIE- uczący się planuje, jak wykorzystać uzyskaną wiedzę lub nowe umiejętności w codziennym życiu

-samodzielne, dobrowolne podjęcie zobowiązań, zajęcie stanowiska (uczenie się przez działanie)

Konieczne jest przeprowadzenie całego cyklu zdarzeń. Jednak składowa C może wystąpić w dowolnej kolejności, w zależności od tematu, wiedzy i doświadczeń odbiorców

29.OMÓW ZNACZENIE WĘGLOWODANÓW I BŁONNIKA W ZDROWEJ DIECIE.

WĘGLOWODANY- główne źródło energii. Dzielone na cukry proste oraz cukry złożone

-potrzebne do prawidłowego przebiegu przemian biochemicznych w ustroju, m. im. przemian kwasów tłuszczowych i aminokwasów

-hamują krzepnięcie krwi

-są materiałem energetycznym i odżywczym

-prowadzą do wzrostu poziomu glukozy we krwi

-transportują glukozę po organizmie

Wyróżniamy trzy klasy węglowodanów:

a)monosacharydy (jednocukry: glukoza i fruktoza)- są proste w budowie i stanowią podstawowe źródło węglowodanów

b)disacharydy np. sacharoza (zbudowana z fruktozy i glukozy), laktoza (galaktoza+ glukoza)

c)polisacharydy np. skrobia

Węglowodany w organizmie spełniają wiele funkcji, z których najważniejszą jest dostarczanie łatwo przyswajalnej energii. Węglowodany przyswajalne stanowią główne źródło energii dla organizmu, jednak w niewielkim stopniu może być ona pod ich postacią magazynowana. Węglowodany dostarczają45 – 60 % energii, w krajach rozwijających się ok. 60 – 85%.

Węglowodany po strawieniu i wchłonięciu mogą być dostępne:

-po rozprowadzeniu do tkanek w formie glukozy utlenionej do CO₂ oraz H₂O i wykorzystanie zgodnie z aktualnymi potrzebami energetycznymi organizm

-po przekształceniu w glikogen i przechowaniu w wątrobie i mięśniach

-po przekształceniu w tłuszcze, głównie triacyloglicerole

Bezpośrednie wykorzystanie glukozy przez komórki organizmu wiąże się z utrzymaniem stałego poziomu glukozy we krwi. Przy przeciętnym i niezbyt wysokim spożyciu węglowodanów zasadniczą drogą ich metabolizowania jest utlenianie. Ze wzrostem stężenia węglowodanów rośnie tępo ich utleniania, a tarze intensywność odkładana glikogenu. Gdy potrzeby organizmu zostaną zaspokojone, nadmiar węglowodanów wykorzystywany jest do syntezy tri glicerydów odkładanych w tkance tłuszczowej. Poziom glukozy we krwi ma ścisły związek z metabolizmem tłuszczów i białek.

BŁONNIK-niestrawna część produktów roślinnych, nie posiada wartości odżywczych (daje poczucie sytości). Jest nierozpuszczalny znajduje się przede wszystkim w całych ziarnach w postaci celulozy i ligniny, z zew części nasion, owoców, ziaren nasion strączkowych. Błonnik rozpuszczalny

-zapobiega chorobie wieńcowej, nowotworom

-zwiększa masę i objętość kału, poprawia perystaltykę

-poprawia pracę trzustki

-pektyny obniżają poziom cholesterolu, lipidów i trój glicerydów

-wiąże jony metali

-ogranicza namnażanie bakterii kwasu mlekowego

-obniża wykorzystanie energii

30.OMÓW POJĘCIA: INDEKS I ŁADUNEK GLIKEMICZNY. PRZEDSTAW NA PRZYKŁADACH RÓŻNICE.

INDEKS GLIKEMICZNY (GI)- wskaźnik szybkości wchłaniania węglowodanów , glukoza wynosi 100. Informuje jak szybko wzrasta poziom glukozy we krwi po spożyciu porcji zawierającej 50g przyswajalnych węglowodanów – jest to podstawa skali 100% . Korzystna dla zdrowia korzystna wartość pon. 70.

-szereguje produkty zawierające węglowodany wg ich wpływu na poziom cukru we krwi

-produkty o wysokim GI powodują zwiększenie wydzielania insuliny

-produkty z niskim GI będzie wywoływać mały wzrost poziomu cukru

-brak możliwości utraty masy ciała

-niebezpieczeństwo hiperinsulinomii i jednocześnie insulinooporności

-większe stężenie insuliny powoduje mniejsze spożytkowanie tłuszczu przez organizm

ŁADUNEK GLIKEMICZNY (GL)- bierze pod uwagę za równo wartość jak i rzeczywistą zawartość węglowodanów w 100g danego produktu lub jego porcji.

ROŻNICA- Wartość GI mówi tylko jak szybko określony węglowodan zmieni się w cukier. Nie mówi jak wiele tego węglowodanu jest w porcji w określonym produkcie. Np. węglowodany w arbuzie mają wysokie GI. Lecz nie jest ich dużo, więc GL arbuzów jest względnie niskie.

