11 Współczesność

Współczesność

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA

Ernest Bryll „Wciąż o Ikarach głoszą”

KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • wiersz porusza tematykę mitu o Ikarze i Dedalu, uciekających z wyspy Krety przy pomocy skonstruowanych przez Dedala skrzydeł,

  • zwyczajowo ważniejszą postacią tej historii jest zawsze Ikar, jednak Bryll proponuje inne spojrzenie na ów mit.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • podmiot zwraca uwagę na to, że Dedal jest zawsze ignorowany, a przecież to on dotarł do celu, to on powinien zostać zapamiętany przez potomnych,

  • „Wciąż o Ikarach głoszą” niejako wyśmiewa takie podejście do problemu Ikara i Dedala. Powołuje się na obraz Breughla, w którym śmierć Ikara w żaden sposób nie zakłóca porządku dnia,

  • na końcu wiersza poeta uświadamia nas w tym, że nie powinniśmy zawracać zbyt dużej uwagi na porażki innych, tylko musimy dążyć do swoich celów, choćby były bardzo trudne do osiągnięcia, tak jak lot Dedala i Ikara,

  • utwór kończy się pytaniem postawionym przez autora do każdego czytelnika: „Czy Dedal, by ratować Ikara powrócił?”.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA) Pytanie retoryczne na końcu utworu.
NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ Konwencja turpistyczna.
KONTEKSTY
  • kontekst mitologiczny: mit o Dedalu i Ikarze,

  • obraz: Piter Bruegel Upadek Ikara.

MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • mit o Dedalu i Ikarze,

  • niedoceniony trud.

Wciąż o Ikarach głoszą – choć doleciał Dedal,
jakby to nikłe pierze skrzydłem uronione
chuda chłopięca noga zadarta do nieba
- znaczyła wszystko. Jakby na obronę
dano nam tyle męstwa, co je ćmy gromadą
skwiercząc u lampy objawiają…
- Jeśli
poznawszy miękkość wosku umiemy dopadać
wybranych brzegów – mijają nas w pieśni.
Tak jak mijają chłopa albo mu się dziwią,
że nie patrzy w Ikary…
Breughel, co osiwiał
pojmując ludzi, oczy im odwracał
od podniebnych dramatów. Wiedział, że nie gapić
trzeba się nam w Ikary, nie upadkiem smucić
- choćby najwyższy…
- A swoje ucapić.
- Czy Dedal, by ratować Ikara, powrócił?

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Anna Kamieńska „Pytania do Hioba"
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • podmiot liryczny: kobieta, zwracająca się do Hioba, ciąg pytań, na który Hiob nie udziela żadnej odpowiedzi,

  • liryka inwokacyjna, zwrotu do adresata.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • Hiob jest symbolem, czymś, co jest trwałe i jednakowo rozumiane przez wszystkie pokolenia

  • liryka refleksyjno-filozoficzna.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • pytania retoryczne – próba poznania odpowiedzi,

  • apostrofy,

  • wyliczenia,

  • porównania,

  • metafory.

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ Turpizm – motywy choroby, kalectwa, brzydoty, śmierci, („Jak się cierpi tak bardzo/Jak się żyje z wątrobą poszarpaną/ Z pokąsanym sercem", "Coś sobie powtarzał/Gdy cię opuścili wszyscy/Gdy wszystko straciłeś/ I łaknąłeś tylko śmierci").
KONTEKSTY Biblia.
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • motyw biblijny,

  • motyw cierpienia.

