Botanika( dyscyplina i działy)
Genetyka morfologia eksperymentalna
rozwojowa
fizjologia
biochemia anatomia fizjologia
rozwojowa
paleobotanika histologia porównawcza
cytologia
ekologia
fitosoc jologia systematyka
fitopatologia geografia roślin
morfologia i anatomia roślin
komórka tkanki organografia
- kształt i wielkość - klasyfikacja tkanek - korzeń, pęd, łodyga. liść
- składniki i czynniki - znaczenie gospodarcze - rozmnażanie, wegetacja
- kwiaty, nasienie, owoc
- biologia rozsiew nasion i owoców
Rozmnażanie wegetatywne roślin nasiennych za pomocą : odkładów. Odrostów korzeniowych i odrośli. Rozłogów, kłączy, cebulki i bulw pędowych. Sadzonek. Sczepień. Rozmnożek. Mikro rozmnożenie.
Rośliny zapewniają : wymiane CO2. Dostarczanie wrażeń estetycznych. Schronienie dla zwierząt. Użyźnienie gleby.
Morfologia roślin jest łączona w pojęcie morfologia zewnętrzna , która zajmuje się charakterystyką zewnętrzną roślin i wewnętrzną która zajmuje się anatomią roślin.
Systematyka roślin i geografia roślin zajmują się ich pochodzeniem i rozmieszczeniem.
|
|---|
Tworząc system kanałów, płaskich zbiorników powiązanych z innymi członami elementarnymi. poprzez nici cytoplazmatyczne zwane plazmo testami błony te przenikają do sąsiednich komórek służą prawdopodobnie do transportu niektórych substancji syntetyzuje także białka zapasowe
Struktury golgiego- aparat golgiego- są niewielkie o średnicy 1do 3mikro m złożone są na ogół z 4do 6 woreczków w jednej komórce może być tych struktur do kilku tysięcy odgrywają ważną role w procesie wydzielania a także syntezy niektórych czynników.
Jądro komórkowe jest drobne na ogół kształtu kulistego lub elipsoidalnego leży w odrębie cytoplazmy. W komórkach embrionalnych jądro jest duże , w komórkach funkcjonalnych jest mniejsze, jądro kieruje procesami metabolicznymi komórki odgrywa decydującą rzecz w przekazywaniu cech genetycznych, jest miejscem replikacji czyli odtwarzania cząsteczek DNA oraz RNA Składa się z otoczki jednego lub kilku jąderek oraz soku. W jądrze powstają chromosomy każdy organizm ma ich określoną liczbę różnią się one morfologicznie występują w nich geny, taki zespół chromosomowy nazywa się kariotypem, u roślin wyższych , kariotyp składa się z dwóch jednakowych chromosomów dostarczanych przez komórkę ojcowską i matczyną jest on właściwy dla komórek somatycznych, zwiemy je diploidalnymi i oznaczamy symbolem nn natomiast pojedyncza liczba chromosomów zwana haploidalną oznacza się literą n. odkrycie chromosomów stało się podstawą do opracowania teorii chromosomowych .
Plastydy występują w cytoplazmie w zależności od zabarwienia dzielimy je na chloroplasty zielony barwnik zwany chlorofilem i w różnych barwach leukoplasty . jesienne zabarwienie liści związane jest z rozkładem zielonego chlorofilu dzięki temu ujawniają się maskowane ksantofile. Chlorofil jako aktywny fotosyntetycznie jest niezbędny w procesie fotosyntezy,
chloroplasty są to związki organiczne o budowie podobnej do czerwonego barwnika krwi zwierząt a występuje w nich niebiesko zielony chlorofil A i żółto zielony chlorofil B. chloroplasty są kształtu dośrodkowanego o wielkości 5do 10 w komórce fotosyntetyzującej występuje zwykle 30 do 500 chloroplastów, natomiast chloroplasty są nie aktywne fotosyntetycznie zawierają karotenoidy mają najczęściej kształt owalny warunkują one zabarwienie różnych narządów rośliny np. kwiatów owoców , a beta karoten jest prowitaminą a stąd wynika duża wartość tych części roślin np. korzeń spichrzowy marchwi. Leukoplasty nie zawierają barwników powstają przy braku światła chloroplastów , dlatego często spotyka się je w podziemnych częściach roślin np. w bulwach ziemniaka, mogą przechodzić w chloroplasty co obserwujemy w formie zielenienia głęby ziemniaka jeżeli wystawione są na dłuższy czas na światło. (wzrasta zawartość solaniny). Leukoplasty mają kształt owalny w wielkości 2do 4 mikro milimetrów mówi się o nich synteza substancji zapasowych głównie skrobi, a także gromadzenie lipidów białek zapasowych.