*płatki kukurydziane GI= 52; GL= 15

*słodkie płatki kukurydziane GI= 37; GL= 11

*brązowy ryż GI= 66; GL= 2

*jabłko GI= 39; GL= 6

*imbir GI= 10; GL= 2

*kiwi GI= 58; GL= 7

31. OMÓW PROFILAKTYCZNĄ ROLĘ DLA ZDROWIA NNKT ORAZ NKT.

Organizm ludzki jest zdolny do wytwarzania wszystkich kwasów tłuszczowych niezbędnych dla metabolizmu, poza dwoma: LA (kwasu linolowego) oraz ALA. Te dwa kwasy muszą być dostarczane z pożywieniem i dlatego nazywają się „niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT)

1.Wspomagają pracę serca i działanie układu krążenia:

-wzrost poziomu dobrego HDL

-zmniejszenie poziomu złego LDH

-wpływa na odpowiedni poziom trój glicerydów we krwi

-chroni przed miażdżycą, nadciśnieniem

2.Stanowią niezbędnik dla prawidłowej pracy mózgu oraz centralnego układu nerwowego

3.Są prekursorami niektórych hormonów odpowiedzialnych za ważne procesy zachodzące w naszym organizmie (krzepnięcie krwi, zwężenie oskrzeli, różnicowanie komórek, reakcja naczynioruchowe, reakcje układu odpornościowego)

4.Ze względu na ich udział w budowie serotoniny (hormon szczęścia) wykazują antydepresyjne działanie

5.Wpływają dobroczynnie na skórę, włosy i paznokcie

6.Pomagają łagodzić stany zapalne stawów i kręgosłupa- działanie przeciwzapalne

7.Wspomagają odchudzanie.

8.Podnoszą odporność organizmu na różnego typu bakterie i wirusy.

9.Po przebytej chorobie wspomagają procesy regeneracyjne. Ponadto przeciwdziałają zmianom nowotworowym, astmom i różnego typu alergiom.

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe podobnie jak kwasy omego- 3 i omega- 9 zmniejszają stężenie „złego cholesterolu” LDL, podwyższając poziom „dobrego” HDL. Chronią więc serce przed chorobą niedokrwienną i zawałem. Występują one przede wszystkim w oliwie z oliwek i oleju rzepakowego, a także w produktach wytworzonych z tych olejów (miękkie margaryny). Ponadto znajdziemy je w orzechach i w awokado.

Ważne jest aby pamiętać, że NNKT ulegają zniszczeniu podczas podgrzewania. Jedynie jednonienacycone kwasy tłuszczowe (omega- 9) mogą być poddawane działaniu wysokich temperatur, nie tracąc przy tym swych właściwości. Pozostałe tłuszcze utleniają się podczas smażenia, powodując powstawanie nadtlenków i wodorotlenków lipidowych. Spożywanie produktów smażonych na innych niż jednonienasyconych kwasach tłuszczowych przyspiesza zmiany miażdżycowe i nowotworowe w naszym organizmie oraz zmiany degeneracyjne i procesy starzenia się komórek.

32.OMÓW ROLĘ BIAŁKA W DIECIE CZŁOWIEKA (UWZGLĘDNIJ TAKŻE PROBLEM: BIAŁKO POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO A ROŚLINNEGO).

W pożywieniu należy dostarczać ilość białka stanowiącą 10 – 15% energii pożywienia, aby zapewnić organizmowi utrzymanie prawidłowego metabolizmu.

Białka są:

*podstawowym elementem budowy tkanek ustroju człowieka oraz czynnych biologiczne związków np. enzymy i hormony.

*regulują procesy przemiany materii i funkcji ustroju

*to przeciwciała i inne elementy układu odpornościowego

*utrzymują bilans wodny

*pełnią rolę transportową np. hemoglobina przenosi tlen z płuc do ustroju

*decydują o prawidłowym wzroście i rozwoju człowieka

Wyróżniamy dwa rodzaje białek ze względu na pochodzenia:

a)pochodzenia zwierzęcego- powinny stanowić 60% spożywanych białek, powodują wzrost poziomu cholesterolu we krwi, wzrost wydzielania insuliny, zapewnia większy współczynnik wzrostu u zwierząt. Ich spożywane jest korzystne w okresie rozwoju i dojrzewania organizmu.

-z nich otrzymujemy 10 – 20% kalorii reszta to tłuszcze w większości nasycone

b)pochodzenia roślinnego- wzrost wydzielania glukagonu, zmniejszenie tworzenia cholesterolu, kontrola wydzielania insuliny. Powinniśmy spożywać po okresie rozwoju zwierzęce i roślinne ale z przewagą białek roślinnych.

-dają około 50% kalorii reszta to węglowodany złożone

33. DOKONAJ CHARAKTERYSTYKI ROLI TZW. UTLENIACZY I PRZECIWUTLENIACZ W POŻYWIENIU W ASPEKCIE: PROSECU STARZENA SIĘ I PRZECIWDZIAŁANIA CHOROBOM.