Hiobie zachodzę w głowę
co ci pomogło przetrwać
jedna setna twoich klesk nieszczęść chorób
zdruzgotałaby każdego
można by rzec że zszedłeś
na samo dno niedoli
gdyby niedola ludzka mogła mieć dno

Będziesz wiecznym Hiobem
Hiobem powracającym
symbolem nie zawinionego cierpienia
jakbyś już zawisł na krzyżu

Coś sobie powtarzał
gdy cię opuścili wszyscy
gdy wszystko straciłeś
i łaknąłeś tylko śmierci

Jak się cierpi tak bardzo
jak się żyje z wątrobą poszarpaną
z pokązanym sercem
z wstrętem do sibie samego
Jak sie znosi życie
które już nie jest życiem

Hiobie od wszystkich moich pytań
wezbrałoby morze
jesteś dla mnie samą ciemnościa
niewiedzą i zdumieniem
Ale każde pytanie moje milknie w drodze
jest jak ręka co by chciała
dotknąć twej dłoni
i zawisła w pół gestu
Boję się poruszyć twój ból
zarosły może niby pocisk w ranie

Dlaczego zdaje nam się że wiedza tkwi w cierpieniu
a nie w radości
Może to błąd perspektywy
Raczej za wesołymi by nam biegać
i pytać gdzie przyczyna ich radości
skąd mądrość śmiechu
Od nich się uczyć raczej
niż badać cierpiących
studiować męki chorych
jakby tam tkwiła prawda

Ty wiesz jak do nieszczęścia zbiegają się ludzie
Jest w tym coś więcej od pustej ciekawości
Charczącym konającym zemdlonym
wydrzeć ich tajemnicę
wyszarpać z ich trzewi prawdę śmierciv Jak sie umiera
Tak jak się żyje
Najprostsi noszą w sobie to przeczucie

Hiobie chciałabym cię tylko zapytać o jedno
Lecz to pytanie także
mogłoby cię zranić
Hiobie o nic już nie pytam
W twoich oczach
jak w młynie
jest więcej wody
niż w moich ustach ziarna pytań
Żegnaj

A Hiob odwrocił się
i szeptał Panie Panie

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Miron Białoszewski „Wywiad”
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • Mistrz Miron i Pani Gość,

  • do domu Mistrza Mirona przychodzi Pani Gość (przyjęta jako Dziennikarka) – Śmierć,

  • nadawca: sam autor (Mistrz Miron – Miron Białoszewski),

  • odbiorca: zwykły czytelnik,

  • liryka autotematyczna.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • Śmierć przychodzi w nieoczekiwanym monecie, jest karą, wyrokiem bez procesu i sądu – nagła i nieodwołalna,

  • Mistrz przechytrzył Śmierć – oczekiwał jej w spokoju, bo życie było bolesnym doświadczeniem, którego nie chce powtórzyć,

  • liryka refleksyjna.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • wywiad,

  • personifikacja Śmierci – ożywienie tego, z czym każdy człowiek kiedyś się spotka,

  • wyrazy dźwiękonaśladowcze,

  • wielokropek – zastanowienie, niepewność,

  • didaskalia – odbiorca jest w stanie bardziej wczuć się w sytuację bohatera, pobudzenie obrazu,

  • 3 zasadnicze pytania Pani Gość do Mistrza Mirona (egzystencjalna głębia, odnoszą się do życia bohatera, jego osobowości, wnętrza).

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ
  • groteska,

  • komizm,

  • tragizm,

  • absurd,

  • przekształcenie wiersza średniowiecznego na współczesną wizję śmierci.

KONTEKSTY
  • „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”,

  • „Proces”.

MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • motyw śmierci,

  • motyw przemijania,

  • danse macabre,

  • motyw wolności.

MISTRZ MIRON
Puka? Kto?
(uchyla)
Acha…
Chwileczkę… już
PANI GOŚĆ
Pan woli ludność czy bezludność?
MISTRZ MIRON
Trochę bez, trochę z
PANI GOŚĆ
z z z, to nie przeszkadza?
MISTRZ MIRON
jak fruwa – nie, w rurach – nie,
jak za długo siedzi – tak
PANI GOŚĆ
Tak się rozglądam, dobrze tu panu?
MISTRZ MIRON
Przeważnie… przepraszam, pani nazwisko?
PANI GOŚĆ
Na „ś”
MISTRZ MIRON
Śpiwko… Śpiaw… nie?
PANI GOŚĆ
Śmierć
MISTRZ MIRON
(zatkany)
(przez sztuczne zęby)
Ledwie wpuściłem
myślałem, że dziennikara
PANI GOŚĆ
Kara
MISTRZ MIRON
Za co?
PANI GOŚĆ
Za życie
MISTRZ MIRON
Już?
(pada na dobre)
(z kieszeni MISTRZA MIRONA wysuwa się chytrze kartka)
„Nie każcie mi już niczym więcej być!
Nareszcie spokój”

