PRAWO CYWILNE Z UMOWAMI W ADMINISTRACJI

Dr M. Orlicki

Egzamin 24 czerwca 2009 godz. 17.00 – test wielokrotnego wyboru + zadanie.

Prawo cywilne dotyczy relacji pomiędzy podmiotami, które są sobie równe tzn. że żaden z nich nie ma władzy nad innym. Prawo cywilne składa się z następujących części:

1. Części ogólnej prawa cywilnego- która określa instytucje prawne które są wspólne dla wszystkich pozostałych części

2. Prawo rzeczowe- które dotyczy relacji dotyczących użytkowania i rozporządzania rzeczami

3. Prawo zobowiązań- które dotyczy zawierania i wykonywania umów oraz sytuacji w których istnieje obowiązek zapłacenia odszkodowania

4. Prawo spadkowe- które dotyczy majątkowych skutków śmierci danej osoby

5. Prawo rodzinne i opiekuńcze- które dotyczy sposobów zawierania oraz konsekwencji zawarcia związku małżeńskiego a także relacji pomiędzy rodzicami a dziećmi

6. Prawo handlowe- które dotyczy zasad funkcjonowania spółek

7. Inne drobniejsze działy prawa cywilnego jak np. prawo autorskie, wynalazcze, bankowe, ubezpieczeniowe itp.

Zdolność prawna jest to możność bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolność prawna przysługuje wszystkim ludziom bez wyjątku od urodzenia aż do śmierci. Zdolność prawna przysługuje również osobom prawnym tzn. jednostkom organizacyjnym które na mocy odrębnych przepisów uzyskały zdolność prawną.

Zdolność do czynności prawnych jest to możliwość wywoływania skutków prawnych poprzez swoje własne działania. Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych (ludzi) zależy od ich wieku oraz od ich stanu psychicznego. Osoby w wieku do 13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych, ozn. To że co do zasady wszystkie czynności prawne które były by dokonane przez takie osoby są z mocy samego prawa nieważne. Wyjątkami od tej zasady są drobne czynności dnia codziennego dokonywane przez osoby w wieku poniżej 13 roku życia, pod warunkiem że osoby te przy dokonywaniu czynności nie zostaną rażąco pokrzywdzone. Osoby w wieku pomiędzy 13 a 18 rokiem życia mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych ozn. To że co do zasady wszystkie czynności prawne dokonywane przez takie osoby są z mocy samego prawa nieważne, ale szerszy jest katalog wyjątków. Wyjątkami takimi są:

1. Sytuacja w której osoba między 13 a 18 rokiem życia dokonuje drobnych czynności dnia codziennego i to bez względu na to czy osoba taka została przy dokonywaniu czynności pokrzywdzona

2. Osoby takie mogą samodzielnie dysponować swoim zarobkiem

3. Osoby takie mogą samodzielnie dysponować rzeczami które zostały im oddane przez rodziców lub opiekunów do swobodnego użytku z chwilą osiągnięcia 18 lat osiąga się pełną zdolność do czynności prawnych. Wyjątkiem od tej zasady jest stan ubezwłasnowolnienia. Ubezwłasnowolnienie następuje wówczas gdy dana osoba ze względu na chorobę psychiczną albo niedorozwój umysłowy albo inne naruszenie czynności psychicznych, szczególnie uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, nie może samodzielnie prowadzić swoich spraw. Ubezwłasnowolnienie następuje poprzez orzeczenie sądu. Jeżeli stan psychiczny danej osoby jest ciężki sąd orzeka ubezwłasnowolnienie całkowite, które polega na tym, że dana osoba ma zdolność do czynności prawnych w wymiarze takim samym jak osoba która jeszcze nie skończyła 13 roku życia. Jeżeli stan psychiczny danej osoby jest lżejszy wówczas sąd orzeka ubezwłasnowolnienie częściowe polega ono na tym, że dana osoba ma zdolność do czynności prawnych taką jak osoba w wieku między 13 a 18 rokiem życia. W razie zmian stanu psychicznego danej osoby sąd może zmienić ubezwłasnowolnienie na częściowe, częściowe na całkowite lub może całkowicie znieść ubezwłasnowolnienie. W imieniu osoby ubezwłasnowolnionej czynności prawne dokonuje wyznaczony przez są opiekun.