A)PROCES STARZENIA SIĘ:

UTLENIACZE

PRZECIWUTLENIACZE

-powstają w mitochondriach -powstaje wolny rodnik- cząstka traci elektron i szuka nowych cząstek by się z nią związać i podporządkować sobie jej materiał genetyczny, mówimy, że mutuje -gdy powstanie zbyt duża ilość wolnych rodników to tracimy świeżość , jełczejemy -z unieszkodliwieniem wolnych rodników mają problem ludzie starsi. Mechanizm obronny maja w dużej mierze zużyty, a ilość rodników z wiekiem wzrasta, przekraczając możliwości organizmu do ich zwalczania. -duży nadmiar wolnych rodników w skórze niszczy błony komórek, z których zbudowana jest skóra oraz kolagenowe włókna tkanki łącznej stanowiącej elastyczny i silne rusztowanie skóry -stres oksydacyjne w skórze mogą wywołać promieniowania jonizujące, niektóre toksyny pokarmowe, choroby uczuleniowe i zapalne, leki, wdychane toksyny gazowe. Te czynniki powodują powstanie w tkankach skóry wolnych rodników tlenowych -stały stres oksydacyjny jest czynnikiem odpowiedzialnym za długość życia

-witamina A, E, C- neutralizują obecność wolnych rodników w organizmie oraz przeciwdziałają patologiom -karoten, minerały: selen i cynk; -aminokwasy: cysteiny i glutation -jedzenie warzyw i owoców: truskawki, cytrusy, jeżyny, jagody, ciemne winogrono, suszone śliwki , kalafior, brokułyitd. -soja- to źródło antyutleniaczy. -likopen, kwercetyna

B)PRZECIWDZIAŁANIE CHOROBOM

UTLENIACZE

PRZECIWUTLENIACZE

-zbyt duża ilość wolnych rodników może powodować: niszczenie strukturę błon komórkowych i mitochondriów, sprzyjać mutacji genów, zakłócać przewodzenie międzykomórkowe. To wszystko sprawia że jest większe wystąpienie chorób np. nowotworowych -jeśli zmutowana tkanka zachowa zdolność podziału, to w jego wyniku powstaje w organizmie zupełnie nowa tkanka- nowotwór, rak -niekorzystne działanie wolnych rodników można wykazać w przypadku wielu chorób, odgrywają rolę w procesie starzenia się komórek, zwapnienie naczyń wieńcowych, zawał serca, choroby nowotworowe itd.

-witamina A, E, C- neutralizują obecność wolnych rodników w organizmie oraz przeciwdziałają patologiom -karoten, minerały: selen i cynk; -aminokwasy: cysteiny i glutation -jedzenie warzyw i owoców: truskawki, cytrusy, jeżyny, jagody, ciemne winogrono, suszone śliwki itd. -soja- to źródło antyutleniaczy.

34.OMOW ISTOTĘ DZIAŁANIA I KORZYŚCI ZDROWOTNE ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM W ŻYWIENIU PROBIOTYKÓW.

Probiotyki są zwane również czynnościową żywnością- są to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne, najczęściej pałeczki kwasu mlekowego, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej.

Wg definicji WHO Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wpływają korzystnie na organizm gospodarza.

Wpływ na zdrowie:

-zapobieganie zakażeniom jelitowym

-wzmocnienie fagocytozy, zwiększenie aktywności makrofagów i limfocytów, zwiększenie syntezy i aktywności przeciwciał.

-poprawa zaburzeń flory jelitowej

-złagodzenie objawów nietolerancji laktozy

-poprawa profilu lipidowego u osób z wysokim poziomem cholesterolu

-zapobieganie nawrotom infekcji grzybiczych i bakteryjnych

-obniża poziom cholesterolu

-zwiększa perystaltykę jelit

-utrzymanie ciągłości błony śluzu

35.WYMIEŃ I OMÓW ZNANE CI ZASADY RÓWNOWAŻNEGO ŻYWIENIA (UWZGLĘDNIJ TZW. PIRAMIDĘ ŻYWIENIA ORAZ ZASADY PRZYŻĄDZANIA POTRAW).

W procesie ewolucji największym popędem człowiek stała się chęć najedzenia się do syta. W związku z przemianami jakie zachodzą na przestrzeni lat otyłość staje się problemem ludzi biednych i ubogich. Zdrowa żywność odnotowała znaczny wzrost cen, co sprawia, że ludzie biedni coraz częściej sięgają po tanie fastfoody. Stworzono zasady zrównoważonego żywienia oraz piramidę żywienia na podstawie której można opracować zbilansowaną dietę:

1.Spożywaj różnorodne produkty- pozwoli to na zaspokojenie zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dieta monotematyczna może prowadzić do braku jednego z istotnych elementów pokarmowych co odbije się na stanie zdrowia.

2.Jedz to co sprawia ci przyjemność- dieta nie ma być karą, ale drogą do wyższego poziomu zdrowia

3.Jedz 5 posiłków dziennie o regularnych porach- zapewnia to przemianę materii na odpowiednim poziomie

4.Jedz produkty zawierające skrobię i błonnik

5.Ogranicz jedzenie tłuszczów- 15% w składzie procentowym

6.Nie jedz zbyt często słodkich pokarmów

7.Jedz tyle aby utrzymać odpowiednią dla ciebie masę ciała

8.Ogranicz spożywanie słodzonych napojów- 1,5 l napoju to około 60 kostek cukru

9.Dbaj o swoją AF. Brak wysiłku jest gorszy od nadwagi

10.Spożywaj owoce, sery i jogurty codziennie. Jaja, drób, ryby kilka razy w tygodniu. Mięso czerwone kilka razy w miesiącu.

11.Gotuj na parze ponieważ jest to bardziej korzystne.

Jeśli nasz organizm otrzymuje każdego dnia niezbędne składniki odżywcze mamy więcej siły, nie odczuwamy ciągłego zmęczenia, łatwiej jest nam pokonywać stres i kłopoty dnia codziennego, jest w nas więcej optymizmu.