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Stanisław Grochowiak „Święty Szymon Słupnik”
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • podmiotem lirycznym jest poeta („ludzie mych wierszy słuchając”),

  • liryka bezpośrednia.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • nawiązanie do postaci i postawy św. Szymona Słupnika, który poświęcił swoje życie Bogu i zamieszkał na słupie,

  • porównanie dwóch postaw: średniowiecznej/ascetycznej i współczesnej,

  • liryka refleksyjno-filozoficzna,

  • wiersz pesymistyczny, skłaniający do zadumy nad życiem i światem,

  • wyrażenie buntowniczej postawy poety.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • wiersz zbudowany z sześciu zwrotek,

  • anafory (od słów „Pozwał go Pan..." rozpoczynają się wersy pierwszy, trzeci i piąty; słowa: „A ludzie..." są początkiem strofy drugiej, czwartej i szóstej),

  • nieskomplikowany, jasny i prosty język,

  • krótkie zdania/równoważniki,

  • przejrzysta budowa,

  • ukazanie kontrastów.

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ
  • XX wiek (1956 rok) – współczesność,

  • odwołanie do średniowiecza,

  • tematyka buntu poety.

KONTEKSTY Żywot św. Szymona.
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • motyw ascezy,

  • motyw buntu.

Powołał go Pan
Na słup.
Na słupie miał dom
I grób.

A ludzie chłopaka na szafot przywiedli,
Unieśli mu głowę w muskularnej pętli.
Powołał go Pan
na stryk.

Powołał go Pan,
By trwał.
By śpiewał mu pieśń
i piał.

A ludzie dziewczynę wśród przekleństw gwałcili
I włosy jej ścięli, i ręce spalili.
Powołał ją Pan
na gnój.

Powołał go Pan
Na słup.
Na słupie miał dom
i grób

A ludzie mych wierszy słuchając powstają
I wilki wychodzą żerującą zgrają...
Powołał mnie Pan
Na bunt.

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Wisława Szymborska „Kobiety Rubensa”
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • podmiot liryczny: współczesny odbiorca sztuki, nie zachwyca go postawa i wygląd tytułowych bohaterek, jest nimi wręcz obrzydzony,

  • liryka bezpośrednia.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • podmiot liryczny, uznaje tylko współczesne kanony piękna (szczupłe kobiety),

  • sama autorka podkreśla ze szczupła sylwetka to wymysł czasów współczesnych, a krytyczna osoba mówiąca nie docenia ówczesnych kanonów piękna.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • peryfrazy,

  • ironia,

  • porównania,

  • krytyka,

  • podkreślenie odmienności czasów współczesnych.

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ
  • nawiązanie do dzieł barokowych,

  • używanie wyrazistych barw.

KONTEKSTY
  • zmienność kanonów piękna,

  • krytyka urody.

MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • piękno,

  • brzydota.

Waligórzanki, żeńska fauna,
jak łoskot beczek nagie.
Gnieżdżą się w stratowanych łożach,
śpią z otwartymi do piania ustami.
Źrenice ich uciekły w głąb
i penetrują do wnętrza gruczołów,
z których się drożdże sączą w krew.

Córy baroku. Tyje ciasto w dzieży,
parują łaźnie, rumienią się wina,
cwałują niebem prosięta obłoków,
rżą trąby na fizyczny alarm.

O rozdynione, o nadmierne
i podwojone odrzuceniem szaty,
i potrojone gwałtownością pozy
tłuste dania miłosne!

Ich chude siostry wstały wcześniej,
zanim się rozwidniło na obrazie.
I nikt nie widział, jak gęsiego szły
po nie zamalowanej stronie płótna.