Prawo rzeczowe.

Prawo rzeczowe dotyczy kwestii związanych z korzystaniem z rzeczy z ich zbywaniem, nabywaniem i obciążaniem. Podstawowym prawem rzeczowym jest prawo własności, które polega na tym, że właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy, posiadać rzecz, pobierać z niej pożytki oraz rozporządzać rzeczą. Korzystanie z rzeczy polega na jej używaniu, zużywaniu oraz na możliwości jej zniszczenia. Posiadanie rzeczy polega na tym, że dana osoba ma rzecz u siebie. Posiadanie w przeciwieństwie do prawa własności nie jest prawem lecz stanem faktycznym. Pobieranie pożytków z rzeczy polega na tym że właściciel może nabyć własność owoców, które rodzi rzecz a także pobiera dochody, które są uzyskiwane z rzeczy. Rozporządzanie rzeczą polega na możliwości przekazania swojej własności innej osobie w drodze sprzedaży, darowizny lub innej umowy.

Jednym ze sposobów nabycia prawa własności rzeczy jest zasiedzenie, które polega na tym, że posiadacz rzeczy staje się jej właścicielem dzięki temu że posiada tę rzecz przez określony czas. Musi być to posiadanie samoistne tzn. takie w którym posiadacz nie ma zgody właściciela na posiadanie rzeczy. Nabycie prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie następuje po upływie 20 lat posiadania samoistnego (jeżeli posiadacz wszedł w posiadanie będąc w dobrej wierze) lub 30 lat posiadania samoistnego (jeżeli posiadacz nieruchomości wszedł w posiadanie nieruchomości będąc w złej wierze). W przypadku rzeczy ruchomych do nabycia prawa własności przez zasiedzenie konieczny jest 3 letni okres posiadania samoistnego, zaś przez cały czas posiadacz musi być w dobrej wierze.

Jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy wówczas nabywca staje się właścicielem rzeczy z chwilą wejścia w jej posiadanie chyba że działa w złej wierze tzn. wie o tym że zbywca nie był uprawniony do rozporządzania rzeczą. Jeżeli chodzi o rzecz kradzioną wówczas nabycie prawa własności rzeczy nie może nastąpić wcześniej niż z upływem okresu 3 lat od dnia dokonania kradzieży. W przypadku nieruchomości jeżeli w księdze wieczystej jako właściciel wpisana jest osoba w rzeczywistości właścicielem nie jest, nabywca który nabywa nieruchomość od takiej osoby staje się właścicielem nieruchomości chyba że działa w złej wierze tzn. że wiedział o tym że wpis w księdze wieczystej jest fałszywy.

Prawo zobowiązań

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika spełnienia świadczenia a dłużnik ma to świadczenie spełnić. Świadczeniem może być każde działanie lub zaniechanie które jest zgodne z prawem i zgodne z zasadami moralności. Podstawowymi źródłami zobowiązań są umowy oraz czyny niedozwolone. Umowa składa się ze zgody oświadczeń woli dwóch lub większej ilości osób. Podstawowymi trybami zawarcia umowy są:

