UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY

W BYDGOSZCZY

WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ

KATEDRA PODSTAW INŻYNIERII MACHANICZNEJ I MACHATRONICZNEJ

PRACOWNIA METROLOGII I MACHATRONIKI

Studia niestacjonarne I. stopnia Sem. IV Grupa A Rok akademicki 2009/2010

Nazwisko i imię: Biskup Paweł

Nazwisko i imię: Barczyński Karol

ĆWICZENIE NR 1

Pomiar średnic wałków

1.Wstęp teoretyczny:

Pomiar średnicy wałka przeprowadza się za pomocą:

- suwmiarki,

- mikrometru,

- z zastosowaniem przyrządu czujnikowego i płytek wzorcowych ( tj. ustawiamy stos płytek wzorcowych na wysokości sprawdzanego wymiaru i na tej wysokości umieszczamy czujnik w uchwycie. Odsuwamy stos płytek i na to miejsce umieszczamy mierzony wałek i sprawdzamy czy wskazówka czujnika odchyla się z położenia zerowego)

- za pomocą macek i przymiaru liniowego.

Budowa i pomiar suwmiarką:

- budowa prowadnica z podziałką główną połączona ze szczęką nieruchomą, szczęka ruchoma połączona z suwakiem na którym znajduje się podziałka noniusza, zacisk i śruba unieruchamiająca.

Pomiar suwmiarką po unieruchomieniu szczęki ruchomej i odłożeniu przedmiotu mierzonego odczytujemy na podziałce głównej całe milimetry w miejscu zera na noniuszu. Na podziałce noniusza znajdujemy kreskę pokrywającą się z kreską podziałki głównej i odczytujemy dziesiętne lub setne milimetra na noniuszu.

Dokładność suwmiarki 0,1-0,5-0,02 mm.

Budowa i pomiar mikrometrem:

- budowa w kabłąku z jednej strony znajduje się kowadełko a z drugiej wrzeciono zakończone nakrętką współpracującą z gwintem tuleji. Do przesuwania zgrubnego służy bębenek, bębenek do dokładnego sprzęgiełko. Zacisk unieruchamia wrzeciono

Pomiar mikrometrem przedmiot umieszczamy między kowadełkiem a wrzecionem, wrzeciono przesuwamy najpierw bębenkiem, potem sprzęgiełkiem i unieruchamiamy wrzeciono zaciskiem. Całe milimetry odczytujemy na podziałce wzdłużnej nad osią, a połówki milimetrów pod osią w miejscu wyznaczonym krawędzią bębenka. Na bębenku odczytujemy dziesiętne i setne milimetrów w miejscu wyznaczonym przez oś podziałki wzdłużnej.

Średnice wałków mierzy się najpierw za pomocą suwmiarki uniwersalnej z noniuszem 0,1
mm. Pomiaru dokonuje się przy obu końcach wałka oraz po środku .

Następnie w tych samych miejscach mierzy się średnice za pomocą suwmiarki z noniuszem 0,05 mm oraz mikrometru . Jeśli mikrometr jest cięższy od wałka należy go zamocować w specjalnym uchwycie .Wałek podtrzymuje się lewą ręką , a prawą wolno obraca pokrętło sprzęgła.

Jeśli wałek jest cięższy od mikrometru należy przedmiot położyć na stole , lewą ręka trzyma się wówczas kabłąg mikrometru , a prawą obraca pokrętkę sprzęgła .
Podobnie przeprowadza się pomiar średnicy za pomocą
każdego dowolnego przyrządu czujnikowego np. za pomocą mikrokatora lub ortotestu tj.
czujnika mechanicznego o przekładni dźwigniowo - zębatej.

Błędy kształtu:

- baryłkowatość – sprawdzamy przy użyciu suwmiarki lub mikrometru wykonując pomiar w kilku miejscach lub za pomocą sprawdzianu kształtu

- zwężkowatość

- wygięcie – wałek obracamy wokół osi o kąt 360° a na czujniku odczytujemy wychylenia wskazówki. Miarą wychylenia jest różnica między największym a najmniejszym wychyleniem.

- stożkowatość – mierzymy dwie średnice d₁ i d₂ położone w odległości l i obliczamy - stożkowatość według wzoru s=d₁*d₂/l.

Błędy pomiaru poprzecznego:

- graniastość (wielołukowość) – określamy za pomocą czujnika odczytując jego wskazania podczas obrotu wałka umieszczonego na pryzmie o kąt 360°. Miarą graniastości jest różnica między najmniejszym i największym wychyleniem czujnika

- owalność – miarą owalności jest różnica między najmniejszą i największą średnicą wałka w danym przekroju. Rzeczywisty kształt przekroju wykreśla się na papierze milimetrowym przenosząc wskazania czujnika odczytane podczas obrotu wałka o stały kąt.

2. Dane techniczne sprzętu pomiarowego:

Nazwa	Suwmiarka	Mikrometr	Czujnik zegarowy	Długościomierz
Symbol	MAUa	MMZc	MGAD
Wartość działki elementarnej	1 mm	0,01 mm	0,01 mm	0,001 mm
Zakres podziałki	160 mm	25 mm	50 um	0-200 um
Zakres pomiarowy	160 mm	0-25 mm	0-50 um	0-200 um
Niedokładność pomiaru	0,05 mm	0,01 mm	0,01 um	0,1 um

3.Szkic mierzonego przedmiotu z zaznaczonymi płaszczyznami pomiarowymi:

4. Wyniki pomiarów:

Załącznik 1.

5. Obliczenia błędów:

Załącznik 1.

6. Wnioski:

Różnice w zmierzonych średnicach wałka pomiarowego wynikać mogą z różnych dokładności przyrządów pomiarowych wykorzystanych w danym ćwiczeniu, jak również samego odczytu zmierzonych wartości przez osoby obsługujące dane przyrządy. Analizując jednak wyniki stwierdzić możemy, iż średnica wałka w punktach pomiarowych nieznacznie się różni miedzy sobą, zatem wałek może mieć zarówno cechy stożkowatości, jak i baryłkowatości.