PRODUKTY ZBOŻOWE- stanowią podstawę piramidy i powinny wchodzić w skład każdego głównego posiłku. Produkty te są dobrym źródłem węglowodanów złożonych dostarczających energii dla pracy mięśni, białka, witamin z grupy B (głównie B1, B2, PP, kwasu foliowego) magnezu, żelaza, cynku oraz błonnika pokarmowego.

WARZYWA- jest to grupa produktów, z którą powinniśmy się na dobre zaprzyjaźnić. Zalety warzyw wynikają z ich niskiej wartości kalorycznej, ze znikomej zawartości tłuszczu i z tego, że są produktami o dużej objętości i spożywanie ich powoduje wypełnienie żołądka i sprawia uczucie sytości.

OWOCE- są bardziej kaloryczne, niż warzywa (bo zawierają więcej węglowodanów), ale również powinniśmy jeść je codziennie. Są one cennym źródłem antyoksydantów - głównie witaminy C i flawonoidów; soli mineralnych oraz błonnika (a zwłaszcza jego rozpuszczalnej frakcji, czyli pektyn, które obniżają poziom cholesterolu we krwi

36.ZŁOTA KARTA ŻYWIENIA- OMÓW ZAŁOŻENIA I TREŚCI TEGO KOKUMENTU.

Praktyczne zalecenia dotyczące sposobu odżywiania się zdrowych, dorosłych Polaków zostały zawarte w Złotej Karcie Żywienia, którą zaakceptowały instytucje zajmujące się racjonalnym żywieniem.

Właściwe odżywianie odgrywa bardzo ważną rolę nie tylko w leczeniu niektórych chorób, ale również w ich profilaktyce. Od kiedy wiadomo, jak wiele schorzeń rozwija się na skutek wadliwego żywienia, ważne stało się zaproponowanie uniwersalnych zasad żywienia, które pozwolą zachować zdrowie i kondycję fizyczną. Dlatego w 1998 roku Rada Promocji Zdrowego Żywienia stworzyła Złotą Kartę Prawidłowego Żywienia.

1.Co najmniej 3 posiłki dziennie w umiarkowanych ilościach- najważniejsze jest śniadanie.

Tryb życia sprawia, że mamy mało czasu na jedzenie i zazwyczaj zjadamy 2 posiłki dziennie: śniadanie i obiadokolacja- to zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości. Ostatni posiłek nie powinien być spożywany bezpośrednio przed snem.

2.W każdym posiłku produkty zbożowe np. ciemne pieczywo, płatki, kasze, ziemniaki.

Są one głównym źródłem energii, ponieważ zawierają węglowodany złożone. Są również źródłem wartościowego białka oraz witaminy B1, B6. Dostarczają również błonnika pokarmowego i składników mineralnych np. żelazo, magnez, miedź, cynk.

3.Warzywa i owoce do każdego posiłku, a także między posiłkami.

Są źródłem większości witamin i składników mineralnych, dostarczają błonnika pokarmowego. Pokrywają zapotrzebowanie na witaminę C i karoten (przeciwutleniacze, które zabezpieczają przed miażdżycą i nowotworami). Są niskokaloryczne, dlatego są polecane w dietach odchudzających.

4.Conajmniej 2 pełne szklanki mleka (chudego) lub tyle samo kefiru i jogurtu plus 1- 2 plasterki serów.

Produkty mleczne są niezbędnym źródłem wapnia, wysokowartościowego białka, witaminy B2. Osobom starszym zaleca się produkty o obniżonym poziomie tłuszczu. Produkty pełnotłuste są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych i powodują wzrost cholesterolu we krwi.

5.Porcja ryb, drobiu, grochu, fasoli lub mięsa (do wyboru).

Dostarczają białko o wysokiej wartości odżywczej. W ciągu dnia spożyć jedną z wymienionych porcji.

6.Jedna łyżka stołowa oleju roślinnego lub oliwy oraz nie więcej niż 2 łyżeczki margaryny miękkiej (bez tłuszczu trans).

Są źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), są źródłem witamin.

7. Woda mineralna oraz naturalne soki warzywne i owocowe (nie mniej niż 1l)

Dostarczają składników mineralnych oraz wielu witamin. Korzystne jest picie w mniejszych ilościach, ale za to często.

37.DIETA CZŁOWIEKA- STRATEGIA ILOŚCIOWA (KALORYCZNA). PRZEDSTAW ZNANE CI SPOSOBY UZYSKIWANIA ZRÓWNOWAŻONEGO BILANSU ENERGETYZNEGO. OKREŚL PONADTO WARTOŚC ENERGETYCZNĄ ZWIĄZANĄ Z SPOŻWANIEM PODSTAWOWYCH GRUP PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH.

Aby uzyskać zrównoważony bilans energetyczny powinniśmy stosować się do zasad zawartych w Złotej karcie żywienia oraz w piramidzie prawidłowego żywienia.

Złota karta żywienia:

1.Co najmniej 3 posiłki dziennie w umiarkowanych ilościach- najważniejsze jest śniadanie.

2.W każdym posiłku produkty zbożowe np. ciemne pieczywo, płatki, kasze, ziemniaki.

3.Warzywa i owoce do każdego posiłku, a także między posiłkami.

4.Conajmniej 2 pełne szklanki mleka (chudego) lub tyle samo kefiru i jogurtu plus 1- 2 plasterki serów.