• Tryb ofertowy

• Tryb negocjacyjny

• Tryb przetargowy

Tryb ofertowy polega na tym, że jedna strona zwana oferentem składa drugiej stronie zwanej oblatem wiążącą propozycję zawarcia umowy o określonej treści. Oblat może tę propozycję przyjąć i w ten sposób zawrzeć umowę, może propozycję odrzucić albo też ją zignorować. Zignorowanie oferty jest równoznaczne z jej odrzuceniem. Jeżeli jednak oferta skierowana jest do przedsiębiorcy przez osobę która pozostaje z tym przedsiębiorcą w stałych stosunkach handlowych i oferta ta dotyczy zawarcia umowy, która mieści się w zakresie działalności przedsiębiorcy do którego jest skierowana wówczas brak odpowiedzi na ofertę jest traktowany jak jej przyjęcie. Oferta wiąże oferenta co oznacza że musi się on liczyć z tym że zostanie ona przyjęta przez oblata co spowoduje zawarcie umowy, jednakże w ofercie oferent może oznaczyć termin do którego oferta będzie go wiązać. Jeżeli termin nie został oznaczony oferta która została złożona w czasie bezpośredniego komunikowania się w czasie rzeczywistym przestaje wiązać jeśli nie została przyjęta do końca bieżącej rozmowy. Przy komunikowaniu się w inny sposób oferta przestaje wiązać jeżeli nie została przyjęta w terminie w którym zwyczajowo przyjęta być mogła.

Tryb negocjacyjny zawarcia umowy polega na tym, że strony rozmawiają o treści umowy którą zamierzają zawrzeć chociaż umowa jest zawarta wtedy gdy umowy doszły do porozumienia co do wszystkich kwestii które były przedmiotem rozmów.

Tryb przetargowy zawarcia umowy polega na tym, że podmiot który chce zawrzeć umowę zaprasza inne podmioty do składania mu ofert związanych z zawarciem umowy. Po upływie terminu do składania ofert dokonywany jest wybór najkorzystniejszej oferty i oferta ta zostaje przyjęta. Pozostałe zaś zostają odrzucone.

Umowa sprzedaży zawierana jest pomiędzy sprzedawcą a kupującym. Sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia własności rzeczy i do wydania tej rzeczy kupującemu zaś kupujący zobowiązuje się do zapłacenia ceny i do odebrania rzeczy od sprzedawcy w czasie i miejscu określonym przez strony w umowie. Jeżeli kupujący nie odbierze rzeczy w czasie i miejscu określonym w umowie na kupującego przechodzą koszty przechowania rzeczy jak również ryzyko przypadkowej utraty rzeczy.

Umowa najmu zawierana jest pomiędzy wynajmującym a najemcą. Wynajmujący wynajmuje rzecz tzn. oddaje rzecz najemcy do używania zaś najemca najmuje rzecz tzn. korzysta z cudzej rzeczy płacąc w zamian za to określony w umowie czynsz.

Umowa dzierżawy zawierana jest między wydzierżawiającym a dzierżawcą. Wydzierżawiający wydzierżawia rzecz tzn. oddaje dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków i innych dochodów, zaś dzierżawca dzierżawi rzecz tzn. korzysta z cudzej rzeczy oraz pobiera z niej pożytki i inne dochody płacąc w zamian za to określony czynsz.

Umowa użyczenia zawierana jest pomiędzy użyczającym a biorącym w użyczenie. Użyczający oddaje biorącemu rzecz do używania zaś biorący użyczenie korzysta z cudzej rzeczy bez konieczności uiszczenia czynszu.

Umowa pożyczki zawierana jest pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. Pożyczkodawca przenosi na pożyczkobiorcę określoną ilość pieniędzy lub rzeczy, określonych co do gatunku na własność zaś po upływie okresu pożyczki. Pożyczkobiorca zobowiązany jest do przeniesienia na pożyczkodawcę na własność takiej samej ilości, takich samych lecz nie koniecznie tych samych rzeczy. Strony mogą umówić się, że pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zwrotu większej ilości rzeczy niż sam otrzymał.

Umowa o dzieło zawierana jest pomiędzy zamawiającym a wykonawcą. Zamawiający zamawia u wykonawcy realizację określonego dzieła tzn. osiągnięcie pewnego z góry określonego efektu. W zamian za realizację dzieła zamawiający zobowiązany jest do zapłaty na rzecz wykonawcy określonego w umowie wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową rezultatu tzn. że rozstrzygający dla oceny prawidłowego wykonania umowy jest fakt osiągnięcia efektu końcowego (rezultatu), a nie to czy wykonawca dołożył należytej staranności przy realizacji dzieła. Umowa rezultatu.

