Współczesność
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Ernest Bryll „Wciąż o Ikarach głoszą” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) | Pytanie retoryczne na końcu utworu. |
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ | Konwencja turpistyczna. |
KONTEKSTY |
|
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Wciąż o Ikarach głoszą – choć doleciał Dedal,
jakby to nikłe pierze skrzydłem uronione
chuda chłopięca noga zadarta do nieba
- znaczyła wszystko. Jakby na obronę
dano nam tyle męstwa, co je ćmy gromadą
skwiercząc u lampy objawiają…
- Jeśli
poznawszy miękkość wosku umiemy dopadać
wybranych brzegów – mijają nas w pieśni.
Tak jak mijają chłopa albo mu się dziwią,
że nie patrzy w Ikary…
Breughel, co osiwiał
pojmując ludzi, oczy im odwracał
od podniebnych dramatów. Wiedział, że nie gapić
trzeba się nam w Ikary, nie upadkiem smucić
- choćby najwyższy…
- A swoje ucapić.
- Czy Dedal, by ratować Ikara, powrócił?
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Anna Kamieńska „Pytania do Hioba" |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ | Turpizm – motywy choroby, kalectwa, brzydoty, śmierci, („Jak się cierpi tak bardzo/Jak się żyje z wątrobą poszarpaną/ Z pokąsanym sercem", "Coś sobie powtarzał/Gdy cię opuścili wszyscy/Gdy wszystko straciłeś/ I łaknąłeś tylko śmierci"). |
KONTEKSTY | Biblia. |
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Hiobie zachodzę w głowę
co ci pomogło przetrwać
jedna setna twoich klesk nieszczęść chorób
zdruzgotałaby każdego
można by rzec że zszedłeś
na samo dno niedoli
gdyby niedola ludzka mogła mieć dno
Będziesz wiecznym Hiobem
Hiobem powracającym
symbolem nie zawinionego cierpienia
jakbyś już zawisł na krzyżu
Coś sobie powtarzał
gdy cię opuścili wszyscy
gdy wszystko straciłeś
i łaknąłeś tylko śmierci
Jak się cierpi tak bardzo
jak się żyje z wątrobą poszarpaną
z pokązanym sercem
z wstrętem do sibie samego
Jak sie znosi życie
które już nie jest życiem
Hiobie od wszystkich moich pytań
wezbrałoby morze
jesteś dla mnie samą ciemnościa
niewiedzą i zdumieniem
Ale każde pytanie moje milknie w drodze
jest jak ręka co by chciała
dotknąć twej dłoni
i zawisła w pół gestu
Boję się poruszyć twój ból
zarosły może niby pocisk w ranie
Dlaczego zdaje nam się że wiedza tkwi w cierpieniu
a nie w radości
Może to błąd perspektywy
Raczej za wesołymi by nam biegać
i pytać gdzie przyczyna ich radości
skąd mądrość śmiechu
Od nich się uczyć raczej
niż badać cierpiących
studiować męki chorych
jakby tam tkwiła prawda
Ty wiesz jak do nieszczęścia zbiegają się ludzie
Jest w tym coś więcej od pustej ciekawości
Charczącym konającym zemdlonym
wydrzeć ich tajemnicę
wyszarpać z ich trzewi prawdę śmierciv Jak sie umiera
Tak jak się żyje
Najprostsi noszą w sobie to przeczucie
Hiobie chciałabym cię tylko zapytać o jedno
Lecz to pytanie także
mogłoby cię zranić
Hiobie o nic już nie pytam
W twoich oczach
jak w młynie
jest więcej wody
niż w moich ustach ziarna pytań
Żegnaj
A Hiob odwrocił się
i szeptał Panie Panie
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Miron Białoszewski „Wywiad” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ |
|
KONTEKSTY |
|
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
MISTRZ MIRON
Puka? Kto?
(uchyla)
Acha…
Chwileczkę… już
PANI GOŚĆ
Pan woli ludność czy bezludność?
MISTRZ MIRON
Trochę bez, trochę z
PANI GOŚĆ
z z z, to nie przeszkadza?
MISTRZ MIRON
jak fruwa – nie, w rurach – nie,
jak za długo siedzi – tak
PANI GOŚĆ
Tak się rozglądam, dobrze tu panu?
MISTRZ MIRON
Przeważnie… przepraszam, pani nazwisko?
PANI GOŚĆ
Na „ś”
MISTRZ MIRON
Śpiwko… Śpiaw… nie?
PANI GOŚĆ
Śmierć
MISTRZ MIRON
(zatkany)
(przez sztuczne zęby)
Ledwie wpuściłem
myślałem, że dziennikara
PANI GOŚĆ
Kara
MISTRZ MIRON
Za co?
PANI GOŚĆ
Za życie
MISTRZ MIRON
Już?
(pada na dobre)
(z kieszeni MISTRZA MIRONA wysuwa się chytrze kartka)
„Nie każcie mi już niczym więcej być!