Mitochondria skupione są w cytoplazmie kształtu kulistego, cyrulicznego w jednej komórce może być ich 50 do 3 tyś są bardzo małych rozmiarów 0,5 do 0,6 mikro metrów są nośnikami enzymów oddechowych w nich odbywa się proces oddychania związany z pobieraniem przez komórkę tlenu i uwalnianiem energii.
]ściana komórkowa chroni komórkę przed wpływami zewnętrznymi a także wewnętrzną siłą wytworu i gwarantuje kształt komórki jest ona wytworem protoplastu zaliczana do składników martwych składa się z celuozy mentelgozy hityny. Przy tzw przebiegu ściany komórkowej pewne miejsca są nie zgrubiałe tzw jamki przez które przebiegają plazmodesmy służą do kontaktu z sąsiednimi komórkami. Ściany komórkowe mogą ulegać wtórnym zmianą np. lignifikacji dużo ligwiny się wytwarza, korkowaceniu , kutynizacji śluzowaceniu mineralizacji a także odkładaniu materiałów zapasowych, lignifikacja to drewnienie odkładanie ligniny jest najczęstszym procesem zachodzącym u roślin zachodzi w wyrośniętych partiach rośliny powoduje twardnienie ścian, są słabo przepuszczalne dla wody i powietrza, prowadzi do zatrzymania wzrostu komórki ale drewnienie może być procesem odwracalnym. Korkowacenie suberynizacja ściany wypełniane są suberyną substancją zbliżoną do tłuszczu np. występuje na zewnętrznych warstwach owoców, nasion np. bulwach ziemniaka. Komórki wówczas są nieprzepuszczalne dla powietrza i wody stanowią doskonałą warstwę izolacyjną przybierają różną barwę najczęściej brunatną lub żółtą duże zastosowanie praktyczne np. korek dębu korkowego – korki wykładziny. Kutynizacja zbliżona do suberynizacji składa się z wyższych kwasów tłuszczowych może pokrywać ektodermy jako kutikula ogranicza przepuszczanie przez ściane komórkową np. liść kapusty. Śluzowacenie związane z występowaniem substancji śluzowatych tj silnie śluzujących występują w skórce nasion np. len może być objawem patologicznym gdyż roślina broni się przed infekcją. Mineralizacja odkładanie w ścianie komórkowej substancji mineralnych szczególnie znany w rodzinie turzycowatych w roślinach z rodzaju skrzepy dawniej używane do czyszczenia garnków. Odkładanie materiałów zapasowych np. chemiceluozy występuje np. w nasionach łubinu.
Wodniczki (wakuole) znajdują się w cytoplazmie mogą się gromadzić rozmaite substancje pochodzące również z zewnątrz nie szkodliwe dla procesów życiowych. W roślinach samolubnych dużo soli kuchennej inne kwasy organiczne np. szczawiowy cytrynowy a także cukry gronowy owocowy czci nowy np. sacharoza insulina szczególnie porządane przez cukrzyków występują w topinambur. W wodniczkach występuje barwnik alkaloidy zaliczane są do elementów martwych .
Gospodarka wodna komórek woda rozprowadza substancje zawarte w komórkach umożliwia transport, zapewnia jędrność komórce.
Materiały zapasowe związki wytworzone przez rośliny cząsteczki zatrzymywane przez rośliny gromadzone w korzeniach spichrzowych bulwach, bardzo duże znaczenie gospodarcze ponieważ gromadzą węglowodany tłuszcze białka.
Wzrost i różnicowanie się komórek – zakres fizjologii regulatory wzrostu dibeliryny, cytokininy inhibiotyny wzrostu sztuczne ukorzenienie roślin wpływa na opadanie liści zagojenie ran
TKANKI ROŚLINNE
Tkanka- jest to zespół lub zbiór komórek wyróżniający się strukturą położeniem i pochodzeniem współdziałających w spełnieniu określonych funkcji w organizmie. Zespół komórek jednego typu tworzy tkankę jednorodną. Zespół różnego typu stanowi tkankę złożoną. W wyższym organizmie lub organizmie roślinnym tkanki tworzą zazwyczaj zespoły z wyższej rangi a mianowicie funkcjonalne zespoły tkankowe. Zrozumienie funkcjonowania układów tkankowych wymaga znajomości struktury tkanek
Tkanki można podzielić na: merystema tyczne i tkanki stałe.