Umowa zlecenia zawierana jest pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Zleceniodawca zleca wykonanie określonych czynności zleceniobiorcy zaś zleceniobiorca zobowiązany jest je wykonać w zamian za co zleceniobiorca otrzymuje określone w umowie wynagrodzenie. Umowa zlecenia jest umową starannego działania tzn. że dla oceny czy umowa została prawidłowo wykonana rozstrzygające jest to czy zleceniobiorca działał z należytą starannością a nie to czy został osiągnięty jakikolwiek rezultat. Umowa starannego działania.

Prawo spadkowe określa kto i w jakiej części nabywa majątek osoby zmarłej. Spadkobiercami są osoby które zostały wskazane przez spadkodawcę w testamencie a jeżeli testamentu nie ma albo okazał się on nieważny wówczas spadkobiercami są osoby wskazane w ustawie (dziedziczenie ustawowe).

Dziedziczenie ustawowe odbywa się w trzech kręgach spadkobierców. Do pierwszego kręgu spadkobierców ustawowych zaliczamy małżonka spadkodawcy oraz dzieci spadkodawcy. Dziedziczą oni spadek w częściach równych ale część przypadająca na małżonka nie może być mniejsza niż ¼ spadku. Jeżeli jedno z dzieci spadkodawcy zmarło przed spadkodawcą pozostawiając swoje własne dzieci wówczas część która przypadała by na zmarłe dziecko spadkodawcy dzieli się w częściach równych pomiędzy jego dzieci. Do drugiego kręgu spadkobierców podstawowych przechodzimy jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci ani też dalszych potomków. W drugim kręgu spadkobierców spadek dziedziczą małżonek spadkodawcy, rodzice spadkodawcy, rodzeństwo spadkodawcy oraz ewentualne dzieci rodzeństwa spadkodawcy. Małżonek spadkodawcy dziedziczy w drugim kręgu połowę spadku. Każde z rodziców spadkodawcy dziedziczy ¼ z części która przypada łącznie na rodziców i rodzeństwo spadkodawcy. Pozostałą częścią spadku dzieli się rodzeństwo spadkodawcy po równo. Jeżeli którykolwiek z braci lub którakolwiek z sióstr z rodzeństwa umrze przed spadkodawcą pozostawiając swoje własne dzieci wówczas część spadku która przypadała by dla zmarłego brata lub zmarłej siostry dzielona jest pomiędzy jego lub jej dzieci w częściach równych. Jeżeli matka lub ojciec spadkodawcy zmarł przed spadkodawcą wówczas część spadku która przypadała by na zmarłą matkę lub zmarłego ojca dzielona jest po połowie dla drugiego rodzica i dla rodzeństwa spadkodawcy. Rodzeństwo spadkodawcy dzieli się swoją częścią po równo. W trzecim kręgu spadkobierców podstawowych następuje dziedziczenie wówczas gdy spadkodawca zmarł nie pozostawiając po sobie dzieci ani też dalszych potomków, małżonka, rodziców, rodzeństwa ani potomków rodzeństwa. W takim przypadku cały spadek dziedziczy gmina w której spadkodawca zamieszkiwał w chwili swojej śmierci. A jeżeli nie można tego ustalić wówczas cały spadek dziedziczony jest przez skarb państwa.

Zadanie.

Spadkodawca umarł nie pozostawiając testamentu, pozostawił natomiast żonę, 2 synów i 3 córki, miał jeszcze 4 córkę ale zmarła ona wcześniej przed nim pozostawiła 2 synów.

Żona- 1/4

Syn-1/6

Syn-1/6

Córka- 1/6

Córka- 1/6

Córka- 1/6

Syn córki- 1/12

Syn córki- 1/12

Zadanie.

Zmarł spadkodawca nie zostawił testamentu, pozostawił żonę, matkę, ojca, 2 braci, 3 siostry, 4 i 5 siostra zmarły przed spadkodawcą, 4 zmarła bezpotomnie pozostawiając tylko męża, 5 zmarła pozostawiając męża i 3 synów.