5.Porcja ryb, drobiu, grochu, fasoli lub mięsa (do wyboru).

6.Jedna łyżka stołowa oleju roślinnego lub oliwy oraz nie więcej niż 2 łyżeczki margaryny miękkiej (bez tłuszczu trans).

7. Woda mineralna oraz naturalne soki warzywne i owocowe (nie mniej niż 1l)

Piramida prawidłowego żywienia:

1.Spożywaj różnorodne produkty- pozwoli to na zaspokojenie zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dieta monotematyczna może prowadzić do braku jednego z istotnych elementów pokarmowych co odbije się na stanie zdrowia.

2.Jedz to co sprawia ci przyjemność- dieta nie ma być karą, ale drogą do wyższego poziomu zdrowia

3.Jedz 5 posiłków dziennie o regularnych porach- zapewnia to przemianę materii na odpowiednim poziomie

4.Jedz produkty zawierające skrobię i błonnik

5.Ogranicz jedzenie tłuszczów- 15% w składzie procentowym

6.Nie jedz zbyt często słodkich pokarmów

7.Jedz tyle aby utrzymać odpowiednią dla ciebie masę ciała

8.Ogranicz spożywanie słodzonych napojów- 1,5 l napoju to około 60 kostek cukru

9.Dbaj o swoją AF. Brak wysiłku jest gorszy od nadwagi

10.Spożywaj owoce, sery i jogurty codziennie. Jaja, drób, ryby kilka razy w tygodniu. Mięso czerwone kilka razy w miesiącu.

11.Gotuj na parze ponieważ jest to bardziej korzystne.

Zawartości energetyczne:

a)mężczyźnie- zajęcia siedzące 2600 kcal

-umiarkowanie ciężka praca- 3200 kcal

-ciężka praca fizyczna- 4000 kcal

b)kobiety- praca siedząca- 2300

- praca fizyczna- 3200 kcal

- -ciężarne- 2800 kcal

-karmiące 3400 kcal

Ilość zapotrzebowania energetycznego obliczamy następująco:

1. U kobiet: kcal/dobę= 665,09+ 9,56W+ 1.85H- 4,67A

2. U mężczyzn kcal/dobę= 666,47+ 13,75W+ 5H- 6,73 A

Gdzie: W- ciężar ciała

H- wysokość

1. Wiek

Bilans energetyczny- jest to różnica pomiędzy ilością energii spożytej a ilością kalorii wydatkowanych przez organizm odpowiada całkowitej przemianie materii. Wyróżniamy trzy rodzaje bilansu:

a)bilans dodatni- nadmiar spożytych kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu

b)bilans ujemny- wydatek energetyczny jest większy od spożywanych kalorii

c)bilans zerowy- wydatek energetyczny jest zrównoważony przez odpowiednią ilość dostarczonych kalorii.

Wartości energetyczne100 g produktu np. śmietana 208 kcal, wołowina chuda 87 kcal.

Zdrowa dieta powinna zawierać:

- 10- 15% białka, których najwięcej jest w produktach roślinnych

-ok. 50% węglowodanów- 5 g węglowodanów to 100 kcal

-25 – 30 % tłuszczów- szczególnie tłuszcze nienasycone. Ich wartość energetyczna wynosi 9 kcal/g

38.OKREŚL PRZECIĘTNE ZAPOTRZEBOWANIE KALORYCZNE CZLOWIEKA, UWZGLĘDNIAJĄC AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ ORAZ PODSTAWOWĄ PRZEMIANĘ MATERII. PODAJ TAKŻE PRZECIĘTNĄ WARTOŚĆ ENERGETYCZNĄ ZWIĄZANĄ Z WYKONYWANIEM PRZEZ CZŁOWIEKA ZASADNICZYCH FORM RUCHU (SPACERY, PRACA ZAWODOWA, CZYNNOŚCI DOMOWE).

Zapotrzebowanie człowieka na energię jest wyznaczone poziomem przemiany materii, będącej sumą wszystkich procesów metabolicznych zachodzących w organizmie. Przy określeniu zapotrzebowania energetycznego decydujące znaczenie ma to czy organizm znajduje się w spoczynku czy wykonuje jakąś pracę. Dlatego wyróżnia się: podstawową przemianę materii oraz ponadpodstawową przemianę materii.

Podstawowym źródłem dla pokrycia potrzeb energetycznych są tłuszcze (od 25- 30%), węglowodany (ok. 50%) i białka (10- 15%).

Ilość energii jaka może się wyzwolić po spożyciu pokarmu nazywamy kalorycznością lub wartością kaloryczną danego pożywienia.

Wyznaczanie zapotrzebowania energetycznego:

1. U kobiet: kcal/dobę= 665,09+ 9,56W+ 1.85H- 4,67A

2. U mężczyzn kcal/dobę= 666,47+ 13,75W+ 5H- 6,73 A

Gdzie: W- ciężar ciała

H- wysokość

1. Wiek

Dla człowieka ważącego około 70 kg wynosi ono ok. 1680 kcal/dobę. Zapotrzebowanie na podstawową przemianę materii u dzieci jest większe o ok. 20 – 30%, u osób starszych mniejsze o 10 -20%.