Merystematycznymi nazywamy tkanki twórcze czyli złożone z komórek dzielących się wyróżniamy wśród nich merystemy wierzchołkowe, pod wierzchołkowe, boczne interkalarne.
Tkanki stałe stanowią większą część londu i takie jak miękisz ( parenchyma), kolenchyma, epiderma (skórka), Ksylen (drewno), Floem, Epiderma.
Tkanki twórcze składają się z komórek embrionalnych, wyróżniają się bardzo intensywnym podziałem są to na ogół komórki parenchymatyczne, dzięki nim zachodzi wzrost roślin który może mieć charakter ograniczony zachodzi w wszystkich kierunkach, może trwać przez krótki okres u rośliny np. wzrost liści i kwiatów wzrost nieograniczony natomiast odbywa się przez całe życie rośliny cały czas są tam komórki embrionalne. Tkanki bezpośrednio z zarodka określa się jako tkanki twórcze pierwotne.
Merystem wierzchołkowy stanowi zakończenie pędu i korzeni tworząc tzw stożek prosty. Dzięki mery stenów wierzchołkowym stanowi organów długość są one osłonięte liściami tworząc charakterystyczny pączek lub czapeczkę. Te komórki u której bierze początek wzrost szczytowy zwiemy komórkami inicjalnymi.
Wierzchołek pędu składa się on ze sfer szczytowej w skład której wchodzi merystem wierzchołkowy w strefie pod szczytowej są komórki embrionalne (komórki bez możliwości dzielenia się ) i tam zakładają się centra zawiązków liściowych i pączków bocznych. W strefie organogenicznej zachodzi dalsze różnicowanie i wzrost zalążków oraz przejściowy proces różnicowania się tkanek. W strefie pod wierzchołkowej pędu następuje intensywny wzrost pelengacyjny komórek. Wierzchołek korzenia od zewnątrz osłania go czapeczka u paprotników jedna komórka inicjalna u roślin nasiennych jest ich więcej.
Merysten interklarny występuje w łodydze tzw. Źble (źbło) u podstawy międzywęźli wywodzi się z merystemu wierzchołkowego pędu i powoduje stawowe wydłużanie międzywęźli z czasem zanika i przekształca się w tkankę stałą.
Merystemy boczne (pierwotne) tkanki wiązkowe w związkach przewodzących u roślin dwuliściennych, tworzy ono plac skandium międzyzwiązkowym, zarówno wewnątrz łodygi jak i korzeni jednowarstwową pochwe wytwarzając czasem elementy tkanek przewodzących a także wzrost organów na grubość,
Merystemy wtórne powstają z tkanek stałych które odzyskały zdolność podziału np. stadium między wiązkowe oraz tkanka korkotwórcza – zwana miazgą korka występuje w obwodowych partiach organów rosnących na grubość łodydze, i tworzy ona w krótce po rozpoczęciu przyrostu na długość zewnętrzną warstwe kory pierwotnej ale może powstać także z epidermy, jednowarstwowy pelo gen na zewnątrz wytwarza tkankę okrywającą zwaną korkiem a do środka okłada perodermę zwaną miękiszem obkorowym.
Również do tkanek twórczych wtórnych zalicza się tkanki przyranne który tworzy się w wyniku dzielenia wszystkich komórek przyrannych, tworząc z zewnątrz miazgę . ma to duże znaczenie praktyczne np. w sadownictwie przy rozmarzaniu wegetatywnym roślin
Tkanki wtórne merystema tyczne małe komórki występujące wśród komórek zdolnych do podziału tworzą one np. apart szparkowy , włoski, promienie rdzeniowe w korzeniach. Pełnią drobne ale ważne funkcje.
Miękisz tkanki miękiszowe parenchyma miękisz zbudowany jest z komórek żywych delikatnych z silnie rozwiniętą wakuolą często równo rozwiniętych cylindrycznych , zachowują one zdolność do podziału odgrywają zasadniczą rolę w regeneracji czyli zabliźnianu ran. W organach roślinnych zajmuje trudne położenie wchodzi w położenie tkanek złożonych jak floen ksylen, peryderma i inne. W jego komórkach zachodzą podstawowe procesy życiowe które w zależności od położenia miękiszu w organie rośliny mogą podlegać specjalizacji mogą tworzyć w ten sposób miękisz zapasowy wydzielniczy czasem tworzą w połączeniu z tkankami mechanicznymi spełniają bardzo ważną funkcje mechaniczną pozytem stanowią podstawową masę plonów
Parenchyma typowa tkanka mechaniczna utworzoną z komórek o grubych ścianach ściankach wtórnych najczęściej zdrewniałych najczęściej są martwe albo pośrednie między miękiszem a sklerenchymą – obejmuje dwa typy komórek: włókna i sklerechidy pierwsze występują w łodygach np. len natomiast drugie spotykane w owocach gruszy pigwy które w sąsiedztwie komórek miękiszowych mogą być żywe.