Żona 1/2

Matka 1/8

Ojciec 1/8

Rodzeństwo 1/24

Dzieci siostry 1/72

1/2 *1/4=1/8 1/4 *1/6 =1/24 1/24 *1/3 =1/72

Zadanie.

Poprzednie ale ojciec spadkodawcy zmarł przed spadkodawcą.

Żona ½

Matka 1/8 +1/16 =3/16

Rodzeństwo 5/96

Dzieci siostry 5/96 *1/3=5/288

Testament jest to czynność prawna poprzez którą spadkodawca określa kto i w jakiej części nabędzie spadek po jego śmierci. Aby testament był ważny musi on być sporządzony w formie ściśle określonej przez prawo. Aby sporządzić ważny testament spadkodawca musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych tzn. że musi być pełnoletni, nie może być ubezwłasnowolniony i musi być w pełni władz psychicznych. Testamentów w życiu można sporządzić dowolną ilość. Ważny jest ostatni napisany przez spadkodawcę testament chyba że można pogodzić jego treść i treść testamentów poprzednich. Podstawową formą testamentu jest testament własnoręczny. Polega on na tym, że spadkodawca pisze swoją ostatnią wolę własnoręcznie, podpisuje się i opatruje testament datą. Jeżeli testament nie zostanie napisany własnoręcznie albo jeżeli nie będzie podpisany jest on bezwzględnie nie ważny. Jeżeli testament nie ma daty jest nie ważny tylko wtedy, gdy nie da się stwierdzić czy spadkodawca mógł ważnie sporządzić testament albo nie da się ustalić, który z testamentów był ostatni. Testament można sporządzić przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Testament taki jest przechowywany w kancelarii notarialnej zaś wydawane są tylko jego odpisy. Testament można sporządzić ustnie w obecności dwóch świadków oraz urzędnika samorządowego takiego jak wójt, burmistrz, prezydent miasta starosta, marszałek województwa, sekretarz gminy lub powiatu lub kierownik USC. Jeżeli istnieje obawa nagłej śmierci spadkodawcy albo gdy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe albo bardzo utrudnione wówczas testament można sporządzić ustnie w obecności 3 świadków, żaden ze świadków ani też nikt z jego rodziny nie może niczego otrzymać z takiego testamentu. Jeżeli spadkodawca w testamencie nie przekaże członkom swojej najbliższej rodziny, którzy dziedziczyli by w przypadku dziedziczenia ustawowego wówczas osoby te mogą żądać zapłacenia przez spadkobierców testamentowych świadczenia pieniężnego na swoją rzecz (zachowek). Zachowek przysługuje osobom, które dziedziczyły by w danym przypadku z ustawy jednakże z wyłączeniem rodzeństwa oraz potomków rodzeństwa spadkodawcy(nie maja prawa do zachowku). Jeżeli osoba uprawniona do zachowku jest trwale niezdolna do pracy albo jest małoletnia otrzymuje ona zachowek w wysokości 2/3 podziału spadkowego które otrzymała by przy dziedziczeniu ustawowym w pozostałych przypadkach zachowek wynosi połowę udziału spadkowego który dana osoba by otrzymała przy dziedziczeniu ustawowym. Spadkodawca może pozbawić osobę uprawnioną do zachowku poprzez wydziedziczenie. Wydziedziczenie poprzez zapis w testamencie zawierający opis przyczyn wydziedziczenia. Istnieją następujące dopuszczane przez prawo wydziedziczenia:

• Uporczywe niedopeÅ‚nianie obowiÄ…zków rodzinnych wzglÄ™dem spadkodawcy

• Uporczywe postÄ™powanie wbrew woli spadkodawcy i w sposób niezgodny z zasadami współżycia spoÅ‚ecznego

• PopeÅ‚nienie umyÅ›lnego przestÄ™pstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo tez rażącej obrazy czci wobec spadkodawcy, albo jednej z najbliższych mu osób