Przeciętne wartości energetyczne związane z wykonywaniem przez człowieka zasadniczych form ruchu:

*siedzenie- 80 kcal

*podnoszenie ciężarów 215 kcal

*gra w siatkówkę 215 kcal

*spacer (oraz koszenie trawy) 325 kcal

*pływanie kajakiem 360 kcal

*taniec 395 kcal

*jazda na rowerze 720 kcal

*bieganie 720 kcal

*pływanie 790 kcal

39.WYMIEŃ NADRZĘDNE CELE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ A) W ACPEKCIE ZDROWOTNYM; B) W ASPEKCIE UTYLITARNYM. W TYM KONTEKŚCIE OMÓW KWESTIĘ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ W PRZYPADKU A)OSOBY WYKONUJĄCEJ PRACĘ FIZYCZNĄ; B) OSOBY PROWADZĄCEJ SIEDZĄCY TRYB ŻYCIA.

W ASPEKCIE ZDROWOTNYM:

- pozytywne działanie wysiłku fizycznego- wydzielane są endorfiny tzw. hormonu szczęścia, które dają nam dobry nastrój, dają pozytywną energię,

-wzrost zapotrzebowania mięśni na tlen, zwiększenie wydzielania metabolitów

-zwiększa ogólny przepływ krwi dlatego wpływa na: dostarczenie odpowiedniej ilości krwi do tkanek oraz wzrost ich metabolizmu, zaopatrywanie komórek w tlen i transport dwutlenku węgla, utrzymanie stałej temp ciała

-pozytywne zmiany w obrębie układu krążenia: obniża stężenie cholesterolu, zmniejsza ryzyko tworzenia się skrzepliny

-zapobiega przybierania na wadze

-poprawa kondycji fizycznej w wielu płaszczyznach

-wzrost siły mięśniowej, giętkości (czyli zdolności mięśni i stawów do osiągnięcia pełnego zakresu), wzrost wytrzymałości mięśni

-poprawa odporności, mobilizacja układu immunologicznego

ASPEKT UTYLITARNY:

-lepsze samopoczucie jednostki

-większa motywacja i zdolność do pracy

-mniejsze koszty związane z eksploatacją rzeczy dnia codziennego

-niższe koszty związane z kosztami ponoszonymi przez państwo na nakłady związane z otyłością i nadwagą.

W PRZYPADKU OSOBY PRACUJĄCEJ FIZYCZNIE:

Praca fizyczna prowadzi często do przeciążeń w układzie narządu ruchu, co jest spowodowane jednostronnym wysiłkiem powtarzanym bez przerwy. Aktywność fizyczna po godzinach pracy jest na zasadzie gimnastyki szwedzkiej, która za najważniejsze zadanie stawia sobie dobór takich ćwiczeń które mają skompensować skutki nadmiernej aktywności jednej partii mięśniowej. Często są to ćwiczenia mające na celu wyrównanie skrzywień kręgosłupa i patologii krążka międzykręgowego, wzmocnienie siły tylnej części grzbietu i kręgosłupa oraz wzmocnienie siły kończyn dolnych i górnych.

W PRZYPADKU OSOBY PROWADZĄCEJ SIEDZĄCY TRYB ŻYCIA:

Aktywność fizyczna ma kluczową rolę w procesie odpoczynku, który powinien być aktywny. U niektórych ma ona znaczenie gimnastyki wyrównawczej (ma za zadanie wyrównać niedobory aktywności fizycznej) jaki i korekcyjnej (za pomocą wysiłku kompensuje wady jakie może powodować sposób pracy). Jest to jedna z metod uniknięcia chorób cywilizacyjnych oraz problemów z układem narządu ruchu, Osoba będzie mogła wydajniej i ekonomiczniej pracować co pozostaje nie bez znaczenia w przypadku zarobków oraz pożyteczności dla innych osób.

40.OMÓW PRZESŁANKI KULTUROWE I SPOŁECZNE BĘDĄCE PODŁOŻEM HIPOKINEZJI U PRZECIĘTNEGO CZŁOWIEKA.

HIPOKINEZJA- obciągnie organizmu aktywnością fizyczną poniżej wymaganego przez naturę progu biologicznego. Jest to inaczej ograniczenie aktywności fizycznej.

Przesłanki kulturowe:

*rozwój cywilizacji

*zdobycze techniczne

*ograniczenie ruchów (wyręczają nas maszyny)

*gorsze samopoczucie

A wszystko to składa się na nic innego jak na ograniczenie naszej aktywności fizycznej.

Mimo postępu cywilizacji, w tym ochrony zdrowia, liczba chorób rośnie. Można przyjąć za udowodnione, że hipokinezja stanowi realne zagrożenie dla zdrowia. Brak ruchu prowadzi do negatywnych zmian i upośledzenia organizmu, dotyczy ludzi w każdym wieku. Jest to groźne u ludzi młodych szczególnie w okresie ich rozwoju.

Przesłanki społeczne:

*nieświadomość społeczna, że ruch jest fizjologią naszego organizmu

*brak czasu, brak potrzeby na ruch

*brak wiedzy na ten temat (jak to zrobić i jak się do tego zabrać)

*koncentracja na robieniu kariery zawodowej i uzyskanie dobrego stanu materialnego

*część ludzi uważa: to za trudne, nie wypada w moim wieku ćwiczyć, jestem zbyt tęga, za mało sprawny, brak stroju, za drogo, w przyszłym roku zacznę)

41.OKREŚL ZDROWOTNE SKUTKI HIPOKINEZJI:

Hipokinezja czyli niedostatek ruchu, wysiłku fizycznego. Ma negatywny wpływ na zdrowie osobnicze i społeczne. Prowadzi do zaburzeń układu krążenia, układu trawiennego, autonomicznego oraz psychonerwowego. Aktywność fizyczna jest jednym z podstawowych, obok prawidłowego żywienia, czynników warunkujących zdrowie człowieka. Narząd nieużywany przestaje pełnić swoją rolę.