Epiderma jest powierzchniową warstwą komórek w organach o budowie pierwotnej najczęściej występuje jako pojedyncza warstwa komórek skórka pędów korzeni różnią się strukturalnie i funkcjonalnie, skórka pędu umożliwia wymiane gazową pomiędzy rośliną i otoczeniem chroniąc jednocześnie pęd przed nadmierną utratą wody jest to możliwe dzięki pokryciu skórki kutikulum oraz występowaniu szparek których pory łączą system zapory międzykomórkowych wewnątrz danych organów z atmosferą zewnętrzną, często skórka wytwarza trychomy tj utwory wyniesione ponad powierzchnie pędu nasion i owoców są to np. włoski tarczki brodawki gruczoły itp. Które swoimi wydzielinami nadają plonowi właściwości smakowe przyprawowe natomiast skórka korzenia posiada włośniki spełniającą bardzo ważną rolę pobierają składniki pokarmowe i wode. Epiderma może występować przez całe życie rośliny lub przekształcić się w peryderm ę
Kutikuli – jest to warstwa kutyny która od strony ściany komórkowej może zawierać elementy celuozy i jest przytwierdzona do tej ściany za pośrednictwem lemeli pektynowych. Kutikula pokrywa całą powierzchnie pędu i może mieć różną długość. Jest ona pokryta nalotem woskowym który na skutek odbicia i rozproszenia ściana może nadawać rośliną różne zabarwienie np. nalot na kapuście śliwek
Sylen tkanka występująca wewnątrz organów i składa się z martwych komórek zdrewniałych o zdrewniałych ścianach wtórnych, występuje na ogół mniej licznie występują także komórki miękiszowe oraz włókienka w znaczeniu potoczny szynel nie zawsze jest drewnem np. ukorzenia rzepy utworzona jest z scylenu. Wyróżnia się sylen pierwotny(pro kambium) oraz stylen wtórny (kambium). Przeważają martwe komórki połączone w nitki komórkowe służące do transportu wody na duże odległości , komórki miękiszowe tworzą rdzeń lub promienie parachematyczne w których gromadzą się tłuszcze skrobia inne substancje
Floen jest tkanką wyspecjalizowaną w przewodzeniu substancji pokarmowych składa się z żywych elementów tzw komórek sitowych czasem zawiera mleczniki i inne utwory wydzielnicze. Od stopnia rozwinięcia tej tkanki jej sprawności zależy wykształcenie plonów głównych i stosunek plonu biologicznego do plonu rolniczego . elementy sitowej tej tkanki są wydłużonymi komórkami zaopatrzonymi w błony sitowe skupienia porów w ścianie przez które przenikają stosunkowo gruble pasma plazmatyczne. Protoplazm charakteryzuje się brakiem jądra oraz zmniejszoną aktywnością rybosomów mitochondriom plascydów występuje natomiast białko floenowe które ułożone jest podłużnie i przechodzi przez pory sitowe. Stosunkowo duże ciśnienie spowodowane dużym stężeniem sacharozy oraz aminokwasów jako głównych substancji transportowanych przez floen, przewodzone są witaminy regulatory wzrostu i inne ważne substancje. Z elementami sitowymi współdziałają sąsiadujące komórki miękiszowe zwane komórkami towarzyszącymi które wyróżniają się licznymi połączeniami plazodezmowymi elementami sitowymi oraz dobrze rozwiniętymi mitochondriami szczególną formą komórek towarzyszących są komórki przenośnikowe w których następuje przygotowanie substancji do transportu ( fosforyzacja). W floenie występują w konflikcie typowe komórki miękiszowe dobrze połączone z komórkami towarzyszącymi komórki te gromadzą skrobie inne substancje zapasowe, po obumarciu elementów sitowych komórki sitowe przekształcają się w perydermę a zwłaszcza pelo gen martwice komórkową. Floen występuje w wielu plonach soczystych .