Nareszcie spokój”
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Stanisław Grochowiak „Święty Szymon Słupnik” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ |
|
KONTEKSTY | Żywot św. Szymona. |
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Powołał go Pan
Na słup.
Na słupie miał dom
I grób.
A ludzie chłopaka na szafot przywiedli,
Unieśli mu głowę w muskularnej pętli.
Powołał go Pan
na stryk.
Powołał go Pan,
By trwał.
By śpiewał mu pieśń
i piał.
A ludzie dziewczynę wśród przekleństw gwałcili
I włosy jej ścięli, i ręce spalili.
Powołał ją Pan
na gnój.
Powołał go Pan
Na słup.
Na słupie miał dom
i grób
A ludzie mych wierszy słuchając powstają
I wilki wychodzą żerującą zgrają...
Powołał mnie Pan
Na bunt.
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Wisława Szymborska „Kobiety Rubensa” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ |
|
KONTEKSTY |
|
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Waligórzanki, żeńska fauna,
jak łoskot beczek nagie.
Gnieżdżą się w stratowanych łożach,
śpią z otwartymi do piania ustami.
Źrenice ich uciekły w głąb
i penetrują do wnętrza gruczołów,
z których się drożdże sączą w krew.
Córy baroku. Tyje ciasto w dzieży,
parują łaźnie, rumienią się wina,
cwałują niebem prosięta obłoków,
rżą trąby na fizyczny alarm.
O rozdynione, o nadmierne
i podwojone odrzuceniem szaty,
i potrojone gwałtownością pozy
tłuste dania miłosne!
Ich chude siostry wstały wcześniej,
zanim się rozwidniło na obrazie.
I nikt nie widział, jak gęsiego szły
po nie zamalowanej stronie płótna.
Wygnanki stylu, żebra przeliczone,
ptasia natura stóp i dłoni.
Na sterczących łopatkach próbują ulecieć.
Trzynasty wiek dałby im złote tło.
Dwudziesty - dałby ekran srebrny.
Ten siedemnasty nic dla płaskich nie ma.
Albowiem nawet niebo jest wypukłe,
wypukli aniołowie i wypukły bóg -
Febus wąsaty, który na spoconym
rumaku wjeżdża do wrzącej alkowy.
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Czesław Miłosz „Zaklęcie” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ | Nurt klasycystyczny współczesnej poezji (refleksje o współczesności, wartości proste, uniwersalne). |
KONTEKSTY | Kontekst filozoficzny: racjonalizm (pochwała ludzkiego rozumu, jego możliwości poznawczych). |
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Piękny jest ludzki rozum i niezwyciężony.
Ani krata, ni drut, ni oddanie książek na przemiał,
Ani wyrok banicji nie mogą nic przeciw niemu.
On ustanawia w języku powszechne idee
I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery
Prawda i Sprawiedliwość, a z małej kłamstwo i krzywda.
On ponad to, co jest, wynosi, co być powinno,
Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.
On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana,
W zarząd oddając nam wspólne gospodarstwo świata.
On z plugawego zgiełku dręczonych wyrazów
Ocala zdania surowe i jasne.
On mówi nam, że wszystko jest ciągle nowe pod słońcem,
Otwiera dłoń zakrzepłą tego, co już było
Piękna i bardzo młoda jest Filo-Sofija
I sprzymierzona z nią poezja w służbie Dobrego.
Natura ledwo wczoraj święciła ich narodziny,
Wieść o tym górom przyniosły jednorożec i echo.
Sławna będzie ich przyjaźń, ich czas nie ma granic.
Ich wrogowie wydali siebie na zniszczenie.
AUTOR, TYTUŁ WIERSZA | Wisława Szymborska „Prospekt” |
---|---|
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI |
|
PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT |
|
CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) |
|
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ |
|
KONTEKSTY | Kontekst społeczny. |
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ |
|
Jestem pastylka na uspokojenie.
Działam w mieszkaniu,
skutkuję w urzędzie,
siadam do egzaminu,
staję na rozprawie,
satrannie sklejam razbite garnuszki -
tylko mnie zażyj,
rozpuść pod językiem,
tylko mnie połknij,
tylko popij wodą.
Wiem, co robić z nieszczęściem,
jak znieść złą nowinę,
zminiejszyć niesprawiedliwość,
rozjaśnić brak Boga,
dobrać do twarzy kapelusz żałobny.
Na co czekasz -
zaufaj chemicznej litości.
Jasteś jeszcze młody (młoda),
powinieneś (powinnaś) urządzić się jakoś.
Kto powiedział
że życie ma być odważnien przeżyte ?
Oddaj mi swą przepaść-
wymoszczę ją snem,
będziesz mi widzięczny (wdzięczna),
za cztery łapy spadania.
Sprzedaj mi swoją duszę.
Inny się kupiec nie trafi.
Innego diabła już niema.