Postęp cywilizacyjny doprowadził do ograniczenia wysiłku fizycznego, który towarzyszył człowiekowi przez tysiące lat. To znaczne ograniczenie aktywności fizycznej w życiu codziennym i pracy jest jednym z czynników przyczyniających się do występowania negatywnych zjawisk np. chorób cywilizacyjnych.

Skutki hipokinezji:

-atrofia mięśniowa

-zmniejszenie siły mięśniowej

-osłabienie ścięgien i ruchomości w stawach

-zwiększenie wydalania wapnia, fosforu, sodu, potasu, azotu

-atrofia innych tkanek i narządów

-osłabienie koordynacji ruchowej

-zwiększenie ryzyka uszkodzenia stawów

-osłabienie mineralizacji kości- osteoporoza

-obniżenie wydzielania soków trawiennych- otyłość

-ograniczenie wentylacji płuc

-ograniczenie przewodnictwa nerwowego

-obniżenie przemiany materii

-spadek ogólnej aktywności fizycznej

42.EWENTUALNE SKUTKI NADMIERNEGO WYSIŁKU I PRZECIĄŻENIA WYSIŁKU- HIPERKINEZJA:

-przeciekanie mioglobiny z mięśni do moczu

-wypłukiwanie enzymów (także z mięśnia sercowego)

-niewydolność nerek

- wzrost aktywności wolnych rodników

-zmniejszenie stężenia hormonów płciowych

-zahamowanie menstruacji

-uczucie zmęczenia

-mdłości

-drżenia mięśni szkieletowych

-wyczerpanie nerwowe

43.AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA. PRZEDSTAW TĘ KWESTIĘ W ASPEKCIE PROMOWANIA ZDROWIA.

DEFINICJE WEDŁUG WHO: Sprawność fizyczna jest to aktualna możliwość wykonania ruchu, wymagającego znacznego zaangażowania i wszechstronnego rozwoju cech motorycznych.

Aktywność fizyczna jest to w dowolnej formie ruch ciała lub jego części, spowodowana przez mięśnie szkieletowe, przy którym wydatek energii przekracza wartość energii spoczynkowej.

Polacy są najmniej aktywnym społeczeństwem w Europie. Konsekwencją niskiego poziomu naszej aktywności fizycznej jest występowanie nadwagi i otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób układu ruchu itd.

Aktywność fizyczna nie powinna stać się obowiązkiem na rzecz zdrowia lecz integralnym elementem całodziennego rytmu życia człowieka uwzględniając czas pracy, czas wolny i obowiązki domowy. Ważna jest próba wbudowania AF w naturalny rytm dnia pracy i wypoczynku.

44.PEDAGOGICZNE ZAŁOŻENIA I ZASADY PROJEKTOWANIA TRENINGU ZDROWOTNEGO W ZAKRESIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ.

Trening zdrowotny w aspekcie promocji zdrowia jest to proces wdrażania zespołu zachowań i nawyków mających na celu podniesienie lub przytrzymanie potencjału zdrowia poprzez spowolnienie procesu starzenia się organizmu i zapobieganie czynnikom ryzyka.

PEDAGOGICZNE ZAŁOŻENIA TRENINGU SPORTOWEGO:

-aktywność fizyczna nie jest obowiązkiem lecz integralnym elementem codziennego rytmu człowieka

-projektowanie zwiększonej aktywności fizycznej dla konkretnej osoby a nie dla grupy wiekowej czy określonej jednostki chorobowej

-konieczne wytwarzanie korzystnej postawy jednostki i uzyskanie stosownego przyzwolenia społecznego.

Celem jest kształtowanie zachowań służących uzyskaniu codziennej aktywności fizycznej w czasie pracy i w okresie wypoczynku

ZASADY PROJEKTOWANIA TRENINGU ZDROWOTNEGO:

a)przetworzenie rytmu dnia przez modyfikacje dotychczasowych zachowań i nawyków, a nie w wyniku wprowadzenia kolejnych obowiązków, czyli pokonać dwie zasadnicze bariery

-zmiana utrwalonych nawyków dnia codziennego

-adaptacja organizmu do zwiększonego wysiłku

b)Zdrowie wymaga kompromisu, aktywności fizycznej trzeba się nauczyć

c)należy spełnić warunki stawiane przez projektem: realność, trwałość oraz efektywność

45.PRZEDSTAW ZASADY PLANOWANIA OBCIĄŻEŃ TRENINGOWYCH W PROCESIE TRENINGU ZDROWOTNEGO- CZĘŚTOTLIWOŚĆ, NATĘŻENIE, DOBÓR FORM RUCHU.

CZĘSTOTLIWOŚĆ:

*2x w tygodniu po 40- 60 min wziąć udział w zajęciach rekreacyjnych lub sportowych

*lub 2- 3x w tygodniu po 30 – 40 min długi spacer, intensywny marsz, pływanie itd.