Peryderma wtórna tkanka pokrywająca zastępuje ona w łodygach i korzeniach wpiderme rozrastają się na grubość poprzez przyrost wtórny składa się z 3 części pelo genu warstwy korkotwórczej, felnemu – pokładu martwych komórek zproszkowaciałych i perodermy - warstwy lub cienkiego pokładu komórek wytworzonych przez pelo gen po jego stronie wewnętrznej . peryderma najczęściej u roślin drzewiastych zwłaszcza u łodyg i korzeni. Zwarty układ komórek tej tkanki podzielony jest przekpinkami. Specjalną perydermą jest tkanka przyranna sprzyja łagodzenie ran jest złożonym procesem wymagającym syntezy DNA i białek. Rośliny jednoliścienne mają mniejszą zdolność do gojenia raz niż rośliny dwuliścienne.
Funkcjonalne układy tkankowe są zespołami elementów tkankowych do pełnienia jednej funkcji , można wyróżnić takie układy :twórczy izolujących przewodzących wzmacniających fotosyntezujących przewietrzających spichrzowych chłonnych wydzielniczych i ruchowych
W kształtowaniu fizjologi plonów role pierwszo planową spełniają układy izolujący przewietrzający spichrzowy oraz wydzielniczy.
Układ izolujący - Wnętrze organów roślinnych tworzą epiderma, egzoderma, peryderma i matriks korkowy, warstwy te często wspomagane są warstwą łusek lub kutnery, mogą być dodatkowe zapory chemiczne w których działają antybiotyki, fitocydy fenole i inne substancje ochronne. Izolacja mechaniczna polega na ciągłości tkanek okrywających występuje w kutikuli które bronią organ przed wysychaniem a także infekcją przed parowaniem ważną rolę spełnia wosk na kutikuli. Kutikula nie zabezpiecza przed wnikaniem substancji wprowadzanych na jej powierzchnie dlatego też wykorzystuje się środki ochrony roślin pestycydami a więc środkami ochronnymi a także polis tężeniem dolistnie wprowadzać można np. azot. W tworzeniu zapory chemicznej liczą się włoski wyrostki o charakterze wydzielniczym, ale skórka korzeni nie na kutikuli nie stanowi izolacji w stosunku do wody lecz ma właściwości z układu chłonnego staje się ona składnikiem układu izolującego gdy obumierają włośniki a komórki kory pierwotnej ulegają skorkowaceniu.
Układ przewietrzający zwany też wentylacyjnym utworzony jest z przetworów międzykomórkowych wytwarza się w formie porów i komór wypełnionych gazami, wymianę gazową dokonuje się na zasadzie dyfuzji ten system w organach nie uszkodzonych może być ciągły lub stały lub tworzyć oddzielne bloki cały system przestworów komórkowych w organach roślinnych nie mających specjalnych tkanek powietrznych jest objętościowo nie duży lecz jego powierzchnia przewyższa kilkadziesiąt razy powierzchnię organów i ma to zasadnicze znaczenie w wymianie gazowej między tym systemem a komórkami. System przestworów powietrznych pędu połączony jest systemem w korzeniach i atmosferą za pomocą szparek w epidermie liści a także za pomocą przekpinek w perydermie. W przetworach powietrznych innych niż liście organu szczególne znaczenie ma transport tlenu, współczynnik dyfuzji tlenu w powietrzu o temp 25C jest około 10tyś większy niż w wodzie. Np. przestwory powietrzne w bulwie ziemniaka zajmują objętościowo od 0,6% do 1,3 % natomiast współczynnik dyfuzji w tym organie jest dzięki przestworom 430 razy większy niż w wodzie, i to wystarczy aby stężenie tlenu wynosiło około 3%. Koncentracja dwutlenku węgla wewnątrz masywnych tkanek nadziemnych dochodzi tylko od 2do 7% podczas gdy w korzeniach dwutlenek węgla jest głównym gazem.
Układ spichrzowy obejmuje tkanki i komórki których gromadzone są substancje energetyczne, budulcowe w formie węglowodanów białek lipidów oraz wody. Substancje zapasowe mogą być gromadzone w organellach cytoplazmatycznych np. ziarna skrobi krystaloidy białkowe troche tłuszczu a także w soku komórkowym, mogą gromadzić się białka aleuronowe, amidy aminokwasy cukry kwasy organiczne sole mineralne i woda. Najczęściej komórki są przystosowane do gromadzenia kilku substancji zapasowych np. miękisz bielma lub Liścieni gromadzi również skrobie przykładem mogą być ziarniaki zbóż a w liścieniach tłuszcze oleje np. rzepak. A w dużych koncentracji białka mogą być liścienie np. roślin strączkowych w miękiszu bulw korzeni spichrzowych gromadzą się głównie węglowodany ale także białka sole mineralne amidy. Skrobia odkładana jest w plastydach wszystkie żywe komórki są zdolne do gromadzenia substancji zapasowych z wyjątkiem elementów sitowych specjalne predyspozycje mają komórki i tkanki miękiszowe, a uruchamianie substancji zapasowych zależy od natury oświetlenia stosunków hormonalnych i cech wzrostu.