Wygnanki stylu, żebra przeliczone,
ptasia natura stóp i dłoni.
Na sterczących łopatkach próbują ulecieć.

Trzynasty wiek dałby im złote tło.
Dwudziesty - dałby ekran srebrny.
Ten siedemnasty nic dla płaskich nie ma.

Albowiem nawet niebo jest wypukłe,
wypukli aniołowie i wypukły bóg -
Febus wąsaty, który na spoconym
rumaku wjeżdża do wrzącej alkowy.

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Czesław Miłosz „Zaklęcie”
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • liryka pośrednia, opisowa,

  • podmiot liryczny (poeta) chwali tę część człowieka, która właściwie jest niepokonana: rozum; apeluje o „dobrą” poezję – poezję w służbie dobra, poezję miłującą mądrość,

  • sytuacja liryczna: rozum ludzki zostaje poddany analizie, z której wynika, że jest piękny i niezwyciężony. Wydaje się, że to właśnie on stanowi o potędze człowieka.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • choć zarówno poezja, jak i nauka próbują opisać świat, to jednak czynią to zupełnie różnymi metodami. Ta druga zawsze będzie się bowiem odwoływać do tego, co niematerialne, duchowe i intuicyjne.

  • poezja jest językiem stwarzającym świat alternatywny – a nie rzeczywisty. W przeciwieństwie do rozumu stoi po stronie zwątpienia, antynomii i niejednoznaczności. Co więcej, niejednokrotnie służy do podważenia prawd, które rozum uznaje za niepodważalne,

  • liryka autotematyczna.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • styl patetyczny (podniosły) – pochwała rozumu,

  • ton ironiczny – sprawia, że wszystko, co zostało powiedziane o rozumie, zostaje wzięte w swoisty cudzysłów,

  • utwór o surowej budowie (niewiele epitetów i przymiotników),

  • kontrasty: dobro – zło, prawda – kłamstwo,

  • nieregularność.

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ Nurt klasycystyczny współczesnej poezji (refleksje o współczesności, wartości proste, uniwersalne).
KONTEKSTY Kontekst filozoficzny: racjonalizm (pochwała ludzkiego rozumu, jego możliwości poznawczych).
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • motyw poety i poezji,

  • motyw rozumu.

Piękny jest ludzki rozum i niezwyciężony.
Ani krata, ni drut, ni oddanie książek na przemiał,
Ani wyrok banicji nie mogą nic przeciw niemu.
On ustanawia w języku powszechne idee
I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery
Prawda i Sprawiedliwość, a z małej kłamstwo i krzywda.
On ponad to, co jest, wynosi, co być powinno,
Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.
On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana,
W zarząd oddając nam wspólne gospodarstwo świata.
On z plugawego zgiełku dręczonych wyrazów
Ocala zdania surowe i jasne.
On mówi nam, że wszystko jest ciągle nowe pod słońcem,
Otwiera dłoń zakrzepłą tego, co już było
Piękna i bardzo młoda jest Filo-Sofija

I sprzymierzona z nią poezja w służbie Dobrego.
Natura ledwo wczoraj święciła ich narodziny,
Wieść o tym górom przyniosły jednorożec i echo.
Sławna będzie ich przyjaźń, ich czas nie ma granic.
Ich wrogowie wydali siebie na zniszczenie.

AUTOR, TYTUŁ WIERSZA Wisława Szymborska „Prospekt”
KTO MÓWI? W JAKIEJ SYTUACJI? OKREŚLENIE NADAWCY I ODBIORCY – SYTUACJA LIRYCZNA, TYP LIRYKI
  • podmiotem lirycznym wiersza jest „pastylka na uspokojenie”,

  • zwraca się ona bezpośrednio do czytelnika,

  • „Pastylka” wymienia swoje zalety, ale nazywa się też diabłem,

  • tabletka reklamuje sama siebie (prospekt – broszura),

  • liryka bezpośrednia, liryka apelu.