*albo wysiłki fizyczne 3- 4x w tygodniu 15- 20 min przy użyciu trenażera domowego

NATĘŻENIE:

*wg formuły 3x 30x 130, tzn. 3x w tygodniu po 30 min oraz 130 skurczów/ min, ale przed takim wysiłkiem musi nastąpić kilkunastominutowa rozgrzewka

*osoba w wieku średnim 20- 55 lat nie uprawiająca wyczynowo sportu może trzymać się zasad 2x 15 min x 110- 130 ud/min (oczywiście dla osób ogólnie zdrowych) – do wieku możemy dokładnie wyliczyć tętno: HRmax= 220 – wiek. Nie jest to najlepsza metoda wyznaczania natężenia, ale dla utrzymania optymalnej zdrowotnej wydolności organizmu nie będzie szkodliwa.

DOBÓR FORM RUCHU:

*wykorzystanie swojego siedliska społecznego i przyrodniczego w celu podniesienia wydolności fizycznej

*typowe formy ruchu w treningu zdrowotnym: marsz, trenażer domowy, jazda na rowerze, bieg- jogging, pływanie aerobik

46.OMÓW ZASADNICZE REAKCJE ORGANIZMU ZWIĄZANE Z: FIZJOLOGICZNĄ WĄTPLIWĄ I PATOLOGICZNĄ TOLERANCJĄORGANIZMU NA WYSIŁEK FIZYCZNY.

TOLERANCJA WYSIŁKOWA FIZJOLOGICZNA:

A)w trakcie treningu

-chęć do wysiłku

-łatwa realizacja średniego tempa biegu stanowiącego 70% max HR

-uczucie zmęczenia mięśniowego kończyn pracujących

B)natychmiast po treningu

-dobre samopoczucie z uczuciem radości

-3 min po intensywnym wysiłku spadek HR poniżej 120 ud/ min

-uczucie zmęczenia mięśni pracujących kończyn tzw. radość mięśniowa

C)w czasie wypoczynku między treningami

-po 2 godz spadek HR poniżej 80 ud/ min

-czynność serca w spoczynku poniżej 60 a nawet 50 ud/ min

-lokalne zmęczenie mięśniowe nie przekracza 12 h

-ogólne zmęczenie po treningu mija po upływie 2 h

TOLERANCJA WYSIŁKOWA WĄTPLIWA:

A)w czasie treningu

-okresowe załamanie psychiczne

-kłopot z wytrzymaniem tempa biegu

-zwiększenie częstości oddechów 2:2

-okresowe bóle pozamięśniowe ustępujące przy zmniejszeniu intensywności biegu lub zmianie nawierzchni, po której biegniemy

B)natychmiast po treningu

-obojętność psychiczna

-w 3 min po intensywnym wysiłku utrzymanie się tętna na poziomie 120 – 140 ud/ min

C)w czasie wypoczynku między treningami

-utrzymanie się tętna w spoczynku powyżej 80 ud/ min i utrzymuje się do 12 h

-obojętność co do wykonywania programu treningowego

-lokalne zmęczenie mięśni powyżej 24 h

-utrzymujące się bóle ścięgnowe i więzadłowe

-trudności w zasypianiu, budzenie się w nocy, nieznaczne osłabienie apetytu

TOLERANCJA PATOLOGICZNA:

A)w czasie trwania treningu

-zaburzenia koordynacji ruchowej

-zawroty głowy

-mroczki

-zaburzenia rytmu serca

-bladnięcie

-wylew w klatce

-ostre bóle pozamięśniowe

B)natychmiast po treningu

-mdłości i wymioty

-podniecenie psychiczne

-tendencja do omdleń

-w 3 min po wysiłku utrzymanie się tętna powyżej 140 ud/ min

-utrzymujące się bóle w klatce piersiowej

-występowanie stanów zapalnych, skręceń lub złamań

C)w czasie wypoczynku między treningami

-niechęć do treningu i innych ćwiczeń

-bezsenność

-objawy psychonerwicowe

-brak apetytu

-spadek ciężaru ciała

-ogólne znużenie utrzymujące się ponad 12 godzin po treningu

-przyspieszone HR w spoczynku powyżej 80 ud/ min i utrzymujące się powyżej 12 h

47.WYMIEŃ PRZECIWSKAZANIA DO PODJĘCIA TRENINGU ZDROWOTNEGO: WZGLDNE I BEZWZGLĘDNE.

WZGLĘDNE:

-cukrzyca wyrównana przez insulinię

-wczesny okres po krwotoku zewnętrznym

-choroby nerek przewlekłe i ostre

-niedokrwistość poddająca się leczeniu ale jeszcze nie wyrównana

-ostre i przewlekłe choroby ukł oddechowego utrudniające oddech nawet po niewielkim wysiłku fizycznym

-podwyższone ciśnienie tętnicze krwi

-choroby naczyń obwodowych kończyn wywołujące bóle podczas ruchu

-przewlekłe zapalenie stawów wymagające leczenia przeciwbólowego

-przewlekłe choroby infekcyjne

-choroby przebiegające z drgawkami

BEZWZGLĘDNE:

-choroba niedokrwienna serca powodująca ból dławicowy przy minimalnej aktywności fizycznej

-wczesny okres po przebyciu zawał mięśnia sercowego

-wady zastawkowe serca nagłe i wrodzone szczególnie sinicze

-znaczne powiększenie serca w przebiegu wielu chorób serca

-niewyrównana cukrzyca, nadmierna otyłość

-nadciśnienie tętnicze