Układ wydzielniczy- rośliny nie dysponują specjalnym układem wydalniczym gromadzą zbędne produkty przemiany materii bądź w wakuolach żywych komórek bądź obumierających całych komórkach i tkankach. Odłożone substancje w obumierających tkankach działają trująco na mikroorganizmy zabezpieczając je bezpośrednio przed rozkładem, w roślinach występują jednak komórki wyspecjalizowane wytwarzające wydzielinę zwane komórkami wydzielniczymi , mają one cytoplazmę dobrze rozwiniętą sieć wewnątrz plazmatyczną i aparat golgiego i wydzieliny są syntetyzowane w tym wewnętrznym układzie plazmatycznym, a także w pęcherzykach utworzonych przez ten system, wydzieliny mogą gromadzić się między kutikulum a celulozową warstwą ścian komórek w odniesieniu do całych organów wydzieliny można podzielić na powierzchniowe tzw egzot ropowe i wewnętrzne endopropowe. Komórki wydzielnicze w tych organach wchodzą w skład różynych utworów wydzielniczych wydzielinami egzot ropowymi mogą być woda rozcięczony roztwór soli mineralnych cukrów, aminokwasów substancji perpenoidalnych oraz olejków eterycznych, żywic śluzów toksyn enzymów trawiennych i innych, endrotropowymi są substancje oleiste kryształy różnych soli żywice. Morfologia i pochodzenie utworów wydzielniczych są niezwykle różnorodne. Tak samo jak ich skład chemiczny wydzieliny które mogą być stałe płynne lotne, wydzieliny te nadają plonom roślin charakterystyczny zapach, smak.
Korzeń
Korzeń mają w zasadzie symetrie promienistą, żyją one na ogół pod ziemią (korzenie podziemne) rzadziej nad ziemią np. kukurydza .
Funkcja korzenia Funkcja czepna a więc utwierdza umacnia roślinę w podłożu, funkcja odżywiania roślin pobieranie oraz transport wody soli mineralnych do pędów oraz jako organ spichrzowy. Funkcja spichrzowa- funkcja podstawowa, korzeń podobnie jak łodyga wydłuża się w wyniku wzrostu wierzchołkowemu, w odległości kilku milimetrów od wierzchołka na korzeniach podziemnych powstają włośniki które ułatwiają pobieranie wody i soli mineralnych, włośniki żyją kilka dni występują na młodych odcinkach korzenia. Rozróżnia się korzeń główny korzenie boczne oraz dalszych rzędów, u roślin jednoliściennych korzeń główny zanika i wszystkie korzenie tworzą system korzeniowy tzw wiązkowy. Przejście między łodygą a korzeniami nazywa się szyją korzeniową u roślin trawiastych i u zbóż w ten system korzeniowy typu wiązkowego wyrasta tzw węzłow nazwanych węzłami krzewienia. Typ korzeni wiązkowych- są one charakterystyczne dla roślin trawiastych dla zbóż ale także są charakterystyczne dla ziemniaków cechą charakterystyczna korzeni przybyszowych (wiązkowych ) jest stosunkowa duża liczba ich ale cechą ujemną jest to że penetrują głownie cienką warstwe gleby od 20 do 30cm. Nie mają takiej siły przebicia. Korzenie typu palowego- te korzenie mają stosunkowo słabo rozwinięte korzenie boczne ale mają silnie wykształcony główny korzeń palowy przenikający nie tylko do warstwy gleby ale podglebia i skały macierzystej np. rzepak, rośliny strączkowe, łubiny, a jeszcze głębiej rośliny motylkowe wieloletnie kończyny lucerny. Z punktu widzenia rolniczego a więc planowania roślin zagadnienie to jest ważne ponieważ rośliny głęboko korzeniące pobierają z głębszych warstw składniki głęboko zalegające azot magnez fosfor i transportują składniki do warstwy ornej. Umożliwiają lepsze przenikanie wody, systemów korzeniowych roślin o wiązkowym systemie korzeniowym
Korzenie spichrzowe są częścią zgrubiałego korzenia a także innych części np. pod liścieniowej co może występować np. na burakach cukrowych albo pastewnych . W korzeniach spichrzowych tkanką dominującą jest tkanka miękiszowa, spichrzowa w której gromadzone są przede wszystkim takie składniki jak cukry od cukrów prostych do złożonych. Na postać systemu korzeniowego wywierają wpływ zarówno czynniki ekologiczne gleba woda, a także zabiegi agrotechniczne oczywiście przy braku wody rozwija się system korzeniowy rośliny aby mógł wykorzystać małe zasoby wodne, natomiast w warunkach niewłaściwych agrotechnicznych przy występowaniu podeszwy płużnej tj zbitej warstwy gleby- uniemożliwia przenikanie systemu korzeniowego czasem nawet korzeni palowych.