PROBLEMATYKA, PRZESŁANIE UTWORU, TYP LIRYKI ZE WZGLĘDU NA TEMAT
  • tekst stanowi ostrzeżenie przed sięganiem po używki,

  • autorka porusza problematykę mentalności ludzi współczesnych,

  • liryka refleksyjno-filozoficzna.

CHARAKTERYSTYCZNE ZABIEGI ARTYSTYCZNE I ICH FUNKCJA, GATUNEK (EW. ODSTĘPSTWA)
  • autorka posługuje się ironią by wzbudzić lęk przed życiem, podkreśla, że człowiek powinien stawiać czoła przeciwnościom losu,

  • personifikacja – tabletka staje się postacią, która kusi i składa obietnice.

NURT, PRĄD, KONWENCJA (CECHY W UTWORZE), ZWIĄZEK Z EPOKĄ
  • zastosowanie języka reklamowego oraz perswazji,

  • wiersz w formie przemowy pastylki,

  • metaforyczny obraz wynikający z obserwacji rzeczywistości.

KONTEKSTY Kontekst społeczny.
MOTYWY – DO JAKICH TEMATÓW PASUJE TEN WIERSZ
  • nałogi,

  • psychika człowieka

  • język reklamy.

Jestem pastylka na uspokojenie.
Działam w mieszkaniu,
skutkuję w urzędzie,
siadam do egzaminu,
staję na rozprawie,
satrannie sklejam razbite garnuszki -
tylko mnie zażyj,
rozpuść pod językiem,
tylko mnie połknij,
tylko popij wodą.

Wiem, co robić z nieszczęściem,
jak znieść złą nowinę,
zminiejszyć niesprawiedliwość,
rozjaśnić brak Boga,
dobrać do twarzy kapelusz żałobny.
Na co czekasz -
zaufaj chemicznej litości.

Jasteś jeszcze młody (młoda),
powinieneś (powinnaś) urządzić się jakoś.
Kto powiedział
że życie ma być odważnien przeżyte ?

Oddaj mi swą przepaść-
wymoszczę ją snem,
będziesz mi widzięczny (wdzięczna),
za cztery łapy spadania.

Sprzedaj mi swoją duszę.
Inny się kupiec nie trafi.

Innego diabła już niema.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
11-wspolczesnosc, Pliki, Matura, Streszczenia i Spis Lektur, Streszczenia do Matury
11 Współczesność
11 Struktura narodowościowa współczesnej europy
11 regresja liniowa bis, Wariancja empirycznych współczynników a i b regresji liniowej
11 rozdział 7 Współczesne przykłady praktyczne zalążki nowej ekonomii
Cw 11 - Wyznaczenie współczynnika rozszerzalności liniowej ciał stałych, Sprawozdania fizyka
08.11.2011, dziennikarstwo i komunikacja społeczna, współczesne systemy polityczne
46 2008 02 11 02 02 21 Katarzyna Leszczynska WTS syllabus rok 2007 8 studia zaoczne, Współczesne teo
wyklad 11 Istota i spoleczne znaczenie organizacji, studia mgr rok 1, I rok semestr I, współczesne d
Współczesna biurowość 08.11.2014 Drzewiecka, Zarządzanie dokumentacją, archiwistyka i infobrokerstwo
29.11.2011, dziennikarstwo i komunikacja społeczna, współczesne systemy polityczne
sprawko 11, AiR, Pozostałe, WYBRANE ZAGADNIENIE FIZYKI WSPÓŁCZESNEJ, Labora 11, cw 11
Sprawozdania z fizycznej 1, Sprawozdanie Współczynnik podziału, Sprawozdanie z ćwiczenia 11
Cw 11 Wyznaczanie wspolczynnika rozsz
11.tworczosc wspolczesnego dramaturga polskiego, Igmar Villqist to pseudonim(pochodzący z języka nor
rozdział 11 Narracja i pamięć, Wstęp do filozofii współczesnej A.Nogal
Wyznaczanie współczynnika lepkości cieczy 11 01 2011

więcej podobnych podstron