Morfologia korzenia typowego wyróżniamy 4 strefy: 1 strefa wierzchołkowa obejmuje najmłodszą cześć korzenie o długości zaledwie kilku mm i stanowi ją głównie stożek wzrostu przykryty czapeczką a więc warstwą ochronną . 2 strefa wydłużania (elongacyjna)- obejmuje na ogół odcinek od 5-10mm w którym następuje intensywne wydłużanie komórek i ich przekształcanie w komórki tkanek stałych. 3 strefa włośnikowa rozpoczyna się w miejscu gdzie ustaje wzrost elongacyjny i tworzą się włośniki które są cienko ściernymi uwypukleniami komórek skórki korzenia. Włośniki pokrywają korzeń na odcinku 1do kilku cm ich rola jest ważna w odżywianiu mineralnym roślin, pobieraniu roztworu wodnego związków mineralnych i dalszym transportem do rośliny, liczba włośników jest bardzo duża na 1mm2 korzenia kukurydzy zwyczajnej przypada około 420 włośników. Włośniki pokryte są śluzem są bardzo nietrwałe obumierają po 10do 20 dniach i w ich miejscu tworzą się nowe, brakuje ich u roślin wodnych i części błotnych . Nie ma ich także u roślin które współżyją z grzybami tworzą tzw mikoryze wewnętrzną. 4 strefa wyrośnięta spełnia przede wszystkie funkcje mechaniczne, utrzymuje roślinę w podłożu za pomocą tych części korzenia odbywa się przewodzenie wodnych roztworów soli mineralnych i w tej strefie może odbywać się wyrost wtórny a także tworzą się korzenie boczne.
Budowa anatomiczna korzenia: budowa pierwotna korzenia jest wynikiem działania tkanek twórczych pierwotnych, w tej budowie wyróżnia się 3 główne warstwy mianowicie skórka, kora pierwotna, walec osiowy. Skórka ma formę jednowarstwowej tkanki zbudowanych z komórek żywych cienkościennych pozbawionych nabłonka, u niektórych roślin może podlegać różnym procesom wtórnych a mianowicie takich jak np. pewne procesy mineralizacji, wszystkie komórki skórki mogą wytwarzać włośniki, skórka jest tkanką krótkotrwałą szybko obumierającą a jej miejsce zajmuje tkanka wtórna a więc ulega skorkowaceniu. Pod skórką występuje kora pierwotna zbudowana z komórek miękiszowych u roślin młodych przewodzą one wodę od włośników do wiązek przewodzących natomiast w korzeniach starczych służą do magazynowania materiałów zapasowych, najbardziej zewnętrzną częścią kory pierwotnej różniącą się budową jest endoderma zwana śródskórnią jej komórki ściśle do siebie przylegają tworząc wyraźną pochwę dookoła walca osiowego. Ta endoderma jest barierą do swobodnego przepływu wody glebowej z kory pierwotnej do walca osiowego musi się on odbywać przez plazmo lenne czyli przez błony biologiczne. Wewnątrz korzenia znajduje się walec osiowy jego zewnętrzna część przylegająca bezpośrednio do śródskórni nazywa się perycyklem inaczej okolnicą zwaną inaczej tkanką korzonkorodną, składa się zwykle w jednej warstwie z żywych komórek nie zdrewniałych u roślin okrytozalążkowych ta część okryta jest merystema tycznie służy do tworzenia wtórnych tkanek merystema tycznych korzenia takich jak zawiązki korzeni bocznych część Kaudium pelo gen oraz stożki wzrostu dające odrosty korzeniowe. W centralnej części walca osiowego znajduje się znajduje się wiązka przewodząca ma ona typowy charakter dla korzenia w postaci wiązki promienistej zwaną radialną której warstwa łyka i drewna przebiegają na przemian oddzielone miękiszem, natomiast środkową część walca osiowego tworzy miękisz bezzieleniowy tworząc słabo zaznaczony rdzeń czasem zamiast wiązki przewodzącej znajduje się kolenchywa lub sklelenchywa taki układ tych tkanek różni je w istotny sposób od układu spotykanego w łodydze, której środek zajęty jest przez luźno zbudowany rdzeń. Budowa wtórna korzenia typowy przyrost na grubość związany jest z budową wtórną w trakcie którego powstają wtórne tkanki stałe budowa wtórna jest wynikiem działania tkanek twórczych kambium fellogenu które tworzą się jako merystemy wtórne kambium powstaje z komórek miękiszowych walca osiowego odkłada do wewnątrz drewno wtórne a na zewnątrz łyko wtórne w rezultacie takiego rozwoju drewno pozostaje wewnątrz walca osiowego natomiast łyko na peryferyjną część korzenia. Kambium odkładając nowe elementy drewna jest przesuwane w miarę grubienia coraz bardziej na zewnątrz, w przeciwieństwie do łodygi w korzeniu pelo gen nie zakłada się peryferyjnie lecz powstaje w okolicy. W budowie wtórnej korzenia roślina produkuje najwięcej drewna, ono stanowi część dominującą korzenia.
Budowa anatomiczna korzeni spichrzowych korzeń spichrzowy stanowi często twór złożony w skład jego wchodzi nie tylko zgrubiała górna część korzenia zgrubiałego łodyga podliścieniowa, dość wyraźnie widoczne w korzeniu np. buraków cukrowych czy pastewnych
Korzenie boczne powstają w perycyklu rosną zwykle słabiej niż korzenie główne niezaburzając na ogół budowy montionalnej korzeni
Korzenie przybyszowe tworzą się na korzeniach macierzystych a więc głównie rozwijają się z pochodzenia łodygowego lub liściennego głównie wyrastają z pędu, szczególne wyraźnie rozwijają się z wschodniej części pędu.
Metamorfoza korzenia jeżeli z korzeni bocznych również tworzą się korzenie spichrzowe wówczas nazywamy je bulwami korzeniowymi np. u storczyków korzenie mogą się przetwarzać w haustoria u pasożytniczych roślin wyższych np. jemioła. Korzenie kurczliwe wciągające występują u wielu bylin u roślin 2letnich takich lilia pietruszka szparag korzenie te mają zdolność kurczenia się a tym samym zagłębiania roślin w glebie. Korzenie podporowe wyrastają one z dolnych pędów nadziemnych łodygi a następnie rosną pionowo lub skośnie w dół wnikając do gleby, z roślin uprawnych np. kukurydza. Gdzie z dolnych pędów wyrastają korzenie podporowe. Korzenie oddechowe występują u niektórych roślin tropikalnych rosnących na siedliskach bagiennych ubogich w tlen. Korzenie powietrzne służą roślinie do pobierania wody z powietrza poprzez wielowarstwową skórkę.
Symbioza korzeni symbioza jest to współżycie z niektórymi bakteriami i grzybami zjawisko to jest dość szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, ma duże znaczenie gospodarcze. Symbiotyczne bakterie azotowe- wiążą wolny azot z powietrza występują dość powszechnie w naszych glebach infekując korzenie roślin niektórych gatunków np. roślin motylkowych rozmnażają się w ich komórkach tworząc brodawki (roślina broni się przed bakteriami). W procesie tym bakterie te ulegają stopniowo trawieniu przez roślinę wyższą trwa on do momentu kwitnienia roślin. U roślin wieloletnich funkcjonują przez wiele lat. Znaczenie gospodarcze polega na wiązaniu azotu.
Mikoryza współżycie korzeni z grzybami jest ona bardzo rozpowszechniona w grupie roślin wyższych umożliwia zwiększenie powierzchni chłonnej korzenia co gwarantuje lepsze zaopatrzenie w wódę sole mineralne, przyspiesza rozkład próchnicy, zaopatrują roślinę w witaminy. Wyróżnia się mikoryzę zewnętrzną i (strzępki grzyba oplatają od zewnątrz korzenie przekształcając je morfologiczne, korzenie pozbawione są włośników ich role przejmują strzępki grzyba) wewnętrzną (grzyby zajmują całą korę pierwotną występuje u licznych roślin okrytonasiennych zwłaszcza z rodziny storczykowatych wrzosowatych kończyny lucerny)